Đề thi khảo sát đầu năm lớp 10 môn văn chuẩn cấu trúc mới

Bước vào lớp 10, học sinh phải làm quen với chương trình Ngữ văn mới đầy thử thách. Đề thi khảo sát đầu năm lớp 10 môn Văn là công cụ quan trọng giúp đánh giá năng lực đọc hiểu và làm văn ban đầu. Việc luyện tập với các đề thi mẫu không chỉ giúp học sinh tự tin mà còn rèn kỹ năng phân tích, cảm thụ văn học một cách hiệu quả.

Đề số 1

I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)

Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi:

“Nếu là chim, tôi sẽ là loài bồ câu trắng
Bay khắp trời xanh mang theo yêu thương
Nếu là hoa, tôi sẽ là một đóa hướng dương
Luôn hướng về mặt trời, sáng trong và kiêu hãnh
Nếu là mây, tôi sẽ là vầng mây ấm
Che chở con người khỏi nắng gắt, mưa sa
Là người, tôi sẽ sống để yêu thương
Và nếu cần, tôi sẽ chết cho quê hương.”

(Nguyễn Thị Doan – “Lời thề”)

Câu 1. Xác định thể thơ của đoạn trích.

Câu 2. Nêu tác dụng của phép điệp “Nếu là...” trong đoạn thơ.

Câu 3. Em hiểu như thế nào về câu: “Là người, tôi sẽ sống để yêu thương”?

Câu 4. Đoạn thơ thể hiện lý tưởng sống như thế nào?

II. LÀM VĂN (7,0 điểm)

Câu 1 (2,0 điểm):

Từ đoạn thơ trên, hãy viết đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ của em về lý tưởng sống đẹp của tuổi trẻ trong thời đại ngày nay.

Câu 2 (5,0 điểm):

Cảm nhận vẻ đẹp người lính trong bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu qua đoạn trích sau:

“Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ
Đồng chí!
Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không mặc kệ gió lung lay
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính

Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
Sốt run người vầng trán ướt mồ hôi
Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay

Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo”

(Chính Hữu – “Đồng chí”)

>>>Xem ngay: Gợi ý cách làm đề số 1

Đề số 2

I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)

Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

“Tôi đến với sách không phải vì thói quen, mà là vì khát khao được sống thêm nhiều cuộc đời khác. Mỗi cuốn sách như một thế giới thu nhỏ, có niềm vui, có nỗi buồn, có những ẩn dụ sâu xa khiến tôi phải nghĩ suy. Sách dạy tôi cách làm người, dạy tôi biết lắng nghe, biết thứ tha và yêu thương.”

(Nguồn tổng hợp)

Câu 1. Nêu nội dung chính của đoạn văn.

Câu 2. Chỉ ra biện pháp tu từ trong câu: “Mỗi cuốn sách như một thế giới thu nhỏ…”

Câu 3. Vì sao người viết cho rằng sách dạy ta cách làm người?

Câu 4. Em có đồng tình với quan điểm về vai trò của sách trong đoạn văn không? Vì sao?

II. LÀM VĂN (7,0 điểm)

Câu 1 (2,0 điểm):

Từ đoạn văn trên, viết đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ về vai trò của sách trong sự trưởng thành của con người.

Câu 2 (5,0 điểm):

Cảm nhận vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật anh thanh niên trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long qua đoạn trích sau:

“Một mình làm việc giữa núi cao mây mù, quanh năm suốt tháng chỉ có cây cỏ và mây mù làm bạn. Thế mà anh vẫn vui vẻ, vẫn sống một cuộc đời có ích. Anh nói: ‘Khi ta làm việc, ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được? Huống chi việc của cháu là việc gắn liền với bao người khác...’.”

(Nguyễn Thành Long – “Lặng lẽ Sa Pa”)

>>>Tham khảo: Hướng dẫn làm đề số 2

Đề số 3

I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)

Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi:

“Tôi có chờ đâu, có đợi đâu
Đem chi xuân lại gợi thêm sầu
Với tôi, tất cả đều vô nghĩa
Tất cả không ngoài nghĩa khổ đau”

(Chế Lan Viên – “Xuân không màu”)

Câu 1. Xác định giọng điệu của đoạn thơ.

Câu 2. Hiệu quả nghệ thuật của phép điệp trong đoạn thơ.

Câu 3. Em hiểu thế nào về câu: “Tất cả không ngoài nghĩa khổ đau”?

Câu 4. Đoạn thơ thể hiện tâm trạng gì?

II. LÀM VĂN (7,0 điểm)

Câu 1 (2,0 điểm):

Từ đoạn thơ trên, viết đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ về việc đối diện và vượt qua nỗi buồn trong cuộc sống.

Câu 2 (5,0 điểm):

Phân tích tình cha con sâu nặng trong truyện “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng qua đoạn trích sau:

“Chiếc lược ngà chạm khắc tên con là món quà ba hứa sẽ mang về tặng. Ba nâng niu, cất giữ cẩn thận từng đường nét khắc. Nhưng chưa kịp trao tay thì ba đã hy sinh. Ông Sáu nằm xuống cùng nỗi day dứt chưa làm trọn lời hứa với con gái.”

(Nguyễn Quang Sáng – “Chiếc lược ngà”)

>>>Xem ngay: Gợi ý cách làm đề số 3

Đề số 4

I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)

Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi:

“Quê hương là chùm khế ngọt
Cho con trèo hái mỗi ngày
Quê hương là đường đi học
Con về rợp bóng hàng cây”

 (Đỗ Trung Quân – “Quê hương”)

Câu 1. Nội dung chính của đoạn thơ là gì?

Câu 2. Tác dụng của hình ảnh ẩn dụ trong đoạn thơ.

Câu 3. Em cảm nhận được tình cảm gì từ hình ảnh “chùm khế ngọt”?

Câu 4. Tác giả gợi lên tình yêu quê hương qua những hình ảnh nào?

II. LÀM VĂN (7,0 điểm)

Câu 1 (2,0 điểm):

Từ đoạn thơ, viết đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ của em về vai trò của quê hương đối với mỗi con người.

Câu 2 (5,0 điểm):

Phân tích hình ảnh người lính lái xe trong bài thơ “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật qua đoạn trích sau:

“Không có kính, ừ thì có bụi
Bụi phun tóc trắng như người già
Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha...”

(Phạm Tiến Duật – “Bài thơ về tiểu đội xe không kính”)

>>>Tham khảo: Hướng dẫn làm đề số 4

Đề số 5

I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)

Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

“Đừng bao giờ từ bỏ ước mơ chỉ vì thời gian thực hiện quá dài. Bởi thời gian sẽ trôi qua dù bạn có làm gì hay không. Người ta thường than phiền vì phải mất 5 năm để đạt được điều mình muốn, nhưng nếu không bắt đầu, 5 năm sau bạn vẫn đứng yên mà tiếc nuối.”

 (Nguồn tổng hợp)

Câu 1. Thông điệp chính của đoạn văn trên là gì?

Câu 2. Vì sao thời gian lại là yếu tố quan trọng trong việc thực hiện ước mơ?

Câu 3. Theo em, điều gì khiến con người dễ từ bỏ ước mơ?

Câu 4. Em rút ra được bài học gì từ đoạn văn?

II. LÀM VĂN (7,0 điểm)

Câu 1 (2,0 điểm):

Từ đoạn văn, viết đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ về sự kiên trì trong hành trình theo đuổi ước mơ.

Câu 2 (5,0 điểm):

Phân tích vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong truyện “Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh Châu qua đoạn trích sau:

“Người đàn bà ấy chấp nhận sống trong đau khổ, cam chịu để giữ lấy gia đình. Dù bị đánh đập, chị vẫn nhẫn nhục vì con. Chị nói: ‘Các chú không sống trong cái cảnh ấy… không hiểu được… có những lúc muốn bỏ đi, nhưng lại thương các con.’”

(Nguyễn Minh Châu – “Chiếc thuyền ngoài xa”)

>>>Xem ngay: Gợi ý cách làm đề số 5

Đề thi khảo sát đầu năm lớp 10 môn Văn là bước đệm giúp học sinh xác định rõ năng lực hiện tại, từ đó có hướng học tập phù hợp. Việc ôn luyện thường xuyên với các đề thi chất lượng sẽ giúp các em nâng cao khả năng tư duy, cảm thụ văn chương và đạt kết quả tốt trong năm học mới. Đây là hành trang không thể thiếu cho mọi học sinh lớp 10.