Cách làm bài thi khảo sát môn Văn lớp 10, đề số 1 chi tiết

Đề thi khảo sát đầu năm lớp 10 môn Văn là một thử thách quan trọng đối với các em học sinh, đánh dấu bước chuyển giao giữa cấp học cơ sở và trung học phổ thông. Đề thi không chỉ giúp giáo viên đánh giá năng lực của học sinh mà còn là cơ hội để các em làm quen với cách thức thi cử, củng cố kiến thức đã học. Đề số 1 trong bài thi thường có cấu trúc vừa sức và bao quát các nội dung cơ bản, từ đó học sinh cần nắm vững phương pháp làm bài sao cho hiệu quả nhất.

Đề số 1

I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)

Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi:

“Nếu là chim, tôi sẽ là loài bồ câu trắng
Bay khắp trời xanh mang theo yêu thương
Nếu là hoa, tôi sẽ là một đóa hướng dương
Luôn hướng về mặt trời, sáng trong và kiêu hãnh
Nếu là mây, tôi sẽ là vầng mây ấm
Che chở con người khỏi nắng gắt, mưa sa
Là người, tôi sẽ sống để yêu thương
Và nếu cần, tôi sẽ chết cho quê hương.”

(Nguyễn Thị Doan – “Lời thề”)

Câu 1. Xác định thể thơ của đoạn trích.

Câu 2. Nêu tác dụng của phép điệp “Nếu là...” trong đoạn thơ.

Câu 3. Em hiểu như thế nào về câu: “Là người, tôi sẽ sống để yêu thương”?

Câu 4. Đoạn thơ thể hiện lý tưởng sống như thế nào?

II. LÀM VĂN (7,0 điểm)

Câu 1 (2,0 điểm):

Từ đoạn thơ trên, hãy viết đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ của em về lý tưởng sống đẹp của tuổi trẻ trong thời đại ngày nay.

Câu 2 (5,0 điểm):

Cảm nhận vẻ đẹp người lính trong bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu qua đoạn trích sau:

“Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ
Đồng chí!
Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không mặc kệ gió lung lay
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính

Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
Sốt run người vầng trán ướt mồ hôi
Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay

Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo”

(Chính Hữu – “Đồng chí”)

>>>Xem thêm: Tham khảo thêm đáp án đề số 2

Gợi ý làm đề số 1

I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)

Câu 1. 

Thể thơ của đoạn trích là thơ tự do.

Câu 2.

Phép điệp “Nếu là...” được lặp lại nhiều lần nhằm nhấn mạnh khát vọng sống có ý nghĩa, sống có ích cho cộng đồng, cho đất nước. Cách lặp này còn tạo nhịp điệu cho bài thơ, giúp thể hiện rõ hơn suy nghĩ, tình cảm tha thiết của người viết.

Câu 3.

Câu “Là người, tôi sẽ sống để yêu thương” thể hiện quan niệm sống nhân văn, cao đẹp. Tác giả muốn nói rằng, con người sống trên đời không chỉ vì bản thân mà cần biết quan tâm, sẻ chia, yêu thương người khác.

Câu 4.

Đoạn thơ thể hiện lý tưởng sống cao đẹp, nhân văn và dũng cảm. Đó là khát vọng sống có ích, sống yêu thương, sẵn sàng hi sinh vì lý tưởng, vì Tổ quốc.

II. LÀM VĂN (7,0 điểm)

Câu 1 (2,0 điểm): Viết đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ về lý tưởng sống đẹp của tuổi trẻ trong thời đại ngày nay

Trong thời đại ngày nay, khi đất nước đang phát triển mạnh mẽ, tuổi trẻ càng cần có lý tưởng sống đẹp để đóng góp cho xã hội. Lý tưởng sống đẹp là sống có mục tiêu rõ ràng, sống vì cộng đồng, vì những giá trị cao cả như yêu nước, yêu thương con người, bảo vệ môi trường, xây dựng hòa bình. Tuổi trẻ không thể sống hoài phí trong những thú vui vô nghĩa, mà cần biết nuôi dưỡng ước mơ, rèn luyện bản thân, dấn thân vào những công việc có ích. Hình ảnh “nếu là chim, tôi sẽ là loài bồ câu trắng... nếu là người, tôi sẽ sống để yêu thương” trong đoạn thơ là một minh chứng cho ước mơ sống đẹp. Thanh niên hôm nay cần học tập, làm việc chăm chỉ, sống trách nhiệm, dũng cảm đối mặt khó khăn, sẵn sàng góp phần nhỏ bé của mình để xây dựng đất nước giàu mạnh. Chỉ khi có lý tưởng sống đẹp, tuổi trẻ mới không bị lạc hướng và sống trọn vẹn ý nghĩa cuộc đời mình.

Câu 2 (5,0 điểm): Cảm nhận vẻ đẹp người lính trong bài thơ “Đồng chí” qua đoạn trích

Mở bài

• Giới thiệu bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu – một trong những bài thơ tiêu biểu viết về người lính cách mạng.
  
  
• Dẫn vào đoạn thơ trích – đoạn thơ thể hiện rõ nhất vẻ đẹp bình dị mà cao cả của người lính trong kháng chiến.
  
  

Thân bài

Hoàn cảnh sáng tác & nội dung chính đoạn trích:

• Bài thơ viết năm 1948, sau chiến dịch Việt Bắc, thể hiện tình đồng chí, đồng đội giữa những người lính xuất thân từ nông dân.
• Đoạn thơ thể hiện tình cảm gắn bó keo sơn và vẻ đẹp kiên cường của người lính.

Vẻ đẹp tình đồng chí sâu nặng:

• “Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ / Đồng chí!”
  → Hình ảnh “chung chăn” không chỉ là chia sẻ vật chất mà còn biểu tượng cho sự gắn bó tinh thần. Từ "Đồng chí!" được tách riêng, như một lời khẳng định thiêng liêng.
• “Ruộng nương anh gửi bạn thân cày / Gian nhà không mặc kệ gió lung lay / Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính”
  → Họ ra đi bỏ lại sau lưng cuộc sống bình dị, ruộng đồng, quê hương… thể hiện sự hi sinh vì đất nước. Hình ảnh “giếng nước, gốc đa” mang đậm chất làng quê Việt Nam.

Vẻ đẹp giản dị mà kiên cường trong gian khổ:

• “Áo anh rách vai / Quần tôi có vài mảnh vá / Miệng cười buốt giá / Chân không giày”
  → Cuộc sống thiếu thốn, khắc nghiệt nhưng họ vẫn vượt qua với tinh thần lạc quan, nụ cười và sự chịu đựng bền bỉ.
• “Thương nhau tay nắm lấy bàn tay”
  → Tình cảm giữa họ không cần lời hoa mỹ mà thể hiện qua cái nắm tay giản dị, ấm áp, tiếp thêm sức mạnh trong đêm lạnh.

Hình ảnh kết thúc đầy biểu tượng:

• “Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới / Đầu súng trăng treo”
  → Hình ảnh lãng mạn, vừa hiện thực vừa nên thơ. “Trăng treo” trên “đầu súng” thể hiện sự kết hợp giữa chiến tranh và hòa bình, giữa gian khổ và mộng mơ, tạo nên vẻ đẹp riêng của người lính.
  
  

Kết bài

• Đoạn thơ đã khắc họa thành công vẻ đẹp chân thật, cảm động của người lính: giản dị, hi sinh, gắn bó và đầy lý tưởng.
• Qua đó, ta thêm yêu quý, trân trọng những con người bình thường nhưng mang lý tưởng lớn, sống và chiến đấu vì đất nước.

Cuối cùng, đề thi khảo sát đầu năm lớp 10 môn Văn không chỉ là thử thách, mà còn là cơ hội để mỗi học sinh khám phá và khẳng định năng lực của bản thân. Việc chuẩn bị không chỉ là sự luyện tập các kỹ năng mà còn là hành trình khám phá thế giới văn học, nơi từng câu chữ đều chứa đựng những câu chuyện, những triết lý sống sâu sắc. Hãy để mỗi bài làm không chỉ là một bài thi, mà là một tác phẩm thể hiện sự sáng tạo và nỗ lực không ngừng. Chỉ khi đó, học sinh mới có thể bước qua kỳ thi với niềm tự hào và sự tự tin trọn vẹn.