Soạn bài Tự đánh giá: Cảnh vui của nhà nghèo - Ngữ văn 9 - Cánh diều

Hướng dẫn soạn bài Tự đánh giá: Cảnh vui của nhà nghèo-Ngữ văn lớp 9 – Cánh diều chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Câu 1: Đoạn trích “Cảnh vui của nhà nghèo” được viết theo thể thơ nào?

Đáp án: C. Thất ngôn xen lục ngôn

Giải thích: Đoạn trích sử dụng thể thơ thất ngôn xen lục ngôn, đặc trưng bởi các câu thơ bảy chữ kết hợp với câu thơ sáu chữ.

Câu 2: Đoạn trích thể hiện tâm trạng chủ yếu nào của nhân vật trữ tình?

Đáp án: C. Vui vì nhà nghèo mà ấm cúng, con cái chăm ngoan

Giải thích: Đoạn trích diễn tả niềm vui và sự ấm cúng trong gia đình, mặc dù cuộc sống khó khăn nhưng các thành viên vẫn hòa thuận và yêu thương nhau.

Câu 3: Nhận xét nào đúng với những dòng thơ sau:

“Cơm dưa muối khó khăn mới có,
Của không ngon, nhà khó cũng ngon.
Khi vui câu chuyện thêm giòn,
Chồng chồng, vợ vợ, con con một nhà.”?

Đáp án: A. Câu song thất tái hiện cuộc sống đạm bạc, câu lục bát thể hiện thái độ vui vẻ, đoàn kết trong gia đình

Giải thích: Hai câu thơ đầu diễn tả sự đạm bạc, khó khăn, trong khi hai câu sau thể hiện sự vui vẻ và đoàn kết của gia đình.

Câu 4: Phương án nào dưới đây nhận xét đúng về việc sử dụng từ ngữ trong đoạn trích?

Đáp án: C. Từ ngữ mộc mạc, gần gũi

Giải thích: Đoạn trích sử dụng ngôn ngữ đơn giản, mộc mạc, gần gũi với cuộc sống thường ngày, giúp truyền tải chân thực cảm xúc và tình cảnh của gia đình nghèo.

Câu 5: Điểm giống nhau giữa hai văn bản “Khóc Dương Khuê” (Nguyễn Khuyến) và “Cảnh vui của nhà nghèo” là gì?

Đáp án: C. Cùng sử dụng thể thơ song thất lục bát

Giải thích: Cả hai tác phẩm đều sử dụng thể thơ song thất lục bát, một thể thơ truyền thống của Việt Nam, giúp diễn tả sâu sắc cảm xúc và tình cảm của tác giả.

Câu 6: Nội dung chính của đoạn trích có liên quan gì đến nhan đề “Cảnh vui của nhà nghèo”?

Trả lời

Nội dung chính của đoạn trích liên quan chặt chẽ đến nhan đề “Cảnh vui của nhà nghèo” vì nó tập trung miêu tả cuộc sống đạm bạc nhưng ấm áp và đầy tình thương của một gia đình nghèo. Dù điều kiện kinh tế khó khăn, mọi người trong gia đình vẫn tìm thấy niềm vui trong sự sum vầy, tình cảm thân thiết và sự chăm ngoan của con cái. Nhan đề thể hiện rõ tinh thần lạc quan, biết hài lòng với những gì mình có, từ đó tìm thấy niềm vui trong cuộc sống dù thiếu thốn vật chất.

Câu 7: Hãy tìm các từ láy từ dòng “Tan buổi học, mẹ ngồi tựa cửa” đến dòng “Chồng chồng, vợ vợ, con con một nhà” và cho biết tác dụng của chúng trong đoạn thơ.

Trả lời

Các từ láy trong đoạn từ “Tan buổi học, mẹ ngồi tựa cửa” đến “Chồng chồng, vợ vợ, con con một nhà” bao gồm:

• Xa xa: gợi cảm giác mênh mông, rộng lớn và thể hiện khoảng cách giữa những người trong gia đình nhưng vẫn cảm thấy gần gũi, đầm ấm.
• Quây quần: thể hiện sự đoàn tụ, sum họp và tình cảm thân mật giữa các thành viên trong gia đình.
• Thêm giòn: mô tả tiếng cười nói vui vẻ, rôm rả khi mọi người cùng quây quần bên nhau, tạo không khí vui tươi, ấm cúng.

Tác dụng của các từ láy này là làm nổi bật không khí gia đình đầm ấm, vui vẻ, và tình cảm chân thành giữa các thành viên. Những từ láy này giúp tạo nên âm hưởng nhẹ nhàng, ấm áp, thể hiện rõ sự hài lòng và niềm vui giản dị của gia đình nghèo.

Câu 8: Nhận xét về vần và nhịp của đoạn trích.

Trả lời

Đoạn trích “Cảnh vui của nhà nghèo” sử dụng thể thơ song thất lục bát với vần và nhịp điệu rõ ràng, uyển chuyển.

• Vần: Các câu thơ liên kết với nhau thông qua vần bằng và vần trắc, tạo nên sự mạch lạc, hài hòa cho toàn bộ đoạn thơ. Vần được sử dụng một cách tự nhiên, không gượng ép, góp phần tạo nên âm điệu nhẹ nhàng, dễ nhớ.
• Nhịp: Nhịp điệu của đoạn thơ linh hoạt, thường chia thành các nhịp ngắn 3/4 hoặc 2/2/2, giúp câu thơ có nhịp điệu uyển chuyển, dễ đọc và dễ cảm nhận. Nhịp điệu này cũng phản ánh nhịp sống bình dị nhưng tràn đầy tình yêu thương của gia đình.

Nhìn chung, vần và nhịp trong đoạn trích không chỉ giúp tạo âm hưởng hài hòa mà còn góp phần nhấn mạnh nội dung và ý nghĩa của tác phẩm, làm nổi bật không khí vui tươi, ấm áp của gia đình nghèo.

Câu 9: Theo em, cái vui của cảnh nhà nghèo được thể hiện qua đoạn trích là gì?

Trả lời

Cái vui của cảnh nhà nghèo được thể hiện qua đoạn trích chủ yếu là niềm vui và hạnh phúc giản dị trong cuộc sống gia đình. Dù sống trong cảnh nghèo khó, thiếu thốn vật chất, nhưng gia đình vẫn quây quần, sum họp bên nhau, tạo nên bầu không khí ấm cúng, tràn đầy tình thương yêu.

• Niềm vui đến từ sự đoàn kết, đùm bọc và quan tâm lẫn nhau giữa các thành viên. Trẻ con chăm ngoan, học hành tốt và sự hòa hợp giữa vợ chồng, con cái đã tạo nên nguồn vui lớn nhất cho gia đình.
• Cảnh nhà nghèo không còn là nỗi buồn mà trở thành niềm vui và sự tự hào về những giá trị tinh thần bền vững, làm cho cuộc sống trở nên có ý nghĩa hơn.

Câu 10: Em thích nhất câu thơ nào trong đoạn trích “Cảnh vui của nhà nghèo”? Vì sao?

Trả lời

Em thích nhất câu thơ:

“Của không ngon, nhà khó cũng ngon.”

Lý do là câu thơ này thể hiện rõ tinh thần lạc quan và sự hài lòng với cuộc sống hiện tại. Dù điều kiện vật chất còn thiếu thốn, nhưng nhờ vào tình yêu thương và sự đùm bọc trong gia đình, mọi thứ đều trở nên ý nghĩa và đáng trân trọng. Câu thơ nhắc nhở em về giá trị của những điều giản dị, mộc mạc trong cuộc sống và sự quan trọng của tình cảm gia đình. Nó còn khuyến khích em biết quý trọng những gì mình đang có và tìm thấy niềm vui trong những điều nhỏ bé, đơn giản.

Với những hướng dẫn soạn bài Tự đánh giá: Cảnh vui của nhà nghèo – Ngữ văn lớp 9 – Cánh diều chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng