Soạn bài Phò giá về kinh – Ngữ văn 9 – Cánh diều
Hướng dẫn soạn bài Phò giá về kinh -Ngữ văn lớp 9 – Cánh diều chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Câu 1: Từ những thông tin về hoàn cảnh ra đời bài thơ “Phò giá về kinh”, hãy nêu hiểu biết của em về hào khí thời Trần.
Trả lời
Hoàn cảnh ra đời bài thơ
Bài thơ “Phò giá về kinh” của Trần Quang Khải ra đời sau chiến thắng oanh liệt của quân dân nhà Trần trước quân xâm lược Nguyên – Mông vào thế kỷ XIII. Bối cảnh cụ thể là sau các trận thắng lớn tại bến Chương Dương và cửa Hàm Tử, góp phần quan trọng vào việc đánh bại quân địch, bảo vệ độc lập dân tộc.
Hào khí thời Trần
Thời Trần là một trong những giai đoạn hào hùng nhất trong lịch sử Việt Nam, nổi bật với tinh thần yêu nước và đoàn kết mạnh mẽ. Quân dân đồng lòng chiến đấu bảo vệ đất nước, thể hiện qua những chiến thắng vang dội trước quân xâm lược Nguyên – Mông.
Triều đình nhà Trần, dưới sự lãnh đạo của các vị vua và tướng lĩnh tài ba như Trần Hưng Đạo, Trần Quang Khải, đã đưa ra những chiến lược quân sự thông minh, tạo ra các trận đánh đầy bất ngờ, khiến kẻ thù kinh hãi.
Hào khí thời Trần còn thể hiện ở sự anh dũng, bất khuất của các chiến sĩ và tướng lĩnh. Sự kiên cường không chỉ được thể hiện qua các trận chiến ác liệt mà còn qua tinh thần quyết tâm không lùi bước trước mọi khó khăn và hiểm nguy.
Bài thơ “Phò giá về kinh” phản ánh rõ lòng tự hào về chiến thắng và khẳng định ý chí bảo vệ non sông gấm vóc, thể hiện lòng tự tôn và quyết tâm giữ vững nền độc lập của dân tộc.
Câu 2: Xác định thể loại của bài thơ qua số dòng, số chữ, niêm, luật và cách hiệp vần ở bản phiên âm.
Trả lời
+) Thể loại: Bài thơ “Phò giá về kinh” thuộc thể loại thơ tứ tuyệt Đường luật.
+) Số dòng: Bài thơ có 4 dòng.
+) Số chữ mỗi dòng: Mỗi dòng có 7 chữ, đúng đặc trưng của thể thơ thất ngôn tứ tuyệt.
+) Niêm luật
- Niêm: Các dòng thơ niêm chặt chẽ, liên kết về âm thanh và ý nghĩa, đảm bảo tính cân đối và hài hòa của thể thơ.
- Luật: Bài thơ tuân theo luật bằng-trắc, đảm bảo nhịp điệu và âm điệu của thơ Đường luật.
+) Cách hiệp vần:
- Bài thơ sử dụng vần chân, tức là các từ cuối dòng chẵn vần với nhau. Cụ thể, từ “độ” (dòng 1) vần với “thù” (dòng 2) và “lực” (dòng 3) vần với “san” (dòng 4).
- Vần “u” được hiệp ở cuối dòng 2 và dòng 4, tạo sự liên kết âm thanh giữa các câu thơ và tạo nhịp điệu mượt mà, hài hòa cho toàn bài thơ.
Câu 3: Phân tích nội dung và mối quan hệ của hai dòng thơ đầu và hai dòng thơ cuối, từ đó cho biết chủ đề của bài thơ.
Trả lời
Nội dung hai dòng thơ đầu
Đoạt sóc Chương Dương độ,
Cầm Hồ Hàm Tử quan.
Hai dòng thơ đầu nói về những chiến công lẫy lừng của quân đội nhà Trần trong việc đánh bại quân xâm lược Nguyên – Mông. “Đoạt sóc Chương Dương độ” và “Cầm Hồ Hàm Tử quan” là những biểu tượng cho sự thắng lợi vinh quang, thể hiện tinh thần dũng mãnh, kiên cường của quân dân Đại Việt.
Nội dung hai dòng thơ cuối
Thái bình tu trí lực,
Vạn cổ thử giang san.
Hai dòng thơ cuối thể hiện khát vọng và trách nhiệm giữ gìn hòa bình, phát triển đất nước của triều đại nhà Trần sau chiến thắng. Đây là lời nhắc nhở về việc phải “tu trí lực”, tức là cần phải chăm lo xây dựng đất nước để giữ vững nền thái bình muôn thuở.
Mối quan hệ giữa hai phần
Hai dòng thơ đầu và hai dòng thơ cuối có mối quan hệ chặt chẽ, thể hiện một quy luật tất yếu của lịch sử: chiến thắng trong chiến tranh cần được chuyển hóa thành động lực phát triển hòa bình.
Chiến thắng chỉ có ý nghĩa thực sự khi nó tạo tiền đề cho một nền hòa bình lâu dài và phát triển bền vững.
Chủ đề của bài thơ
Chủ đề của bài thơ là ca ngợi chiến thắng oai hùng của quân dân nhà Trần trong việc bảo vệ đất nước và khẳng định trách nhiệm giữ gìn hòa bình, phát triển đất nước sau chiến tranh.
Câu 4: Tìm hiểu cách ngắt nhịp của bài thơ ở bản phiên âm. Nhịp điệu của các dòng thơ có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung bài thơ?
Trả lời
Cách ngắt nhịp của bài thơ
Bài thơ “Phò giá về kinh” ngắt nhịp theo cách
- Dòng 1: Đoạt sóc / Chương Dương độ (3/4)
- Dòng 2: Cầm Hồ / Hàm Tử quan (3/4)
- Dòng 3: Thái bình / tu trí lực (3/4)
- Dòng 4: Vạn cổ / thử giang san (3/4)
Tác dụng của nhịp điệu
- Nhịp điệu dứt khoát: Nhịp 3/4 tạo ra cảm giác dứt khoát, mạnh mẽ, thể hiện tinh thần hào sảng của chiến thắng. Điều này giúp nhấn mạnh sức mạnh và sự quyết liệt trong các trận chiến bảo vệ đất nước.
- Sự cân đối và hài hòa: Nhịp điệu đều đặn của các câu thơ tạo ra sự cân đối, hài hòa, phản ánh trạng thái yên bình, ổn định sau chiến thắng, nhấn mạnh ý chí xây dựng và phát triển đất nước trong thời kỳ thái bình.
Câu 5: So sánh bài thơ trên với bài thơ “Sông núi nước Nam” để chỉ ra sự tương đồng về nội dung và hình thức nghệ thuật giữa hai tác phẩm.
Trả lời
Nội dung tương đồng
Cả hai bài thơ đều nhấn mạnh tinh thần bảo vệ chủ quyền dân tộc, ca ngợi chiến thắng trước giặc ngoại xâm.
“Phò giá về kinh” khẳng định quyết tâm giữ gìn hòa bình sau chiến thắng, còn “Sông núi nước Nam” khẳng định chủ quyền bất khả xâm phạm của đất nước.
Nội dung khác biệt
“Phò giá về kinh” tập trung vào việc xây dựng đất nước sau chiến thắng, trong khi “Sông núi nước Nam” tập trung vào khẳng định chủ quyền và cảnh báo kẻ xâm lược.
Hình thức nghệ thuật tương đồng
Cả hai bài thơ đều sử dụng thể thơ thất ngôn, ngôn từ ngắn gọn, súc tích, dễ nhớ, dễ thuộc.
Dùng các hình ảnh lịch sử cụ thể để nhấn mạnh ý nghĩa chiến thắng và bảo vệ đất nước.
Hình thức nghệ thuật khác biệt
“Phò giá về kinh” có tính khái quát và triết lý cao về chiến tranh và hòa bình, trong khi “Sông núi nước Nam” có tính chất mạnh mẽ, trực diện trong việc khẳng định chủ quyền.
Câu 6: Nội dung bài thơ có ý nghĩa với cuộc sống hiện nay như thế nào? Vì sao?
Trả lời
Ý nghĩa với cuộc sống hiện nay
Bài thơ “Phò giá về kinh” mang ý nghĩa sâu sắc về tinh thần đoàn kết, ý chí quyết tâm bảo vệ và xây dựng đất nước. Trong bối cảnh hiện nay, khi đất nước đang phát triển và hội nhập quốc tế, tinh thần đó càng trở nên cần thiết.
Tinh thần yêu nước và trách nhiệm xây dựng đất nước sau chiến tranh của bài thơ là bài học quý báu cho thế hệ trẻ. Nó nhắc nhở chúng ta không chỉ cần bảo vệ độc lập, chủ quyền mà còn phải nỗ lực xây dựng, phát triển đất nước vững mạnh trong thời kỳ hòa bình.
Bài thơ còn là nguồn động lực lớn lao, khơi dậy lòng tự hào dân tộc và ý chí vươn lên, vượt qua mọi thử thách để góp phần vào sự nghiệp phát triển đất nước.
Vì sao có ý nghĩa
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, các quốc gia đều đối mặt với nhiều cơ hội và thách thức. Bài thơ nhấn mạnh vai trò của sự đoàn kết và lòng quyết tâm trong việc bảo vệ thành quả lịch sử và xây dựng tương lai, điều này rất phù hợp và cần thiết trong xã hội hiện đại.
Nó cũng khẳng định giá trị của hòa bình và phát triển, nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm không chỉ giữ gìn di sản cha ông để lại mà còn tạo ra một môi trường hòa bình, thịnh vượng cho các thế hệ mai sau.
Với những hướng dẫn soạn bài Phò giá về kinh – Ngữ văn lớp 9 – Cánh diều chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng
