Soạn bài Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc

Hướng dẫn Soạn bài Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Câu 1: Tìm những luận điểm chính của bài văn. Anh (Chị) thấy cách sắp xếp luận điểm đó có gì khác với trật tự thông thường?

Các luận điểm chính của bài

Mở bài: Ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu một nhà thơ lớn của nước ta, đáng lẽ phải sáng tỏ hơn nữa trong bầu trời văn nghệ dân tộc nhất là trong lúc này?

Thân bài:

– Nguyễn Đình Chiểu (con người và cuộc đời) – một nhà thơ yêu nước.

– Những giá trị thơ văn: Thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu là tấm gương phản chiếu phong trào kháng Pháp oanh liệt và bền bỉ của nhân dân Nam Bộ.

– Truyện Lục Vân Tiên là một tác phẩm lớn nhất của Nguyễn Đình Chiểu, phổ biến trong dân gian, nhất là ở miền Nam.

Kẽt bài: “Đời sống, sự nghiệp của Nguyễn Đình Chiểu là một tấm gương sáng” nêu cao địa vị và tác dụng của văn học nghệ thuật, nêu cao sứ mạng của người chiến sĩ trên mặt trận văn hoá tư tưởng.

Cách sắp xếp các luận điểm trên khác với trật tự thông thường

– Thông thường khi nghị luận về một tác phẩm văn học, người viết phải nêu lên các tác phẩm chính có giá trị, sau đó mới tổng kết về con người và tác giả.

– Ngược lại, Phạm Văn Đồng lại trình bày rất kỹ lưỡng, tường tận về tấm lòng con người của tác giả, sau đó mới lược qua các tác phẩm chính của Nguyễn Đình Chiểu.

– Với trật tự này, Phạm Văn Đồng muốn nhấn mạnh Nguyễn Đình Chiểu là con người đặc biệt, để hiểu về thơ ông thì trước tiên phải biết được con người của ông. Vì thực tế nhiều người có nhìn thiên lệch về Nguyễn Đình Chiểu nên chưa nhìn đúng và thấy hết những giá trị cơ bản trong cuộc đời và thơ văn của ông.

Câu 2: Theo tác giả, vì sao văn thơ của Nguyễn Đình Chiểu cũng giống như “những vì sao có ánh sáng khác thường”, con mắt của chúng ta phải chăm chú nhìn thì mới thấy?

Theo tác giả, văn thơ của Nguyễn Đình Chiểu cũng giống như “những vì sao có ánh sáng khác thường”, con mắt của chúng ta phải chăm chú nhìn thì mới thấy vì những lý do sau:

• Văn thơ của Nguyễn Đình Chiểu mang đậm chất trữ tình, triết lý, giàu tính nhân đạo. Ông đã sử dụng những hình ảnh, ngôn từ giàu sức biểu cảm để thể hiện những cảm xúc, suy tư của mình về cuộc đời, con người, về lẽ sống, đạo lý. Những bài thơ, truyện của ông không chỉ mang đến cho người đọc những cảm xúc thẩm mỹ mà còn giúp họ chiêm nghiệm về cuộc đời, về những giá trị nhân văn cao đẹp.

• Văn thơ của Nguyễn Đình Chiểu được viết trong hoàn cảnh đất nước bị xâm lược, nhân dân lầm than. Ông đã đứng về phía nhân dân, lên tiếng tố cáo tội ác của kẻ thù, ca ngợi tinh thần yêu nước, ý chí đấu tranh của nhân dân. Những bài thơ, truyện của ông đã trở thành tiếng nói của lương tri, là vũ khí tinh thần của nhân dân trong cuộc đấu tranh chống giặc ngoại xâm.

• Văn thơ của Nguyễn Đình Chiểu có giá trị nghệ thuật độc đáo. Ông đã sử dụng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, gần gũi với đời sống hàng ngày, nhưng lại có sức lay động lòng người mạnh mẽ. Ông cũng là người đầu tiên sử dụng thể thơ lục bát trong văn học viết ở Nam Bộ.

Với những lý do trên, văn thơ của Nguyễn Đình Chiểu không chỉ là những tác phẩm văn học đơn thuần mà còn là những giá trị tinh thần cao đẹp của dân tộc Việt Nam. Để có thể cảm nhận hết vẻ đẹp của văn thơ Nguyễn Đình Chiểu, chúng ta cần có sự đồng cảm, thấu hiểu và sự chăm chú, tinh tế trong việc tiếp nhận.

Về cách sắp xếp luận điểm của bài văn, tác giả đã sắp xếp theo trật tự không gian, từ xa đến gần. Đầu tiên, tác giả giới thiệu chung về Nguyễn Đình Chiểu, sau đó mới đi sâu vào phân tích những đặc sắc của văn thơ ông. Cách sắp xếp này có tác dụng giúp người đọc có cái nhìn tổng quan về Nguyễn Đình Chiểu trước khi đi vào tìm hiểu sâu hơn về văn thơ của ông.

Câu 3: Tác giả đã giúp chúng ta nhận ra những “ánh sáng khác thường” nào của ngôi sao sáng Nguyễn Đình Chiểu trên bầu trời văn nghệ Việt Nam

Xét về cuộc đời, đạo đức và tư tưởng, nghệ thuật trong sáng tác văn học của Nguyễn Đình Chiểu, Phạm Văn Đồng đã cho ta thấy:

– Cuộc đời Nguyễn Đình Chiểu là tấm gương sáng chói về tinh thần yêu nước cháy bỏng và lòng căm thù giặc sâu sắc.

+ Cuộc đời dù gặp nhiều khó khăn bất hạnh, nhưng vẫn đứng thẳng – ngẩng cao đầu, sống không phải vì mình mà vì dân, vì nước theo tư tưởng: “Kiến nghĩa bất vi vô dũng dã”; tỏ thái độ bất khuât, bất hợp tác quyết liệt trước sự mua chuộc của thực dân Pháp. Đó là một cuộc sống đẹp, đầy nghị lực, đáng trân trọng.

+ Nguyễn Đình Chiểu có quan niệm sáng tác đúng đắn và tiến bộ: “Chở bao nhiêu đạo thuyền không thẳm/ Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà”. Đó là thơ văn chiến đấu, đánh thẳng vào ngoại xâm và tôi tớ của chúng. Đối với Nguyễn Đình Chiểu, cầm bút viết văn là một thiên chức – ông đã làm đúng thiên chức đó.

– Sáng tác thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu luôn là vũ khí chiến đá chống bọn xâm lược, ngợi ca chính nghĩa, đạo đức ở đời.

+ Thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu phục vụ đắc lực cho cuộc kháng chiến chống Pháp, bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta. Đó là những tác phẩm làm sống lại trong tâm trí người đọc trong phong trào kháng Pháp của nhân dân Nam bộ suốt hai mươi năm trời. Là những tác phẩm sôi sục lòng căm thù và dạt dào yêu nước với những hình tượng người nông dân nghĩa sĩ đẹp đẽ (Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc), những lãnh tụ của ngàn quân, những tấm gương bất khuất trước kẻ thù (Văn tế Trương Định)…

+ Truyện thơ của Nguyễn Đình Chiểu là những bài ca hào hùng mà thiết tha về lý tưởng đạo đức của nhân dân, ca ngợi những con người trọng nghĩa kính tài, trước sau một lòng, dù khổ cực, gian nguy, quyết phấn đấu vì nghĩa lớn.

– Truyện Lục Vân Tiên là một bài thơ hào hùng, thiết tha lý tưởng đạo đức của nhân dân, ca ngợi những con người trọng nghĩa, khinh tài, trước sau một tấm lòng, mặc dầu khổ cực, gian nguy quyết phấn đấu vì nghĩa lớn như Lục Vân Tiên, Kiều Nguyệt Nga, Tiểu Đồng, Vương Tử Trực, Hán Minh… Bằng cách nhìn mới mẻ mà đúng đắn, tác giả đã có sự nhìn nhận và đánh giá lại “giá trị văn nghệ của bản trường ca thật là hấp dẫn từ đầu đến cuối” này. Đây là một sự “điều chỉnh” cần thiết để khôi phục lại giá trị nghệ thuật như vốn có của nó.

Câu 4: Vì sao tác giả lại cho rằng ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu đáng lẽ ra phải sáng tỏ hơn nữa, không chỉ trong thời ấy mà cả trong thời đại hiện nay?

Tác giả Phạm Văn Đồng cho rằng ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu đáng lẽ ra phải sáng tỏ hơn nữa, không chỉ trong thời ấy mà cả trong thời đại hiện nay, vì những lý do sau:

• Thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu có giá trị nội dung và nghệ thuật cao. Thơ văn của ông mang đậm chất trữ tình, triết lý, giàu tính nhân đạo. Ông đã sử dụng những hình ảnh, ngôn từ giàu sức biểu cảm để thể hiện những cảm xúc, suy tư của mình về cuộc đời, con người, về lẽ sống, đạo lý. Những bài thơ, truyện của ông không chỉ mang đến cho người đọc những cảm xúc thẩm mỹ mà còn giúp họ chiêm nghiệm về cuộc đời, về những giá trị nhân văn cao đẹp.
• Thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu có giá trị hiện thực sâu sắc. Ông đã đứng về phía nhân dân, lên tiếng tố cáo tội ác của kẻ thù, ca ngợi tinh thần yêu nước, ý chí đấu tranh của nhân dân. Những bài thơ, truyện của ông đã trở thành tiếng nói của lương tri, là vũ khí tinh thần của nhân dân trong cuộc đấu tranh chống giặc ngoại xâm.
• Thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu có giá trị thời đại lâu bền. Những giá trị nội dung và nghệ thuật của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay. Những bài thơ, truyện của ông vẫn tiếp tục được bạn đọc yêu thích, tiếp tục được giảng dạy trong nhà trường và được khai thác trong đời sống văn hóa, nghệ thuật.

Trong thời đại hiện nay, khi đất nước đang trên đà phát triển, hội nhập với thế giới, thì những giá trị của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu càng được thể hiện rõ nét. Thơ văn của ông góp phần bồi đắp cho con người Việt Nam những phẩm chất tốt đẹp như lòng yêu nước, tinh thần nhân đạo, ý chí đấu tranh, sức mạnh vươn lên trong cuộc sống.

Tuy nhiên, trong thực tế, vẫn còn nhiều người chưa nhận thức đầy đủ về giá trị của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu. Một số người thậm chí còn cho rằng thơ văn của ông thô ráp, khó đọc. Điều này đã khiến cho ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu chưa được sáng tỏ hết giá trị của nó.

Để ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu sáng tỏ hơn nữa, cần có sự chung tay của nhiều người. Chúng ta cần tích cực tuyên truyền, giới thiệu về thơ văn Nguyễn Đình Chiểu đến đông đảo bạn đọc. Đồng thời, cần có những nghiên cứu sâu sắc hơn về giá trị nội dung và nghệ thuật của thơ văn ông.

Câu 5: Giải thích tại sao bài văn nghị luận trên lại có sức hấp dẫn, lôi cuốn?

Bài văn nghị luận không khô khan mà trái lại có sức hấp dẫn, lôi cuốn vì:

– Cách nghị luận không chỉ xác đáng, chặt chẽ, mà còn xúc động, thiết tha, với nhiều hình ảnh, ngôn ngữ đặc sắc, khiến người dọc còn nhớ mãi.

– Có sự kết hợp giữa cuộc đời và thơ văn Nguyễn Đình Chiểu với công cuộc chống Pháp lúc bấy giờ của nhân dân Nam Bộ. Nhờ vậy, bài viết rõ ràng mạch lạc dễ hiểu, vừa tác động đến lý trí lại thâm sâu vào tình cảm người đọc tạo nên sức thuyết phục lớn.

– Cách nhìn mới mẻ, có giá trị phát hiện của tác giả đã lôi cuốn người đọc vào bài viết của mình.

Tóm lại, bằng cách nhìn, cách nghĩ sâu rộng, mới mẻ và nhiệt tình cùa mình Phạm Văn Đồng đã làm sáng tỏ mối liên hệ khăng khít của những tác phẩm thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu với hoàn cảnh của Tổ quốc lúc bấy giờ và với thời đại hiện nay. Đồng thời tác giả hết lòng ca ngợi Nguyễn Đình Chiểu, một con người trọn đời dùng cây bút làm vũ khí chiến đấu cho dân cho đất nước.

Luyện tập: Văn thơ Nguyễn Đình Chiểu vẫn không xa lạ với giới trẻ ngày nay và việc học những tác phẩm như Văn tế nghĩa sĩ cần Giuộc của ông ở nhà trường là rất bổ ích.

Hãy viết một bài văn nghị luận để phát biểu ý kiến của mình về vấn đề trên?

Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc của Nguyễn Đình Chiểu vẫn là một tác phẩm rất bổ ích đối với giới trẻ ngày nay

Nguyễn Đình Chiểu là một nhà thơ lớn của dân tộc Việt Nam, được mệnh danh là “Ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc”. Thơ văn của ông có giá trị nội dung và nghệ thuật cao, thể hiện tinh thần yêu nước, ý chí đấu tranh kiên cường của nhân dân ta trong thời kỳ thực dân Pháp xâm lược.

Trong đó, “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của Nguyễn Đình Chiểu. Bài văn tế được viết theo thể văn tế cổ, được tác giả sáng tác để truy điệu những nghĩa sĩ nông dân đã anh dũng hy sinh trong trận chiến Cần Giuộc năm 1861.

Về giá trị nội dung, “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” đã thể hiện được chân dung của những nghĩa sĩ nông dân Cần Giuộc với những phẩm chất đáng quý:

• Lòng yêu nước nồng nàn, ý chí quyết tâm chiến đấu bảo vệ Tổ quốc: Những nghĩa sĩ nông dân trong “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” là những người nông dân chân chất, mộc mạc, nhưng lại có lòng yêu nước nồng nàn, ý chí quyết tâm chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Họ sẵn sàng hi sinh tất cả, kể cả tính mạng của mình để bảo vệ quê hương, đất nước.
• Sự dũng cảm, bất khuất, kiên cường: Những nghĩa sĩ nông dân trong “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” là những người dũng cảm, bất khuất, kiên cường. Họ sẵn sàng đối mặt với kẻ thù hùng mạnh, với vũ khí thô sơ, lạc hậu, nhưng vẫn chiến đấu anh dũng, kiên cường, quyết không chịu khuất phục.
• Sự bình dị, chân chất: Những nghĩa sĩ nông dân trong “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” là những người bình dị, chân chất. Họ là những người nông dân quanh năm cày cuốc, làm ruộng, nhưng lại có tinh thần yêu nước, ý chí chiến đấu cao cả.

Về giá trị nghệ thuật, “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” là một bài văn tế cổ có kết cấu chặt chẽ, ngôn ngữ trang trọng, giàu hình ảnh, âm hưởng hùng tráng, bi tráng. Tác giả đã sử dụng những hình ảnh, ngôn từ giàu sức biểu cảm để ca ngợi tinh thần yêu nước, ý chí đấu tranh kiên cường của những nghĩa sĩ nông dân Cần Giuộc.

Hiện nay, giới trẻ ngày càng có xu hướng tìm hiểu, khám phá về văn hóa, lịch sử dân tộc. Trong đó, những tác phẩm văn học của các nhà thơ, nhà văn lớn như Nguyễn Đình Chiểu vẫn luôn được giới trẻ yêu thích và tìm đọc.

Việc học những tác phẩm như “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” ở nhà trường là rất bổ ích đối với giới trẻ ngày nay. Bởi những tác phẩm này giúp chúng ta hiểu thêm về tinh thần yêu nước, ý chí đấu tranh kiên cường của dân tộc ta trong quá khứ. Đồng thời, những tác phẩm này cũng giúp chúng ta bồi đắp những phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam như lòng yêu nước, tinh thần nhân đạo, ý chí vươn lên trong cuộc sống.

Tuy nhiên, để việc học những tác phẩm này đạt hiệu quả cao, cần có sự kết hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội. Nhà trường cần có những phương pháp giảng dạy phù hợp, giúp học sinh hiểu sâu sắc về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. Gia đình cần tạo điều kiện cho con em mình tiếp cận với văn học, đặc biệt là văn học của các nhà thơ, nhà văn lớn. Xã hội cần có những hoạt động tuyên truyền, giáo dục về giá trị của văn học, giúp mọi người hiểu rõ hơn về vai trò của văn học trong đời sống tinh thần của con người.

Có thể nói, “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” là một tác phẩm văn học có giá trị lâu bền, vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay. Việc học những tác phẩm như “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” ở nhà trường là rất bổ ích đối với giới trẻ ngày nay.

Với những hướng dẫn Soạn bài Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.