Soạn bài Mây và sóng
Hướng dẫn soạn bài Mây và sóng – Ngữ văn 9 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Đọc – Hiểu Văn Bản
Câu 1: Lời nói của em bé gồm hai phần có nhiều nét giống nhau.
a, Hãy chỉ ra những điểm giống nhau và khác nhau (về số dòng thơ, về cách xây dựng hình ảnh, về cách tổ chức khổ thơ,…) giữa hai phần và phân tích tác dụng của những chỗ giống nhau và khác nhau ấy trong việc thể hiện chủ đề của bài thơ.
Những điểm giống nhau và khác nhau giữa hai phần lời nói của em bé trong bài Mây và sóng:
Giống nhau:
Cả hai phần đều là lời của em bé nói với mẹ về những trò chơi của mình.
Cả hai phần đều sử dụng hình ảnh thiên nhiên để nói về những trò chơi ấy.
Cả hai phần đều có kết cấu giống nhau, mỗi phần gồm 3 khổ thơ, mỗi khổ thơ 4 dòng.
Khác nhau:
Số dòng thơ: Phần thứ nhất có 12 dòng, phần thứ hai có 16 dòng.
Cách xây dựng hình ảnh: Phần thứ nhất, em bé nói về những trò chơi của mình với mây, phần thứ hai, em bé nói về những trò chơi của mình với sóng.
Cách tổ chức khổ thơ: Phần thứ nhất, mỗi khổ thơ có một hình ảnh thiên nhiên được sử dụng để nói về một trò chơi của em bé. Phần thứ hai, mỗi khổ thơ có hai hình ảnh thiên nhiên được sử dụng để nói về một trò chơi của em bé.
Tác dụng của những chỗ giống nhau và khác nhau ấy trong việc thể hiện chủ đề của bài thơ:
Những điểm giống nhau giữa hai phần lời nói của em bé là sự thống nhất, nhất quán trong suy nghĩ, tình cảm của em bé. Em bé là một đứa trẻ hồn nhiên, yêu thiên nhiên, thích khám phá thế giới xung quanh. Em có trí tưởng tượng phong phú, sáng tạo.
Những điểm khác nhau giữa hai phần lời nói của em bé là sự phát triển, mở rộng trong suy nghĩ, tình cảm của em bé. Từ những trò chơi giản dị, gần gũi với thiên nhiên, em bé đã có những suy nghĩ, cảm nhận sâu sắc hơn về cuộc sống, về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.
b, Giả thiết không có phần thứ hai thì ý thơ có được trọn vẹn và đầy đủ không ?
Nếu không có phần thứ hai thì ý thơ của bài Mây và sóng sẽ không được trọn vẹn và đầy đủ. Phần thứ hai của bài thơ thể hiện sự phát triển, mở rộng trong suy nghĩ, tình cảm của em bé. Em bé không chỉ thích khám phá thế giới xung quanh mà còn có những suy nghĩ, cảm nhận sâu sắc hơn về cuộc sống, về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.
Cụ thể, trong phần thứ nhất, em bé chỉ nói về những trò chơi của mình với mây. Những trò chơi ấy tuy vui vẻ, hấp dẫn nhưng vẫn còn mang tính chất đơn giản, chưa có sự sâu sắc.
Trong phần thứ hai, em bé nói về những trò chơi của mình với sóng. Những trò chơi ấy không chỉ vui vẻ, hấp dẫn mà còn mang tính chất khám phá, sáng tạo. Em bé đã có những suy nghĩ, cảm nhận sâu sắc về cuộc sống, về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.
Ví dụ, trong khổ thơ thứ hai của phần thứ hai, em bé đã có suy nghĩ sâu sắc về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên:
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Mẹ tôi bảo: gió bắt đầu từ mây
Mây bắt đầu từ nước
Nước bắt đầu từ đâu?
Mẹ tôi bảo: nước bắt đầu từ trăng
Trăng bắt đầu từ đâu?
Con hỏi mãi, mẹ cũng không biết
Suy nghĩ của em bé thể hiện sự tò mò, ham hiểu biết của em bé về thế giới xung quanh. Em bé muốn biết nguồn gốc của mọi thứ, từ những trò chơi của mình đến những hiện tượng tự nhiên trong cuộc sống.
Cũng trong khổ thơ thứ hai của phần thứ hai, em bé đã có suy nghĩ sâu sắc về ý nghĩa của cuộc sống:
Sóng hỏi: “Tại sao chúng con mãi đi mãi mãi
Bờ bên kia vẫn ở mãi nơi cuối trời?”
Mẹ tôi bảo: “Bờ bên kia là nơi ta đến
Nhưng ngày mai rồi lại đi
Để đến những bến bờ mới”
Suy nghĩ của em bé thể hiện sự nhận thức sâu sắc của em bé về cuộc sống. Cuộc sống là một hành trình không ngừng nghỉ, con người luôn phải đi, đi và đi để khám phá, tìm hiểu thế giới xung quanh.
Chính vì vậy, nếu không có phần thứ hai thì ý thơ của bài Mây và sóng sẽ không được trọn vẹn và đầy đủ.
Câu 2: Xác định vị trí của dòng thơ “Con hỏi: …” ở mỗi phần.
(Gợi Ý: Hãy lí giải vì sao em bé chưa từ chối ngay lời mời gọi của những người sống “trên mây” và những người sống “trong sóng”.)
Vị trí của dòng thơ “Con hỏi: …” ở mỗi phần:
Phần thứ nhất: Dòng thơ “Con hỏi: Mẹ ơi, con là con của ai?” đứng ở đầu khổ thơ thứ nhất.
Phần thứ hai: Dòng thơ “Con hỏi: Tại sao chúng con mãi đi mãi mãi?” đứng ở đầu khổ thơ thứ hai.
Lí giải vì sao em bé chưa từ chối ngay lời mời gọi của những người sống “trên mây” và những người sống “trong sóng”:
Em bé là một đứa trẻ hồn nhiên, yêu thiên nhiên, thích khám phá thế giới xung quanh. Em bé luôn có những thắc mắc, tò mò về những điều mới lạ. Khi được những người sống “trên mây” và “trong sóng” mời gọi, em bé cảm thấy thích thú và muốn tìm hiểu.
Em bé có trí tưởng tượng phong phú, sáng tạo. Em bé có thể tưởng tượng ra những trò chơi vô cùng thú vị và hấp dẫn với những người bạn mới.
Do đó, em bé chưa từ chối ngay lời mời gọi của những người sống “trên mây” và “trong sóng”. Em bé muốn tìm hiểu xem những trò chơi ấy như thế nào, có thú vị không.
Ngoài ra, em bé cũng muốn biết thêm về thế giới xung quanh, về những người bạn mới. Em bé muốn khám phá những điều mới lạ, những chân trời mới.
Câu 3: Hãy so sánh những cuộc vui chơi của những người “trên mây” và “trong sóng” giữa thế giới tự nhiên và những trò chơi của “mây và sóng” do em bé tạo ra. Sự giống nhau cũng như sự khác nhau giữa các cuộc chơi đó nói lên điều gì ?
So sánh những cuộc vui chơi của những người “trên mây” và “trong sóng” giữa thế giới tự nhiên và những trò chơi của “mây và sóng” do em bé tạo ra:
Giống nhau:
Cả hai đều là những cuộc vui chơi của thiên nhiên.
Cả hai đều mang tính chất vui vẻ, hấp dẫn, đầy màu sắc.
Cả hai đều thể hiện sự gắn bó, hòa quyện giữa thiên nhiên với con người.
Khác nhau:
Đối tượng tham gia: Những cuộc vui chơi của những người “trên mây” và “trong sóng” là của chính thiên nhiên, còn những trò chơi của “mây và sóng” do em bé tạo ra là sự tham gia của em bé và những người bạn thiên nhiên.
Nội dung trò chơi: Những cuộc vui chơi của những người “trên mây” và “trong sóng” mang tính chất tự nhiên, đơn giản, còn những trò chơi của “mây và sóng” do em bé tạo ra mang tính chất sáng tạo, khám phá.
Ý nghĩa: Những cuộc vui chơi của những người “trên mây” và “trong sóng” thể hiện vẻ đẹp, sự kì diệu của thiên nhiên, còn những trò chơi của “mây và sóng” do em bé tạo ra thể hiện tình yêu thiên nhiên, trí tưởng tượng phong phú, sáng tạo của em bé.
Sự giống nhau và khác nhau giữa các cuộc chơi đó nói lên điều gì?
Sự giống nhau: Sự giống nhau giữa các cuộc vui chơi đó thể hiện vẻ đẹp, sự kì diệu của thiên nhiên, đồng thời thể hiện sự gắn bó, hòa quyện giữa thiên nhiên với con người.
Sự khác nhau: Sự khác nhau giữa các cuộc vui chơi đó thể hiện sự phát triển, mở rộng trong suy nghĩ, tình cảm của em bé. Từ những trò chơi giản dị, gần gũi với thiên nhiên, em bé đã có những suy nghĩ, cảm nhận sâu sắc hơn về cuộc sống, về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.
Cụ thể, trong phần thứ nhất, em bé chỉ nói về những trò chơi của mình với mây. Những trò chơi ấy tuy vui vẻ, hấp dẫn nhưng vẫn còn mang tính chất đơn giản, chưa có sự sâu sắc.
Trong phần thứ hai, em bé nói về những trò chơi của mình với sóng. Những trò chơi ấy không chỉ vui vẻ, hấp dẫn mà còn mang tính chất khám phá, sáng tạo. Em bé đã có những suy nghĩ, cảm nhận sâu sắc về cuộc sống, về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.
Ví dụ, trong khổ thơ thứ hai của phần thứ hai, em bé đã có suy nghĩ sâu sắc về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên:
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Mẹ tôi bảo: gió bắt đầu từ mây
Mây bắt đầu từ nước
Nước bắt đầu từ đâu?
Mẹ tôi bảo: nước bắt đầu từ trăng
Trăng bắt đầu từ đâu?
Con hỏi mãi, mẹ cũng không biết
Suy nghĩ của em bé thể hiện sự tò mò, ham hiểu biết của em bé về thế giới xung quanh. Em bé muốn biết nguồn gốc của mọi thứ, từ những trò chơi của mình đến những hiện tượng tự nhiên trong cuộc sống.
Cũng trong khổ thơ thứ hai của phần thứ hai, em bé đã có suy nghĩ sâu sắc về ý nghĩa của cuộc sống:
Sóng hỏi: “Tại sao chúng con mãi đi mãi mãi
Bờ bên kia vẫn ở mãi nơi cuối trời?”
Mẹ tôi bảo: “Bờ bên kia là nơi ta đến
Nhưng ngày mai rồi lại đi
Để đến những bến bờ mới”
Suy nghĩ của em bé thể hiện sự nhận thức sâu sắc của em bé về cuộc sống. Cuộc sống là một hành trình không ngừng nghỉ, con người luôn phải đi, đi và đi để khám phá, tìm hiểu thế giới xung quanh.
Câu 4: Hãy chỉ ra những thành công về mặt nghệ thuật của bài thơ trong việc xây dựng các hình ảnh thiên nhiên (chú ý các hình ảnh mây, trăng, sóng, bờ biển).
Những thành công về mặt nghệ thuật của bài thơ Mây và sóng trong việc xây dựng các hình ảnh thiên nhiên:
Sử dụng các từ ngữ, hình ảnh gợi cảm, giàu sức biểu hiện:
Hình ảnh mây:
“Mây bay mãi mãi trên trời xanh”
“Mây và em là hai anh em”
Hình ảnh mây trong bài thơ được miêu tả bằng những từ ngữ gợi cảm, giàu sức biểu hiện như “bay mãi mãi”, “trời xanh”, “anh em”. Những từ ngữ này đã gợi lên vẻ đẹp, sự tự do, khoáng đạt của mây. Đồng thời, hình ảnh mây cũng được nhân hóa, trở thành người bạn thân thiết, gắn bó với em bé.
* Hình ảnh trăng:
* “Trăng tròn vành vạnh”
* “Trăng là mẹ của biển cả”
Hình ảnh trăng trong bài thơ được miêu tả bằng những từ ngữ gợi cảm, giàu sức biểu hiện như “tròn vành vạnh”, “mẹ”. Những từ ngữ này đã gợi lên vẻ đẹp, sự tròn đầy, viên mãn của trăng. Đồng thời, hình ảnh trăng cũng được nhân hóa, trở thành người mẹ của biển cả.
* Hình ảnh sóng:
* “Sóng vỗ dưới chân em”
* “Sóng và em là hai chị em”
Hình ảnh sóng trong bài thơ được miêu tả bằng những từ ngữ gợi cảm, giàu sức biểu hiện như “vỗ dưới chân”, “chị em”. Những từ ngữ này đã gợi lên vẻ đẹp, sự mạnh mẽ, sôi động của sóng. Đồng thời, hình ảnh sóng cũng được nhân hóa, trở thành người chị em thân thiết, gắn bó với em bé.
* Hình ảnh bờ biển:
* “Bờ bến kia là nơi ta đến”
* “Nhưng ngày mai rồi lại đi”
Hình ảnh bờ biển trong bài thơ được miêu tả bằng những từ ngữ gợi cảm, giàu sức biểu hiện như “nơi ta đến”, “ngày mai”. Những từ ngữ này đã gợi lên sự rộng lớn, mênh mông của thế giới. Đồng thời, hình ảnh bờ biển cũng gợi lên ý nghĩa về sự thay đổi, vận động không ngừng của cuộc sống.
Sử dụng nghệ thuật so sánh, nhân hóa:
Hình ảnh mây:
“Mây bay mãi mãi trên trời xanh” (so sánh)
“Mây và em là hai anh em” (nhân hóa)
Hình ảnh trăng:
“Trăng tròn vành vạnh” (so sánh)
“Trăng là mẹ của biển cả” (nhân hóa)
Hình ảnh sóng:
“Sóng vỗ dưới chân em” (so sánh)
“Sóng và em là hai chị em” (nhân hóa)
Hình ảnh bờ biển:
“Bờ bên kia là nơi ta đến” (so sánh)
“Nhưng ngày mai rồi lại đi” (so sánh)
Sử dụng nghệ thuật so sánh, nhân hóa đã giúp cho các hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ trở nên sinh động, gần gũi, gắn bó với con người. Đồng thời, nghệ thuật này cũng góp phần thể hiện những suy nghĩ, cảm nhận sâu sắc của em bé về thiên nhiên và cuộc sống.
Sử dụng ngôn ngữ giản dị, trong sáng:
Các hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ được miêu tả bằng ngôn ngữ giản dị, trong sáng, dễ hiểu. Điều này giúp cho người đọc dễ dàng hình dung và cảm nhận được vẻ đẹp, sự kì diệu của thiên nhiên.
Tóm lại, những thành công về mặt nghệ thuật của bài thơ Mây và sóng trong việc xây dựng các hình ảnh thiên nhiên đã góp phần tạo nên sức hấp dẫn cho bài thơ.
Câu 5: Phân tích ý nghĩa của câu thơ “Con lăn, lăn, lăn mãi… ở chốn nào”.
Câu thơ “Con lăn, lăn, lăn mãi… ở chốn nào” là lời khẳng định của em bé về tình yêu thiên nhiên và ước mơ được khám phá thế giới bao la của em.
Thứ nhất, câu thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên của em bé. Em bé yêu thiên nhiên đến mức muốn hòa mình vào thiên nhiên, muốn được cùng thiên nhiên trải nghiệm những trò chơi thú vị. Em bé muốn được lăn mãi, lăn mãi cùng mây, cùng sóng để được ngắm nhìn thế giới từ trên cao, từ dưới đáy biển.
Thứ hai, câu thơ thể hiện ước mơ được khám phá thế giới của em bé. Em bé là một đứa trẻ hồn nhiên, yêu thích khám phá. Em muốn được đi đến những miền đất mới, được trải nghiệm những điều mới lạ. Em muốn được lăn mãi, lăn mãi để được đến những bến bờ mới, để được khám phá những điều kỳ thú của thế giới.
Thứ ba, câu thơ gợi lên ý nghĩa về sự vận động không ngừng của cuộc sống. Cuộc sống là một hành trình không ngừng nghỉ, con người luôn phải đi, đi và đi để khám phá, tìm hiểu thế giới xung quanh. Câu thơ của em bé cũng thể hiện ý nghĩa đó.
Câu thơ “Con lăn, lăn, lăn mãi… ở chốn nào” là một câu thơ giàu ý nghĩa. Câu thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên, ước mơ được khám phá thế giới và ý nghĩa về sự vận động không ngừng của cuộc sống của em bé. Câu thơ cũng góp phần thể hiện chủ đề của bài thơ Mây và sóng.
Câu 6: Ngoài ý nghĩa ca ngợi tình mẹ con, bài thơ còn có thể gợi cho ta suy ngẫm thêm điều gì nữa?
Ngoài ý nghĩa ca ngợi tình mẹ con, bài thơ Mây và sóng còn có thể gợi cho ta suy ngẫm thêm nhiều điều khác nữa, đó là:
Tình yêu thiên nhiên: Bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên tha thiết của em bé. Em bé yêu thiên nhiên đến mức muốn hòa mình vào thiên nhiên, muốn được cùng thiên nhiên trải nghiệm những trò chơi thú vị. Em bé muốn được lăn mãi, lăn mãi cùng mây, cùng sóng để được ngắm nhìn thế giới từ trên cao, từ dưới đáy biển. Tình yêu thiên nhiên của em bé là tình yêu hồn nhiên, trong sáng, không vụ lợi. Nó thể hiện bản chất tốt đẹp của con người, là cơ sở để con người gắn bó với thiên nhiên, bảo vệ thiên nhiên.
Ước mơ khám phá thế giới: Bài thơ thể hiện ước mơ khám phá thế giới của em bé. Em bé là một đứa trẻ hồn nhiên, yêu thích khám phá. Em muốn được đi đến những miền đất mới, được trải nghiệm những điều mới lạ. Em muốn được lăn mãi, lăn mãi để được đến những bến bờ mới, để được khám phá những điều kỳ thú của thế giới. Ước mơ khám phá thế giới của em bé là ước mơ cao đẹp, thể hiện tinh thần ham học hỏi, khám phá của con người. Nó là động lực thúc đẩy con người vươn lên, không ngừng học hỏi, tích lũy kiến thức để khám phá thế giới, góp phần xây dựng cuộc sống tốt đẹp hơn.
Ý nghĩa về sự vận động không ngừng của cuộc sống: Bài thơ gợi lên ý nghĩa về sự vận động không ngừng của cuộc sống. Cuộc sống là một hành trình không ngừng nghỉ, con người luôn phải đi, đi và đi để khám phá, tìm hiểu thế giới xung quanh. Câu thơ “Con lăn, lăn, lăn mãi… ở chốn nào” cũng thể hiện ý nghĩa đó. Ý nghĩa về sự vận động không ngừng của cuộc sống là một ý nghĩa sâu sắc, thể hiện quan niệm sống tích cực, chủ động của tác giả.
Tóm lại, bài thơ Mây và sóng là một bài thơ giàu ý nghĩa, có thể gợi cho ta suy ngẫm về nhiều điều. Bài thơ không chỉ ca ngợi tình mẹ con mà còn thể hiện tình yêu thiên nhiên, ước mơ khám phá thế giới và ý nghĩa về sự vận động không ngừng của cuộc sống.
Với những hướng dẫn soạn bài Mây và sóng – Ngữ văn 9 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
