Soạn bài Viết bài văn nghị luận về việc vay mượn – cải biến – sáng tạo trong một tác phẩm văn học

Hướng dẫn soạn bài Viết bài văn nghị luận về việc vay mượn – cải biến – sáng tạo trong một tác phẩm văn học – Ngữ văn 12 tập 1 – Kết nối tri thức, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về bài học này.

Yêu cầu

– Giới thiệu chung về tác phẩm được lựa chọn; mối quan hệ giữa tác phẩm đó với tác phẩm mà nó đã chịu ảnh hưởng.

– Chỉ ra và phân tích được các phương diện, khía cạnh chủ yếu của sự tiếp nhận, chịu ảnh hưởng,… trong tác phẩm.

– Chỉ ra và phân tích được những điểm cách tân, sáng tạo của các tác giả khi tiếp nhận ảnh hưởng từ tác phẩm khác.

– Đánh giá giá trị của tác phẩm xét trên phương diện tiếp nhận và sáng tạo dựa vào các dẫn chứng cụ thể.

Thực hành viết theo các bước

1.Chuẩn bị viết

– Chọn một tác phẩm (thơ, truyện ngắn, truyện thơ, tiểu thuyết,…) có biểu hiện tương đối rõ sự vay mượn – biến đổi (hay tiếp nhận – sáng tạo),… so với tác phẩm có trước.

– Chú ý chỉ ra được những phương diện vay mượn – biến đổi trong tác phẩm. Sắp xếp các dẫn chứng thông qua lập biểu khảo sát.

– Xác định phạm vi nội dung và trọng tâm bài viết (vấn đề nghị luận); đặt nhan đề cho bài viết của mình.

Một số gợi ý:

+ Trong số các tác phẩm văn học viết mà bạn đã biết, có thể có những tác phẩm vay mượn cốt truyện, nhân vật, sự kiện, hình tượng,… từ một tác phẩm văn học dân gian. Hãy nêu một vài ví dụ tiêu biểu.

+ Nhiều tác phẩm văn học Việt nam đã vay mượn cốt truyện, chịu ảnh hưởng ở các mức độ và phương diện khác nhau của tác phẩm văn học nước ngoài. Lựa chọn để trình bày về một số trường hợp như vậy.

+ Sử dụng điển cố là một trong những biểu hiện của hiện tượng vay mượn và cải biến trong tác phẩm văn học. Hãy trình bày về một trường hợp sử dụng điển cố mà bạn cho là độc đáo

2.Tìm ý, lập dàn ý

Tìm ý

Có thể tự đặt ra các câu hỏi xếp theo nhóm như sau để tìm ý:

– Có những thông tin nổi bật gì cần giới thiệu liên quan đến nhan đề, thể loại, tác giả, ý nghĩa của tác phẩm “nguồn” và tác phẩm chịu ảnh hưởng?

– Sự tiếp nhận có ý thức được thể hiện rõ trên những phương diện nào (thể loại, cốt truyện, điển cố,… hay cảm hứng, quan điểm, phong cách,…)? Trong đó, phương diện nào cần được đặc biệt nhấn mạnh?

– Bạn nhận diện sự tiếp nhận (chịu ảnh hưởng, vay mượn) dựa trên những yếu tố hoặc cơ sở nào?

– Tác dụng, ý nghĩa của sự cải biến, cách tân là gì?

– Nên đánh giá về mức độ, phạm vi, tính chất,… của sự vay mượn và biến đổi như thế nào cho thỏa đáng?

Lập dàn ý

– Mở bài: Giới thiệu ngắn gọn các thông tin về tác giả, tác phẩm, trọng tâm vấn đề (khía cạnh nào của sự vay mượn – biến đổi) mà bài viết bàn luận.

– Thân bài: Cần triển khai các ý chính sau đây:

+ Nhận diện về phạm vi, tính chất của việc tiếp nhận, chịu ảnh hưởng.

+ Phân tích, đánh giá sự vay mượn, tiếp nhận, chịu ảnh hưởng trên các phương diện cụ thể.

+ Phân tích, đánh giá những điểm biến đổi, sáng tạo của tác giả trong quá trình vay mượn.

Lưu ý: Việc sắp xếp hệ thống ý chính cần linh hoạt, phụ thuộc vào ý tưởng triển khai mạch nghị luận. Ví dụ, có thể sắp xếp theo cấu trúc: các phương diện chỉ vay mượn mà không biến đổi, vay mượn những biến đối một phần, vay mượn về mặt hình thức nhưng biến đối hoàn toàn về nội dung,…

– Kết bài: Ý nghĩa của việc tìm hiểu về sự vay mượn và biến đổi trong tác phẩm. Nêu đánh giá chung và hướng khám phá, tìm tòi tiếp theo.

3.Viết

– Triển khai các ý thành một hoặc một vài đoạn văn. Chú ý sự phù hợp về dung lượng (độ dài) của ý chính (vay mượn – biến đổi) và các ý phụ.

– Hệ thống các dẫn chứng (trích dẫn, số liệu thống kệ,…) gắn với từng luận điểm cần rõ ràng, xác đáng. Biết trích dẫn ý kiến từ các tài liệu tham khảo một cách hợp lí, trình bày theo đúng quy định.

– Tổ chức liên kết hệ thống ý một cách chặt chẽ.

– Lựa chọn từ ngữ thích hợp, nhất là hệ thống các từ ngữ thể hiện sự so sánh, đánh giá.

Bài viết tham khảo:

Văn học là một dòng chảy vô tận, luôn luôn phát triển và biến đổi. Trong dòng chảy này, việc các tác giả sử dụng và biến đổi những nguồn tài liệu có sẵn là một phần không thể thiếu, góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học. Truyện Kiều của Nguyễn Du là một minh chứng điển hình cho sự sáng tạo này trong văn học Việt Nam.

Tác phẩm Truyện Kiều lấy cảm hứng từ Truyện Kim Vân Kiều của Thanh Tâm Tài Nhân, nhưng Nguyễn Du không chỉ sao chép mà đã vay mượn và biến đổi các chất liệu như cốt truyện, nhân vật, và mô típ để tạo ra một tác phẩm mới mẻ và độc đáo. Nguyễn Du đã làm phong phú thêm câu chuyện bằng cách bổ sung nhân vật Thúy Kiều, với đời sống tâm lý sâu sắc và đầy đau thương, tạo ra sự đồng cảm mạnh mẽ từ độc giả.

Việc thay đổi kết thúc từ một kết cục truyền thống sang một kết thúc mới không chỉ mang lại một thông điệp sâu sắc hơn về cuộc sống và con người, mà còn phản ánh sự sáng tạo vượt bậc của Nguyễn Du. Nhân vật Thúy Kiều, biểu tượng của sự đẹp đẽ, tài năng, kiên nhẫn và lòng dũng cảm, không chỉ là trung tâm của câu chuyện mà còn là một sự lên án sâu sắc đối với sự bất công của xã hội phong kiến.

Nguyễn Du đã khéo léo tận dụng các mô típ quen thuộc trong văn học dân gian, như mô típ “hòn đá thử vàng”, nhưng đã biến đổi chúng để phản ánh ý tưởng và phong cách sáng tạo của riêng mình. Điều này giúp khẳng định giá trị nhân văn của tác phẩm và tạo ra một bức tranh xã hội phong phú và đa chiều.

Sự sáng tạo của Nguyễn Du đã biến Truyện Kiều thành một kiệt tác vĩ đại, đóng góp quan trọng vào sự phát triển của văn học Việt Nam. Truyện Kiều không chỉ là một bông hoa rực rỡ trong vườn hoa văn học thế giới mà còn là minh chứng cho sự vay mượn, cải biến và sáng tạo trong quá trình hình thành các tác phẩm văn học vĩ đại.

4.Chỉnh sửa, hoàn thiện

– Đọc lại và kiểm tra bài viết cẩn thận, từ chỉnh thể văn bản đến chi tiết là câu văn; chú ý các yêu cầu cụ thể của kiểu bài.

– Kiểm tra tính logic của mạch ý đã triển khai; tính hợp lí của dẫn chứng; sự khách quan trong bàn luận, so sánh, đánh giá,… về mức độ vay mượn, tiếp thu, sáng tạo của tác giả.

– Rà soát, chỉnh sửa các lỗi về chính tả, từ ngữ, ngữ pháp; kiểm tra sự liên kết giữa các câu trong đoạn và giữa các đoạn trong bài viết.

Với những hướng dẫn soạn bài Viết bài văn nghị luận về việc vay mượn – cải biến – sáng tạo trong một tác phẩm văn học – Ngữ văn 12 tập 1 – Kết nối tri thức như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của bài học này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.