Soạn bài Xuân Tóc Đỏ cứu quốc
Hướng dẫn soạn bài Soạn bài Xuân Tóc Đỏ cứu quốc – Ngữ văn 12 tập 1 – Kết nối tri thức chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Trước khi đọc
Câu hỏi 1 (trang 11 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Khi nói về nhân vật văn học có thể gây cho độc giả sự chú ý, tò mò ngay từ cái tên, bạn nghĩ tới những nhân vật nào? Nêu nhận xét về về ý nghĩa của việc đặt tên cho các nhân vật trong sáng tác văn học.
Trả lời
Khi xét đến những nhân vật văn học có khả năng gây ấn tượng ngay từ cái tên, không thể không nhắc đến nhân vật Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên của nhà văn Nam Cao. Tên gọi này không chỉ dễ nhớ mà còn phản ánh sâu sắc bản chất và số phận của nhân vật, từ đó tạo nên sự hấp dẫn đặc biệt cho độc giả ngay từ những trang đầu tiên.
Nhận xét: Trong quá trình sáng tác, các nhà văn thường dày công để khéo léo lồng ghép tư tưởng, cảm xúc và ý định của mình vào từng chi tiết của tác phẩm. Họ sử dụng tên nhân vật, cốt truyện và phong cách viết để truyền tải thông điệp sâu xa, nhằm tạo nên sự kết nối và tạo ra ấn tượng mạnh mẽ với người đọc.
Câu hỏi 2 (trang 11 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Nêu những hiểu biết của bạn về tiếng cười trào phúng trong sáng tác văn học (đối tượng trào phúng, thủ pháp trào phúng, giọng điệu trào phúng,..)
Trả lời
Đối tượng của văn học trào phúng thường nhắm đến những khía cạnh chưa hoàn thiện hoặc không hoàn hảo trong con người và cuộc sống. Văn bản đã chỉ ra rằng tiếng cười trào phúng thường hướng tới một số đối tượng cụ thể, bao gồm: sự hài hước, mỉa mai – châm biếm, và đả kích.
Thủ pháp trào phúng là một kỹ thuật nghệ thuật sử dụng ngôn từ mỉa mai, châm biếm, hoặc các câu nói gây cười để diễn đạt một cách hài hước và sắc bén. Kỹ thuật này thường được áp dụng trong văn học, hài kịch, và các hình thức nghệ thuật khác nhằm châm biếm hoặc giễu cợt một cách tinh tế.
Giọng điệu trào phúng có thể được phân loại và nhận biết qua các dấu hiệu sau:
Hài hước: Tạo ra sự đùa cợt nhẹ nhàng cùng những yếu tố lạ lùng, phóng túng, làm phá vỡ các khuôn khổ quen thuộc.
Mỉa mai, châm biếm: Sử dụng những yếu tố vô lý hoặc thiếu logic, làm đảo lộn trật tự thông thường để tạo sự châm biếm tinh tế.
Đả kích: Thường mang giọng điệu phủ nhận gay gắt đối tượng, sử dụng hình thức ngôn từ mang tính “mắng chửi” quyết liệt, có phần suồng sã và thô mộc.
Sau khi đọc
Câu 1 (trang 18 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Tóm tắt các sự việc chính được kể trong đoạn trích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc bằng một sơ đồ phù hợp.
Trả lời:
Khi Vua Xiêm đến Bắc Kỳ, Xuân Tóc Đỏ tham gia giải quần vợt và sử dụng thủ đoạn để thắng. Anh vào chung kết gặp quán quân Xiêm và nhận lệnh “phải thua” để giữ quan hệ tốt đẹp. Xuân Tóc Đỏ tận dụng cơ hội để ngụy biện “hi sinh vì nghĩa lớn,” và được đám đông tung hô như “anh hùng cứu quốc” và “vĩ nhân dân tộc.”
Câu 2 (trang 18 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Xác định ngôi kể, điểm nhìn đã được nhà văn lựa chọn và ý nghĩa của ngôi kể, điểm nhìn ấy trong việc làm sáng tỏ bản chất hiện thực theo khám phá và quan niệm của ông?
Trả lời:
Ngôi kể thứ ba – người kể chuyện hàm ẩn: Đây là kiểu kể chuyện mà người kể đứng ngoài câu chuyện và dẫn dắt độc giả qua từng tình tiết của câu chuyện. Tuy nhiên, người kể chuyện vẫn lồng ghép những tư tưởng và quan điểm của nhà văn vào trong câu chuyện, từ đó bộc lộ những ý tưởng và thông điệp của tác giả một cách tinh tế.
Điểm nhìn trần thuật: Khách quan từ góc nhìn của một người bên ngoài câu chuyện. Ý nghĩa của việc này là để thể hiện giọng điệu châm biếm và đả kích của nhà văn một cách rõ ràng, thông qua việc đưa ra những quan sát và nhận xét từ góc độ của một nhân vật không tham gia trực tiếp vào sự kiện.
Câu 3 (trang 18 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Theo bạn, tình huống nào đóng vai trò quan trọng nhất trong việc tạo nên kịch tính và bước ngoặt của toàn bộ sự kiện được kể trong đoạn trích? Hãy phân tích tính chất của tình huống đó.
Trả lời:
Tình huống đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên kịch tính là khi Xuân Tóc Đỏ dùng thủ đoạn để hạ gục hai ông quán quân thật, nhằm được thi đấu với ông quán quân Xiêm.
Phân tích: Xuân Tóc Đỏ, với bản chất lưu manh và thủ đoạn, muốn gây ấn tượng với ông Văn Minh nên đã phải dùng mưu kế để vượt qua các đối thủ. Sau khi thành công lọt vào trận chung kết với quán quân Xiêm, tình huống này mở đường cho chuỗi sự kiện tiếp theo. Cuối cùng, Xuân Tóc Đỏ được tôn vinh như một “anh hùng cứu quốc,” nhờ vào các hành động và mưu kế của hắn.
Câu 4 (trang 18 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Phân tích nét đặc sắc của cảnh Xuân Tóc Đỏ hùng biện trước công chúng. Những ghi chú được đặt trong ngoặc đơn của người kể chuyện gợi cho bạn liên tưởng đến thể loại văn học nào có đặc điểm hình thức tương tự?
Trả lời:
Phân tích nét đặc sắc của cảnh Xuân Tóc Đỏ hùng biện: Trong cảnh hùng biện của Xuân Tóc Đỏ, sự đặc sắc thể hiện rõ qua việc hắn sử dụng tông giọng lớn, đứng trên nóc xe ô tô để thu hút sự chú ý. Hắn gọi dân là “mi” và xưng mình là “ta”, tạo ra một phong thái tự tin và đầy quyền uy. Các lý do mà hắn đưa ra rất hợp lý, như việc “cứu nguy” và đại diện cho hòa bình, góp phần làm cho bài hùng biện của hắn trở nên thuyết phục và cuốn hút.
Những ghi chú được đặt trong ngoặc đơn của người kể chuyện gợi cho bạn liên tưởng đến thể loại văn học: kịch. Việc sử dụng ngoặc đơn để ghi chú những hành động, cử chỉ, biểu cảm và cảm xúc của nhân vật tạo nên sự sinh động và chân thực, tương tự như trong kịch, nơi các hành động và phản ứng của nhân vật được mô tả chi tiết để hỗ trợ diễn xuất và phát triển cốt truyện.
Câu 5 (trang 18 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Nêu nhận xét khái quát về sự tương đồng và khác biệt giữa ngôn ngữ của người kể chuyện và ngôn ngữ của nhân vật ở đoạn trích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc.
Trả lời:
Tương đồng: Cả hai đều mang một màu sắc giễu nhại và mỉa mai, phản ánh sự châm biếm và chỉ trích đối tượng hoặc tình huống được đề cập.
Khác biệt: Ngôn ngữ của người kể chuyện sử dụng ngôi kể thứ ba, vì vậy có sắc thái khách quan hơn và thường mang tính tổng hợp, đánh giá sự việc từ một góc nhìn bên ngoài. Ngược lại, ngôn ngữ của nhân vật trong đoạn trích thay đổi theo tình huống truyện, có lúc gấp gáp, có lúc nghiêm túc, và có lúc trịch thượng, phản ánh cảm xúc và thái độ cụ thể của nhân vật đối với diễn biến của câu chuyện.
Câu 6 (trang 18 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Tìm những câu văn có sử dụng biện pháp tu từ nói mỉa và nghịch ngữ trong văn bản.
Trả lời:
Nói mỉa
Có thông tin rằng rất nhiều người hâm mộ đã đến muộn, không mua được vé và bực tức đến mức chọn cách “tự tử dần bằng thuốc phiện không có giấm thanh,” tức là một cách chết rất thể thao, tỏ ra kiên nhẫn và đầy tự mãn.
Công chúng luôn vỗ tay hoan hô Xuân, trong khi trên khán đài, đức vua Xiêm đã thể hiện sự thịnh nộ với tất cả quyền uy của một vị thiên tử trong nước có hàng triệu con voi.
Như một bậc vĩ nhân yếu đuối, Xuân Tóc Đỏ giơ quả đấm chào loài người, nhảy xuống đất và lên xe hơi. Các chiếc xe của bạn bè hắn mở máy chạy, bỏ lại đám đông công chúng hàng nghìn người trong sự bùi ngùi và cảm động.
Nghịch ngữ
Nghĩa là bản chức yêu cầu ngài bảo tài tử của ngài phải nhường, phải thua nhà vô địch Xiêm ngay lập tức!
Hỡi quần chúng! Các người không hiểu gì cả, các người oán trách ta! Ta vẫn yêu quý các người dù các người không hiểu lòng ta!
Câu 7 (trang 18 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Đoạn trích đã cho ta thấy điều gì về phong cách hiện thực của nhà tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng? Nêu một số thủ pháp được nhà văn sử dụng để tăng cường khả năng bao quát hiện thực cho các trang viết của mình.
Trả lời:
Vũ Trọng Phụng quan niệm: Tiểu thuyết là phản ánh chân thật của cuộc sống, và văn học cần phải “nhìn thẳng vào đời thực, dũng cảm mổ xẻ phanh phui phơi bày thực trạng của xã hội.” Ông xem cuộc đời như một tấn hài kịch, trong đó đồng tiền và số mệnh đóng vai trò đạo diễn. Do đó, phong cách hiện thực của nhà tiểu thuyết này là phản ánh trần trụi hiện thực nhơ nhuốc bằng giọng điệu trào phúng và mỉa mai.
Một số thủ pháp nhà văn sử dụng để tăng cường khả năng bao quát hiện thực: cường điệu, nói mỉa, nghịch ngữ, và giọng văn trào phúng. Những phương pháp này giúp làm nổi bật và phê phán các khía cạnh tiêu cực của xã hội, đồng thời tạo ra hiệu ứng mạnh mẽ trong việc phản ánh hiện thực.
Câu 8 (trang 18 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Bạn suy nghĩ gì về trạng thái bị thôi miên và lên đồng của một xã hội, như thực tế được miêu tả trong đoạn trích.
Trả lời:
Đoạn trích chế nhạo một xã hội ngu dốt, dễ bị lừa dối bởi những người ranh ma và xảo quyệt. Họ bị mê hoặc bởi quyền lực và sự giả tạo của những kẻ giàu có, dễ dàng bị cuốn theo số đông và bị xoa dịu bằng những lời hứa hão huyền. Đó là trạng thái tâm lý của những người thiếu nhận thức đúng đắn và chính xác về cuộc sống, những người mà vẻ hào nhoáng bên ngoài đã làm mờ đi sự tỉnh táo và sự thật trong tâm hồn họ.
Với những hướng dẫn soạn bài Xuân Tóc Đỏ cứu quốc – Ngữ văn 12 tập 1 – Kết nối tri thức chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng
