Soạn bài Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài

Hướng dẫn soạn bài Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài – Sách Chân trời sáng tạo lớp 11 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Câu 1 (trang 112, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Đã bao giờ bạn tự hỏi: ” Tôi là ai? Ước mơ lớn nhất của tôi là gì? Tôi có thể làm gì để đạt được ước mơ ấy?”. Hãy chia sẻ với các bạn những suy nghĩ đó của mình.

Trả lời

Chắc hẳn, trong mỗi chúng ta ai cũng từng băn khoăn “Tôi là ai? Ước mơ lớn nhất của tôi là gì? Tôi có thể làm gì để đạt được ước mơ ấy?”; và bản thân em cũng vậy. Ước mơ lớn nhất của em là được trở thành một nhà giáo. Bởi lẽ, cô giáo đối với em là một nghề vô cùng cao quý, là người mang tri thức tới cho biết bao thế hệ trẻ.

Khi em chập chững bước vào lớp 1 còn rụt rè, bỡ ngỡ, sợ sệt thì cô giáo chủ nhiệm lại gần, ân cần, nhẹ nhàng dắt tay em vào lớp. Trong suốt buổi học đầu, cô luôn làm cho không khí lớp học sôi nổi, tổ chức nhiều trò chơi để các bạn vừa làm quen với nhau vừa giảm cảm giác căng thẳng, sợ sệt. Trong suốt 5 năm cấp 1, cô luôn theo sát, ân cần chỉ bảo em, trở thành người bạn của chúng em, luôn lắng nghe và thấu hiểu mọi tâm tư của chúng em. Từ sau buổi đầu ấy cho tới tận bây giờ, cô vẫn luôn là thần tượng và hình tượng mà em muốn trở thành.

Bản thân em tự ý thức rằng, để trở thành một nhà giáo như cô không phải điều đơn giản. Vì vậy, bản thân em luôn cố gắng chăm chỉ học tập, hoàn thiện bản thân để đạt được ước mơ. Em luôn nỗ lực học tập thật giỏi, rèn luyện đạo đức tốt, tích lũy kiến thức, kinh nghiệm để có thể trở thành một nhà giáo giỏi giang, tâm huyết với nghề.

Để đạt được ước mơ đó, bản thân em mỗi ngày đều nỗ lực không ngừng nghỉ, dù đôi lúc khó khăn, nản lòng nhưng khi còn có ước mơ thì em sẽ cố gắng chạm đến ước mơ tới cùng, phấn đấu trở thành một nhà giáo giống cô giáo chủ nhiệm cấp 1 của em.

Em tin rằng, nếu có quyết tâm và nỗ lực thì ước mơ sẽ trở thành hiện thực. Em sẽ cố gắng hết sức để biến ước mơ trở thành hiện thực, để trở thành một nhà giáo giỏi giang, góp phần vào sự nghiệp trồng người của đất nước.

Câu 2 (trang 113, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Lời thoại của Vũ Như Tô và Đan Thiềm cho thấy họ có quan điểm như thế nào về hành động và cảm xúc của quần chúng nhân dân.

Trả lời

Lời thoại của Vũ Như Tô và Đan Thiềm trong đoạn trích “Vũ Như Tô” của Nguyễn Huy Tưởng cho thấy họ cảm thấy ngạc nhiên và ấm ức với hành động và cảm xúc của quần chúng nhân dân.

Vũ Như Tô là một nghệ sĩ tài hoa, có hoài bão lớn lao là xây dựng một tòa đài Cửu Trùng lộng lẫy, kỳ vĩ để tô điểm cho đất nước. Ông không quan tâm đến thực tế xã hội đầy bất công, chỉ mải mê theo đuổi ước mơ nghệ thuật của mình. Vì vậy, khi thấy dân chúng nổi dậy phá hủy Cửu Trùng Đài, ông vô cùng ngạc nhiên và không hiểu tại sao việc mình làm lại bị coi là sai trái.

Trong đoạn trích, Vũ Như Tô đã nhiều lần bày tỏ sự bất ngờ và ấm ức của mình. Khi Đan Thiềm bảo ông trốn đi, ông vẫn khẳng định bản thân mình quang minh chính đại, không làm gì nên tội để phải chạy trốn.

Vũ Như Tô là một con người tài hoa, nhưng lại có cái nhìn quá ngây thơ, ảo tưởng về cuộc đời. Ông không hiểu được rằng, nghệ thuật phải gắn liền với cuộc sống, phải phục vụ cho con người. Việc ông xây dựng Cửu Trùng Đài đã gây ra sự bất bình trong nhân dân, bởi vì nó là biểu hiện của sự xa hoa, lãng phí, và không phù hợp với hoàn cảnh đất nước lúc bấy giờ.

Sự ngạc nhiên và ấm ức của Vũ Như Tô và Đan Thiềm là biểu hiện của sự bất đồng giữa lí tưởng nghệ thuật và thực tế xã hội. Nó cũng thể hiện sự xung đột giữa cái đẹp và cái thiện với cái xấu, cái ác.

Câu 3 ( trang 113, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Vì sao Đan Thiềm luôn cố tỏ ra lo lắng còn Vũ Như Tô lại không

Trả lời

Trong đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài, Đan Thiềm luôn cố tỏ ra lo lắng còn Vũ Như Tô lại không, bởi vì:

• Đan Thiềm là một người phụ nữ có lòng yêu thương, lo lắng cho Vũ Như Tô. Bà biết rằng, việc xây dựng Cửu Trùng Đài đã gây ra sự bất bình trong nhân dân, và Vũ Như Tô sẽ phải chịu trách nhiệm cho những gì đã xảy ra. Vì vậy, bà luôn lo lắng cho sự an toàn của Vũ Như Tô.
• Vũ Như Tô là một người nghệ sĩ tài hoa, nhưng lại có cái nhìn quá ngây thơ, ảo tưởng về cuộc đời. Ông không hiểu được rằng, nghệ thuật phải gắn liền với cuộc sống, phải phục vụ cho con người. Việc ông xây dựng Cửu Trùng Đài là vì ông muốn tô điểm cho đất nước, chứ không phải vì muốn phục vụ nhân dân. Vì vậy, ông không cảm thấy lo lắng cho sự an toàn của mình.

Câu 4 (trang 114, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Từ lời của Nguyễn Vũ, bạn dự đoán điều gì sẽ xảy ra với các nhân vật trong đoạn trích?

Trả lời

Từ lời của Nguyễn Vũ, có thể đưa ra những dự đoán với các nhân vật trong đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài như sau:

Lời thoại của Nguyễn Vũ cho thấy, Hoàng Thượng đã tát Duy Sản ở giữa chợ vì bất bình trước việc Duy Sản sai khiến quân lính đánh đập, bắt trói thợ thuyền. Hành động này của Hoàng Thượng cho thấy ông là một người nóng tính, không kiềm chế được cảm xúc của mình.

Sự việc này cũng đã dẫn tới sự bất bình trong nhân dân, khiến họ nổi dậy phá hủy Cửu Trùng Đài. Bởi vì, Cửu Trùng Đài là biểu tượng của sự xa hoa, lãng phí, và không phù hợp với hoàn cảnh đất nước lúc bấy giờ.

Lời thoại của Nguyễn Vũ cũng cho thấy, Duy Sản là một kẻ tiểu nhân, sĩ diện cao. Khi bị Hoàng Thượng tát giữa chợ, ông đã thẹn quá hóa giận, sinh thù với Nguyễn Vũ và Hoàng thượng.

Duy Sản là người có quyền lực trong triều đình, lại có mối quan hệ thân thiết với Đan Thiềm. Vì vậy, ông ta sẽ tìm cách trả thù Nguyễn Vũ và Hoàng Thượng.

Câu 5 (trang 117, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Chú ý giọng điệu các lời thoại của Đan Thiềm trong đoạn này.

Trả lời

Giọng điệu của Đan Thiềm trong những lời thoại này là giọng điệu của sự sợ hãi, lo lắng. Bà biết rằng, việc xây dựng Cửu Trùng Đài đã gây ra sự bất bình trong nhân dân, và Vũ Như Tô sẽ phải chịu trách nhiệm cho những gì đã xảy ra. Vì vậy, bà luôn lo lắng cho sự an toàn của Vũ Như Tô.

Câu 6 (trang 118, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

So sánh biểu cảm của Vũ Như Tô và quân sĩ trước sự sụp đổ của Cửu Trùng Đài.

Trả lời

Biểu cảm của Vũ Như Tô và quân sĩ trước sự sụp đổ của Cửu Trùng Đài có sự khác biệt rõ rệt.

Vũ Như Tô là một nghệ sĩ tài hoa, có hoài bão lớn lao là xây dựng một tòa đài Cửu Trùng lộng lẫy, kỳ vĩ để tô điểm cho đất nước. Ông dành trọn tâm huyết và tài năng của mình cho việc xây dựng Cửu Trùng Đài. Vì vậy, khi thấy Cửu Trùng Đài bị cháy rụi, ông vô cùng đau đớn, tiếc nuối, xót xa.

Quân sĩ thì hoàn toàn trái ngược với Vũ Như Tô. Họ là những người dân lao động, sống trong cảnh nghèo đói, lầm than. Họ căm ghét sự xa hoa, lãng phí của Cửu Trùng Đài, bởi vì nó là biểu hiện của sự bất công trong xã hội. Khi thấy Cửu Trùng Đài sắp bị cháy rụi, họ vô cùng vui mừng và hò reo, hả hê.

Biểu cảm của quân sĩ là biểu hiện của sự phản kháng, căm ghét đối với sự áp bức, bóc lột của giai cấp thống trị. Nó cũng thể hiện khát vọng cháy bỏng về một xã hội công bằng, bình đẳng.

Thông qua sự so sánh đối lập giữa biểu cảm của Vũ Như Tô và quân sĩ, Nguyễn Huy Tưởng đã thể hiện sự xung đột giữa cái đẹp và cái thiện với cái xấu, cái ác. Nghệ thuật phải gắn liền với cuộc sống, phải phục vụ cho con người. Nếu không, nghệ thuật sẽ bị nhân dân phản đối và lên án.

Câu 7 (trang 119, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Tóm tắt diễn biến sự kiện và hành động của các nhân vật từ Lớp I đến Lớp IX.

Trả lời

Diễn biến sự kiện và hành động của các nhân vật từ lớp I đến lớp IX:

• Lớp I:
  • Vũ Như Tô: Là một nghệ sĩ tài hoa, có hoài bão lớn lao là xây dựng một tòa đài Cửu Trùng lộng lẫy, kỳ vĩ để tô điểm cho đất nước.
  • Lê Tương Dực: Là một hôn quân bạo chúa, háo sắc, ham mê tửu sắc, xa hoa lãng phí.
  • Đan Thiềm: Là một cung nữ tài sắc, nhưng đã bị ruồng bỏ, nên đã tìm đến Vũ Như Tô để giúp ông thực hiện ước mơ.
• Lớp II:
  • Vũ Như Tô nhận được lệnh của Lê Tương Dực xây dựng Cửu Trùng Đài. Ông đã đồng ý với điều kiện được toàn quyền quyết định mọi việc liên quan đến công trình.
  • Vũ Như Tô bắt đầu xây dựng Cửu Trùng Đài. Ông đã huy động hàng ngàn thợ thuyền, thợ nề, thợ mộc,… để xây dựng công trình.
• Lớp III:
  • Cửu Trùng Đài dần dần được hoàn thành. Tuy nhiên, việc xây dựng Cửu Trùng Đài đã gây ra nhiều khó khăn và bất bình cho nhân dân.
  • Lê Tương Dực bắt đầu có ý định chiếm đoạt Cửu Trùng Đài làm nơi ăn chơi hưởng lạc.
• Lớp IV:
  • Nhân dân nổi dậy chống lại việc xây dựng Cửu Trùng Đài. Họ cho rằng việc xây dựng Cửu Trùng Đài là một sự lãng phí, xa hoa, và không phù hợp với hoàn cảnh đất nước lúc bấy giờ.
  • Vũ Như Tô vẫn kiên quyết tiếp tục xây dựng Cửu Trùng Đài. Ông cho rằng Cửu Trùng Đài là một tác phẩm nghệ thuật, và nó sẽ là niềm tự hào của đất nước.
• Lớp V:
  • Lê Tương Dực và Trịnh Duy Sản có mâu thuẫn với nhau. Trịnh Duy Sản là một kẻ tham vọng, muốn chiếm đoạt ngôi vua.
  • Trịnh Duy Sản đã lợi dụng sự bất bình của nhân dân để nổi loạn. Ông đã chỉ huy quân sĩ tấn công vào cung, giết chết Lê Tương Dực.
• Lớp VI:
  • Trịnh Duy Sản trở thành vua mới. Ông đã ra lệnh đốt cháy Cửu Trùng Đài.
  • Vũ Như Tô và Đan Thiềm bị bắt và bị xử tử.

Kết thúc:

• Cửu Trùng Đài bị phá hủy.
• Vũ Như Tô và Đan Thiềm bị giết chết.
• Trịnh Duy Sản trở thành vua mới.

Diễn biến sự kiện và hành động của các nhân vật từ lớp I đến lớp IX cho thấy sự xung đột ngày càng gay gắt giữa dân chúng, những người thợ xây đài và tầng lớp vua chúa phong kiến.

• Mâu thuẫn giữa dân chúng và tầng lớp vua chúa:
  • Mâu thuẫn về kinh tế: Việc xây dựng Cửu Trùng Đài đã gây ra sự bóc lột nặng nề đối với nhân dân.
  • Mâu thuẫn về chính trị: Nhân dân bất bình trước sự xa hoa, lãng phí của tầng lớp vua chúa.
• Mâu thuẫn giữa những người thợ xây đài và tầng lớp vua chúa:
  • Mâu thuẫn về quyền lợi: Những người thợ xây đài phải làm việc vất vả, nguy hiểm, nhưng lại không được hưởng những quyền lợi xứng đáng.
  • Mâu thuẫn về tinh thần: Những người thợ xây đài bất bình trước sự xa hoa, lãng phí của công trình.

Câu 8 (trang 119, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Qua hệ thống nhân vật ở các lớp kịch, hãy xác định những xung đột cơ bản của văn bản Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài.

Trả lời

Qua hệ thống nhân vật ở các lớp kịch, có thể xác định những xung đột cơ bản của văn bản Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài như sau:

• Mâu thuẫn giữa nghệ thuật và hiện thực:
  • Vũ Như Tô là một nghệ sĩ tài hoa, có hoài bão lớn lao là xây dựng một tòa đài Cửu Trùng lộng lẫy, kỳ vĩ để tô điểm cho đất nước. Ông coi đó là một tác phẩm nghệ thuật, là niềm tự hào của đất nước.
  • Tuy nhiên, việc xây dựng Cửu Trùng Đài lại gây ra nhiều khó khăn và bất bình cho nhân dân. Họ cho rằng việc xây dựng Cửu Trùng Đài là một sự lãng phí, xa hoa, và không phù hợp với hoàn cảnh đất nước lúc bấy giờ.
• Mâu thuẫn giữa cái đẹp và cái thiện với cái xấu, cái ác:
  • Vũ Như Tô là một người nghệ sĩ tài hoa, nhưng ông lại có cái nhìn quá ngây thơ, ảo tưởng về cuộc đời. Ông không hiểu được rằng, nghệ thuật phải gắn liền với cuộc sống, phải phục vụ cho con người.
  • Hành động của Vũ Như Tô đã gây ra sự bất bình của nhân dân, dẫn đến sự nổi dậy của họ. Cửu Trùng Đài, một công trình nghệ thuật, cũng bị phá hủy.
• Mâu thuẫn giữa giai cấp thống trị và nhân dân:
  • Việc xây dựng Cửu Trùng Đài đã gây ra sự bóc lột nặng nề đối với nhân dân. Họ phải làm việc vất vả, nguy hiểm, nhưng lại không được hưởng những quyền lợi xứng đáng.
  • Nhân dân bất bình trước sự xa hoa, lãng phí của tầng lớp vua chúa, dẫn đến sự nổi dậy của họ.

Những xung đột này đã tạo nên bi kịch của Vũ Như Tô và Cửu Trùng Đài.

Câu 9 (trang 119, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Bạn hình dung thế nào về công trình ” Cửu Trùng Đài” mà Vũ Như Tô đang xây dựng dở dang? Việc xây dựng công trình ấy có phải là nguyên nhân chính gây nên bạo loạn và kết cuộc bi thảm ở cuối Hồi V hay không? Vì sao?

Trả lời

Công trình “Cửu Trùng Đài” mà Vũ Như Tô đang xây dựng dở dang trong tưởng tượng của em:

• Tầm vóc to lớn, vĩ đại: Kiến trúc của Cửu Trùng Đài được xây dựng theo lối kiến trúc cổ của Trung Quốc, với những chi tiết tinh xảo, cầu kì.
• Cửu Trùng Đài được xây dựng theo ý muốn của vua Lê Tương Dực, một hôn quân bạo ngược, ham mê tửu sắc, xa hoa lãng phí. Vì vậy, công trình này chỉ được sử dụng để phục vụ cho nhu cầu hưởng lạc của vua và tầng lớp quý tộc.
• Việc xây dựng Cửu Trùng Đài đã tiêu tốn vô cùng nhiều của cải, công sức của nhân dân. Triều đình phải tăng sưu thuế, săn đòi thợ giỏi, cưỡng bức nhân công để xây dựng công trình này. Điều này đã khiến cho nhân dân vô cùng khổ cực, oán thán.
• Cửu Trùng Đài là một công trình độc nhất vô nhị, vượt qua mọi kỳ quan mà người đời truyền tụng. Vẻ đẹp của nó không thèm tranh tinh xảo với người mà “tranh tinh xảo với hóa công”.

Việc xây dựng công trình chính là nguyên nhân chính gây nên bạo loạn và kết cuộc bi thảm ở cuối Hồi V:

• Khiến nhân dân lao động cực nhọc, vất vả nên đứng dậy nổi loạn: Việc xây dựng Cửu Trùng Đài đã khiến cho nhân dân phải lao động cực nhọc, vất vả. Họ phải làm việc cật lực, nguy hiểm, nhưng lại không được hưởng những quyền lợi xứng đáng. Điều này đã khiến cho nhân dân vô cùng bất bình, căm phẫn. Cuối cùng, họ đã đứng dậy nổi loạn để đòi lại quyền lợi của mình.
• Khiến Vũ Như Tô, Đàn Thiếm, Hoàng thượng bị giết chết: Sự nổi dậy của nhân dân đã dẫn đến sự sụp đổ của Cửu Trùng Đài. Vũ Như Tô, Đàn Thiềm, Hoàng thượng đều bị giết chết. Đây là một kết cục bi thảm, nhưng cũng là một kết cục tất yếu của những sai lầm mà họ đã gây ra.

Câu 10 (trang 119, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Nhận xét về ngôn ngữ đối thoại, độc thoại của hai nhân vật Vũ Như Tô và Đan Thiềm qua các lớp kịch.

Trả lời

Ngôn ngữ đối thoại, độc thoại của hai nhân vật Vũ Như Tô và Đan Thiềm qua các lớp kịch có sự đối lập với nhau.

Đan Thiềm là một cung nữ tài sắc, nhưng đã bị ruồng bỏ, nên đã tìm đến Vũ Như Tô để giúp ông thực hiện ước mơ. Bà là một người phụ nữ thông minh, sắc sảo, nhưng cũng rất yêu thương và lo lắng cho Vũ Như Tô.

Giọng điệu, lời nói của Đan Thiềm qua các lớp kịch thường thể hiện sự khẩn trương, vội vã, lo lắng cho tính mạng của Vũ Như Tô.

• Trong lớp I, khi Vũ Như Tô được lệnh của vua Lê Tương Dực xây dựng Cửu Trùng Đài, Đan Thiềm đã khuyên Vũ Như Tô nên từ chối, vì bà lo sợ việc xây dựng Cửu Trùng Đài sẽ gây ra nhiều tai họa.

“Cái đài nầy, nếu xây thành, thì cả nước sẽ nghèo đói, dân chúng sẽ lầm than, mà ông cũng sẽ gặp tai họa. Hãy nên từ chối, đừng nên nhận lời.”

• Trong lớp II, khi Vũ Như Tô quyết định nhận lời xây dựng Cửu Trùng Đài, Đan Thiềm đã cố gắng ngăn cản ông, nhưng không được. Bà lo lắng cho tính mạng của Vũ Như Tô, vì bà biết rằng việc xây dựng Cửu Trùng Đài sẽ gây ra sự bất bình của nhân dân.

“Ông đừng nên xây, nếu ông xây, thì ông sẽ bị dân chúng giết chết.”

• Trong lớp IV, khi Cửu Trùng Đài bị quân sĩ nổi loạn đốt cháy, Đan Thiềm đã tìm đến Vũ Như Tô để khuyên ông nên chạy trốn, nhưng ông không chịu. Bà lo lắng cho tính mạng của Vũ Như Tô, vì bà biết rằng ông sẽ bị quân sĩ bắt và giết chết.

“Ông hãy trốn đi, nếu ông không trốn, thì ông sẽ bị chúng bắt và giết chết.”

Vũ Như Tô là một nghệ sĩ tài hoa, có hoài bão lớn lao là xây dựng một tòa đài Cửu Trùng lộng lẫy, kỳ vĩ để tô điểm cho đất nước. Ông là một người nghệ sĩ chân chính, chỉ biết đến nghệ thuật và không quan tâm đến những thứ khác.

Giọng điệu, lời nói của Vũ Như Tô qua các lớp kịch thường thể hiện sự bình thản, bình tĩnh, ngạc nhiên không hiểu việc làm của mình có gì sai để phải chạy trốn.

• Trong lớp I, khi Vũ Như Tô được lệnh của vua Lê Tương Dực xây dựng Cửu Trùng Đài, ông đã rất vui mừng, vì ông coi đây là cơ hội để hiện thực hóa ước mơ của mình.

“Ta được xây đài, ta sẽ tạo nên một công trình kỳ vĩ, lộng lẫy, khiến cho muôn đời sau phải ngưỡng mộ.”

• Trong lớp II, khi Vũ Như Tô quyết định nhận lời xây dựng Cửu Trùng Đài, ông đã không quan tâm đến những lời khuyên ngăn của Đan Thiềm, mà chỉ tập trung vào việc xây dựng Cửu Trùng Đài.

“Ta đã quyết định rồi, ta sẽ xây cho bằng được.”

• Trong lớp IV, khi Cửu Trùng Đài bị quân sĩ nổi loạn đốt cháy, Vũ Như Tô vẫn không hiểu tại sao ông lại bị nhân dân căm ghét. Ông vẫn nghĩ rằng những việc ông làm ra là quang minh chính đại.

“Ta làm gì có tội, ta chỉ xây một tòa đài đẹp cho đất nước, vậy mà sao dân chúng lại giết ta?”

Sự đối lập trong ngôn ngữ đối thoại, độc thoại của hai nhân vật Vũ Như Tô và Đan Thiềm đã góp phần thể hiện tính cách và số phận của họ. Đan Thiềm là một người phụ nữ yêu thương và lo lắng cho Vũ Như Tô, nhưng cũng rất tỉnh táo, biết nhìn nhận vấn đề một cách thấu đáo. Vũ Như Tô là một nghệ sĩ tài hoa, nhưng lại có cái nhìn quá ngây thơ, ảo tưởng về cuộc đời. Ông đã không nhận thức được rằng, nghệ thuật phải gắn liền với cuộc sống, phải phục vụ cho con người.

Câu 11 (trang 119, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Chỉ ra điểm tương đồng, khác biệt trong tính cách của hai nhân vật Đan Thiềm, Vũ Như Tô trước tình huống bạo loạn nguy hiểm đối với sinh mệnh của Cửu Trùng Đài và đối với bản thân họ. Cho biết Vũ Như Tô mang những đặc điểm nào của nhân vật chính của bi kịch.

Trả lời

Trước tình huống bạo loạn nguy hiểm đối với sinh mệnh của Cửu Trùng Đài và đối với bản thân Đan Thiềm và Vũ Như Tô, cả hai có những điểm tương đồng, khác biệt trong tính cách.

Tương đồng: Cả hai đều bất ngờ, ngạc nhiên và băn khoăn lý do vì sao việc xây Cửu Trùng Đài của Vũ Như Tô lại là việc làm sai khiến dân chúng căm hận, nảy sinh mâu thuẫn, sinh ra nổi loạn, đứng lên đuổi đánh Vũ Như Tô.

Vũ Như Tô là một nghệ sĩ tài hoa, ông chỉ biết đến nghệ thuật và không quan tâm đến những thứ khác. Ông đã không nhận thức được rằng, nghệ thuật phải gắn liền với cuộc sống, phải phục vụ cho con người. Việc xây dựng Cửu Trùng Đài của ông đã gây ra sự bất bình của nhân dân, vì nó là một công trình xa hoa, lãng phí, không mang lại lợi ích gì cho đất nước.

Đan Thiềm là một cung nữ tài sắc, nhưng đã bị ruồng bỏ, nên đã tìm đến Vũ Như Tô để giúp ông thực hiện ước mơ. Bà là một người phụ nữ thông minh, sắc sảo, nhưng cũng rất yêu thương và lo lắng cho Vũ Như Tô. Bà đã khuyên Vũ Như Tô không nên xây Cửu Trùng Đài, vì bà lo sợ việc xây dựng Cửu Trùng Đài sẽ gây ra nhiều tai họa. Tuy nhiên, Vũ Như Tô đã không nghe theo lời khuyên của bà.

Khác biệt:

• Trước tình thế nguy cấp ấy, Đan Thiềm thì vội vàng, khẩn trương giục Vũ Như Tô bỏ chạy vì nàng lo lắng cho tính mạng của người tài.

Đan Thiềm là một người phụ nữ yêu thương và lo lắng cho Vũ Như Tô, nên bà đã cố gắng hết sức để cứu ông. Bà đã khuyên Vũ Như Tô bỏ chạy, vì bà lo sợ ông sẽ bị quân sĩ nổi loạn bắt và giết chết.

• Ngược lại Đan Thiềm, Vũ Như Tô lại bình tĩnh, khẳng định bản thân mình quang minh chính đại, không làm gì sai để phải bỏ chạy.

Vũ Như Tô là một nghệ sĩ tài hoa, nhưng lại có cái nhìn quá ngây thơ, ảo tưởng về cuộc đời. Ông không hiểu được rằng, nghệ thuật phải gắn liền với cuộc sống, phải phục vụ cho con người. Ông vẫn cho rằng, Cửu Trùng Đài là một công trình nghệ thuật cao đẹp, mang lại vinh quang cho đất nước, nên ông không hiểu tại sao dân chúng lại căm ghét ông và muốn giết ông.

Câu 12 (trang 119, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Thể loại bi kịch thường kết thúc với cái chết hoặc sự mất mát khủng khiếp của nhân vật. Từ đoạn kết của bi kịch Vũ Như Tô, hãy chỉ ra những mất mát mà nhân vật chính phải gánh chịu.

Trả lời

Thể loại bi kịch thường kết thúc với cái chết hoặc sự mất mát khủng khiếp của nhân vật. Từ đoạn kết của bi kịch Vũ Như Tô, nhân vật đã phải gánh chịu nhiều mất mát.

Cuối hồi V, Vũ Như Tô và Đan Thiềm đã bị bắt và bị giết. Cửu Trùng Đài cũng bị quân sĩ nổi loạn đốt cháy. Đây là một kết cục bi thảm, nhưng cũng là một kết cục tất yếu của những sai lầm mà Vũ Như Tô đã gây ra.

Kết thúc hồi, mâu thuẫn giữa nghệ thuật cao siêu, vị nghệ thuật và nghệ thuật vị nhân sinh vẫn chưa được giải quyết triệt để.

Tới tận lúc chết, Vũ Như Tô vẫn không nhận ra bi kịch, mâu thuẫn mà mình đã mắc phải. Ông vẫn khẳng định mình vô tội, ông vẫn cho rằng Cửu Trùng Đài là một công trình nghệ thuật cao đẹp, mang lại vinh quang cho đất nước.

Câu 13 (trang 119, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Theo bạn, bi kịch Vũ Như Tô là tác phẩm có một chủ đề hay nhiều chủ đề? Điều đó đã được thể hiện trong Hồi V ( Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài) như thế nào?

Trả lời

Bi kịch Vũ Như Tô là tác phẩm có nhiều chủ đề, trong đó có chủ đề về mối quan hệ giữa nghệ thuật và đời sống.

Trong Hồi V, Vũ Như Tô và Cửu Trùng Đài đã bị quân sĩ nổi loạn giết chết, công trình nghệ thuật mà ông dày công xây dựng cũng bị thiêu rụi. Đây là một kết cục bi thảm, nhưng cũng là một kết cục tất yếu của những sai lầm mà Vũ Như Tô đã gây ra.

Kết cục của bi kịch Vũ Như Tô đã thể hiện một cách sâu sắc bi kịch của người nghệ sĩ tài hoa nhưng lại thiếu hiểu biết về cuộc đời. Nó cũng là một lời cảnh tỉnh cho những người nghệ sĩ về trách nhiệm của mình đối với xã hội.

Từ kết cục của bi kịch Vũ Như Tô, có thể thấy, lẽ phải thuộc về Vũ Như Tô hay những kẻ giết Vũ Như Tô vẫn không được tác giả làm rõ thỏa đáng.Chân lý không hoàn toàn thuộc về phía nào. Việc mất Cửu Trùng Đài vừa nên mừng vừa nên tiếc.Mừng vì sự thất bại của những kẻ áp bức, bóc lột nhân dân. Tiếc vì sự ra đi của một nghệ sĩ tài hoa, vì sự mất mát của một công trình nghệ thuật cao siêu.

Câu 14 (trang 119, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Qua văn bản trên, tác giả muốn thể hiện thông điệp và tư tưởng gì? Tư tưởng và thông điệp đó còn có ý nghĩa gì đối với đời sống đương đại không?

Trả lời

Qua văn bản Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài, tác giả Nguyễn Huy Tưởng muốn thể hiện những thông điệp và tư tưởng sau:

• Tư tưởng nhân văn: Tác giả đã thể hiện niềm thương cảm cho số phận của người nghệ sĩ tài hoa nhưng thiếu hiểu biết về cuộc đời. Vũ Như Tô là một người tài hoa, ông có khát vọng xây dựng một công trình nghệ thuật cao siêu, lộng lẫy, vượt qua mọi kỳ quan mà người đời truyền tụng. Tuy nhiên, ông lại có cái nhìn quá ngây thơ, ảo tưởng về cuộc đời. Ông không hiểu được rằng, nghệ thuật phải gắn liền với cuộc sống, phải phục vụ cho con người. Việc xây dựng Cửu Trùng Đài của ông đã gây ra sự bất bình của nhân dân, và cuối cùng ông đã phải nhận kết cục bi thảm.
• Tư tưởng hiện thực: Tác giả đã lên án sự xa hoa, lãng phí của giai cấp thống trị. Cửu Trùng Đài là một công trình kiến trúc xa hoa, lộng lẫy, nhưng nó được xây dựng bằng sức lao động của nhân dân, và nó không mang lại lợi ích gì cho nhân dân. Việc xây dựng Cửu Trùng Đài đã thể hiện sự xa hoa, lãng phí của giai cấp thống trị, đồng thời nó cũng là nguyên nhân dẫn đến sự bất bình của nhân dân.
• Tư tưởng về mối quan hệ giữa nghệ thuật và đời sống: Tác giả đã đặt ra vấn đề về mối quan hệ giữa nghệ thuật và đời sống. Nghệ thuật là sản phẩm của tinh thần con người, nhưng nó phải gắn liền với cuộc sống, phải phục vụ cho con người. Nếu nghệ thuật xa rời cuộc sống, thì nó sẽ trở thành thứ nghệ thuật vô hồn, không có ý nghĩa.

Những tư tưởng và thông điệp này vẫn còn có ý nghĩa đối với đời sống đương đại. Trong xã hội hiện đại, chúng ta cũng cần phải quan tâm đến những vấn đề này. Chúng ta cần phải trân trọng những giá trị nhân văn, lên án những hành động xa hoa, lãng phí, và cần phải gắn liền nghệ thuật với cuộc sống.

Với những hướng dẫn soạn bài Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài – Sách Chân trời sáng tạo lớp 11 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.