Soạn bài Viết bài văn thuyết minh về một danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử - Ngữ văn 9 chân trời sáng tạo (Tập 1)

Hướng dẫn soạn bài Viết bài văn thuyết minh về một danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử – Ngữ văn 9 chân trời sáng tạo (Tập 1) chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Khái niệm

Bài thuyết minh về một danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử là một loại văn bản thông tin, nhằm mục đích cung cấp cho người đọc những hiểu biết chi tiết về danh lam thắng cảnh hoặc di tích lịch sử qua các khía cạnh như vị trí, lịch sử hình thành, đặc điểm kiến trúc, phong cảnh xung quanh, và các giá trị văn hóa, lịch sử. Bài viết cũng có thể bao gồm hướng dẫn tham quan và những thông tin hữu ích khác.

Yêu cầu đối với kiểu văn bản

Cung cấp thông tin một cách rõ ràng và chi tiết về danh lam thắng cảnh hoặc di tích lịch sử.

Trình bày thông tin theo các cấu trúc như trật tự không gian, thời gian, nguyên nhân – kết quả, phân loại, hoặc bất kỳ phương pháp tổ chức nào phù hợp.

Sử dụng tiêu đề và các dấu hiệu hình thức để làm nổi bật các thông tin quan trọng.

Kết hợp với các phương tiện phi ngôn ngữ như sơ đồ, bảng biểu, hình ảnh để làm rõ và sinh động thêm nội dung.

Có thể kết hợp thuyết minh với các yếu tố miêu tả, biểu cảm, tự sự để tạo sự hấp dẫn và thu hút người đọc.

Đảm bảo thông tin chính xác, dễ hiểu và hấp dẫn.

Cấu trúc văn bản gồm ba phần:

• Mở bài: Cung cấp một cái nhìn tổng quan về danh lam thắng cảnh hoặc di tích lịch sử.
• Thân bài: Trình bày chi tiết về các đặc điểm của đối tượng, bao gồm vị trí, lịch sử, kiến trúc, cảnh quan, giá trị văn hóa, lịch sử và thông tin về cách tham quan.
• Kết bài: Đưa ra đánh giá tổng quát về danh lam thắng cảnh hoặc di tích lịch sử, chia sẻ cảm nhận cá nhân và có thể mời người đọc tham quan.

Hướng dẫn phân tích kiểu văn bản

Văn bản: Khám phá Đảo Cô Tô

Câu 1 (trang 80 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Xác định cấu trúc của bài viết và nội dung chính của từng phần.

Trả lời: Bài viết có cấu trúc gồm 3 phần chính:

• Mở bài: Giới thiệu tổng quan về đảo Cô Tô.
• Thân bài: Trình bày các thông tin chi tiết về đảo Cô Tô, bao gồm vị trí địa lý, lịch sử hình thành, đặc điểm nổi bật, các hoạt động tham quan, và giá trị du lịch.
• Kết bài: Đánh giá tổng quát về đảo Cô Tô và bày tỏ cảm nhận cá nhân, kèm theo lời mời hoặc khuyến khích du khách tham quan.

Câu 2 (trang 80 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Nhan đề và các tiêu đề trong văn bản có mối liên hệ như thế nào? Nêu vai trò của các tiêu đề trong văn bản.

Trả lời: Nhan đề và các tiêu đề trong văn bản có mối liên hệ chặt chẽ và hỗ trợ lẫn nhau. Các tiêu đề được sử dụng để phân chia văn bản thành các phần rõ ràng, giúp làm nổi bật các thông tin quan trọng về đảo Cô Tô. Vai trò của các tiêu đề là cung cấp sự phân tích chi tiết và cấu trúc hóa thông tin, giúp người đọc dễ dàng theo dõi và tiếp thu nội dung.

Câu 3 (trang 81 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Chỉ ra và nêu tác dụng của cách trình bày thông tin chủ yếu trong bài viết.

Trả lời: Cách trình bày thông tin chủ yếu trong bài viết là theo cấu trúc phân loại đối tượng. Phương pháp này giúp tổ chức nội dung một cách rõ ràng và có hệ thống, làm cho bài viết trở nên mạch lạc và dễ hiểu về các khía cạnh khác nhau của đảo Cô Tô.

Câu 4 (trang 81 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Những từ ngữ nào trong văn bản được người viết làm nổi bật? Mục đích của cách trình bày này là gì?

Trả lời:

Người viết làm nổi bật các từ ngữ sau:

• “Vị trí địa lý và lịch sử hình thành”
• “Đặc điểm sinh thái và động thực vật”
• “Giá trị văn hóa và lịch sử”
• “Các hoạt động tham quan và trải nghiệm”

Mục đích của việc làm nổi bật những từ ngữ này là để nhấn mạnh các thông tin quan trọng và chủ yếu về danh lam thắng cảnh hoặc di tích lịch sử, giúp người đọc dễ dàng nhận diện và tập trung vào các điểm chính trong bài viết.

Hướng dẫn quy trình viết

Đề bài (trang 81 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Viết một bài thuyết minh dài khoảng 600 chữ về một danh lam thắng cảnh hoặc di tích lịch sử tại nơi bạn sinh sống để tham gia cuộc thi “Danh thắng và di tích tôi yêu” do một tạp chí du lịch tổ chức.

Bước 1: Chuẩn bị trước khi viết

Nghiên cứu yêu cầu và quy định của cuộc thi để đảm bảo bài viết đáp ứng đầy đủ các tiêu chí.

Xác định rõ đối tượng thuyết minh, loại bài viết, mục đích của văn bản, và đối tượng người đọc.

Dựa trên mục đích và đối tượng người đọc, chọn lựa các thông tin cần trình bày và phương pháp viết phù hợp.

Thực hiện chuyến khảo sát thực tế tại danh lam thắng cảnh hoặc di tích lịch sử để thu thập thông tin cần thiết (tham khảo phiếu sau):
Phiếu thu thập thông tin danh lam thắng cảnh hoặc di tích lịch sử

• Tên danh lam thắng cảnh/di tích lịch sử: ……………………………………………
• Vị trí tọa lạc: ………………………………………………………………………..
• Lịch sử hình thành: …………………………………………………………………
• Đặc điểm cảnh quan: ……………………………………………………………….
• Giá trị văn hóa, lịch sử: …………………………………………………………….
• Cách thức tham quan: ………………………………………………………………
• Hình ảnh cần chụp hoặc quay phim: …………………………………………………
• Phỏng vấn khách tham quan hoặc người quản lý: ………………………………….
• Câu hỏi phỏng vấn: …………………………………………………………………

Tìm kiếm tài liệu về danh lam thắng cảnh hoặc di tích lịch sử qua Internet, tạp chí, sách chuyên ngành, báo chí, và phim tư liệu. Trong trường hợp gặp thông tin mâu thuẫn hoặc không nhất quán, cần đối chiếu và tham khảo từ các nguồn chính thống và đáng tin cậy để đảm bảo thông tin chính xác.

Bước 2: Tìm ý, lập dàn ý

Đọc và phân loại các thông tin đã thu thập, đánh dấu những điểm quan trọng, và ghi chú các nguồn tài liệu tham khảo để sử dụng trong bài viết.

Bước 3: Viết bài

Khi tiến hành viết bài, dựa trên dàn ý đã lập, bạn cần chú ý các điểm sau:

• Đảm bảo bài viết được chia thành ba phần rõ ràng: mở bài, thân bài và kết bài.
• Nhan đề của bài viết nên nêu rõ tên và những đặc điểm nổi bật của danh lam thắng cảnh hoặc di tích lịch sử, nhằm thu hút sự chú ý của người đọc.
• Trình bày các đề mục theo hệ thống, giúp làm nổi bật và làm rõ các thông tin quan trọng và đặc sắc về đối tượng thuyết minh.
• Kết hợp các yếu tố thuyết minh với các hình thức miêu tả, tự sự và biểu cảm để tạo nên một bài viết sinh động và hấp dẫn.
• Sử dụng các phương pháp trình bày thông tin như: trật tự không gian, trật tự thời gian, phân loại, so sánh và đối chiếu để bài viết trở nên rõ ràng và logic.
• Áp dụng các phương tiện phi ngôn ngữ như hình ảnh, sơ đồ, và bảng biểu để làm nổi bật các thông tin quan trọng và hỗ trợ người đọc trong việc tiếp nhận thông tin.

Bài văn tham khảo 

Chùa Thầy: Một ngôi chùa cổ kính và linh thiêng

Vị trí tọa lạc và lịch sử hình thành

Chùa Thầy nằm ở chân núi Thầy, thuộc xã Sài Sơn, huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội. Được xây dựng từ thời nhà Lý, ban đầu chỉ là một am nhỏ tên là Hương Hải am, do Thiền sư Từ Đạo Hạnh làm trụ trì. Sau đó, chùa được vua Lý Nhân Tông cùng các thành viên hoàng tộc mở rộng và bảo trì. Theo phong thủy, chùa nằm trên một thế đất hình con rồng: ngọn Long Đẩu nằm bên trái chùa, lưng chùa dựa vào núi Sài Sơn, và mặt chùa hướng về phía Nam, trước mặt là hồ Long Chiểu (Long Trì), mang ý nghĩa là ao Rồng. Không gian của chùa như một hàm rồng với sân chùa, thủy đình như viên ngọc rồng ngậm, còn hai cây cầu Nguyệt Tiên Kiều và Nhật Tiên Kiều như hai chiếc râu rồng, tạo nên vẻ đẹp cổ kính và thanh tịnh.

Đặc điểm kiến trúc của chùa Thầy

Chùa Thầy được xây dựng theo lối kiến trúc tiền Phật hậu Thánh, bao gồm ba tòa chùa chính: chùa Hạ, chùa Trung và chùa Thượng, xếp thành hàng. Phía trước chùa là một khoảng sân rộng nhìn ra hồ Long Chiểu, tạo hình hàm rồng. Hai cây cầu cong bắc qua hồ, tạo thành hai chiếc râu rồng, một cây dẫn đến một hòn đảo nhỏ hiện nay đã thành khu dân cư, và một cây dẫn đến đền thờ Tam Phủ. Cả hai cây cầu được xây dựng bởi Phùng Khắc Khoan vào năm 1602. Trung tâm của chùa là thủy đình, nằm giữa hồ, với thiết kế mái vòm và lớp ngói rêu phong, nơi diễn ra các màn múa rối nước – một hình thức nghệ thuật dân gian do Thiền sư Từ Đạo Hạnh sáng tạo và truyền lại cho người dân địa phương.

Di sản văn hóa

Chùa Thầy, tọa lạc tại xứ Đoài yên bình, đã vững vàng trải qua nhiều thế kỷ lịch sử mà không bị ảnh hưởng nhiều bởi những cuộc chiến tranh chống ngoại xâm. Vì vậy, ngôi chùa vẫn giữ được vẻ đẹp cổ kính và thanh tĩnh vốn có, trở thành một trung tâm Phật giáo quan trọng gần Kinh đô Thăng Long. Với sự bảo tồn và trùng tu qua các triều đại Lý, Trần, Lê, Mạc, và Nguyễn, chùa Thầy đã trở thành nơi lưu giữ nhiều di sản văn hóa quý báu. Đặc biệt, vào ngày 31 tháng 12 năm 2014, chùa Thầy được công nhận là di tích Quốc gia đặc biệt, công nhận giá trị lịch sử và văn hóa của ngôi chùa này.

Cách tham quan chùa Thầy

Để đến thăm chùa Thầy, bạn có thể dễ dàng sử dụng Google Maps để xác định hướng đi. Hành trình sẽ đưa bạn qua Đại Lộ Thăng Long, một con đường thuận tiện và dễ đi. Khi đến gần xã Sài Sơn, bạn sẽ thấy một biển chỉ dẫn lớn cách chùa khoảng 500 mét, giúp bạn dễ dàng tìm đường vào chùa. Tại đây, bạn cần gửi xe ở khu vực được chỉ định và mua vé tham quan trước khi vào khuôn viên chùa.

Bước vào chùa, bạn sẽ được đón tiếp bởi những người dân địa phương nhiệt tình, sẵn sàng hướng dẫn bạn tham quan và cung cấp thông tin chi tiết về chùa cũng như các vị Thánh, Phật được thờ phụng. Các cư dân địa phương cũng có thể chia sẻ những câu chuyện lịch sử và truyền thuyết liên quan đến chùa, làm phong phú thêm trải nghiệm của bạn.

Chùa Thầy không chỉ nổi bật với lối kiến trúc độc đáo, mà còn mang đến một không gian thanh tịnh và yên bình, giúp tâm hồn bạn được thư giãn và chữa lành. Đây là một điểm đến không thể bỏ qua, hứa hẹn sẽ mang lại cho bạn những giây phút bình yên và cảm giác mãn nguyện khi khám phá vẻ đẹp của ngôi chùa này. Chắc chắn rằng chuyến thăm chùa Thầy sẽ để lại trong bạn những kỷ niệm đẹp và sâu sắc.

Bước 4: Xem lại và chỉnh sửa, rút kinh nghiệm

Với những hướng dẫn soạn bài Viết bài văn thuyết minh về một danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử – Ngữ văn 9 chân trời sáng tạo (Tập 1) chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.