Soạn bài Viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học – Ngữ văn lớp 9 chân trời sáng tạo (Tập 1)
Hướng dẫn soạn bài Viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học – Ngữ văn lớp 9 chân trời sáng tạo (Tập 1) chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Hướng dẫn phân tích kiểu văn bản
Văn bản: Phân tích đoạn trích “Mã Giám Sinh mua Kiều”
Câu 1 (trang 145 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Xác định các câu văn thể hiện luận điểm chính của bài viết.
Trả lời:
Luận điểm 1: Đoạn trích thu hút người đọc bởi sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố tự sự và trữ tình trong hình thức nghệ thuật.
Luận điểm 2: Đồng thời, đoạn trích cũng thể hiện chủ đề chính, phản ánh bức tranh hiện thực của xã hội bị tha hóa bởi đồng tiền và tấm lòng nhân đạo sâu sắc của tác giả.
Câu 2 (trang 145 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Bài viết đã phân tích những nét nghệ thuật đặc sắc nào trong đoạn trích “Mã Giám Sinh mua Kiều”?
Trả lời:
Bài viết đã phân tích những nét nghệ thuật đặc sắc của đoạn trích:
- Nghệ thuật miêu tả nhân vật tinh tế.
- Sự kết hợp khéo léo giữa tự sự và trữ tình.
Câu 3 (trang 145 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Nội dung chủ đề của đoạn trích “Mã Giám Sinh mua Kiều” được phân tích qua những khía cạnh nào? Cần chú ý điều gì khi phân tích chủ đề của một truyện thơ?
Trả lời:
Nội dung chủ đề của đoạn trích “Mã Giám Sinh mua Kiều” được phân tích qua các khía cạnh:
- Bức tranh hiện thực về một xã hội tha hóa bởi đồng tiền.
- Lòng nhân đạo sâu sắc của tác giả.
Câu 4 (trang 145 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Các đoạn văn trong bài viết thường được trình bày theo kiểu đoạn văn nào? Tác dụng của cách trình bày đó là gì?
Trả lời:
Các đoạn văn trong bài viết thường được trình bày theo kiểu đoạn văn diễn dịch.
Cách trình bày này giúp người đọc dễ dàng nắm bắt được nội dung chính và có thể tổng quát hóa được các ý tưởng được đề cập trong văn bản.
Câu 5 (trang 145 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Xác định các phương tiện và phép liên kết được sử dụng trong bài viết và nêu tác dụng của chúng.
Trả lời:
Phương tiện liên kết câu sử dụng trong bài viết bao gồm các từ ngữ liên kết như: Trước tiên, Ngoài ra, Cuối cùng.
Tác dụng: Những từ ngữ này giúp người đọc dễ dàng theo dõi và hiểu được các luận điểm và lập luận được trình bày trong đoạn văn một cách mạch lạc, rõ ràng.
Câu 6 (trang 145 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Rút ra những điều cần chú ý khi phân tích đoạn trích của một truyện thơ từ bài văn trên.
Trả lời:
Những điều cần lưu ý bao gồm:
- Xác định rõ các luận điểm, lập luận, và dẫn chứng cần sử dụng trong bài phân tích.
- Trong phần thân bài, nên chia thành các đoạn nhỏ, mỗi đoạn tập trung vào một luận điểm cụ thể.
- Cần đưa ra các dẫn chứng và lập luận phù hợp để làm sáng tỏ từng luận điểm.
- Sử dụng các từ ngữ liên kết câu phù hợp để đảm bảo bài viết có tính mạch lạc và liên kết chặt chẽ.
Hướng dẫn quy trình viết
Đề bài (trang 145 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Viết bài giới thiệu về Vẻ đẹp của truyện thơ Việt Nam trong hoạt động của Câu lạc bộ Văn học trường em, nhằm khuyến khích học sinh tìm hiểu về truyện thơ dân tộc. Em hãy chọn một đoạn trích yêu thích từ một truyện thơ để viết bài phân tích và gửi cho câu lạc bộ.
Bước 1: Chuẩn bị trước khi viết
Trước khi viết, hãy trả lời các câu hỏi sau:
Đề tài của bài viết là gì?
Mục đích của bài viết là gì?
Người đọc bài viết có thể là ai? Họ mong đợi điều gì từ bài viết của em?
Lựa chọn cách viết nào phù hợp với mục đích và đối tượng người đọc?
Tìm kiếm và thu thập tư liệu cần thiết cho bài viết (xem lại Bài 2). Đảm bảo tư liệu chính xác và đáng tin cậy, đồng thời ghi lại nguồn tư liệu.
Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý
Sử dụng cách tìm ý và lập dàn ý cho bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học đã học để tìm ý và lập dàn ý cho đề bài này. Chú ý đến những đặc điểm hình thức của thể loại truyện thơ để nhận ra nét đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm.
Bước 3: Viết bài
Tiến hành viết bài dựa trên dàn ý đã lập. Khi viết, cần chú ý:
Thực hiện theo các hướng dẫn về nội dung từ bước Viết bài trong Bài 2.
Áp dụng kiến thức về các kiểu đoạn văn đã học ở lớp 8 để cấu trúc đoạn văn, sử dụng các đoạn diễn dịch, quy nạp, và phối hợp với câu chủ đề rõ ràng để trình bày luận điểm của bài viết.
Sử dụng các phép liên kết trong văn bản đã học ở lớp 7 để đảm bảo sự mạch lạc và liên kết chặt chẽ trong bài viết.
Bước 4: Xem lại và chỉnh sửa, rút kinh nghiệm
Đọc lại bài viết của mình và sử dụng bảng kiểm trong Bài 2 để thực hiện việc tự chỉnh sửa:
Đọc bài viết từ góc độ người đọc và trả lời các câu hỏi sau:
1, Điều em ấn tượng nhất và điều em muốn thay đổi trong bài viết này là gì?
2, Từ bài viết này, em rút ra được những bài học gì về cách viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học?
Bài văn tham khảo:
Trong nền văn học cổ điển Việt Nam, đoạn thơ “Chị em Thúy Kiều” trích từ “Đoạn trường tân thanh” của đại thi hào Nguyễn Du nổi bật với sự khắc họa sâu sắc và tinh tế về sắc đẹp và phẩm hạnh của hai chị em Thúy Kiều và Thúy Vân. Hai mươi bốn câu thơ lục bát trong đoạn trích không chỉ làm nổi bật vẻ đẹp ngoại hình mà còn phản ánh những đặc điểm nội tâm của hai nhân vật, qua đó thể hiện sự tài tình trong nghệ thuật miêu tả của Nguyễn Du.
Nguyễn Du, với bút pháp tài hoa của mình, đã tạo ra một bức chân dung sinh động và chân thực của hai nàng giai nhân:
Đầu lòng hai ả tố nga, Thúy Kiều là chị em là Thúy Vân.
Cả hai đều là những thiếu nữ xinh đẹp, con đầu lòng của gia đình Vương viên ngoại. Nguyễn Du đã sử dụng hình ảnh của mai và tuyết để miêu tả vẻ đẹp trong sáng, thanh tao của họ:
Mai cốt cách tuyết tinh thần, Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười.
Vẻ đẹp của họ không chỉ hoàn hảo về hình thức mà còn chứa đựng sự hòa quyện hoàn hảo giữa sắc đẹp và phẩm hạnh. Mỗi nàng đều mang một vẻ đẹp riêng biệt nhưng đều đạt đến mức hoàn mỹ. Nguyễn Du đã sử dụng các yếu tố thiên nhiên để làm nổi bật vẻ đẹp lý tưởng của họ.
Sau khi giới thiệu vẻ đẹp của hai chị em, Nguyễn Du tập trung vào việc mô tả Thúy Vân với sự chi tiết và tinh tế:
Vân xem trang trọng khác vời, Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang.
Vẻ đẹp của Thúy Vân được so sánh với những thứ cao quý như vầng trăng và đôi lông mày như con ngài, thể hiện sự đoan trang và quý phái. Hình ảnh của nàng được miêu tả từ khuôn mặt, làn da, mái tóc đến nụ cười và giọng nói, tất cả đều toát lên vẻ đẹp nhẹ nhàng, thanh thoát và êm dịu. Vân đẹp hơn cả những gì tuyệt vời nhất của thiên nhiên, nhưng vẻ đẹp của nàng không gây ấn tượng mạnh mẽ mà hài hòa và thanh thoát.
Nguyễn Du chỉ miêu tả Thúy Kiều bằng những nét khái quát để làm nổi bật tài năng và sự sắc sảo của nàng:
Kiều càng sác sảo mặn mà, So bề tài sắc lại là phần hơn.
Vẻ đẹp của Thúy Kiều không chỉ ở ngoại hình mà còn ở trí tuệ và tài năng. Nguyễn Du đã chọn đôi mắt của Kiều để miêu tả, vì đôi mắt phản ánh rõ nhất tâm hồn và trí tuệ:
Làn thu thủy nét xuân sơn, Hoa ghen đua thắm liễu hờn kém xanh.
Đôi mắt của Kiều được so sánh với làn nước mùa thu và dáng núi mùa xuân, tạo ra một bức tranh diễm lệ. Vẻ đẹp của nàng vượt trội hơn cả thiên nhiên, khiến hoa phải ghen và liễu phải hờn. Nguyễn Du đã sử dụng những hình ảnh này để thể hiện sự nổi bật của Kiều, người đẹp không chỉ trong mắt thiên nhiên mà còn vượt lên trên tất cả.
Ngoài sắc đẹp, tài năng của Kiều cũng được thể hiện rõ ràng qua các nghề thuật như cầm, kì, thi, họa:
Pha nghề thi hoạ đủ mùi ca ngâm, Cung thương làu bậc ngũ âm.
Kiều là người tài năng vượt trội với sự thành thạo trong nhiều lĩnh vực nghệ thuật, từ đàn ca đến thơ văn. Nguyễn Du đã sử dụng các từ ngữ nhấn mạnh sự xuất sắc của Kiều để làm nổi bật phẩm chất cao quý của nàng.
Cuối cùng, Nguyễn Du cũng miêu tả cuộc sống của hai chị em, thể hiện sự thanh cao và đức hạnh:
Phong lưu rất mực hồng quần, Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê.
Cả hai chị em đều sống trong cảnh thanh bình, chưa một lần lộ rõ tài sắc của mình ra ngoài. Nguyễn Du đã tạo ra một hình ảnh đẹp đẽ và mẫu mực về cuộc sống của họ, thể hiện sự tôn trọng và đề cao đức hạnh của hai nàng. Bằng cảm hứng nhân đạo và tài nghệ thơ ca của mình, Nguyễn Du đã tạo ra bức chân dung hoàn hảo về Thúy Vân và Thúy Kiều. Đoạn thơ này không chỉ thể hiện bút pháp ước lệ và các biện pháp tu từ mà còn là minh chứng cho sự tinh tế và tài năng của đại thi hào Nguyễn Du.
Với những hướng dẫn soạn bài Viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học – Ngữ văn lớp 9 chân trời sáng tạo (Tập 1) chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
