Soạn bài Tuyên ngôn độc lập
Hướng dẫn Soạn bài Tuyên ngôn độc lập chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Câu 1: Nêu những nét chính về quan điểm sáng tác văn học, nghệ thuật của Hồ Chí Minh. Quan điếm đó đã giúp anh chị hiểu sâu sắc thêm văn thơ của Người như thế nào?
Quan điểm sáng tác văn học, nghệ thuật của Hồ Chí Minh
Hồ Chí Minh là nhà văn, nhà thơ lớn của dân tộc, là lãnh tụ thiên tài của Đảng và nhân dân ta. Quan điểm sáng tác văn học, nghệ thuật của Người được thể hiện qua nhiều bài viết, bài nói, thư từ,… của Người, trong đó nổi bật là bài “Nghệ thuật và Thẩm mỹ”.
Theo Hồ Chí Minh, văn học, nghệ thuật là một hình thái ý thức xã hội, là một loại hình lao động nghệ thuật sáng tạo, có khả năng phản ánh hiện thực, bồi đắp tâm hồn con người. Văn học, nghệ thuật có sứ mệnh cao cả là phục vụ nhân dân, phục vụ cách mạng, góp phần xây dựng một xã hội mới, xã hội xã hội chủ nghĩa.
Để thực hiện sứ mệnh đó, văn học, nghệ thuật cần có những đặc trưng cơ bản sau:
- Tính chân thực: Văn học, nghệ thuật phải phản ánh chân thực hiện thực khách quan, không được bóp méo, xuyên tạc.
- Tính dân tộc: Văn học, nghệ thuật phải thể hiện được bản sắc văn hóa dân tộc, phù hợp với tâm hồn, tình cảm của nhân dân.
- Tính nhân đạo: Văn học, nghệ thuật phải hướng đến con người, thấm đẫm tinh thần nhân đạo, ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của con người, lên án cái xấu, cái ác.
- Tính đảng tính: Văn học, nghệ thuật phải phục vụ đường lối cách mạng của Đảng, góp phần tích cực vào sự nghiệp cách mạng.
Quan điểm sáng tác văn học, nghệ thuật của Hồ Chí Minh đã giúp tôi hiểu sâu sắc thêm văn thơ của Người như thế nào?
Quan điểm sáng tác văn học, nghệ thuật của Hồ Chí Minh đã giúp tôi hiểu sâu sắc hơn văn thơ của Người ở những điểm sau:
- Tính chân thực: Văn thơ của Hồ Chí Minh luôn phản ánh chân thực hiện thực khách quan, không chỉ phản ánh hiện thực đời sống vật chất mà còn phản ánh sâu sắc hiện thực đời sống tinh thần của con người.
- Tính dân tộc: Văn thơ của Hồ Chí Minh thấm đẫm tinh thần dân tộc, thể hiện được bản sắc văn hóa Việt Nam.
- Tính nhân đạo: Văn thơ của Hồ Chí Minh luôn hướng đến con người, ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của con người, lên án cái xấu, cái ác.
- Tính đảng tính: Văn thơ của Hồ Chí Minh luôn gắn bó mật thiết với sự nghiệp cách mạng của Đảng, góp phần tích cực vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Ví dụ, trong bài thơ “Tức cảnh Pác Bó”, Hồ Chí Minh đã phản ánh chân thực cuộc sống sinh hoạt của Người trong những ngày đầu ở Pác Bó:
“Sáng ra bờ suối, tối vào hang
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng
Cuộc đời cách mạng thật là sang”
Bài thơ thể hiện được tinh thần yêu nước, tinh thần lạc quan, yêu đời của Người. Bên cạnh đó, bài thơ cũng thể hiện được tính dân tộc trong thơ ca của Hồ Chí Minh.
Hay trong bài thơ “Tiếng hát con tàu”, Hồ Chí Minh đã ca ngợi vẻ đẹp của đất nước, con người Việt Nam:
“Con tàu ta trên chuyến hải trình
Đưa bao nhiêu ước vọng của nhân dân
Mong ngày mai tươi sáng hơn
Sông núi nước Nam ta đẹp thay”
Bài thơ thể hiện được niềm tin, khát vọng về một tương lai tươi sáng của đất nước, của dân tộc. Đây cũng là một trong những bài thơ tiêu biểu thể hiện tính nhân đạo trong thơ ca của Hồ Chí Minh.
Như vậy, quan điểm sáng tác văn học, nghệ thuật của Hồ Chí Minh là một quan điểm đúng đắn, khoa học, có ý nghĩa to lớn đối với sự phát triển của văn học, nghệ thuật Việt Nam. Quan điểm này đã giúp tôi hiểu sâu sắc hơn văn thơ của Hồ Chí Minh, một nhà văn, nhà thơ lớn của dân tộc, một lãnh tụ thiên tài của Đảng và nhân dân ta.
Câu 2: Nêu những nét khái quát về sự nghiệp văn học của Hồ Chí Minh
Sự nghiệp văn học của Hồ Chí Minh không chỉ là một phần quan trọng của hình ảnh của Người, mà còn phản ánh tầm quan trọng của văn hóa trong cuộc đời và sự nghiệp cách mạng. Dưới đây là một số nét khái quát về sự nghiệp văn học của Hồ Chí Minh:
- Biểu tượng cách mạng:
- Hồ Chí Minh được coi là biểu tượng của sự cách mạng Việt Nam và một trong những nhà lãnh đạo nổi tiếng của thế giới.
- Công trình văn học của Người thường mang tính chất chính trị và cách mạng, tập trung vào chủ nghĩa dân tộc và nhân quyền.
- Sáng tác văn xuôi và thơ:
- Hồ Chí Minh sáng tác trong cả hai thể loại văn học: văn xuôi và thơ.
- Tác phẩm văn xuôi nổi tiếng của Người bao gồm “Nhật ký trong tù” và “Bác Hồ kí,” nơi Người ghi lại những suy nghĩ và tư tưởng về cuộc sống và cách mạng.
- Người cũng viết nhiều bài thơ nổi tiếng, trong đó có “Những người lính quê hương” và “Tự tình II.”
- Tác động của văn hóa phương Đông:
- Hồ Chí Minh là một nhà văn có ảnh hưởng từ văn hóa phương Đông, đặc biệt là từ truyền thống văn hóa Việt Nam.
- Tác phẩm của Người thường kết hợp giữa yếu tố cách mạng và tâm hồn dân tộc, thể hiện sự tương tác giữa những giá trị truyền thống và chủ nghĩa cách mạng.
- Ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu:
- Phong cách viết của Hồ Chí Minh thường rất dễ hiểu và gần gũi với người đọc thông thường.
- Người sử dụng ngôn ngữ rất dân dã, nhằm mục đích truyền đạt thông điệp cách mạng đến càng nhiều người dân.
- Tư tưởng nhân quyền và yêu nước:
- Tác phẩm của Hồ Chí Minh thường tập trung vào tư tưởng nhân quyền, đề cao ý thức yêu nước và tình thương nhân bản.
- Người thường nhấn mạnh vai trò của con người trong xây dựng và bảo vệ quốc gia.
Sự nghiệp văn hóa của Hồ Chí Minh không chỉ là một phần quan trọng của lịch sử Việt Nam mà còn góp phần làm nổi bật hình ảnh của Người trên trường quốc tế.
Câu 3: Nêu những nét chính về phong cách nghệ thuật của Hồ Chí Minh?
Phong cách nghệ thuật của Hồ Chí Minh là phong cách nghệ thuật của một nhà văn, nhà thơ, nhà báo, nhà chiến sĩ cách mạng vĩ đại, một vị lãnh tụ thiên tài của nhân dân Việt Nam. Phong cách ấy thể hiện rõ nét trong các tác phẩm của Người, ở cả nội dung và hình thức.
Nội dung
Nội dung trong các tác phẩm của Hồ Chí Minh luôn luôn gắn liền với mục đích cách mạng, với cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp. Người viết văn, làm thơ, viết báo không chỉ để giải trí, để thể hiện cái tôi cá nhân mà là để tuyên truyền, giáo dục, cổ vũ nhân dân đấu tranh giành độc lập, tự do.
Tư tưởng Hồ Chí Minh được thể hiện trong các tác phẩm của Người một cách sâu sắc, toàn diện, thống nhất. Người đã vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin vào điều kiện cụ thể của Việt Nam, giải quyết những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam một cách đúng đắn, sáng tạo.
Hình thức
Hình thức trong các tác phẩm của Hồ Chí Minh cũng rất phong phú, đa dạng. Người sử dụng linh hoạt nhiều thể loại văn học, từ thơ, văn xuôi, kịch, ký đến nghị luận.
Trong thơ ca, Hồ Chí Minh sử dụng nhiều thể thơ truyền thống của dân tộc như thất ngôn bát cú, tứ tuyệt, song thất lục bát,… cũng như các thể thơ hiện đại như thơ tự do, thơ lục bát biến thể,… Người sử dụng ngôn ngữ giản dị, trong sáng, giàu hình ảnh, âm thanh, nhịp điệu, dễ đi vào lòng người.
Trong văn xuôi, Hồ Chí Minh sử dụng nhiều phương thức biểu đạt như tự sự, miêu tả, nghị luận,… Người có lối viết chân thực, sinh động, giàu cảm xúc, có sức thuyết phục cao.
Trong nghị luận, Hồ Chí Minh sử dụng lập luận chặt chẽ, logic, có sức thuyết phục cao. Người thường sử dụng các hình thức lập luận như so sánh, đối chiếu, phân tích, chứng minh,… để làm sáng tỏ luận điểm của mình.
Các nét chính về phong cách nghệ thuật của Hồ Chí Minh
Phong cách nghệ thuật của Hồ Chí Minh có những nét chính sau:
- Chất thép và chất tình
Trong các tác phẩm của Hồ Chí Minh, ta luôn cảm nhận được sự thống nhất giữa “chất thép” và “chất tình”. “Chất thép” thể hiện ở tư tưởng cách mạng kiên định, bất khuất, ở tinh thần yêu nước, thương dân sâu sắc, ở ý chí quyết tâm chiến đấu giành độc lập, tự do cho dân tộc. “Chất tình” thể hiện ở tấm lòng nhân hậu, yêu thương con người, ở tâm hồn lạc quan, yêu đời, ở phong cách sống giản dị, gần gũi với nhân dân.
- Sự kết hợp giữa bút pháp cổ điển và hiện đại
Hồ Chí Minh là một nhà văn, nhà thơ tài năng, có khả năng tiếp thu tinh hoa của nhiều nền văn học khác nhau. Trong các tác phẩm của mình, Người đã kết hợp hài hòa giữa bút pháp cổ điển và hiện đại. Bút pháp cổ điển thể hiện ở sự điêu luyện trong việc sử dụng ngôn ngữ, hình ảnh, nhịp điệu,… Bút pháp hiện đại thể hiện ở cách viết giản dị, trong sáng, giàu hình ảnh, âm thanh, nhịp điệu,…
- Sự giản dị, trong sáng
Ngôn ngữ trong các tác phẩm của Hồ Chí Minh luôn giản dị, trong sáng, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thuộc. Người sử dụng ngôn ngữ của nhân dân, ngôn ngữ của đời sống, không sử dụng ngôn ngữ cầu kỳ, hoa mỹ.
- Sự hàm súc, sâu sắc
Các tác phẩm của Hồ Chí Minh luôn hàm súc, sâu sắc, mang giá trị tư tưởng, nghệ thuật cao. Người đã sử dụng ngôn ngữ một cách tinh tế, khéo léo để thể hiện những nội dung tư tưởng sâu sắc, có ý nghĩa giáo dục, động viên, khích lệ con người.
Phong cách nghệ thuật của Hồ Chí Minh là phong cách nghệ thuật của một nhà văn, nhà thơ, nhà báo, nhà chiến sĩ cách mạng vĩ đại. Phong cách ấy đã góp phần làm nên giá trị của các tác phẩm của Người, làm cho các tác phẩm ấy trở thành những tác phẩm văn học xuất sắc, có sức sống trường tồn.
Luyện tập
Câu 1: Phân tích các bài thơ Mộ để làm rõ sự hài hoà giữa bút pháp cổ điển với bút pháp hiện đại trong thơ Hồ Chí Minh.
Sự hài hoà giữa bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại trong thơ Hồ Chí Minh
Bút pháp cổ điển
Bút pháp cổ điển trong thơ Hồ Chí Minh thể hiện ở những điểm sau:
- Thể thơ: Hồ Chí Minh sử dụng nhiều thể thơ truyền thống của dân tộc như thất ngôn bát cú, tứ tuyệt, song thất lục bát,…
- Hình ảnh: Hồ Chí Minh sử dụng những hình ảnh quen thuộc trong thơ cổ như cánh chim, chòm mây, trăng, hoa,…
- Nghệ thuật tả cảnh gợi tình: Hồ Chí Minh sử dụng nghệ thuật tả cảnh để gợi tả tâm trạng, cảm xúc của con người.
Bút pháp hiện đại
Bút pháp hiện đại trong thơ Hồ Chí Minh thể hiện ở những điểm sau:
- Tác giả: Hồ Chí Minh là một nhà cách mạng, một chiến sĩ cộng sản, vì vậy thơ của Người mang đậm dấu ấn của thời đại.
- Nội dung: Thơ Hồ Chí Minh thường mang nội dung chính trị, tuyên truyền, cổ vũ cho cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc.
- Tâm hồn: Thơ Hồ Chí Minh mang tâm hồn của một người chiến sĩ cách mạng, luôn lạc quan, tin tưởng vào tương lai.
Sự hài hoà giữa bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại trong thơ Hồ Chí Minh
Trong thơ Hồ Chí Minh, bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại không tách rời nhau mà hòa quyện, bổ sung cho nhau, tạo nên nét đặc sắc riêng cho thơ Người.
Ví dụ về sự hài hoà giữa bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại trong bài thơ “Chiều tối”
Bài thơ “Chiều tối” được viết theo thể thơ tứ tuyệt Đường luật, một thể thơ truyền thống của dân tộc. Hình ảnh cánh chim bay và chòm mây trôi là những hình ảnh quen thuộc trong thơ cổ. Nghệ thuật tả cảnh gợi tình được thể hiện rõ nét ở câu thơ “Chim bay dồn dập cánh chim bay”.
Tuy nhiên, trong bài thơ này, hình ảnh cánh chim và chòm mây không chỉ là những hình ảnh tả thực mà còn mang ý nghĩa biểu tượng. Cánh chim bay biểu tượng cho khát vọng tự do, chòm mây trôi biểu tượng cho sự lữ hành, phiêu bạt. Tâm trạng của nhà thơ cũng được thể hiện qua hình ảnh cánh chim và chòm mây. Cánh chim bay dồn dập gợi lên tâm trạng bâng khuâng, cô đơn của nhà thơ.
Như vậy, trong bài thơ “Chiều tối”, bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại được kết hợp hài hòa, tạo nên một bức tranh thiên nhiên và tâm trạng con người vừa cổ điển, vừa hiện đại.
Ví dụ về sự hài hoà giữa bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại trong bài thơ “Ngục trung nhật kí”
Bài thơ “Ngục trung nhật kí” được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú, một thể thơ truyền thống của dân tộc. Hình ảnh “trăng” và “bếp lửa” là những hình ảnh quen thuộc trong thơ cổ. Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình được thể hiện rõ nét ở câu thơ “Đèn khuya leo lét vừng trăng mới”.
Tuy nhiên, trong bài thơ này, hình ảnh trăng và bếp lửa không chỉ là những hình ảnh tả thực mà còn mang ý nghĩa biểu tượng. Trăng là biểu tượng cho tâm hồn thanh cao, bất khuất của người chiến sĩ cách mạng. Bếp lửa là biểu tượng cho quê hương, gia đình, là nguồn động viên, khích lệ tinh thần của người chiến sĩ cách mạng. Tâm trạng của nhà thơ cũng được thể hiện qua hình ảnh trăng và bếp lửa. Trăng khuya leo lét gợi lên tâm trạng cô đơn, lẻ loi của nhà thơ. Bếp lửa hồng gợi lên niềm tin, niềm hi vọng của nhà thơ vào tương lai.
Như vậy, trong bài thơ “Ngục trung nhật kí”, bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại được kết hợp hài hòa, tạo nên một bức tranh thiên nhiên và tâm trạng con người vừa cổ điển, vừa hiện đại.
Kết luận
Sự hài hòa giữa bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại là một trong những nét đặc sắc của thơ Hồ Chí Minh. Sự kết hợp này đã góp phần tạo nên sức hấp dẫn, sức sống lâu bền cho thơ Người.
Câu 2: Những bài học thấm thía và sâu sắc khi học và đọc Nhật kí trong tù.
Những bài học thấm thía và sâu sắc khi học và đọc Nhật kí trong tù.
- Bài học về tinh thần lạc quan, yêu đời, vượt lên trên hoàn cảnh
Trong hoàn cảnh bị giam cầm, tù đày, Hồ Chí Minh vẫn luôn giữ được tinh thần lạc quan, yêu đời, vượt lên trên hoàn cảnh. Người đã thể hiện tinh thần ấy qua những hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp, những kỉ niệm đẹp về quê hương, gia đình, những suy nghĩ, tâm tư, tình cảm của một người chiến sĩ cách mạng.
Ví dụ, trong bài thơ Chiều tối, Hồ Chí Minh đã vẽ nên bức tranh thiên nhiên tươi đẹp với cánh chim bay dồn dập, chòm mây trôi nhẹ nhàng, ánh tà dương đỏ rực. Hình ảnh ấy gợi lên tâm trạng bâng khuâng, cô đơn nhưng cũng đầy lạc quan của người tù.
Hay trong bài thơ Ngục trung nhật kí, Hồ Chí Minh đã thể hiện tinh thần lạc quan, yêu đời của mình qua hình ảnh trăng khuya leo lét và bếp lửa hồng. Trăng là biểu tượng cho tâm hồn thanh cao, bất khuất của người chiến sĩ cách mạng. Bếp lửa là biểu tượng cho quê hương, gia đình, là nguồn động viên, khích lệ tinh thần của người chiến sĩ cách mạng.
- Bài học về lòng yêu nước, thương dân sâu sắc
Lòng yêu nước, thương dân là một trong những chủ đề xuyên suốt trong tập thơ Nhật kí trong tù. Hồ Chí Minh luôn đau đáu nỗi lo cho vận mệnh của đất nước, của dân tộc. Người luôn mong muốn được trở về quê hương, giải phóng dân tộc, đem lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân.
Ví dụ, trong bài thơ Vọng nguyệt, Hồ Chí Minh đã bộc lộ tình yêu nước sâu sắc của mình qua hình ảnh ánh trăng sáng trên bầu trời đêm. Ánh trăng ấy gợi nhớ về quê hương, gợi lên nỗi nhớ da diết của người tù đối với đất nước, dân tộc.
Hay trong bài thơ Sông Lô, Hồ Chí Minh đã ca ngợi tinh thần chiến đấu kiên cường, bất khuất của quân và dân ta trong kháng chiến chống Pháp.
- Bài học về tinh thần cách mạng kiên định, bất khuất
Trước sự tra tấn, khủng bố dã man của kẻ thù, Hồ Chí Minh vẫn luôn giữ vững tinh thần cách mạng kiên định, bất khuất. Người luôn tin tưởng vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ độc lập, tự do của dân tộc.
Ví dụ, trong bài thơ Tẩu lộ hương, Hồ Chí Minh đã thể hiện tinh thần cách mạng kiên định, bất khuất của mình qua hình ảnh con đường tẩu lộ hương. Con đường ấy là con đường cách mạng, là con đường dẫn đến thắng lợi của dân tộc.
Hay trong bài thơ Thân phận du tử, Hồ Chí Minh đã thể hiện quyết tâm đấu tranh giải phóng dân tộc của mình. Người nguyện sống chết cho Tổ quốc, cho đồng bào.
Tóm lại, Nhật kí trong tù là một tập thơ xuất sắc của Hồ Chí Minh. Tập thơ mang đậm dấu ấn của phong cách nghệ thuật Hồ Chí Minh, thể hiện những bài học thấm thía và sâu sắc về tinh thần lạc quan, yêu đời, vượt lên trên hoàn cảnh; lòng yêu nước, thương dân sâu sắc; tinh thần cách mạng kiên định, bất khuất.
Với những hướng dẫn soạn bài Tuyên ngôn độc lập chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
