Soạn bài Tri thức ngữ văn trang 64 – Ngữ văn lớp 9 Chân trời sáng tạo (Tập 2)
Hướng dẫn soạn bài Tri thức ngữ văn trang 64 – Ngữ văn lớp 9 Chân trời sáng tạo (Tập 2) chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
1, Thơ song thất lục bát
Thơ song thất lục bát là thể thơ kết hợp giữa cặp dòng thất (bảy tiếng) và cặp dòng lục bát (sáu và tám tiếng) theo kiểu luân phiên trong toàn bài.
Vần: Tiếng cuối của dòng thất đầu tiên vần với tiếng thứ năm của dòng thất tiếp theo (vần trắc). Tiếng cuối của dòng thất tiếp theo vần với tiếng cuối của dòng lục (vần bằng). Tiếng cuối của dòng lục vần với tiếng thứ sáu của dòng bát (vần bằng). Tiếng cuối của dòng bát vần với tiếng thứ năm của dòng thất sau đó (vần bằng) và tiếp tục theo cấu trúc này.
Nhịp: Hai dòng thất thường ngắt nhịp theo tỷ lệ 3/4; trong khi đó, dòng lục và dòng bát có nhịp linh hoạt hơn (dòng lục thường ngắt nhịp 2/2/2, dòng bát thường ngắt nhịp 2/2/2/2).
Ví dụ về cách gieo vần và ngắt nhịp:
Thuở trời đất / nổi cơn gió bụi
Khách má hồng / nhiều nỗi truân chuyên
Xanh kia / thăm thẳm / tầng trên
Vì ai / gây dựng / cho nên / nỗi này
Trống Trường Thành / lung lay bóng nguyệt
Khói Cam Tuyền / mờ mịt thức mây
Chín tầng / gươm báu / trao tay
Nửa đêm / truyền hịch / định ngày / xuất chinh
(Chinh phụ ngâm, tác giả chữ Hán: Đặng Trần Côn, bản diễn Nôm: Phan Huy Ích)
Sự khác biệt giữa thơ song thất lục bát và thơ lục bát:
| Thơ lục bát | Thơ song thất lục bát | |
| Số chữ, số dòng | Một cặp lục bát gồm một dòng lục và một dòng bát. | Mỗi khổ thơ có bốn dòng: hai dòng thất kết hợp với hai dòng lục bát. |
| Vần | Tiếng thứ sáu của dòng lục vần với tiếng thứ sáu của dòng bát tiếp theo, tiếng thứ tám của dòng bát vần với tiếng thứ sáu của dòng lục kế tiếp. | Vần được tổ chức theo kiểu liên tiếp giữa các cặp song thất và cặp lục bát, với cặp song thất có vần trắc và cặp lục bát có vần bằng. |
| Nhịp | Thường ngắt nhịp chẵn, như: 2/2/2, 2/4/2,… | Thường ngắt nhịp 3/4 cho hai dòng thất, và 2/2/2 cho dòng lục, 2/2/2/2 cho dòng bát. |
| Hài thanh | Các tiếng ở vị trí 1,3,5,7 có thể phối thanh tự do; tiếng ở vị trí 2,4,6,8 phải tuân thủ quy định nghiêm ngặt: tiếng thứ hai là thanh bằng, tiếng thứ tư là thanh trắc, và trong dòng bát, tiếng thứ sáu và thứ tám phải đối xứng theo quy tắc thanh bằng – thanh trắc. | Cặp song thất có thể có thanh bằng hoặc thanh trắc ở vị trí thứ ba, nhưng cặp lục bát yêu cầu sự đối xứng thanh bằng – thanh trắc chặt chẽ hơn, giống như thơ lục bát. |
Thành tựu của thể thơ song thất lục bát thường gắn liền với thể ngâm khúc, với các tác phẩm tiêu biểu như: Chinh phụ ngâm (Đặng Trần Côn), Cung oán ngâm (Nguyễn Gia Thiều), Tự tình khúc (Cao Bá Nhạ).
2, Sự khác biệt về nghĩa của một số yếu tố Hán Việt dễ gây nhầm lẫn
Hiện tượng đồng âm khác nghĩa và đa nghĩa thường gặp trong các yếu tố Hán Việt, vì vậy, khi sử dụng từ Hán Việt, cần phân biệt rõ các yếu tố đồng âm khác nghĩa và các nghĩa của cùng một yếu tố đa nghĩa.
| Yếu tố Hán Việt | Nghĩa | Từ ngữ chứa yếu tố Hán Việt |
| đồng (1) | Đứa trẻ | hài đồng, thư đồng, đồng dao |
| đồng (2) | Con ngươi mắt | đồng tử |
| đồng (3) | Một kim loại (kí hiệu Cu) | đồng trụ |
| đồng (4) | Cùng, cùng nhau | đồng bào, đồng hương, đồng minh, đồng cam cộng khổ |
| kì (1) | Không tầm thường, lạ lùng | kỳ ảo, kỳ diệu, kỳ quan, kỳ hoa dị thảo, thần kỳ, truyền kỳ, kỳ hình dị dạng |
| kì (2) | Khác nhau, sai biệt | kỳ thị, ý kiến phân kỳ |
| kì (3) | Thời hạn, thời gian | chu kỳ, định kỳ, thời kỳ |
| kì (4) | Địa giới, cõi | Nam Kỳ (Nam Kỳ) |
| kì (5) | Lá cờ | kỳ (cờ) xí, quốc kỳ, tinh kỳ |
| minh (1) | Sáng, sáng suốt, làm cho rõ | minh nguyệt, minh tinh, minh chủ, minh quân, công minh, cao minh |
| minh (2) | Mù mịt, tối tăm, âm phủ, liên quan đến việc sau khi chết | u minh, minh phủ, minh hôn, minh thọ, minh khí |
| minh (3) | Thề, có quan hệ tín ước | thệ hải minh sơn, đồng minh, liên minh |
| minh (4) | Ghi nhớ không quên | khắc cốt minh tâm |
Với những hướng dẫn soạn bài Tri thức ngữ văn trang 64 – Ngữ văn lớp 9 Chân trời sáng tạo (Tập 2) chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
