Soạn bài Tranh luận về một vấn đề có những ý kiến trái ngược nhau

Hướng dẫn soạn bài Tranh luận về một vấn đề có những ý kiến trái ngược nhau Ngữ văn 12 tập 2 Cánh diều chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về bài học này.

Định hướng

1.1. Tranh luận (hay còn gọi là tranh biện) là một hoạt động trao đổi phổ biến, thường diễn ra khi có sự bất đồng hoặc ý kiến trái ngược giữa hai hay nhiều người về một vấn đề nào đó. Mục đích của tranh luận là để xác định đúng sai, làm rõ chân lý, và đưa ra những giải pháp khả thi hoặc quyết định phù hợp. Trong quá trình tranh luận, mỗi cá nhân hoặc nhóm cần đưa ra quan điểm của mình, kèm theo lý lẽ và bằng chứng để bảo vệ quan điểm đó, đồng thời phản bác những ý kiến của đối phương.

Vấn đề tranh luận có thể thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, từ đời sống xã hội đến văn học. Bài 7 tập trung vào việc tranh luận về những vấn đề liên quan đến tác phẩm văn học, nơi có những ý kiến trái ngược nhau.

Một cuộc tranh luận thường diễn ra theo các bước sau:

• Nêu vấn đề cần tranh luận.
• Mỗi cá nhân hoặc nhóm trình bày ý kiến của mình.
• Thực hiện tranh luận giữa các cá nhân hoặc nhóm.
• Kết luận về vấn đề tranh luận.

1.2. Để tiến hành một cuộc tranh luận về một vấn đề có ý kiến trái ngược, các em cần lưu ý các điều sau:

• Xác định rõ vấn đề tranh luận: Trước hết, cần xác định chính xác vấn đề cần tranh luận và thu thập đầy đủ thông tin liên quan.
• Nêu rõ quan điểm: Trình bày quan điểm, ý kiến của bản thân và xác định những quan điểm, ý kiến trái ngược với mình.
• Chuẩn bị lý lẽ và bằng chứng: Tìm kiếm các lý lẽ, bằng chứng thuyết phục (đặc biệt là những kiến thức khoa học) và các phương tiện hỗ trợ để bảo vệ quan điểm của mình, đồng thời phản bác quan điểm đối lập.
• Dự đoán phản biện: Chuẩn bị sẵn những câu hỏi và các nội dung có thể bị đối phương phản biện để đưa ra các phương án trả lời phù hợp.
• Nắm vững nguyên tắc tranh luận: Đảm bảo nêu rõ ràng và đầy đủ vấn đề tranh luận; tôn trọng người tham gia tranh luận; phản bác quan điểm của đối phương dựa trên cơ sở vững chắc, không bảo thủ; giữ thái độ khách quan, thiện chí.
• Kết luận thuyết phục: Kết luận về vấn đề cần được đưa ra một cách hợp lý và thuyết phục.
• Thực hiện theo quy trình: Tiến hành tranh luận theo các bước đã được nêu trong phần 1.1.

Ngoài ra, để đảm bảo cuộc tranh luận diễn ra khách quan và hiệu quả, cần có người điều hành để nêu vấn đề, dẫn dắt cuộc thảo luận và đưa ra kết luận cuối cùng. Ngôn ngữ và thái độ trong tranh luận cần phải phù hợp và có văn hóa.

Thực hành

Bài tập: (SGK Ngữ văn 12 Tập 2 – Trang 58)

Có ý kiến cho rằng tác phẩm “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” chỉ có ý nghĩa lịch sử với thời Nguyễn Đình Chiểu, lại có người cho rằng tác phẩm ấy còn mang tính thời sự đối với cuộc sống hiện nay. Nếu tán thành ý kiến thứ hai, em sẽ bảo vệ ý kiến ấy như thế nào?

a) Chuẩn bị

• Đọc kỹ và tìm hiểu sâu về vấn đề mà em sẽ tranh luận: đồng tình với ý kiến cho rằng “tác phẩm Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc còn mang tính thời sự đối với cuộc sống hiện nay.”
• Xem lại phần đọc hiểu bài Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, đồng thời nghiên cứu thêm về ý nghĩa lịch sử và tính thời sự của tác phẩm văn học.
• Suy nghĩ về các lý lẽ và bằng chứng sẽ nêu ra, bao gồm những lý lẽ bảo vệ quan điểm của em và những lý lẽ phản bác lại ý kiến trái ngược.

b) Tìm ý và lập dàn ý

Để tìm ý cho bài tranh luận, hãy tự đặt và trả lời các câu hỏi sau:

• Ý nghĩa lịch sử và tính thời sự của một tác phẩm văn học là gì?
• Vì sao em không đồng tình với ý kiến cho rằng Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc chỉ có ý nghĩa lịch sử đối với thời Nguyễn Đình Chiểu?
• Tác phẩm Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc có ý nghĩa thời sự đối với cuộc sống hiện nay như thế nào?
• Cần nhìn nhận bài Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc nói riêng và các tác phẩm văn học trung đại nói chung như thế nào để đánh giá đúng giá trị của chúng?

Dưới đây là cách lập dàn ý cho bài tranh luận, trình bày dưới dạng bảng để dễ hiểu hơn:

c) Nói và nghe

• Người chủ trì mở đầu bằng cách nêu vấn đề cần tranh luận.
• Một số bạn trình bày quan điểm cá nhân của mình.
• Các bạn khác tham gia trao đổi: đặt câu hỏi, phản bác ý kiến, hoặc đưa ra quan điểm riêng.
• Cuối cùng, người chủ trì sẽ tổng hợp và đưa ra ý kiến chung.

Bài nói tham khảo:

Mỗi tác phẩm văn học có giá trị đều mang trong mình sức sống vượt thời gian, trở thành tiếng nói của quá khứ vang vọng đến hiện tại và tương lai. Tác phẩm “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” của Nguyễn Đình Chiểu là một ví dụ điển hình, không chỉ có giá trị lịch sử sâu sắc mà còn mang lại những bài học quý giá cho cuộc sống hiện nay.

“Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” là một tác phẩm đầy sức mạnh, khắc họa rõ nét bi kịch lịch sử của dân tộc ta trong thời kỳ chống Pháp. Tác phẩm là tiếng khóc, là lời tiễn đưa những người nông dân đã anh dũng hy sinh để bảo vệ quê hương. Hình ảnh người nông dân trong bài văn tế hiện lên với tất cả lòng quả cảm và tinh thần quật cường, không chịu khuất phục trước kẻ thù. Đây không chỉ là câu chuyện của những con người đã khuất mà còn là biểu tượng của cả dân tộc, biểu hiện rõ nét cho khát vọng tự do và lòng yêu nước sâu sắc. Qua những dòng văn, Nguyễn Đình Chiểu đã truyền tải một cách sống động và chân thực tình yêu nước và sự hy sinh cao cả của những người nghĩa sĩ. Ông đã dùng ngòi bút như một vũ khí để bảo vệ tổ quốc, để lưu giữ lại những khoảnh khắc bi tráng trong lịch sử, qua đó cổ vũ tinh thần đấu tranh của nhân dân ta.

Không chỉ dừng lại ở giá trị lịch sử, “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” còn mang đến những bài học mang tính thời sự, có ý nghĩa sâu sắc đối với cuộc sống hiện đại. Tác phẩm nhắc nhở chúng ta về giá trị của lòng yêu nước và trách nhiệm đối với quê hương. Trong bối cảnh hiện nay, khi đất nước đang trên đà phát triển và hội nhập, tinh thần bất khuất và sự đoàn kết mà tác phẩm đề cao vẫn còn nguyên giá trị. Nó trở thành bài học quý báu cho thế hệ trẻ, khơi gợi lòng tự hào dân tộc và ý thức giữ gìn, bảo vệ những giá trị truyền thống tốt đẹp.

Hơn nữa, tác phẩm còn thể hiện sức mạnh của nghệ thuật, đặc biệt là thể loại văn tế. Văn tế không chỉ là lời tiễn biệt những người đã khuất mà còn là khúc ca bi tráng, gợi lên không khí hào hùng và linh thiêng của một thời kỳ lịch sử. Qua đó, học sinh có thể cảm nhận được sự tài hoa của Nguyễn Đình Chiểu trong việc sử dụng ngôn từ để truyền tải cảm xúc và tư tưởng một cách mạnh mẽ. Tác phẩm cũng cho thấy sự trường tồn của những giá trị nhân văn cao đẹp mà cha ông ta đã để lại.

Tóm lại, “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” không chỉ là một tác phẩm ghi dấu ấn lịch sử mà còn mang lại những bài học vô giá cho cuộc sống hiện đại. Đó là những bài học về lòng yêu nước, sự hy sinh và tinh thần đoàn kết – những giá trị mà chúng ta cần trân trọng và phát huy trong cuộc sống hôm nay.

d) Kiểm tra và chỉnh sửa

Hãy tham khảo các yêu cầu đã được đề cập trong Bài 6, phần Nói và nghe, mục d (trang 31), sau đó so sánh với dàn ý đã lập trong bài này để kiểm tra và chỉnh sửa lại nội dung cho phù hợp.

Với những hướng dẫn soạn bài Tranh luận về một vấn đề có những ý kiến trái ngược nhau Ngữ văn 12 tập 2 Cánh diều chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của bài học này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng