Soạn bài Tây Tiến - Ngữ văn 12 tập 1 - Kết nối tri thức

Hướng dẫn soạn bài Tây Tiến – Ngữ văn 12 tập 1 – Kết nối tri thức chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Trước khi đọc bài

Câu hỏi (trang 44 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Bạn đã đọc những bài thơ nào viết về đề tài người lính cách mạng Việt Nam? Đọc dễn cảm một đoạn thơ mà bạn yêu thích.

Trả lời

– Đồng chí – Chính Hữu

– Bài thơ về tiểu đội xe không kính – Phạm Tiến Duật

Sau khi đọc 

Câu 1 (trang 47 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Cảm hứng chủ đạo của bài thơ Tây Tiến là gì?

Trả lời

Nỗi nhớ da diết của Quang Dũng về Tây Tiến.

Câu 2 (trang 47 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Đọc đoạn 1 và thực hiện các yêu cầu sau:

a.Nêu ấn tượng về trạng thái cảm xúc được tác giả thể hiện ở hai câu thơ mở đầu.

b.Cho biết hình dung của bạn về bức tranh thiên nhiên và con đường hành quân của đoàn binh Tây Tiến.

c.Phân tích những hình ảnh thể hiện ấn tượng ban đầu của tác giả về đoàn quân Tây Tiến.

d.Nêu cảm nhận về chất nhạc và chất họa trong bốn câu thơ sau:

Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm 

Heo hút cồn mây súng ngửi trời 

Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống 

Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi

Trả lời

a.Nhà thơ bắt đầu bài thơ với cảm xúc nhớ Tây Tiến da diết, thể hiện nỗi niềm sâu sắc và chân thành đối với những kỷ niệm của thời gian đã qua.

b.Hình ảnh bức tranh thiên nhiên và con đường hành quân của đoàn binh Tây Tiến được miêu tả hùng vĩ, thăm thẳm và đầy nguy hiểm. Thiên nhiên hiện lên với vẻ đẹp hoang sơ và thử thách, tạo nên một bức tranh vừa thơ mộng vừa khắc nghiệt.

c.Đoàn quân Tây Tiến hiện lên là những chiến binh dũng mãnh, vượt qua mọi địa hình hiểm trở với tinh thần lạc quan và yêu đời. Sự kiên cường và lòng quyết tâm của họ tạo nên hình ảnh đẹp đẽ và đầy sức mạnh.

d.

• Chất nhạc: Bài thơ sử dụng các từ láy và quy tắc bằng trắc để tạo nên nhạc tính, làm cho âm điệu của thơ thêm phần phong phú và sống động. Những yếu tố này giúp gợi cảm xúc và tạo ra sự hòa quyện giữa ngôn từ và âm thanh.
• Chất họa: Các câu từ gợi lên không gian hiểm trở, hun hút và nguy hiểm, tạo nên một bức tranh sống động về những thử thách mà đoàn quân phải đối mặt. Chất họa trong bài thơ không chỉ miêu tả cảnh vật mà còn thể hiện rõ sự khắc nghiệt và sự oai hùng của cuộc hành quân.

Câu 3 (trang 47 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Trong kí ức của nhân vật trữ tình, hình ảnh đêm lửa trại và con người, cuộc sống miền Tây Bắc hiện lên với những nét đặc sắc gì? Những hình ảnh đó đã góp phần làm nổi bật hình tượng người Lính Tây Tiến như thế nào?

Trả lời

Hình ảnh mọi người vui vẻ bên ánh lửa trại: Cảnh tượng này thể hiện tình quân dân gắn bó, đùm bọc và che chở. Ánh lửa trại không chỉ là nguồn sáng và ấm áp trong đêm tối, mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết và tình cảm gắn bó giữa các chiến sĩ và người dân địa phương. Đây là khoảnh khắc của sự chia sẻ, cùng nhau vượt qua khó khăn và tìm niềm vui trong những điều giản dị.

Hình tượng người lính Tây Tiến: Dù đứng trước nhiều nguy hiểm và thử thách, hình tượng người lính Tây Tiến vẫn nổi bật với tinh thần lạc quan và yêu đời. Họ không chỉ thể hiện sự dũng cảm và kiên cường trong cuộc chiến mà còn duy trì lòng yêu đời và sự lạc quan, cho thấy sức mạnh tinh thần và lòng quyết tâm bất khuất của họ.

Câu 4 (trang 47 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Trong hai đoạn thơ 3, 4, hình tượng người lính Tây Tiến được gợi ra qua những từ ngữ, hình ảnh nào? Khái quát đặc điểm của hình tượng này.

Trả lời

Hình tượng người lính Tây Tiến: Những hình ảnh như “đoàn binh không mọc tóc”, “xanh màu lá”, “dữ oai hùm”, “mắt trừng”, “chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”, và “người đi không hẹn ước” đều thể hiện một hình tượng người lính Tây Tiến vừa oai hùng vừa bi tráng. Các từ ngữ này miêu tả họ như những chiến sĩ không ngại khó khăn, sẵn sàng hy sinh vì lý tưởng, đồng thời mang một vẻ ngoài dữ dội và mạnh mẽ. Họ là những người dũng cảm, với sức mạnh tinh thần kiên cường, không tiếc cuộc đời mình cho sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc.

Vẻ đẹp bi tráng, hào hùng lẫm liệt nhưng không kém phần lãng mạn: Hình ảnh người lính Tây Tiến vừa hào hùng lẫm liệt với sự kiên cường và dũng cảm trong chiến đấu, vừa lãng mạn với những cảm xúc và lý tưởng cao đẹp. Vẻ đẹp bi tráng được thể hiện qua sự hy sinh và đau đớn, trong khi vẻ đẹp hào hùng thể hiện qua những chiến công và tinh thần chiến đấu mạnh mẽ. Tất cả đều hòa quyện với một cảm giác lãng mạn, thể hiện tình yêu đất nước và lý tưởng cao cả của những người lính.

Câu 5 (trang 47 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Chỉ ta một số biểu hiện của phong cách lãng mạn trong bài thơ. Phân tích một  biểu hiện mà bạn cho là đặc sắc.

Trả lời

Biểu hiện của phong cách lãng mạn:

• Nỗi nhớ da diết của Quang Dũng đối với đoàn quân Tây Tiến thể hiện tình cảm sâu sắc và chân thành của tác giả đối với những kỷ niệm và đồng đội trong thời gian đã qua. Cảm xúc này không chỉ phản ánh sự yêu mến và trân trọng mà còn làm nổi bật những kỷ niệm quý giá và sự gắn bó sâu sắc của tác giả với đoàn quân. Qua nỗi nhớ này, Quang Dũng gửi gắm những cảm xúc chân thành và sâu lắng, tạo nên một bức tranh đầy cảm xúc về thời gian và con người trong ký ức của mình.
• Khung cảnh thiên nhiên Tây Bắc đầy tươi đẹp, hùng vĩ: Bức tranh thiên nhiên Tây Bắc được miêu tả với vẻ đẹp lãng mạn và hùng vĩ, qua con mắt của người nghệ sĩ, người lính Tây Tiến. Những nét đẹp trong cuộc sống sinh hoạt của người dân miền núi cũng được thể hiện với sự trân trọng và cảm xúc lãng mạn.
• Cảnh sinh hoạt của nhân dân miền núi: Những hình ảnh như “nhà ai Pha Luông mưa xa khơi”, “Mường Lát hoa về trong đêm hơi”, “Nhớ ôi… thơm nếp xôi”, “Doanh trại bừng lên… xây hồn thơ”, “Người đi Châu Mộc… hoa đong đưa” không chỉ mô tả cảnh vật mà còn thể hiện sự yêu mến và cảm xúc lãng mạn đối với những khung cảnh sinh hoạt và phong tục của người dân miền núi.
• “Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”: Câu thơ này thể hiện sự gợi nhớ và hoài niệm về Hà Nội, tạo nên một hình ảnh lãng mạn về vẻ đẹp và sự quyến rũ của thành phố trong tâm trí người lính.

Phân tích:
Những thanh niên trai tráng trong đoàn quân Tây Tiến đang ở độ tuổi trưởng thành, giai đoạn họ có thể phát triển lợi ích cá nhân. Tuy nhiên, vì lòng dũng cảm và tinh thần yêu nước, họ đã tạm gác những dự định cá nhân lại phía sau và sẵn sàng hi sinh cho Tổ quốc. Dù phải đối mặt với gian nan và khổ cực, đặc biệt khi họ là những chàng trai Hà thành hào hoa phong nhã, hình ảnh của quê hương và những dáng hình thân thương nơi quê nhà trở thành nguồn động viên mạnh mẽ giúp họ vượt qua thử thách. Sức mạnh tinh thần từ những hình ảnh đó giúp họ hoàn thành nhiệm vụ với lòng kiên trì và nhiệt huyết.

Câu 6 (trang 47 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Phân tích một số hình thức tổ chức ngôn ngữ đặc biệt trong bài thơ Tây Tiến.

Trả lời

“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm”: Việc sử dụng cụm từ “dốc thăm thẳm” là một sự kết hợp mới mẻ và độc đáo, bởi “thăm thẳm” thường chỉ độ sâu, không phải độ cao. Cụm từ này tạo ra một hình ảnh mạnh mẽ về độ dốc của con đường, vừa thể hiện sự gập ghềnh, khúc khuỷu, vừa gợi cảm giác về sự sâu thẳm và không gian mênh mông, khiến cho hình ảnh con dốc trở nên vừa hùng vĩ vừa khó khăn.

“Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi”: Sử dụng toàn thanh bằng trong câu này góp phần tạo nên vẻ đẹp yên bình và nhẹ nhàng của vùng núi Tây Bắc. Thanh bằng giúp gợi ra một cảm giác êm ái và thanh thản, làm nổi bật sự bình yên và sự hòa quyện với thiên nhiên của cảnh vật nơi đây.

Câu 7 (trang 47 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Hình tượng người lính Tây Tiến trong bài thơ từng bị phê phán là “xa lạ” với hình ảnh thực tế của anh bộ đội Cụ Hồ trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp. Theo bạn, vì sao có sự đánh giá như vậy? Hãy nêu quan điểm của bạn về vấn đề này.

Trả lời

Có sự đánh giá trên có lẽ là vì vẻ đẹp của người lính Tây Tiến hiện lên không chỉ oai hùng mà còn vô cùng lãng mạn: Sự đánh giá này phản ánh sự kết hợp giữa hai yếu tố tưởng chừng đối lập: vẻ đẹp oai hùng và sự lãng mạn. Người lính Tây Tiến không chỉ là hình mẫu của sự dũng mãnh và kiên cường, mà còn hiện lên với vẻ đẹp lãng mạn, đầy cảm xúc và chất thơ. Điều này làm nổi bật sự đa dạng và chiều sâu trong cách nhìn nhận về người lính và chiến tranh.

Quan điểm: Theo quan điểm cá nhân của tôi, việc sử dụng hình tượng người lính Tây Tiến trong bài thơ có thể được hiểu như một phần của quá trình sáng tạo và thể hiện của tác giả. Mặc dù hình tượng này có thể không phản ánh hoàn toàn thực tế của chiến tranh, nhưng nó mang lại một góc nhìn mới và độc đáo về chủ đề này trong văn học. Bằng cách kết hợp yếu tố lãng mạn với hình ảnh người lính, tác giả tạo ra một bức tranh phong phú và sâu sắc về cuộc chiến và các nhân vật trong đó. Điều này không chỉ làm phong phú thêm nội dung và ý nghĩa của bài thơ mà còn tạo ra một thách thức đối với độc giả, khuyến khích họ suy ngẫm và phân tích sâu hơn về tầm quan trọng và ý nghĩa của hình tượng người lính trong bối cảnh chiến tranh.

Với những hướng dẫn soạn bài Tây Tiến – Ngữ văn 12 tập 1 – Kết nối tri thức chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.