Soạn bài Nhớ con sông quê hương
Hướng dẫn soạn bài Nhớ con sông quê hương – Sách Chân trời sáng tạo lớp 11 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Câu 1 (trang 92, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Xác định chủ thể trữ tình và tình cảm, cảm xúc được tác giả thể hiện trong đoạn thơ trên.
Trả lời
Trong bài thơ “Quê hương” của Tế Hanh, chủ thể trữ tình là “tôi”, chính là tác giả, thể hiện tình cảm yêu quý, sự tận tụy và kính trọng đối với con sông quê hương.
Đoạn thơ khắc họa cảnh quê hương với con sông xanh biếc, nước gương trong soi tóc những hàng tre, và tâm hồn của tác giả trong một buổi trưa hè. Tác giả cảm thấy mối tình mới mẻ giữa mình và con sông vốn dĩ đã tồn tại từ lâu và sẽ luôn giữ mãi.
Tác giả không chỉ mô tả con sông mà còn miêu tả cả cuộc sống quanh sông với hình ảnh của những người dân sống bên bờ sông, kẻ chài lưới bên sông, kẻ cuốc cày mưa nắng ngoài đồng. Tác giả còn nhắc đến một phần quá khứ của mình khi cầm súng xa nhà đi kháng chiến, nhưng không quên trở về bên bờ sông với tình cảm lưu luyến.
Có thể thấy, tình cảm của tác giả đối với quê hương và con sông là tình cảm sâu nặng, gắn bó. Tình cảm ấy được thể hiện qua những hình ảnh thơ giàu sức biểu cảm, qua những cảm xúc chân thành, tha thiết.
Hình ảnh con sông quê hương hiện lên với vẻ đẹp tươi mát, trong lành. Màu xanh biếc của nước sông như một tấm gương trong suốt soi bóng những hàng tre xanh mướt. Phép so sánh “nước gương” đã gợi lên vẻ đẹp mượt mà, óng ánh của dòng sông.
Tác giả đã sử dụng biện pháp nhân hóa “con sông xanh biếc” để thể hiện tình cảm yêu mến, gắn bó của mình với con sông quê hương. Con sông không chỉ là một cảnh vật thiên nhiên bình dị mà còn là một người bạn thân thiết, gắn bó với tác giả từ thuở ấu thơ.
Tâm hồn của tác giả trong buổi trưa hè như được hòa vào khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp của quê hương. Tác giả cảm thấy bình yên, thư thái khi ngồi bên bờ sông ngắm nhìn cảnh vật xung quanh.
Tiếng chông chành của thuyền, tiếng nước sôi lên như đun đã gợi lên không khí nhộn nhịp, sôi động của buổi trưa hè ở làng quê. Hình ảnh “đôi bờ sông tấp nập người đi kẻ về” đã thể hiện cuộc sống lao động miệt mài, cần cù của người dân quê hương.
Tác giả đã nhớ lại quá khứ của mình, khi còn là một cậu bé sống ở làng chài ven sông. Hình ảnh “làng chài” đã gợi lên vẻ đẹp bình dị, mộc mạc của quê hương.
Tác giả cũng đã thể hiện niềm tự hào về truyền thống lao động cần cù, miệt mài của người dân quê hương. Hình ảnh “dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá” đã thể hiện sức sống mạnh mẽ, kiên cường của người dân làng chài.
Câu 2 (trang 92, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Bạn có cảm nhận thế nào về hình ảnh con sông quê hương trong đoạn thơ?
Trả lời
Hình ảnh con sông quê hương trong đoạn thơ này khiến em cảm thấy đầy cảm xúc và nhớ về quê hương mình. Con sông được miêu tả với màu xanh biếc và nước gương trong soi tóc những hàng tre, tạo nên một cảnh quan thanh bình và đẹp mắt.
Màu xanh biếc của nước sông như một tấm gương trong suốt soi bóng những hàng tre xanh mướt. Phép so sánh “nước gương” đã gợi lên vẻ đẹp mượt mà, óng ánh của dòng sông. Em cảm nhận được sự yên tĩnh và bình yên của đất nước mình qua hình ảnh con sông trong đoạn thơ.
Đoạn thơ cũng gợi lên trong bản thân mỗi người đọc nhiều kỷ niệm về thời thơ ấu của mình. Khi mặt nước chập chờn con cá nhảy và tiếng chim kêu vang lên, em lại nhớ về những ngày hè vui vẻ cùng bạn bè tắm sông, bắt cá, đu quay trên cây cầu. Ngoài ra, đoạn thơ cũng miêu tả sự đa dạng của cuộc sống bên sông, từ người chài lưới, người cuốc cày đến những người đi kháng chiến. Điều này cho thấy sự phong phú và đa dạng của văn hóa và con người Việt Nam.
Từ đoạn thơ này, em cảm nhận được sự tương tác mạnh mẽ giữa con người và thiên nhiên, sự gắn bó mật thiết của người Việt với quê hương và con sông quê hương. Nó đã khơi gợi trong em nhiều cảm xúc và kỷ niệm về quê hương, đồng thời cũng thể hiện được giá trị văn hóa và sự đa dạng của Việt Nam.
Bài thơ “Quê hương” của Tế Hanh là một bài thơ hay và ý nghĩa. Nó đã góp phần làm phong phú thêm kho tàng thơ ca về quê hương đất nước của Việt Nam.
Câu 3 (trang 92, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Nêu tác dụng của yếu tố tự sự được sử dụng trong đoạn thơ.
Trả lời
Trước hết, yếu tố tự sự được sử dụng để tạo ra một hình ảnh chân thật, sống động về sông quê hương. Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ mộc mạc, gần gũi với người đọc, tạo ra cảm giác như đang được đưa vào cảnh vật thực tế. Từ ngữ như “bờ tre ríu rít tiếng chim kêu”, “mặt nước chập chờn con cá nhảy” hay “chúng tôi lớn lên mỗi người mỗi ngả” đã giúp người đọc hình dung được cảnh vật và cảm nhận được sự sống động, quen thuộc của quê hương.
Hơn nữa, yếu tố tự sự cũng giúp người đọc thấu hiểu tâm trạng, suy nghĩ của tác giả. Câu “Hỡi con sông đã tắm cả đời tôi! Tôi giữ mãi mối tình mới mẻ” thể hiện tình cảm sâu sắc, tình yêu mãnh liệt của tác giả dành cho sông quê hương. Từ đó, người đọc cảm nhận được sự kết nối giữa con người với đất nước, với mảnh đất quê hương, giúp mở mang tầm nhìn, thấu hiểu đời sống và văn hóa của các dân tộc.
Cụ thể, trong đoạn thơ thứ ba, yếu tố tự sự được thể hiện qua việc tác giả kể lại những kỷ niệm gắn bó với con sông quê hương. Những kỷ niệm ấy được kể lại một cách tự nhiên, chân thành, khiến người đọc cảm thấy như đang được lắng nghe chính tác giả kể chuyện.
Từ những kỷ niệm ấy, người đọc có thể cảm nhận được tình yêu quê hương tha thiết của tác giả. Con sông quê hương không chỉ là một cảnh vật thiên nhiên bình dị mà còn là một người bạn thân thiết, gắn bó với tác giả từ thuở ấu thơ. Con sông đã chứng kiến những bước trưởng thành của tác giả, từ khi còn là một cậu bé hồn nhiên, vô lo vô nghĩ đến khi trở thành một người trưởng thành, phải rời xa quê hương để đi kháng chiến.
Yếu tố tự sự trong bài thơ “Quê hương” của Tế Hanh đã góp phần quan trọng tạo nên thành công của tác phẩm. Nó giúp người đọc cảm nhận được vẻ đẹp của quê hương, cũng như tình yêu quê hương sâu nặng của tác giả.
Câu 4 (trang 92, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Theo bạn, kí ức tuổi thơ có vai trò như thế nào trong việc nuôi dưỡng tình yêu quê hương của mỗi người?
Trả lời
Ký ức tuổi thơ là những trải nghiệm đầu tiên, những ấn tượng đầu tiên về quê hương mà mỗi người được trải qua. Nó giúp ta có những kết nối tinh thần đặc biệt với vùng đất, con người và văn hóa của quê hương mình. Những kí ức đó thường gắn liền với những hình ảnh đẹp, những cảm xúc ngọt ngào và ấm áp, và làm cho tình yêu quê hương trong ta trở nên mãnh liệt hơn.
Chẳng hạn, khi nhớ về những buổi chiều hè được nô đùa cùng lũ bạn dưới gốc cây đa, ta cảm thấy bồi hồi xúc động. Khi nhớ về những bữa cơm gia đình đầm ấm bên mâm cơm mẹ nấu, ta cảm thấy ấm lòng. Khi nhớ về những đêm trăng thanh gió mát được ngắm nhìn quê hương từ xa, ta cảm thấy bình yên và hạnh phúc. Tất cả những kí ức ấy đều góp phần tạo nên tình yêu quê hương sâu nặng trong mỗi người.
Bên cạnh đó, kí ức tuổi thơ còn giúp ta hiểu hơn về giá trị của quê hương và sự quan trọng của việc bảo vệ, phát triển quê hương. Chính những trải nghiệm và kí ức trong tuổi thơ đã giúp ta nhận ra rằng, quê hương không chỉ đơn giản là một địa điểm mà còn là một phần của bản thân mình, là nơi mình trưởng thành và hình thành nhân cách.
Khi ta yêu quê hương, ta sẽ tự hào về nó, quan tâm, hỗ trợ và đóng góp cho sự phát triển của nó. Ta sẽ cố gắng học tập, lao động để xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh. Ta sẽ góp sức bảo vệ môi trường, giữ gìn những nét đẹp văn hóa truyền thống của quê hương.
Do đó, việc nuôi dưỡng tình yêu quê hương của mỗi người cần phải dựa trên những kí ức đó và bảo tồn, phát triển quê hương là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng. Hãy trân trọng những kí ức tuổi thơ của mình và cùng chung tay xây dựng quê hương ngày càng tươi đẹp hơn.
Với những hướng dẫn soạn bài Nhớ con sông quê hương – Sách Chân trời sáng tạo lớp 11 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
