Soạn bài Kiến và người
Hướng dẫn soạn bài Kiến và người – Sách Chân trời sáng tạo lớp 11 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Câu 1 (trang 27, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Liệt kê những sự kiện chính trong văn bản và cho biết những dấu hiệu nào giúp bạn nhận biết Kiến và người là một truyện ngắn.
Trả lời
Những sự kiện chính trong văn bản:
– Người bố và cả gia đình tìm đủ mọi vật dụng để ngăn cản loài kiến
– Loài kiến đang xâm chiếm căn nhà và gây ảnh hưởng đến vật nuôi
– Cuộc trốn chạy gian nan của gia đình trước sự xâm chiến của loài kiến
– Những mất mát to lớn khi con người tác động vào môi trường sinh thái
Dấu hiệu nhận biết Kiến và người là một truyện ngắn
- Truyện có yếu tố hư cấu: Loài kiến nổi dậy, trả thù con người, xâm chiếm căn nhà và gây ảnh hưởng đến vật nuôi. Đây là những tình huống không có thật trong thực tế, chỉ có thể xảy ra trong trí tưởng tượng của tác giả. Yếu tố hư cấu này đã góp phần tạo nên tính hấp dẫn, lôi cuốn cho câu chuyện.
- Dung lượng truyện ngắn, số lượng nhân vật ít gồm: gia đình con người gồm 4 người và loài kiến. Truyện có dung lượng ngắn, chỉ khoảng 10 trang, kể về câu chuyện của một gia đình 4 người và loài kiến. Số lượng nhân vật ít giúp cho câu chuyện trở nên dễ hiểu, dễ theo dõi.
- Truyện tập trung miêu tả một khía cạnh của đời sống xã hội: con người phá hủy môi trường sinh thái nên đã nhận hậu quả. Truyện đã lên án hành động phá hủy môi trường sinh thái của con người. Tác giả cho thấy rằng, khi con người phá hủy môi trường, chúng ta cũng đang tự hủy hoại chính mình.
Tóm lại, dựa trên những dấu hiệu trên, chúng ta có thể khẳng định Kiến và người là một truyện ngắn. Truyện đã mang đến cho người đọc những suy ngẫm sâu sắc về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.
Câu 2 (trang 27, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Câu chuyện được kể từ ngôi kể nào, qua điểm nhìn của ai? Theo bạn, việc sử dụng ngôi kể, điểm nhìn như vậy có tác dụng gì trong việc thể hiện chủ đề, thông điệp của tác phẩm?
Trả lời
Truyện ngắn Kiến và người được kể từ ngôi kể thứ nhất, qua điểm nhìn của người con cả trong gia đình. Cách kể này đã mang lại những hiệu quả nghệ thuật nhất định:
- Tạo nên tính chân thực, khách quan cho câu chuyện: Ngôi kể thứ nhất giúp người đọc có cái nhìn trực tiếp, chân thực về những sự kiện, nhân vật trong truyện. Người kể không chỉ kể lại những gì mình đã chứng kiến, mà còn kể lại những suy nghĩ, cảm xúc của mình. Điều này giúp người đọc có cái nhìn toàn diện, sâu sắc hơn về câu chuyện.
- Tạo nên tính chủ quan, độc đáo cho câu chuyện: Ngôi kể thứ nhất cũng giúp người đọc hiểu được tâm trạng, cảm xúc của người kể. Người kể là nhân vật chính trong câu chuyện, nên những suy nghĩ, cảm xúc của người kể chính là những suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật chính. Điều này giúp người đọc có cái nhìn gần gũi, thân thuộc hơn với nhân vật.
Trong truyện ngắn Kiến và người, việc sử dụng ngôi kể thứ nhất, qua điểm nhìn của người con cả trong gia đình đã giúp người đọc hiểu được cách ứng xử khác nhau của ba nhân vật chính khi đàn kiến tấn công. Người bố là người bình tĩnh, sáng suốt, nhanh chóng tìm ra cách giải quyết. Mẹ là người lo lắng, sợ hãi, nhưng vẫn cố gắng giữ bình tĩnh để giúp đỡ gia đình. Còn người con là người trẻ tuổi, hiếu động, nên đã có những hành động thiếu suy nghĩ.
Câu 3 (trang 27, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Chỉ ra điểm tương đồng và khác biệt trong cách ứng xử của “bố cháu” so với “mẹ cháu”, “cháu”, “em cháu”,…trước cuộc tấn công của bầy kiến
Trả lời
| Bố cháu | Mẹ cháu | Cháu | Em cháu | |
| Điểm tương đồng | Lo lắng, khổ sở, trốn chạy vì sự tấn công của bầy kiến | |||
| Điểm khác biệt | – Lo lắng tới mức tái mét mặt, buồn bực tới mức “nuốt không hết chén cơm”, lúc nào cũng phải đảo quanh nhà tìm đường ra, lúc thì thở dài tìm mọi cách, đến mức phải thốt ra “Bọn chúng buộc cả nhà ta phải chết”.
– Sửng sốt đứng nhìn bầy kiến gây ảnh hưởng tới các con vật nuôi. |
– Lo lắng, sợ hãi tới tái mét mặt, hốt hoảng, “co rúm người rồi ngã sấp lên nền nhà”,bất lực, chán nản.
– Khẩn trương tìm ra những thứ có thể chống lại bầy kiến. – Dù vậy vẫn cố tỉnh táo để nấu cơm tối cho gia đình. |
– “Ngồi bó gối nghĩ đến loài chim”
– Theo sát bên bố – Ra sức bịt kín ngõ ngách kiến có thể chui vào. – Run lên, sợ hãi khi chứng kiến sự xâm chiếm ngôi nhà của bầy kiến. |
-“ra giếng, chưa tắm, vội trở lại, báo tin bọn kiến đã vào tới giếng”.
– Cùng anh trai khẩn trương làm mọi cách chống lại lũ kiến xâm nhập. |
Câu 4 (trang 27, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Phân tích ý nghĩa của hình tượng bầy kiến và nhận xét về cách đặt nhan đề của tác giả.
Trả lời
Trong truyện ngắn Kiến và người, hình tượng bầy kiến được tác giả xây dựng một cách sinh động, chân thực, mang nhiều ý nghĩa.
Trước hết, bầy kiến đại diện cho thế giới tự nhiên, là những sinh vật nhỏ bé nhưng có sức sống mãnh liệt. Sự nổi dậy của bầy kiến chính là sự phản kháng lại những hành động phá hủy môi trường của con người.
Bên cạnh đó, bầy kiến cũng mang ý nghĩa biểu tượng cho tinh thần đoàn kết, sức mạnh tập thể. Khi bị con người xâm hại, bầy kiến đã đoàn kết lại, cùng nhau chống trả. Hình ảnh bầy kiến đông đúc, hung dữ đã khiến con người phải khiếp sợ.
Cuối cùng, bầy kiến cũng là lời cảnh tỉnh cho con người về hành động phá hủy môi trường. Khi con người phá hủy môi trường, chúng ta cũng đang tự hủy hoại chính mình.
Nhận xét về cách đặt nhan đề của tác giả
Cách đặt nhan đề của tác giả rất ngắn gọn, súc tích, nhưng lại hàm chứa nhiều ý nghĩa. Nhan đề “Kiến và người” đã gợi lên mối quan hệ giữa hai nhân vật chính trong truyện. Đó là mối quan hệ giữa con người và tự nhiên. Nhan đề cũng thể hiện chủ đề chính của truyện: cảnh báo về những hậu quả của việc con người phá hủy môi trường.
Tóm lại, hình tượng bầy kiến và cách đặt nhan đề của tác giả trong truyện ngắn Kiến và người đã góp phần thể hiện chủ đề và ý nghĩa của tác phẩm.
Câu 5 (trang 27, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Nhận xét vai trò của tưởng tượng, hư cấu trong truyện ngắn Kiến và người
Trả lời
Vai trò của tưởng tượng, hư cấu trong truyện ngắn Kiến và người
Truyện ngắn Kiến và người của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp được xây dựng dựa trên một tình huống tưởng tượng, hư cấu: bầy kiến nổi dậy, trả thù con người. Yếu tố tưởng tượng, hư cấu này đã góp phần tạo nên tính hấp dẫn, lôi cuốn cho câu chuyện, đồng thời cũng mang lại những ý nghĩa sâu sắc.
Trước hết, yếu tố tưởng tượng, hư cấu đã giúp tác giả khắc họa một cách sinh động, chân thực hình ảnh bầy kiến. Bầy kiến trong truyện không chỉ là những sinh vật nhỏ bé, vô hại mà còn là những sinh vật có sức mạnh, ý chí phi thường. Sự nổi dậy của bầy kiến không chỉ là sự phản kháng lại những hành động phá hủy môi trường của con người, mà còn là lời cảnh tỉnh cho con người về những hậu quả của việc xâm phạm môi trường sống của các sinh vật.
Bên cạnh đó, yếu tố tưởng tượng, hư cấu cũng giúp tác giả gửi gắm những thông điệp ý nghĩa về mối quan hệ giữa con người và tự nhiên. Tác giả cho thấy rằng, khi con người phá hủy môi trường, chúng ta cũng đang tự hủy hoại chính mình. Con người cần phải có ý thức bảo vệ môi trường, sống hòa hợp với thiên nhiên.
Nhìn chung, yếu tố tưởng tượng, hư cấu trong truyện ngắn Kiến và người đã góp phần tạo nên thành công của tác phẩm. Tác giả đã sử dụng trí tưởng tượng của mình để xây dựng một câu chuyện hấp dẫn, lôi cuốn, đồng thời cũng mang lại những ý nghĩa sâu sắc.
Câu 6 (trang 27, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Truyện đã mang lại thay đổi gì trong nhận thức của bạn về mối quan hệ giữa con người và tự nhiên?
Trả lời
Truyện ngắn “Kiến và người” của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp đã mang lại cho tôi những thay đổi sâu sắc trong nhận thức về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.
Trước khi đọc truyện, tôi luôn nghĩ rằng con người là loài sinh vật thống trị thế giới. Con người có trí tuệ, sức mạnh, và khả năng sáng tạo vượt trội hơn các loài sinh vật khác. Do đó, con người có quyền khai thác thiên nhiên để phục vụ cho nhu cầu của mình.
Tuy nhiên, sau khi đọc truyện, tôi nhận ra rằng mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên là mối quan hệ tương hỗ, gắn bó mật thiết. Thiên nhiên là nguồn cung cấp cho con người những điều kiện cần thiết để tồn tại và phát triển. Con người cần phải bảo vệ thiên nhiên, sống hòa hợp với thiên nhiên thì mới có thể tồn tại và phát triển bền vững.
Truyện ngắn “Kiến và người” đã cho tôi thấy những hậu quả của việc con người phá hủy môi trường. Khi con người tàn phá môi trường sống của các loài sinh vật, chúng ta cũng đang tự phá hủy môi trường sống của chính mình. Bầy kiến trong truyện chính là lời cảnh tỉnh cho con người về những hành động phá hủy môi trường của mình.
Truyện ngắn “Kiến và người” đã giúp tôi nhận ra rằng con người cần phải thay đổi cách nhìn nhận về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên. Con người cần phải có ý thức bảo vệ môi trường, sống hòa hợp với thiên nhiên. Đó là trách nhiệm của mỗi người dân, mỗi quốc gia trên thế giới.
Với những hướng dẫn soạn bài Kiến và người – Sách Chân trời sáng tạo lớp 11 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
