Soạn bài Hai chữ nước nhà – Ngữ văn lớp 9 Chân trời sáng tạo (Tập 2)

Hướng dẫn soạn bài Hai chữ nước nhà – Ngữ văn lớp 9 Chân trời sáng tạo (Tập 2) chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Chuẩn bị đọc

Câu hỏi (trang 70 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Tìm hiểu về cuộc kháng chiến mười năm chống giặc Minh (1418 – 1428) và những lời dặn dò của Nguyễn Phi Khanh với Nguyễn Trãi trước khi bị quân Minh bắt đưa sang Trung Quốc.

Trả lời: 

Cuộc kháng chiến mười năm chống giặc Minh (1418 – 1428):

Cuộc kháng chiến mười năm chống giặc Minh, hay còn gọi là Khởi nghĩa Lam Sơn, là một giai đoạn lịch sử quan trọng của Việt Nam, do Bình Định vương Lê Lợi lãnh đạo để chống lại sự xâm lược của quân Minh.

Cuộc kháng chiến diễn ra từ năm 1418 đến 1428, với sự đoàn kết và nỗ lực không ngừng của nhân dân Việt Nam, cuối cùng kết thúc với chiến thắng tại trận Chi Lăng – Xương Giang vào năm 1427.

Chiến thắng này đã đưa đến sự kết thúc sự xâm lược của quân Minh và mở ra thời kỳ phát triển mới dưới triều đại Lê Sơ, thống nhất đất nước.

Câu chuyện Nguyễn Phi Khanh dặn dò Nguyễn Trãi:

Nguyễn Phi Khanh, một tướng lĩnh nhà Lê, trước khi bị quân Minh bắt và đưa sang Trung Quốc, đã gửi gắm những lời dặn dò quan trọng cho con trai mình, Nguyễn Trãi.

Ông dặn Nguyễn Trãi phải giữ gìn khí tiết, không khuất phục trước kẻ thù, tiếp tục đấu tranh chống giặc Minh, và rèn luyện bản thân để trở thành một nhân tài giúp ích cho đất nước.

Trải nghiệm cùng văn bản

1, Suy luận: Khổ thơ này bộc lộ tâm trạng gì của nhân vật người cha?

Khổ thơ này thể hiện sự nhiệt huyết yêu nước mãnh liệt của người cha, cùng với cảm giác bất lực trước hoàn cảnh hiện tại.

2, Suy luận: Mục đích của việc nhân vật người cha dẫn ra các câu chuyện và nhân vật lịch sử (trong các dòng thơ từ dòng 37 đến dòng 52) là gì?

Nhân vật người cha sử dụng các câu chuyện và nhân vật lịch sử để:

• Khơi dậy lòng tự hào và tinh thần anh hùng trong người con.
• Bày tỏ niềm tự hào dân tộc và sự yêu nước sâu sắc.

3, Suy luận: Hai dòng thơ cuối có ý nghĩa gì?

Hai dòng thơ cuối nhấn mạnh công ơn nuôi dưỡng của cha mẹ và khuyên con cái sống tốt, trở thành người có ích cho xã hội.

Đồng thời, chúng nhắc nhở rằng sự tri ân không chỉ dành cho cha mẹ mà còn cho những người có công với mình và đất nước.

Câu cuối cùng là lời nhắc nhở về việc không để danh tiếng bị hoen ố, cần sống sao cho xứng đáng với những hy sinh của các thế hệ trước, đóng góp vào sự phát triển của đất nước.

→ Nhân vật người cha đặc biệt nhấn mạnh việc nuôi dưỡng lòng yêu nước, giữ vững tinh thần chống giặc, và không để mất nước một cách dễ dàng, nhắc nhở người con cần phải hành động quyết liệt và sáng suốt.

Suy ngẫm và phản hồi

Nội dung chính: Đoạn trích xoay quanh câu chuyện lịch sử thời kỳ giặc Minh xâm lược nước ta, khi Nguyễn Phi Khanh bị bắt và đưa sang Trung Quốc. Dù không hy vọng trở về, ông vẫn khuyên con trai Nguyễn Trãi tiếp tục cuộc đấu tranh để trả thù và phục hưng đất nước, thay vì theo cha để chăm sóc.

Câu 1 (trang 71 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Thơ song thất lục bát được thể hiện trong bài thơ như thế nào?

Trả lời:

Thể thơ:

• Hai câu đầu mỗi câu 7 chữ.
• Theo sau là một câu 6 chữ và một câu 8 chữ.

Gieo vần:

• Chữ thứ 5 của câu 7 đầu tiên vần Bằng (B).
• Chữ cuối câu 7 đầu tiên vần Trắc (T), ghép với chữ thứ 5 của câu 7 thứ hai (vần Trắc).
• Chữ cuối câu 7 thứ hai vần Bằng, vần với chữ cuối của câu 6 (vần Bằng).
• Chữ cuối câu 6 vần Bằng, vần với chữ thứ 6 của câu 8 (vần Bằng).

Câu 2 (trang 71 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Tìm một số từ ngữ, hình ảnh trong văn bản có tác dụng tăng sức cảm hóa, thuyết phục trong lời khuyên của người cha đối với người con.

Trả lời: Một số từ ngữ và hình ảnh có tác dụng thuyết phục trong lời khuyên của người cha bao gồm:

Nòi giống cao quý và lịch sử hào hùng:

• “Giống Hồng Lạc hoàng thiêng đã định / Mấy ngàn năm suy thịnh đổi thay.”
• “Giời Nam riêng một cõi này. / Anh hùng hiệp nữ xưa nay kém gì?”

Những nỗi đau mất nước và ảnh hưởng của nó:

• “Bốn phương khói lửa bừng bừng / Xiết bao thảm họa xương rừng, máu sông.”
• “Nơi đô thị thành tung quách vỡ / Chốn dân gian bỏ vợ lìa con.”

Trách nhiệm cứu nước và tầm quan trọng của việc này:

“Con ơi! Nhớ đức sinh thành, / Sao cho khỏi để ô danh với đời.”

Câu 3 (trang 71 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Nêu tác dụng của cách gieo vần, ngắt nhịp, cách sử dụng điệp từ, điệp ngữ trong văn bản.

Trả lời: Tác dụng của cách gieo vần, ngắt nhịp, điệp từ, điệp ngữ trong văn bản:

Gieo vần và ngắt nhịp: Việc gieo vần khéo léo và ngắt nhịp hợp lý tạo nên một nhạc điệu đều đặn, góp phần làm cho bài thơ trở nên nhịp nhàng và dễ nhớ hơn. Điều này giúp tăng tính gợi cảm và gây ấn tượng mạnh mẽ cho người đọc.

Điệp từ và điệp ngữ: Các biện pháp tu từ này làm nổi bật ý nghĩa và cảm xúc của văn bản. Điệp từ, điệp ngữ không chỉ làm tăng tính nhấn mạnh mà còn giúp tạo ra một âm hưởng lặp đi lặp lại, khiến nội dung trở nên sâu lắng và thấm thía hơn.

Diễn tả cảm xúc: Cách sử dụng điệp từ và điệp ngữ kết hợp với ngắt nhịp tạo nên những khoảnh khắc cảm xúc mạnh mẽ, từ đó thể hiện rõ nét tâm trạng uất ức, đau khổ của nhân vật.

Câu 4 (trang 71 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Xác định bố cục, từ đó chỉ ra mạch cảm xúc của văn bản.

Trả lời:

Bố cục:

• Câu 29 – 32: Tâm trạng đau khổ của người cha trong giờ phút chia ly.
• Câu 33 – 52: Miêu tả tội ác của giặc Minh và nỗi đau của đất nước.
• Phần còn lại: Những lời dặn dò của người cha về trách nhiệm và sứ mệnh đối với quốc gia.

Mạch cảm xúc: Văn bản diễn tả một mạch cảm xúc từ nỗi đau chia ly cá nhân sang nỗi đau chung của dân tộc, từ đó chuyển hướng đến việc khích lệ tinh thần yêu nước và trách nhiệm cứu nước.

Câu 5 (trang 72 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Nêu chủ đề và cảm hứng chủ đạo của văn bản. Cho biết một số căn cứ để xác định chủ đề.

Trả lời:

Chủ đề: Cuộc chiến tranh và tinh thần yêu nước.

Cảm hứng chủ đạo: Cảm hứng yêu nước sâu sắc, lòng thương dân và trách nhiệm đối với đất nước.

Căn cứ xác định chủ đề:

Bối cảnh không gian: Cảnh chia ly trong bối cảnh biên ải xa xôi, thể hiện tình hình chiến tranh và nỗi đau của đất nước.

Xúc cảm: Giọng thơ thể hiện sự đau khổ, nỗi buồn và cảm xúc mãnh liệt về tình yêu nước.

Nội dung: Những cuộc chiến tranh bảo vệ bờ cõi và trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc gìn giữ độc lập, tự do.

Câu 6 (trang 72 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Thông điệp mà tác giả gửi gắm thông qua văn bản là gì?

Trả lời: Thông điệp của tác giả thông qua văn bản là nhấn mạnh nỗi đau mất nước và khơi dậy tinh thần yêu nước của nhân dân. Bằng việc mô tả cảnh chia ly giữa Nguyễn Phi Khanh và Nguyễn Trãi, tác giả không chỉ bộc lộ nỗi đau cá nhân mà còn kêu gọi lòng yêu nước, khích lệ sự quyết tâm đấu tranh để giành lại độc lập và tự do cho đất nước.

Với những hướng dẫn soạn bài Hai chữ nước nhà – Ngữ văn lớp 9 Chân trời sáng tạo (Tập 2) chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.