Hướng dẫn phân tích bài thơ Đoàn thuyền đánh cá Lớp 9 hay nhất

Hướng dẫn làm bài phân tích bài thơ Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận giúp hiểu rõ giá trị nghệ thuật và nội dung tác phẩm. Bài thơ tái hiện khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ và vẻ đẹp lao động của ngư dân, mang đến niềm tự hào về cuộc sống mới. Phân tích “Đoàn thuyền đánh cá” không chỉ giúp nâng cao kỹ năng làm bài mà còn cảm nhận sâu sắc tư tưởng tác giả.

Dàn ý chi tiết bài thơ đoàn thuyền đánh cá

A. Mở bài

• Tác giả Huy Cận là một trong những gương mặt tiêu biểu của phong trào thơ Mới, nổi bật với phong cách sáng tác tinh tế, giàu hình ảnh.
• “Đoàn thuyền đánh cá” là tác phẩm đặc sắc, mang đậm dấu ấn thiên nhiên và lao động của con người, nơi hình ảnh thiên nhiên hùng vĩ hòa quyện với sức sống mạnh mẽ của con người lao động trên biển khơi.

B. Thân bài

1. Khung cảnh hoàng hôn khi đoàn thuyền ra khơi

• Câu thơ “Mặt trời xuống biển như hòn lửa” sử dụng phép so sánh tinh tế, khắc họa hình ảnh hoàng hôn rực rỡ và đầy ấn tượng, khiến biển cả hiện lên như một bức tranh thiên nhiên hùng vĩ.
• Biện pháp nhân hóa “Sóng đã cài then, đêm sập cửa” tạo cảm giác như vũ trụ là một ngôi nhà khổng lồ, với đại dương rộng lớn được thu vào trong tầm mắt, tạo nên không gian đầy huyền bí.

2. Hình ảnh biển cả trù phú khi đoàn thuyền lênh đênh trên biển

• Bằng thủ pháp liệt kê, nhà thơ miêu tả các loài cá phong phú của biển Đông, từ “cá bạc biển Đông” đến “cá thu biển Đông như đoàn thoi”, tất cả như đang bừng sống dưới ánh trăng.
• Những hình ảnh “cá song lấp lánh đuốc đen hồng” và “cá quẫy trăng vàng chóe” không chỉ miêu tả vẻ đẹp sống động của biển cả mà còn mang đến sự lộng lẫy, hoang sơ và kì diệu, thể hiện sự giàu có tiềm ẩn dưới lòng đại dương.

3. Vẻ đẹp thanh bình khi đoàn thuyền trở về

• Cảnh mặt trời mọc được miêu tả qua hình ảnh “Mặt trời đội biển nhô màu mới”, mang đến cảm giác thiên nhiên đang thức dậy, hòa cùng nhịp lao động của con người.
• Hình ảnh muôn triệu “mắt cá li ti” trong ánh bình minh không chỉ thể hiện sự trù phú của biển cả mà còn là biểu tượng cho niềm vui chiến thắng, thành quả lao động của ngư dân sau một đêm vất vả.

C. Kết bài

Bài thơ không chỉ khắc họa thành công vẻ đẹp thiên nhiên mà còn làm nổi bật ý nghĩa lao động, gắn kết con người với biển cả. Thiên nhiên trong thơ Huy Cận không chỉ là bối cảnh, mà còn là nhân vật sống động, chứa đựng tình yêu biển và niềm tự hào về sự giàu có của đất nước.

Bài mẫu  

Huy Cận là một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền thơ hiện đại Việt Nam, đồng thời là gương mặt sáng giá trong phong trào Thơ Mới. Ông thường sáng tác với cảm hứng tràn đầy về thiên nhiên, vũ trụ và con người lao động. Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của ông. Với lối viết giàu chất lãng mạn và hình tượng, bài thơ đã khắc họa sinh động bức tranh thiên nhiên và cuộc sống lao động của ngư dân, đồng thời thể hiện niềm vui và niềm tự hào của tác giả về sự đổi thay của cuộc sống.

“Đoàn thuyền đánh cá” được sáng tác vào năm 1958, khi miền Bắc Việt Nam đang trong giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội. Chuyến đi thực tế dài ngày của Huy Cận tại vùng mỏ Quảng Ninh đã khơi dậy nguồn cảm hứng dạt dào cho những sáng tác của ông, đặc biệt là cảm hứng về thiên nhiên, đất nước và con người lao động. Bài thơ mở ra một hành trình từ lúc đoàn thuyền ra khơi khi hoàng hôn buông xuống cho đến lúc trở về khi ánh bình minh ló dạng.

Ngay từ những dòng thơ đầu tiên, hình ảnh ra khơi được miêu tả đầy lôi cuốn và sống động:

“Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.”

Hình ảnh “mặt trời” được so sánh với “hòn lửa” đã tạo nên một cảnh tượng rực rỡ, vừa hùng vĩ, vừa gần gũi. Tác giả đã nhân hóa thiên nhiên với những liên tưởng đầy sáng tạo: sóng như chiếc “then cài”, đêm như cánh cửa sập lại. Giữa không gian ấy, đoàn thuyền đánh cá cất tiếng hát ra khơi, một tiếng hát đầy sức sống và hứng khởi. Hình ảnh câu hát căng buồm cùng gió khơi đã khéo léo kết nối giữa con người và thiên nhiên, tạo nên bức tranh hài hòa giữa lao động và vũ trụ.

Cảnh biển tiếp tục được mở rộng với sự phong phú của những loài cá và vẻ đẹp của biển cả:

“Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng,
Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!”

Những hình ảnh liệt kê về loài cá cùng cách so sánh “cá thu… như đoàn thoi” đã làm nổi bật sự giàu có và dồi dào của biển cả. Biển không chỉ là nơi cung cấp nguồn sống mà còn như đang “dệt” nên một bức tranh sinh động và lung linh ánh sáng. Những người ngư dân hòa mình vào thiên nhiên rộng lớn, với khát vọng chinh phục và tận hưởng thành quả từ biển cả bao la.

Bức tranh thiên nhiên tiếp tục được mở rộng qua những khổ thơ miêu tả sự hùng tráng của biển trời và con người lao động:

“Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng
Ra đậu dặm xa dò bụng biển
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.”

Với bút pháp lãng mạn, Huy Cận đã biến chiếc thuyền vốn nhỏ bé giữa biển khơi trở thành một phần của vũ trụ bao la. Gió trở thành người lái, trăng làm cánh buồm, tạo nên một khung cảnh tuyệt đẹp và kỳ vĩ. Những người ngư dân hiện lên như những chiến binh, dàn trận và giăng lưới, sẵn sàng chinh phục biển cả. Hình ảnh lao động nơi đây không chỉ là công việc thường ngày, mà đã trở thành một cuộc hành trình đầy anh hùng và cao cả.

Bên cạnh vẻ đẹp của biển trời, Huy Cận còn khéo léo miêu tả sự phong phú của các loài cá, tạo nên một bức tranh thiên nhiên sống động:

“Cá nhụ cá chim cùng cá đé,
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng
Cái đuôi em quẫy trăng vàng chóe,
Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long.”

Hình ảnh các loài cá hiện lên lung linh dưới ánh trăng, với những màu sắc rực rỡ và tươi sáng. Tác giả đã rất tinh tế khi nhận ra sự lấp lánh của cá song dưới ánh trăng, giống như những ngọn đuốc nhỏ xinh giữa biển khơi. Ánh trăng và những ngôi sao như cũng tham gia vào cuộc sống lao động của con người, tạo nên sự giao hòa tuyệt đẹp giữa thiên nhiên và cuộc sống. Cảnh biển không chỉ đẹp, mà còn tràn đầy sức sống và sự phong phú.

>>> Chi tiết: Cảm nhận khổ 3 bài thơ Đoàn thuyền đánh cá

Cuối cùng, khúc ca lao động khép lại bằng cảnh đoàn thuyền trở về trong ánh bình minh:

“Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng,
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng,
Vảy bạc đuôi vàng lóe rạng đông
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.”

Hình ảnh những người ngư dân với đôi tay mạnh mẽ kéo lưới đầy cá trong ánh sáng bình minh làm nổi bật vẻ đẹp khỏe khoắn, hăng say của con người lao động. Ánh sáng ban mai chiếu rọi lên những con cá lấp lánh, tạo nên khung cảnh vừa lung linh vừa rực rỡ. Đây là khoảnh khắc mà con người và thiên nhiên cùng hòa chung một nhịp, tạo nên bức tranh tràn đầy niềm vui và hy vọng về một ngày mới.

Bài thơ kết thúc với những câu hát vang vọng trên biển:

“Câu hát căng buồm với gió khơi
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.”

Tiếng hát ấy không chỉ là lời ca ngợi cuộc sống lao động, mà còn là biểu tượng cho sức mạnh, sự kiêu hãnh của con người trước thiên nhiên bao la. Hình ảnh đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời khắc họa tinh thần mạnh mẽ và khát khao chinh phục của người ngư dân. Trong cuộc hành trình đó, con người không chỉ làm chủ thiên nhiên mà còn vượt qua giới hạn của bản thân để viết nên khúc ca chiến thắng.

Nhìn chung, “Đoàn thuyền đánh cá” là một bài thơ đầy sắc màu và cảm xúc, nơi mà thiên nhiên và con người cùng tỏa sáng. Huy Cận, bằng bút pháp tinh tế và lãng mạn, đã đưa người đọc vào một thế giới hòa hợp giữa con người và vũ trụ, nơi cuộc sống lao động trở thành một bản tráng ca tuyệt đẹp về sự đổi thay và phát triển của đất nước.

Bài phân tích bài thơ Đoàn thuyền đánh cá mang đến cái nhìn sâu sắc về vẻ đẹp lao động và thiên nhiên trong tác phẩm. Hướng dẫn làm bài phân tích này giúp nắm vững cấu trúc và kỹ năng viết, làm sáng tỏ tư tưởng Huy Cận về thiên nhiên và con người lao động trong giai đoạn mới.