Bí quyết làm tốt đề 4 thi học sinh giỏi Ngữ văn lớp 8 cấp huyện

Đề thi học sinh giỏi Ngữ văn lớp 8 cấp huyện luôn đòi hỏi sự tư duy sâu sắc, khả năng cảm thụ và kỹ năng diễn đạt vững vàng. Trong số đó, đề 4 là một dạng đề tổng hợp, yêu cầu học sinh vừa hiểu văn bản, vừa thể hiện cảm xúc và khả năng lập luận. Việc tìm hiểu và có định hướng làm bài rõ ràng sẽ giúp học sinh tự tin, phát huy tối đa năng lực của bản thân trong kỳ thi quan trọng này.

Đề 4

I. Phần Đọc hiểu (6 điểm)

Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

“Người mẹ ấy không có gì đặc biệt, chỉ là một người đàn bà nhà quê lam lũ, nhưng những ngón tay của bà đã từng vuốt mái tóc em, những giọt mồ hôi của bà đã thấm vào từng nắm cơm, tấm áo. Em không nhớ rõ khuôn mặt ấy, chỉ nhớ đôi mắt rất buồn.”
(Trích “Những ngón tay của mẹ” – Truyện ngắn của Nguyễn Huy Thiệp)

Câu 1: Đoạn văn trên được viết theo ngôi kể thứ mấy? (1 điểm)

Câu 2: Tìm một hình ảnh gợi cảm xúc mạnh mẽ nhất và nêu lí do lựa chọn. (1 điểm)

Câu 3: Tình cảm của người con dành cho mẹ được thể hiện như thế nào qua đoạn trích? (2 điểm)

Câu 4: Theo em, điều gì khiến người mẹ trong đoạn văn trở nên đặc biệt? (2 điểm)

II. Phần Làm văn (14 điểm)

Câu 1: Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về tình mẫu tử. (4 điểm)

Câu 2: Phân tích truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng” của O. Henry để làm nổi bật vẻ đẹp của tình yêu thương và sự hi sinh. (10 điểm)

Gợi ý làm đề 4

I. Phần đọc hiểu (6 điểm)

Câu 1: Ngôi kể của đoạn văn? (1 điểm)

Đoạn văn được viết theo ngôi kể thứ nhất – người kể xưng “em”, thể hiện quan điểm, cảm xúc cá nhân của người con khi nhớ về mẹ.

Câu 2: Hình ảnh gợi cảm xúc mạnh mẽ nhất và lí do? (1 điểm)

Hình ảnh: “những ngón tay của bà đã từng vuốt mái tóc em”

Lý do chọn: Hình ảnh này gợi lên sự dịu dàng, âu yếm của người mẹ đối với con. Đó không chỉ là một cử chỉ yêu thương mà còn thể hiện sự gần gũi, quan tâm từng chút một trong cuộc sống hàng ngày.

Câu 3: Tình cảm của người con dành cho mẹ được thể hiện như thế nào? (2 điểm)

Người con thể hiện sự trân trọng và xúc động khi nhớ về mẹ. Dù không còn nhớ rõ khuôn mặt mẹ, nhưng lại khắc sâu những kỷ niệm thân thương như đôi mắt buồn, mái tóc được mẹ vuốt, hay hương vị của cơm áo thấm mồ hôi mẹ – những chi tiết nhỏ nhưng đầy yêu thương.

Câu 4: Điều gì khiến người mẹ trong đoạn văn trở nên đặc biệt? (2 điểm)

Dù chỉ là một người phụ nữ nhà quê lam lũ, không có gì nổi bật về địa vị hay ngoại hình, bà trở nên đặc biệt bởi tình yêu thương âm thầm, sự hi sinh vô điều kiện dành cho con. Sự vất vả của mẹ gắn với từng bữa ăn, bộ quần áo, cử chỉ chăm sóc con – tất cả làm nên vẻ đẹp thầm lặng mà thiêng liêng.

II. Phần làm văn (14 điểm)

Câu 1: Đoạn văn khoảng 200 chữ về tình mẫu tử (4 điểm)

Gợi ý viết đoạn văn:

Tình mẫu tử là một trong những tình cảm thiêng liêng và cao quý nhất trong cuộc đời mỗi con người. Tình mẹ là vòng tay bao bọc, là ánh mắt yêu thương, là sự hi sinh thầm lặng mà không gì có thể thay thế. Mẹ không chỉ sinh ra ta mà còn nuôi dưỡng, chăm sóc và bảo vệ ta từng ngày. Dù cuộc sống có vất vả đến đâu, mẹ vẫn luôn dành phần tốt đẹp nhất cho con. Có những người mẹ suốt đời lam lũ, tay chai sạn vì lao động nhưng vẫn luôn giữ trái tim dịu dàng với con cái. Tình mẹ chính là nơi ta tìm về khi mỏi mệt, là nguồn động lực giúp ta vượt qua những khó khăn trong cuộc sống. Mỗi người hãy biết trân trọng, yêu thương và đền đáp công ơn mẹ – bởi tình mẫu tử là điều quý giá không gì sánh được.

Câu 2: Phân tích “Chiếc lá cuối cùng” để làm nổi bật tình yêu thương và sự hi sinh (10 điểm)

Gợi ý dàn ý chi tiết:

Mở bài

• Giới thiệu truyện ngắn "Chiếc lá cuối cùng" của O. Henry – một tác phẩm cảm động về tình yêu thương và sự hi sinh.
• Khẳng định: Truyện ngắn thể hiện rõ nét vẻ đẹp của sự hi sinh âm thầm và tình yêu thương giữa những con người nghèo khổ.

Thân bài

Khái quát nội dung truyện:

Câu chuyện xoay quanh ba nhân vật: Sue, Johnsy và cụ Bơ-men. Johnsy bị viêm phổi, mất niềm tin vào sự sống và cho rằng khi chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng, cô cũng sẽ ra đi. Nhưng chiếc lá vẫn còn đó, giúp cô hồi sinh niềm hy vọng.

Tình yêu thương giữa Sue và Johnsy:

• Sue chăm sóc, động viên Johnsy mỗi ngày.
• Cô tìm mọi cách để bạn mình không tuyệt vọng.
• Tình bạn chân thành thể hiện qua từng cử chỉ, lời nói.

Sự hi sinh của cụ Bơ-men:

• Là họa sĩ già sống nghèo khổ, luôn mong có một “kiệt tác”.
• Trong đêm mưa gió, cụ lặng lẽ vẽ chiếc lá lên tường để Johnsy tưởng rằng đó là chiếc lá thật.
• Cụ bị cảm lạnh và qua đời sau đó – để lại "kiệt tác" cuối đời là chiếc lá hy vọng.

Ý nghĩa biểu tượng của chiếc lá cuối cùng:

• Không chỉ là một chiếc lá, đó là hi vọng, là sự sống, là tình người sâu sắc.
• Chiếc lá là kết tinh của tình yêu thương, sự hi sinh vô danh.

Kết bài:

“Chiếc lá cuối cùng” khép lại trong sự xúc động và biết ơn.

Qua câu chuyện, O. Henry truyền đi thông điệp về giá trị của lòng nhân ái và sự hi sinh thầm lặng – những điều giản dị nhưng làm nên điều kỳ diệu trong cuộc sống.

Nắm vững cách làm đề 4 trong đề thi học sinh giỏi Ngữ văn 8 không chỉ giúp học sinh đạt kết quả cao mà còn góp phần rèn luyện tư duy văn chương và cảm thụ sâu sắc. Hiểu đề, chọn hướng triển khai hợp lý và trình bày mạch lạc chính là chìa khóa để vượt qua thử thách. Hy vọng những gợi ý trên sẽ là hành trang hữu ích cho các em trên hành trình chinh phục đỉnh cao tri thức.