SOẠN VĂN BÀI MỘT THỜI ĐẠI TRONG THI CA – SÁCH KẾT NỐI TRI THỨC LỚP 11 TẬP 1

Hướng dẫn soạn bài Một thời đại trong thi ca – Sách kết nối tri thức lớp 11 tập 1 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

1. Để làm sáng tỏ luận để “tinh thần Thơ mới”, Hoài Thanh đã nêu lên những luận điểm nào? Chỉ ra mối quan hệ giữa các luận điểm đó.

Để làm sáng tỏ luận điểm “tinh thần Thơ mới”, Hoài Thanh đã nêu lên những luận điểm sau:

• Thơ mới là tiếng nói của cái tôi cá nhân: Đây là luận điểm quan trọng nhất, là linh hồn của Thơ mới. Trước Thơ mới, thơ ca Việt Nam chủ yếu là thơ trữ tình xã hội, đề cao cái ta chung, cái ta cộng đồng. Thơ mới đã giải phóng cái tôi cá nhân, thể hiện những cảm xúc, suy tư, khát vọng của người nghệ sĩ một cách chân thành, tự nhiên.
• Thơ mới là sự cách tân về ngôn ngữ: Thơ mới đã sử dụng một hệ thống ngôn ngữ mới mẻ, hiện đại, giàu hình ảnh, biểu cảm, thoát khỏi lối ngôn ngữ khuôn sáo, ước lệ của thơ ca trung đại.
• Thơ mới là sự tiếp thu những tinh hoa văn hóa của nhân loại: Thơ mới không chỉ kế thừa truyền thống của thơ ca dân tộc, mà còn tiếp thu những tinh hoa của văn hóa phương Tây, đặc biệt là thơ ca Pháp.

Các luận điểm này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Tinh thần Thơ mới là tinh thần của cái tôi cá nhân, và cái tôi cá nhân ấy được thể hiện bằng một hệ thống ngôn ngữ mới mẻ, hiện đại, giàu hình ảnh, biểu cảm. Sự tiếp thu những tinh hoa văn hóa của nhân loại đã góp phần làm cho ngôn ngữ thơ mới trở nên phong phú, đa dạng hơn

2. Ở phần đầu văn bản, tác giả đưa ra các tiêu chí so sánh thơ cũ – thơ mới nhằm mục đích gì?

Ở phần đầu văn bản “Một thời đại trong thi ca”, tác giả Hoài Thanh đã đưa ra các tiêu chí so sánh thơ cũ – thơ mới nhằm mục đích:

• Xác định và làm sáng tỏ sự khác biệt, sự đổi mới và sự phát triển trong thơ ca Việt Nam.

Thơ cũ và thơ mới là hai thời kì thơ khác nhau trong lịch sử văn học Việt Nam. Mỗi thời kì thơ đều có những đặc trưng riêng, thể hiện những quan niệm thẩm mĩ, tư tưởng, tình cảm của con người trong từng thời đại.

Việc so sánh thơ cũ – thơ mới giúp tác giả xác định được những điểm khác biệt, sự đổi mới và sự phát triển của thơ ca Việt Nam. Từ đó, tác giả có thể làm rõ luận điểm về tinh thần Thơ mới.

• Giúp người đọc hiểu rõ hơn về tinh thần Thơ mới.

Tinh thần Thơ mới là tinh thần của cái tôi cá nhân, và cái tôi cá nhân ấy được thể hiện bằng một hệ thống ngôn ngữ mới mẻ, hiện đại, giàu hình ảnh, biểu cảm. Sự tiếp thu những tinh hoa văn hóa của nhân loại đã góp phần làm cho ngôn ngữ thơ mới trở nên phong phú, đa dạng hơn.

Việc so sánh thơ cũ – thơ mới giúp người đọc hiểu rõ hơn về tinh thần Thơ mới, từ đó có thể đánh giá một cách khách quan, toàn diện về một thời kì thơ có ý nghĩa quan trọng trong lịch sử văn học Việt Nam.

3. Hãy nhận xét cách diễn giải về cái “tôi” của Hoài Thanh trong văn bản (đặc biệt chú ý đoạn: “Đời chúng ta… cùng Huy Cận”).

Cách diễn giải về cái “tôi” của Hoài Thanh trong văn bản “Một thời đại trong thi ca” là một cách diễn giải sâu sắc, toàn diện và có tính thuyết phục cao.

Trước hết, Hoài Thanh đã khẳng định cái “tôi” là bản ngã của mỗi con người, là khát vọng được là chính mình, được thể hiện những cảm xúc, suy tư, khát vọng của bản thân một cách chân thành, tự nhiên. Cái “tôi” cá nhân không phải là cái “tôi” ích kỷ, nhỏ nhen, mà là cái “tôi” cao đẹp, hướng thiện, thể hiện những khát vọng tốt đẹp của con người.

Tiếp theo, Hoài Thanh đã phân tích sự vận động, phát triển của cái “tôi” trong Thơ mới. Trước Thơ mới, cái “tôi” cá nhân trong thơ ca Việt Nam chủ yếu bị che khuất bởi cái ta chung, cái ta cộng đồng. Thơ ca trung đại thường viết về những đề tài như: quê hương, đất nước, yêu nước, thương người, đạo lý,… Các nhà thơ trung đại thường sử dụng những hình ảnh tượng trưng, ước lệ để diễn đạt những cảm xúc, suy tư của mình.

Thơ mới là một thời kì thơ mới mẻ, độc đáo trong lịch sử văn học Việt Nam. Thời kì này, cái “tôi” cá nhân được giải phóng, được thể hiện một cách mạnh mẽ và sâu sắc. Các nhà thơ Thơ mới đã sử dụng một hệ thống ngôn ngữ mới mẻ, hiện đại, giàu hình ảnh, biểu cảm để thể hiện cái “tôi” cá nhân của mình.

4. Phân tích cách sử dụng bằng chứng trong nghệ thuật lập luận của Hoài Thanh được thể hiện qua văn bản.

Hoài Thanh đã sử dụng nhiều bằng chứng cụ thể, sinh động để làm sáng tỏ luận điểm của mình. Ví dụ, để làm rõ luận điểm “Thơ mới là tiếng nói của cái tôi cá nhân”, tác giả đã trích dẫn những câu thơ của Xuân Diệu, Lưu Trọng Lư, Huy Cận,… để minh họa. Những câu thơ này đều thể hiện những cảm xúc, suy tư, khát vọng của người nghệ sĩ một cách chân thành, tự nhiên, thể hiện rõ cái tôi cá nhân của họ.

Ngoài ra, Hoài Thanh cũng sử dụng những bằng chứng so sánh, đối chiếu để làm sáng tỏ luận điểm của mình. Ví dụ, để làm rõ sự khác biệt giữa thơ cũ và thơ mới, tác giả đã so sánh hai bài thơ “Chiều hôm nhớ nhà” của Bà Huyện Thanh Quan và “Đây thôn Vĩ Dạ” của Hàn Mặc Tử. Bài thơ “Chiều hôm nhớ nhà” của Bà Huyện Thanh Quan thể hiện nỗi buồn nhớ quê hương của một người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Bài thơ “Đây thôn Vĩ Dạ” của Hàn Mặc Tử thể hiện nỗi buồn nhớ quê hương của một người nghệ sĩ trong xã hội mới. Sự so sánh này đã làm rõ sự khác biệt về chủ đề, ngôn ngữ, giọng điệu của hai bài thơ, từ đó góp phần làm sáng tỏ luận điểm về tinh thần Thơ mới.

5. Hãy chỉ ra và phân tích giá trị đặc sắc của những biện pháp tu từ được tác giả sử dụng ở cuối văn bản.

Ở cuối văn bản “Một thời đại trong thi ca”, tác giả Hoài Thanh đã sử dụng một số biện pháp tu từ đặc sắc, góp phần làm cho đoạn văn trở nên giàu hình ảnh, biểu cảm, sâu sắc và giàu ý nghĩa.

• Biện pháp so sánh: Tác giả đã so sánh tiếng thơ mới với “một tiếng sét”. So sánh này có ý nghĩa sâu sắc. Tiếng sét là một hình ảnh mạnh mẽ, bất ngờ, báo hiệu một sự thay đổi lớn. Tiếng thơ mới cũng là một sự thay đổi lớn trong thơ ca Việt Nam. Nó đánh dấu sự xuất hiện của cái tôi cá nhân, sự đổi mới về ngôn ngữ, thể loại,…
• Biện pháp điệp ngữ: Tác giả đã điệp lại ba chữ “chưa bao giờ” ở đầu mỗi câu. Điệp ngữ này có tác dụng nhấn mạnh sự mới mẻ, đột phá của Thơ mới. Thơ mới là một thời đại mới trong thi ca Việt Nam, chưa từng có trong lịch sử.
• Biện pháp nhân hóa: Tác giả đã nhân hóa tiếng thơ mới thành “một ngọn gió lạ”. Nhân hóa này có tác dụng làm cho tiếng thơ mới trở nên sinh động, có hồn. Tiếng thơ mới như một làn gió mới, thổi vào đời sống thơ ca Việt Nam những luồng gió mới, tươi mát, trong lành.
• Biện pháp ẩn dụ: Tác giả đã sử dụng ẩn dụ “tiếng thơ mới là tiếng nói của một tâm hồn yêu nước, yêu đời, ham muốn tự do, muốn vượt ra ngoài những khuôn sáo của cái ta chung”. Ẩn dụ này có tác dụng làm rõ bản chất của tiếng thơ mới. Tiếng thơ mới là tiếng nói của cái tôi cá nhân, thể hiện những khát vọng tốt đẹp của con người trong thời đại mới.

Những biện pháp tu từ trên đã góp phần làm cho đoạn văn cuối của bài “Một thời đại trong thi ca” trở nên giàu hình ảnh, biểu cảm, sâu sắc và giàu ý nghĩa. Đoạn văn đã thể hiện một cách sâu sắc và toàn diện bản chất của Thơ mới, một thời kì thơ mới mẻ, độc đáo trong lịch sử văn học Việt Nam.

6. Qua văn bản, bạn hiểu được những gì về phong trào Thơ mới và lối văn phê bình của Hoài Thanh?

Về phong trào Thơ mới

• Thơ mới là một thời đại mới trong thi ca Việt Nam, đánh dấu sự xuất hiện của cái tôi cá nhân.
• Thơ mới có sự cách tân về ngôn ngữ, thể loại,…
• Thơ mới thể hiện những cảm xúc, suy tư, khát vọng của người nghệ sĩ trong thời đại mới.

Về lối văn phê bình của Hoài Thanh

• Lối văn phê bình của Hoài Thanh là lối văn phê bình duy mỹ, chú trọng đến nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
• Lối văn phê bình của Hoài Thanh giàu hình ảnh, biểu cảm, giàu cảm xúc.
• Lối văn phê bình của Hoài Thanh mang đậm dấu ấn cá nhân của tác giả.

KẾT NỐI ĐỌC – VIẾT

Hoài Thanh cho rằng: Các nhà thơ của phong trào Thơ mới đã “dồn tình yêu quê hương trong tình yêu tiếng Việt”. Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ của bạn về ý kiến này.

Nhận xét về phong trào Thơ mới, Hoài Thanh cho rằng: Các nhà thơ phong trào Thơ mới đã “dồn tình yêu quê hương trong tình yêu tiếng Việt”. Trong hoàn cảnh đất nước lúc bấy giờ, có nhiều cách biểu lộ lòng yêu nước…. Các nhà Thơ mới đành gửi lòng yêu nước thương nòi của mình vào tình yêu tiếng Việt. Vì họ nghĩ rằng, tiếng Việt đã hứng vong hồn dân tộc những thế hệ qua. Vận mệnh dân tộc đã gắn bó với vận mệnh tiếng Việt. Họ dùng tiếng nói của dân tộc để sáng tác thơ, duy trì tiếng nói và các thể thơ mang hồn cốt dân tộc. Qua thơ, họ ngợi ca thiên nhiên đất nước, gửi gắm nỗi buồn mất nước. Qua thơ, các nhà Thơ mới đã phát triển, đổi mới ngôn từ, làm cho tiếng Việt trở nên rất phong phú, trong sáng, tinh tế, hiện đại. Trong khi văn học trung đại sáng tác văn học bằng chữ Hán, chữ Nôm (ảnh hưởng chữ Hán) và các thể thơ chủ yếu là Đường luật; thì các nhà Thơ mới làm thơ bằng tiếng Việt, chữ quốc ngữ, tôn vinh các thể thơ truyền thống như: thơ lục bát, thơ bốn chữ, thơ năm chữ…Họ coi tiếng nói của cha ông là là hương hỏa quý giá, mang hồn thiêng dân tộc, nên đã trau chuốt từ ngữ, hình ảnh. Tình yêu tiếng Việt, yêu nghệ thuật thơ ca, yêu bản sắc văn hóa dân tộc của các nhà Thơ mới rất phong phú sâu sắc. Đó một biểu hiện tinh tế của tình yêu quê hương đất nước.

Với những hướng dẫn soạn bài Một thời đại trong thi ca – Sách kết nối tri thức lớp 11 tập 1 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.