SOẠN VĂN BÀI CẦU HIỀN CHIẾU – SÁCH KẾT NỐI TRI THỨC LỚP 11 TẬP 1
Hướng dẫn soạn bài Cầu hiền chiếu – Sách kết nối tri thức lớp 11 tập 1 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
- Chiếu cầu hiền được ban bố với lí do và mục đích gì?
Lý do ban bố Chiếu cầu hiền
Chiếu cầu hiền được ban bố vào năm 1789, sau khi vua Quang Trung đại phá quân Thanh, thống nhất đất nước. Lúc này, đất nước đang trong quá trình xây dựng và phát triển, cần có những người tài đức để giúp vua trị vì đất nước. Chính vì vậy, vua Quang Trung đã ban bố Chiếu cầu hiền, kêu gọi những người tài đức ra giúp nước.
Mục đích ban bố Chiếu cầu hiền
Mục đích ban bố Chiếu cầu hiền là để:
- Kêu gọi những người tài đức ra giúp nước, góp sức xây dựng và phát triển đất nước.
- Tạo điều kiện cho những người tài đức phát huy tài năng, cống hiến cho đất nước.
- Xây dựng một đội ngũ quan lại có tài, đức để giúp vua trị vì đất nước.
- Văn bản hướng tới đối tượng nào trong xã hội lúc bấy giờ? Khi vâng mệnh vua Quang Trung soạn chiếu này, Ngô Thì Nhậm đối diện với những khó khăn gì trong việc thuyết phục các đối tượng đó ra gánh vác việc nước?
Đối tượng của Chiếu cầu hiền
Chiếu cầu hiền được ban bố vào năm 1789, sau khi vua Quang Trung đại phá quân Thanh, thống nhất đất nước. Lúc này, đất nước đang trong quá trình xây dựng và phát triển, cần có những người tài đức để giúp vua trị vì đất nước. Chính vì vậy, chiếu cầu hiền hướng tới đối tượng là những người tài đức trong xã hội lúc bấy giờ, bao gồm:
- Các sĩ phu yêu nước
Những sĩ phu yêu nước là những người có tài năng, có chí hướng, có lòng yêu nước thương dân. Họ là những người có thể giúp vua Quang Trung xây dựng đất nước vững mạnh.
- Những người có tài năng, đức độ
Không chỉ những sĩ phu yêu nước, mà những người có tài năng, đức độ, bất kể già trẻ, cao thấp, sang hèn đều được vua Quang Trung khuyến khích ra giúp nước. Điều này thể hiện tư duy tiến bộ của vua Quang Trung trong việc trọng dụng nhân tài.
Khó khăn trong việc thuyết phục người tài ra giúp nước
Khi vâng mệnh vua Quang Trung soạn chiếu này, Ngô Thì Nhậm đối diện với những khó khăn sau:
- Thời điểm ban bố chiếu cầu hiền là sau khi vua Quang Trung đại phá quân Thanh, thống nhất đất nước. Tuy nhiên, đất nước vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức, lòng người chưa yên. Trong bối cảnh đó, việc thuyết phục người tài ra giúp nước là một thách thức lớn.
- Xã hội phong kiến lúc bấy giờ vẫn còn tồn tại tư tưởng trọng sĩ khinh nông. Nhiều người tài đức không muốn ra giúp nước vì sợ bị ràng buộc bởi lễ nghi, danh lợi.
- Ngô Thì Nhậm là một người trẻ tuổi, chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc soạn chiếu. Ông phải đối mặt với áp lực lớn khi phải viết một chiếu có sức thuyết phục mạnh mẽ, có thể thu hút được người tài ra giúp nước.
- Văn bản có mấy phần? Phân tích mối quan hệ giữa nội dung các phần.
Chiếu cầu hiền có 3 phần:
- Phần 1 (từ đầu đến “còn nhiều việc lớn chưa xong”): Nêu rõ tình hình đất nước và vai trò của người tài.
- Phần 2 (từ “Nay ta muốn…” đến “lòng ta rất mong”): Kêu gọi người tài ra giúp nước.
- **Phần 3 (từ “Nếu ai có tài năng…” đến hết): Cam kết trọng dụng người tài.
Mối quan hệ giữa nội dung các phần:
- Phần 1 nêu rõ tình hình đất nước và vai trò của người tài, là cơ sở để khẳng định việc cầu hiền là cần thiết.
- Phần 2 là lời kêu gọi trực tiếp, tha thiết của vua Quang Trung đối với người tài.
- Phần 3 thể hiện cam kết trọng dụng người tài của vua Quang Trung, tạo niềm tin cho người tài ra giúp nước.
- Nghệ thuật lập luận thể hiện như thế nào qua việc dùng lí lẽ và bằng chứng, phối hợp với các yếu tố biểu cảm, thuyết minh?
Nghệ thuật lập luận trong Chiếu cầu hiền
Chiếu cầu hiền là một văn bản chính luận, được viết theo thể chiếu, có mục đích thuyết phục người tài ra giúp nước. Để đạt được mục đích đó, Ngô Thì Nhậm đã sử dụng nghệ thuật lập luận sắc bén, thuyết phục.
Về lí lẽ
- Lí lẽ chặt chẽ, logic
Ngô Thì Nhậm đã sử dụng những lí lẽ chặt chẽ, logic để thuyết phục người tài ra giúp nước. Trong phần 1, ông đã nêu rõ tình hình đất nước lúc bấy giờ: “Nay nhà nước đại thành, xã tắc khang cường, nhưng lòng người chưa yên, việc nước chưa xong, mà kẻ sĩ tài đức chưa có nhiều”. Từ đó, ông đã khẳng định vai trò quan trọng của người tài đối với sự nghiệp xây dựng đất nước: “Lúc nước nhà còn loạn, ta đã ra sức tìm người tài, nhưng vì chưa gặp thời cơ, nên chưa thể thực hiện được ý nguyện. Nay nhà nước đã thống nhất, ta muốn tìm người hiền tài, có đức, có tài, ra giúp nước”.
Trong phần 2, ông đã sử dụng lý lẽ “người tài như sao sa, muôn nghìn ánh sáng” để khẳng định tầm quan trọng của người tài đối với đất nước. Trong phần 3, ông đã sử dụng lý lẽ “nếu ai có tài năng, chí hướng, ra giúp nước, thì sẽ được trọng dụng, có thể được phong tước, ban thưởng” để tạo niềm tin cho người tài ra giúp nước.
- Lí lẽ phù hợp với đối tượng tiếp nhận
Ngô Thì Nhậm đã sử dụng những lý lẽ phù hợp với đối tượng tiếp nhận là những người tài đức trong xã hội. Những lý lẽ này đã thể hiện tầm nhìn xa trông rộng của vua Quang Trung, cũng như tấm lòng yêu nước, trọng dụng người tài của ông.
Về bằng chứng
- Sử dụng dẫn chứng xác thực, thuyết phục
Ngô Thì Nhậm đã sử dụng những dẫn chứng xác thực, thuyết phục để củng cố cho lý lẽ của mình. Trong phần 1, ông đã dẫn chứng: “Lúc nước nhà còn loạn, ta đã ra sức tìm người tài, nhưng vì chưa gặp thời cơ, nên chưa thể thực hiện được ý nguyện”. Trong phần 2, ông đã dẫn chứng: “Người tài như sao sa, muôn nghìn ánh sáng”. Trong phần 3, ông đã dẫn chứng: “Nếu ai có tài năng, chí hướng, ra giúp nước, thì sẽ được trọng dụng, có thể được phong tước, ban thưởng”.
- Sử dụng hình ảnh, ngôn ngữ giàu sức gợi cảm
Bên cạnh việc sử dụng lí lẽ và bằng chứng, Ngô Thì Nhậm còn sử dụng hình ảnh, ngôn ngữ giàu sức gợi cảm để tác động đến tâm lý người đọc. Trong phần 1, ông đã ví đất nước như một con thuyền đang gặp sóng to gió lớn, cần có những người tài đức chèo lái. Trong phần 2, ông đã sử dụng hình ảnh “người tài như sao sa, muôn nghìn ánh sáng”.
Về việc phối hợp với các yếu tố biểu cảm, thuyết minh
Ngô Thì Nhậm đã khéo léo phối hợp giữa các yếu tố biểu cảm, thuyết minh trong Chiếu cầu hiền. Yếu tố biểu cảm được sử dụng để thể hiện tình cảm, cảm xúc của vua Quang Trung đối với người tài, cũng như mong muốn của ông về sự phát triển của đất nước. Yếu tố thuyết minh được sử dụng để cung cấp những thông tin cần thiết, giúp người đọc hiểu rõ hơn về tình hình đất nước và vai trò của người tài.
- Theo bạn, điều gì tạo nên sức thuyết phục của Chiếu cầu hiền?
Theo tôi, sức thuyết phục của Chiếu cầu hiền được tạo nên bởi những yếu tố sau:
- Tình hình đất nước lúc bấy giờ
Chiếu cầu hiền được ban bố vào năm 1789, sau khi vua Quang Trung đại phá quân Thanh, thống nhất đất nước. Lúc này, đất nước vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức, lòng người chưa yên, việc nước chưa xong. Trong bối cảnh đó, việc cầu hiền là một việc làm cần thiết để xây dựng và phát triển đất nước.
- Lí lẽ và bằng chứng thuyết phục
Ngô Thì Nhậm đã sử dụng những lí lẽ chặt chẽ, logic, bằng chứng xác thực, thuyết phục để thuyết phục người tài ra giúp nước. Ông đã nêu rõ tình hình đất nước lúc bấy giờ, khẳng định vai trò quan trọng của người tài đối với sự nghiệp xây dựng đất nước, cam kết trọng dụng người tài, không phân biệt già trẻ, cao thấp, sang hèn.
- Ngôn ngữ trang trọng, hùng hồn
Chiếu cầu hiền được viết theo thể chiếu, là một thể văn trang trọng, mang tính mệnh lệnh. Ngô Thì Nhậm đã sử dụng ngôn ngữ trang trọng, hùng hồn để thể hiện tầm nhìn xa trông rộng của vua Quang Trung, cũng như tấm lòng yêu nước, trọng dụng người tài của ông.
- Tình cảm chân thành, tha thiết
Ngô Thì Nhậm đã thể hiện tình cảm chân thành, tha thiết của vua Quang Trung đối với người tài. Ông coi trọng người tài như những “ngôi sao sa”, “muôn nghìn ánh sáng”, là những người có thể giúp đất nước phát triển.
- Viết Chiếu cầu hiền trong một hoàn cảnh hết sức đặc biệt, tác giả đã gửi gắm khát vọng lớn lao nào đối với đất nước?
Chiếu cầu hiền được ban bố vào năm 1789, sau khi vua Quang Trung đại phá quân Thanh, thống nhất đất nước. Lúc này, đất nước đang trong quá trình xây dựng và phát triển, cần có những người tài đức để giúp vua trị vì đất nước.
Tác giả của Chiếu cầu hiền là Ngô Thì Nhậm, một nhà văn, nhà thơ, nhà sử học nổi tiếng của Việt Nam. Ông đã viết Chiếu cầu hiền thay mặt vua Quang Trung, thể hiện khát vọng lớn lao của nhà vua đối với đất nước.
Khát vọng lớn lao mà tác giả gửi gắm trong Chiếu cầu hiền là:
- Khát vọng xây dựng một đất nước hùng cường, thịnh vượng
- Khát vọng tạo ra một xã hội công bằng, văn minh
- Khát vọng đoàn kết dân tộc
Chiếu cầu hiền là một văn bản có giá trị lịch sử và văn học to lớn. Chiếu đã góp phần quan trọng trong việc xây dựng và phát triển đất nước dưới thời vua Quang Trung, đồng thời thể hiện khát vọng lớn lao của nhà vua đối với đất nước.
KẾT NỐI ĐỌC – VIẾT
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu suy nghĩ của bạn về quan điểm: Người có tài cần phát huy tài năng của mình để đóng góp cho sự nghiệp chung.
Người có tài cần phát huy tài năng của mình để đóng góp cho sự nghiệp chung là một quan điểm đúng đắn. Tài năng là một món quà quý giá mà thượng đế ban tặng cho mỗi người. Người có tài có khả năng vượt trội hơn người khác trong một lĩnh vực nào đó. Họ có thể đóng góp nhiều hơn cho xã hội, giúp đất nước phát triển. Tài năng cần được phát huy để đạt được giá trị cao nhất. Mỗi người có một tài năng khác nhau, vì vậy cần tìm ra lĩnh vực mà mình có thế mạnh để phát triển. Khi phát huy tài năng, người ta sẽ cảm thấy hạnh phúc, thỏa mãn và có ý nghĩa hơn với cuộc sống. Tài năng khi được phát huy sẽ mang lại lợi ích cho bản thân, gia đình và xã hội. Nó giúp người ta đạt được thành công trong sự nghiệp, có cuộc sống tốt đẹp hơn. Tài năng cũng giúp giải quyết những vấn đề của xã hội, mang lại lợi ích cho cộng đồng. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể phát huy được tài năng của mình. Có nhiều người có tài nhưng không biết cách phát huy, hoặc không có cơ hội để phát huy. Điều này là một sự lãng phí tài năng. Mỗi người cần nhận thức được vai trò của tài năng đối với cuộc sống. Chúng ta cần nỗ lực phát huy tài năng của mình để đóng góp cho sự nghiệp chung, xây dựng đất nước ngày càng giàu đẹp, văn minh.
Với những hướng dẫn soạn bài Cầu hiền chiếu – Sách kết nối tri thức lớp 11 tập 1 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
