SOẠN VĂN BÀI CÀ MAU QUÊ XỨ – SÁCH KẾT NỐI TRI THỨC LỚP 11 TẬP 2

Hướng dẫn soạn bài Cà Mau quê xứ – Sách kết nối tri thức lớp 11 tập 2 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

1. Tác giả có tâm thế như thế nào khi đến với Mũi Cà Mau? Tâm thế đó có ý nghĩa gì đối với người viết tản văn?

Trong văn bản Cà Mau quê xứ, tác giả có tâm thế rất nhẹ nhàng, thoải mái khi đến với Mũi Cà Mau. Tác giả đến với Mũi Cà Mau với tâm thế của một người đi chơi, khám phá một vùng đất mới. Tác giả không mang theo những suy nghĩ, lo toan, phiền muộn của cuộc sống thường ngày. Tác giả chỉ đơn giản là muốn tận hưởng những giây phút thư thái, bình yên bên bờ biển, bên những con người miền biển chân chất, hiền lành.

Tâm thế đó có ý nghĩa quan trọng đối với người viết tản văn. Tâm thế thoải mái, thảnh thơi sẽ giúp người viết cảm nhận được trọn vẹn vẻ đẹp của thiên nhiên, con người nơi mình đến. Từ đó, người viết có thể viết ra những trang văn chân thực, giàu cảm xúc, chạm đến trái tim người đọc.

2. Tính chất tươi mới, sống động của thực tế đời sống con người vùng Đất Mũi được thể hiện qua những khung cảnh, nhân vật nào? 

Tính chất tươi mới, sống động của thực tế đời sống con người vùng Đất Mũi được thể hiện qua những khung cảnh, nhân vật sau:

• Khung cảnh thiên nhiên:

Mũi Cà Mau là vùng đất thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ. Tác giả đã ghi lại những hình ảnh thiên nhiên tươi mới, sống động của Mũi Cà Mau qua những câu văn giàu hình ảnh, giàu cảm xúc:

“Trời cao xanh vời vợi, mây trắng bồng bềnh. Gió biển thổi lồng lộng, mang theo hương vị nồng nàn của biển cả.”

“Bãi cát trắng mịn trải dài tít tắp. Những cơn sóng biển vỗ rì rào, tung bọt trắng xóa.”

“Những cánh rừng ngập mặn xanh mướt, vươn mình ra biển cả. Những hàng đước, hàng bần cao vút, rì rào trong gió.”

Những hình ảnh thiên nhiên ấy đã mang đến cho người đọc cảm giác tươi mới, sống động, tràn đầy sức sống. Nó thể hiện vẻ đẹp hoang sơ, hùng vĩ của thiên nhiên Mũi Cà Mau.

• Nhân vật:

Những con người vùng Đất Mũi mang trong mình những phẩm chất tốt đẹp, cần cù, chịu khó, lạc quan, yêu đời. Tác giả đã khắc họa hình ảnh những con người vùng Đất Mũi qua những câu văn giàu cảm xúc, chân thực:

“Những người dân miền biển chân chất, hiền lành. Họ cần cù, chịu khó, luôn vươn lên trong cuộc sống.”

“Những đứa trẻ vùng Đất Mũi hồn nhiên, vui tươi. Chúng thích nô đùa, chạy nhảy trên bãi cát.”

“Những ngư dân Mũi Cà Mau dũng cảm, kiên cường. Họ luôn sẵn sàng đối mặt với những hiểm nguy của biển cả.”

Những hình ảnh con người ấy đã mang đến cho người đọc cảm giác tươi mới, sống động, tràn đầy sức sống. Nó thể hiện vẻ đẹp của con người vùng Đất Mũi.

3. Đến với Mũi Cà Mau, tác giả liên tưởng đến những nhà thơ, nhà văn nào đã có duyên nợ với vùng đất này? Những liên tưởng đó có ý nghĩa gì?

Đến với Mũi Cà Mau, tác giả đã liên tưởng đến những nhà thơ, nhà văn đã có duyên nợ với vùng đất này, đó là:

• Tác giả Nam Cao: Tác giả Nam Cao đã từng có nhiều chuyến đi thực tế đến Mũi Cà Mau. Những chuyến đi đó đã giúp ông có thêm những hiểu biết sâu sắc về cuộc sống của người dân miền biển. Tác giả đã viết một số tác phẩm nổi tiếng lấy bối cảnh Mũi Cà Mau, tiêu biểu là truyện ngắn “Chí Phèo”.
• Tác giả Nguyễn Tuân: Tác giả Nguyễn Tuân cũng từng có chuyến đi thực tế đến Mũi Cà Mau. Những chuyến đi đó đã giúp ông có thêm những trải nghiệm thú vị về cuộc sống của người dân miền biển. Tác giả đã viết một số tác phẩm nổi tiếng lấy bối cảnh Mũi Cà Mau, tiêu biểu là truyện ngắn “Sông Đà”.
• Tác giả Nguyễn Ngọc Tư: Tác giả Nguyễn Ngọc Tư là một nhà văn trẻ, sinh ra và lớn lên ở Cà Mau. Tác giả đã có nhiều tác phẩm viết về cuộc sống của người dân miền biển Cà Mau, tiêu biểu là tập truyện ngắn “Cánh đồng bất tận”.

Những liên tưởng đó có ý nghĩa quan trọng đối với văn bản Cà Mau quê xứ. Nó thể hiện sự trân trọng của tác giả đối với những nhà thơ, nhà văn đã có công khai thác, giới thiệu vẻ đẹp của Mũi Cà Mau đến với bạn đọc. Đồng thời, những liên tưởng đó cũng thể hiện mong muốn của tác giả được tiếp nối những gì mà các nhà thơ, nhà văn đi trước đã làm.

4. Chất trữ tình được thể hiện như thế nào trong bài tản văn?

Chất trữ tình được thể hiện trong văn bản Cà Mau quê xứ qua hai phương diện chính:

• Thể hiện qua những cảm xúc, tình cảm của tác giả đối với thiên nhiên, con người vùng Đất Mũi.

Tác giả đã thể hiện những cảm xúc, tình cảm chân thành, sâu sắc của mình đối với thiên nhiên, con người vùng Đất Mũi. Tác giả cảm thấy yêu mến, trân trọng vẻ đẹp hoang sơ, hùng vĩ của thiên nhiên Mũi Cà Mau. Tác giả cũng cảm phục trước sự cần cù, chịu khó, lạc quan, yêu đời của con người vùng Đất Mũi.

• Thể hiện qua cách sử dụng ngôn ngữ, hình ảnh.

Tác giả đã sử dụng những ngôn ngữ, hình ảnh giàu tính biểu cảm, giàu chất thơ để thể hiện chất trữ tình trong văn bản. Ví dụ:”Trời cao xanh vời vợi, mây trắng bồng bềnh. Gió biển thổi lồng lộng, mang theo hương vị nồng nàn của biển cả.”

5. Dưới ngòi bút tác giả, sắc màu riêng của vùng Đất Mũi hiện lên như thế nào?

Sắc màu riêng của vùng Đất Mũi hiện lên vừa mang chất hiện thực vừa mang chất trữ tình. 

– Vùng đất mang vẻ đẹp bình dị, giản đơn đến lạ lùng ở vùng quê nhỏ tận cùng Tổ quốc – nơi sinh sống của những người dân thuần hậu, chịu thương chịu khó, hòa hợp với thiên nhiên.

– Nơi hội tụ hệ sinh thái rộng lớn, trú ngụ của các loài chim, sinh vật biển,…

6. Theo bạn, trong hai phương diện sau, phương diện nào thực sự nổi trội ở bài tản văn này? Vì sao bạn xác định như vậy?

a. Những thông tin xác thực, hình ảnh khách quan của thiên nhiên và con người ở Đất Mũi.

b. Tình cảm, cảm xúc chủ quan của “tôi” (người viết) khi tiếp xúc với thiên nhiên và con người ở Đất Mũi.

Theo tôi, phương diện tình cảm, cảm xúc chủ quan của “tôi” (người viết) khi tiếp xúc với thiên nhiên và con người ở Đất Mũi thực sự nổi trội ở bài tản văn Cà Mau quê xứ.

Có thể thấy, xuyên suốt bài văn, tác giả đã thể hiện những cảm xúc chân thành, sâu sắc của mình đối với thiên nhiên, con người vùng Đất Mũi. Tác giả cảm thấy yêu mến, trân trọng vẻ đẹp hoang sơ, hùng vĩ của thiên nhiên Mũi Cà Mau. Tác giả cũng cảm phục trước sự cần cù, chịu khó, lạc quan, yêu đời của con người vùng Đất Mũi.

Chính những cảm xúc, tình cảm chủ quan của tác giả đã giúp bài văn trở nên hấp dẫn, lôi cuốn và giàu ý nghĩa. Nó giúp người đọc cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên, con người vùng Đất Mũi một cách chân thực và sinh động.

Ngoài ra, những thông tin xác thực, hình ảnh khách quan của thiên nhiên và con người ở Đất Mũi cũng được tác giả ghi chép lại một cách tỉ mỉ, chân thực. Tuy nhiên, những thông tin này chỉ là nền tảng, là cơ sở để tác giả thể hiện những cảm xúc, tình cảm của mình. Nếu không có những cảm xúc, tình cảm chủ quan của tác giả, bài văn sẽ trở nên khô khan, thiếu sức sống.

7. Nêu nhận xét của bạn về cách sử dụng ngôn ngữ và các biện pháp tu từ trong tác phẩm.

Tác giả đã sử dụng rất nhiều biện pháp tu từ bằng câu hỏi tu từ như để thỏa mãn những thắc mắc của mình về mảnh đất và con người nơi ấy, đồng thời qua đó gửi gắm tình cảm của mình vào trong với ngôn từ mang đậm chất tản văn.

KẾT NỐI ĐỌC – VIẾT

Từ ý của câu “Không có khói, mà sao bước chân lên tàu rời Mũi, mắt tôi chợt cay nhoè.”, hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nói về cảm xúc của tác giả đối với Mũi Cà Mau.

Dòng văn cuối của văn bản “Cà Mau quê xứ” đã tổng kết lại những nỗi niềm lưu luyến, những cảm xúc tiếc nuối của tác giả khi phải rời xa Đất Mũi Cà Mau. Đó là nơi ông gắn bó trong khoảng thời gian ngắn ngủi nhưng để lại thật nhiều điều mong nhớ. Ở nơi cuối cùng của Tổ quốc với đầy nắng gió và cát biển, nhà văn đã được sống một cuộc đời rất khác, an yên và thú vị. Để khi rời đi, tạm biệt ông là những “cái nhìn lánh đen như than đước” của những người dân hồn hậu, của món quà chân phương và chan chứa tình cảm – than hầm. Lời chia tay có thể thật đẹp với những nụ cười tươi, cái bắt tay ấm nóng và lời hứa hẹn một ngày mai sẽ quay trở lại. Nhưng bước chân lên tàu rời Đất Mũi, nỗi nhung nhớ cùng tiếc nuối mới dâng trào nghẹn ngào. Tình cảm là một điều đặc biệt, lý trí muốn giấu kín thật sâu nhưng cơ thể vốn dĩ chẳng thể nói dối. Hình ảnh “mắt tôi chợt cay nhòe” đó là phản ứng cơ thể tự nhiên của tác giả khi biết mình phải rời xa mảnh đất thân thuộc này. Chẳng phải vậy mà Chế Lan Viên đã từng viết: “Khi ta ở chỉ là nơi đất ở/ Khi ta đi đất đã hóa tâm hồn.”

Với những hướng dẫn soạn bài Cà Mau quê xứ – Sách kết nối tri thức lớp 11 tập 2 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.