SOẠN VĂN BÀI AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG? – SÁCH KẾT NỐI TRI THỨC LỚP 11 TẬP 2

Hướng dẫn soạn bài Ai đã đặt tên cho dòng sông? – Sách kết nối tri thức lớp 11 tập 2 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

1. Những đặc tính tự nhiên nào của sông Hương đã được tác giả chú ý làm nổi bật trong văn bản? Hãy chỉ ra các đoạn tiêu biểu nói về từng đặc tính của sông Hương.

Trong văn bản “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”, sông Hương được Nguyễn Tuân miêu tả với vẻ đẹp tự nhiên đa dạng và phong phú. Những đặc tính tự nhiên của sông Hương được tác giả chú ý làm nổi bật là:

• Sông Hương là một dòng sông mang vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng:

Ngay từ những dòng đầu tiên của tác phẩm, Nguyễn Tuân đã giới thiệu sông Hương với vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng của nó:

“Đây là dòng sông vui tươi của thời trẻ trung, nó đã chiến thắng được những con thác dữ, đã vượt qua những trùng điệp của Trường Sơn, đã làm nên bản hùng ca của mình giữa những cồn bãi hoang vu để trở thành một dòng sông hiền hòa, tươi đẹp, mềm mại như một tấm lụa đào, mang vẻ đẹp của một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại.”

Sông Hương mang vẻ đẹp của một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại, nhưng cũng rất dịu dàng và e ấp. Sông Hương mang vẻ đẹp của một người con gái đang tuổi xuân thì, mang trong mình sức sống mãnh liệt và khao khát được yêu thương.

• Sông Hương là một dòng sông mang vẻ đẹp lịch sử, văn hóa lâu đời:

Sông Hương không chỉ là một dòng sông mang vẻ đẹp tự nhiên, mà còn là một dòng sông mang vẻ đẹp lịch sử, văn hóa lâu đời. Sông Hương đã chứng kiến biết bao thăng trầm của lịch sử dân tộc, là nhân chứng của biết bao sự kiện lịch sử trọng đại. Sông Hương cũng là nơi gắn liền với những giá trị văn hóa tinh thần của dân tộc, là nguồn cảm hứng bất tận cho thơ ca, nhạc họa.

Nguyễn Tuân đã dành nhiều lời lẽ để ca ngợi vẻ đẹp lịch sử, văn hóa của sông Hương:

“Sông Hương đã sống một đời sông nhiều thế kỷ với biết bao vui buồn của lịch sử, đã từng chứng kiến bao biến cố thăng trầm của thời cuộc, đã từng là một chiến trường oanh liệt của cuộc kháng chiến chống quân xâm lược. Sông Hương đã đi vào thơ ca, nhạc họa, đi vào tâm hồn của mỗi người dân Huế, là niềm tự hào của người dân đất cố đô.”

• Sông Hương là một dòng sông mang vẻ đẹp đa dạng, phong phú:

Sông Hương không chỉ mang vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng, mà còn mang vẻ đẹp đa dạng, phong phú. Sông Hương có thể mang vẻ đẹp của một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại, nhưng cũng có thể mang vẻ đẹp của một người con gái dịu dàng và e ấp. Sông Hương có thể mang vẻ đẹp của một dòng sông vui tươi, nhưng cũng có thể mang vẻ đẹp của một dòng sông trầm mặc.

Nguyễn Tuân đã miêu tả vẻ đẹp đa dạng, phong phú của sông Hương qua nhiều góc nhìn khác nhau:

“Sông Hương mang vẻ đẹp của một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại, nhưng cũng có thể mang vẻ đẹp của một người con gái dịu dàng và e ấp. Sông Hương có thể mang vẻ đẹp của một dòng sông vui tươi, nhưng cũng có thể mang vẻ đẹp của một dòng sông trầm mặc.

2. Với Ai đã đặt tên cho dòng sông?, tác giả đã nhìn sông Hương như con người có tính cách, tình cảm riêng. Hãy tìm trong đoạn trích một số chi tiết thể hiện điều đó và phân tích nét độc đáo của nghệ thuật so sánh, nhân hoá đã được nhà văn sử dụng.

Trong văn bản “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”, Nguyễn Tuân đã nhìn sông Hương như một sinh thể có tính cách, tình cảm riêng. Điều này được thể hiện qua một số chi tiết cụ thể sau:

• Sông Hương mang vẻ đẹp của một cô gái Di-gan phóng khoáng, man dại:

“Đây là dòng sông vui tươi của thời trẻ trung, nó đã chiến thắng được những con thác dữ, đã vượt qua những trùng điệp của Trường Sơn, đã làm nên bản hùng ca của mình giữa những cồn bãi hoang vu để trở thành một dòng sông hiền hòa, tươi đẹp, mềm mại như một tấm lụa đào, mang vẻ đẹp của một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại.”

Sông Hương được so sánh với một cô gái Di-gan phóng khoáng, man dại. Đây là một so sánh độc đáo, giàu sức gợi hình, gợi cảm. Nó giúp người đọc hình dung được vẻ đẹp của sông Hương: vừa mạnh mẽ, kiên cường, vừa dịu dàng, e ấp. Sông Hương như một cô gái Di-gan trẻ trung, yêu đời, mang trong mình sức sống mãnh liệt và khao khát được yêu thương.

• Sông Hương mang vẻ đẹp của một người con gái dịu dàng, e ấp:

“Từ đây, như một người con gái được đánh thức, sông Hương bỗng nhiên trở nên mềm mại, uốn mình theo những đường cong thật mềm mại, như một tấm lụa đào, như một dải lụa mềm, vắt ngang qua thành phố Huế.”

Sông Hương được so sánh với một người con gái dịu dàng, e ấp. Đây là một so sánh quen thuộc, nhưng Nguyễn Tuân đã sử dụng một cách tài tình, tạo nên những hình ảnh thơ mộng, trữ tình. Sông Hương như một người con gái đang tuổi xuân thì, mang trong mình vẻ đẹp dịu dàng, e ấp.

• Sông Hương mang vẻ đẹp của một dòng sông trầm mặc, như triết lý, như cổ thi, như nhạc cổ điển Huế:

“Sông Hương là một dòng sông trầm mặc nhất trong các dòng sông của đất nước Việt Nam. Nó mang một vẻ đẹp trầm mặc, như triết lý, như cổ thi, như nhạc cổ điển Huế.”

Sông Hương được so sánh với một dòng sông trầm mặc, như triết lý, như cổ thi, như nhạc cổ điển Huế. Đây là một so sánh độc đáo, giàu sức gợi hình, gợi cảm. Nó giúp người đọc hình dung được vẻ đẹp của sông Hương: vừa tĩnh lặng, sâu lắng, vừa mang vẻ đẹp cổ kính, truyền thống. Sông Hương như một dòng sông trầm tư, suy ngẫm về lịch sử, văn hóa của đất nước.

Nghệ thuật so sánh, nhân hoá được Nguyễn Tuân sử dụng trong văn bản “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” rất độc đáo, giàu sức gợi hình, gợi cảm. Nó giúp người đọc hình dung được vẻ đẹp và tính cách, tình cảm của sông Hương một cách chân thực, sinh động.

3. Trong cảm nhận của tác giả, sông Hương có sự gắn bó như thế nào với thành phố Huế? Phân tích một số hình ảnh, chi tiết làm rõ mối quan hệ đặc biệt này.

Trong cảm nhận của tác giả, sông Hương và thành phố Huế có mối quan hệ gắn bó mật thiết, khăng khít. Sông Hương như một người tình thủy chung, son sắt của thành phố Huế.

Trước hết, sông Hương và thành phố Huế gắn bó với nhau về mặt địa lý. Sông Hương chảy qua thành phố Huế, như một dải lụa mềm mại, vắt ngang qua thành phố. Sông Hương là một phần không thể thiếu của thành phố Huế, là biểu tượng của thành phố.

Thứ hai, sông Hương và thành phố Huế gắn bó với nhau về mặt lịch sử, văn hóa. Sông Hương đã chứng kiến biết bao thăng trầm của lịch sử dân tộc, là nhân chứng của biết bao sự kiện lịch sử trọng đại. Sông Hương cũng là nơi gắn liền với những giá trị văn hóa tinh thần của dân tộc, là nguồn cảm hứng bất tận cho thơ ca, nhạc họa.

Thứ ba, sông Hương và thành phố Huế gắn bó với nhau về mặt tâm hồn. Sông Hương là một phần trong tâm hồn của người dân Huế. Sông Hương là niềm tự hào của người dân đất cố đô, là nguồn cảm hứng bất tận trong cuộc sống và trong nghệ thuật.

Một số hình ảnh, chi tiết làm rõ mối quan hệ đặc biệt giữa sông Hương và thành phố Huế như:

• Sông Hương là “người tình dịu dàng và chung thủy của thành phố Huế.” Đây là một hình ảnh so sánh độc đáo, giàu sức gợi cảm. Nó giúp người đọc hình dung được mối quan hệ gắn bó, khăng khít giữa sông Hương và thành phố Huế. Sông Hương như một người tình thủy chung, son sắt, luôn gắn bó với thành phố Huế trong mọi hoàn cảnh.
• Sông Hương “mang vẻ đẹp trầm mặc, như triết lý, như cổ thi, như nhạc cổ điển Huế.” Đây là một hình ảnh so sánh độc đáo, giàu sức gợi hình, gợi cảm. Nó giúp người đọc hình dung được mối quan hệ gắn bó, hòa hợp giữa sông Hương và thành phố Huế. Sông Hương như một người con gái dịu dàng, e ấp, mang trong mình vẻ đẹp cổ kính, truyền thống của thành phố Huế.
• Sông Hương “uốn mình theo những đường cong thật mềm mại, như một dải lụa mềm, vắt ngang qua thành phố.” Đây là một hình ảnh so sánh quen thuộc, nhưng Nguyễn Tuân đã sử dụng một cách tài tình, tạo nên những hình ảnh thơ mộng, trữ tình. Sông Hương như một dải lụa mềm mại, ôm ấp, bảo vệ thành phố Huế.

4. Trong văn bản, có hai phương diện đáng chú ý: những thông tin khách quan về sông Hương và cảm xúc của tác giả về con sông này. Theo bạn, nội dung nào nổi trội hơn? Cơ sở nào giúp bạn xác định như vậy?

Trong văn bản “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”, cả hai phương diện đáng chú ý: những thông tin khách quan về sông Hương và cảm xúc của tác giả về con sông này đều được tác giả Nguyễn Tuân đề cập đến. Tuy nhiên, theo tôi, cảm xúc của tác giả về sông Hương nổi trội hơn.

Cơ sở để xác định như vậy là:

• Tác giả đã sử dụng nhiều biện pháp tu từ để thể hiện cảm xúc của mình về sông Hương. Những biện pháp tu từ này đã giúp tác giả khắc họa một cách sinh động và chân thực vẻ đẹp của sông Hương, cũng như tình cảm sâu sắc của tác giả đối với con sông này.
• Tác giả đã dành nhiều thời gian và tâm huyết để miêu tả sông Hương. Tác giả đã đi sâu khám phá vẻ đẹp của sông Hương ở nhiều góc độ khác nhau, từ vẻ đẹp tự nhiên, lịch sử, văn hóa đến vẻ đẹp tâm hồn.
• Cảm xúc của tác giả về sông Hương là cảm xúc chân thành, sâu sắc và giàu tính thẩm mỹ. Cảm xúc này đã được tác giả thể hiện một cách tinh tế, tài hoa, góp phần làm nên giá trị của văn bản.

5. Kiến thức văn hóa tổng hợp đã được tác giả huy động như thế nào khi viết bài tuỳ bút về sông Hương? Theo bạn, mục đích của việc huy động kiến thức đó là gì?

Trong bài tuỳ bút “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”, tác giả Nguyễn Tuân đã huy động một lượng kiến thức văn hóa tổng hợp phong phú và sâu sắc. Cụ thể, tác giả đã huy động kiến thức về:

• Văn hóa địa lý: Tác giả đã sử dụng kiến thức về địa lý để miêu tả vẻ đẹp tự nhiên của sông Hương từ thượng nguồn đến khi chảy vào thành phố Huế. Tác giả đã chỉ ra rằng sông Hương bắt nguồn từ dãy Trường Sơn hùng vĩ, chảy qua cánh đồng Châu Hóa đầy cồn bãi hoang vu, rồi chảy vào thành phố Huế thơ mộng.
• Văn hóa lịch sử: Tác giả đã sử dụng kiến thức về lịch sử để miêu tả vẻ đẹp lịch sử, văn hóa của sông Hương. Tác giả đã chỉ ra rằng sông Hương đã chứng kiến biết bao thăng trầm của lịch sử dân tộc, là nhân chứng của biết bao sự kiện lịch sử trọng đại. Sông Hương cũng là nơi gắn liền với những giá trị văn hóa tinh thần của dân tộc, là nguồn cảm hứng bất tận cho thơ ca, nhạc họa.
• Văn hóa nghệ thuật: Tác giả đã sử dụng kiến thức về văn hóa nghệ thuật để miêu tả vẻ đẹp thơ mộng, trữ tình của sông Hương. Tác giả đã sử dụng nhiều biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa, ẩn dụ,… để khắc họa vẻ đẹp của sông Hương như một cô gái Di-gan phóng khoáng, man dại, hay một người con gái dịu dàng, e ấp, hay một dòng sông trầm mặc, như triết lý, như cổ thi, như nhạc cổ điển Huế.

Mục đích của việc huy động kiến thức văn hóa tổng hợp trong bài tùy bút “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” là nhằm làm nổi bật vẻ đẹp của sông Hương, đồng thời thể hiện tình yêu, sự trân trọng của tác giả đối với dòng sông này.

6. Nêu cảm nhận của bạn về ý nghĩa nhan đề bài tuỳ bút. Theo bạn, cách đặt nhan đề của tác giả có gì đáng chú ý?

Nhan đề “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” là một nhan đề độc đáo và giàu ý nghĩa. Nó gợi lên một câu hỏi tò mò, khiến người đọc phải suy ngẫm.

Cách đặt nhan đề của tác giả Nguyễn Tuân có một số điểm đáng chú ý:

• Nhan đề là một câu hỏi mở, gợi lên sự tò mò, suy ngẫm của người đọc.
• Nhan đề gợi lên sự khám phá về vẻ đẹp của dòng sông.
• Nhan đề ngắn gọn, súc tích, dễ nhớ.

7. Phân tích một số yếu tố nghệ thuật mà bạn cho là đặc sắc trong đoạn trích Ai đã đặt tên cho dòng sông?

Trong đoạn trích “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”, Nguyễn Tuân đã sử dụng một số yếu tố nghệ thuật đặc sắc để khắc họa vẻ đẹp của sông Hương, đồng thời thể hiện tình yêu, sự trân trọng của tác giả đối với dòng sông này.

Một trong những yếu tố nghệ thuật đặc sắc nhất trong đoạn trích là nghệ thuật miêu tả. Tác giả đã sử dụng nhiều biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa, ẩn dụ,… để khắc họa vẻ đẹp của sông Hương từ nhiều góc độ khác nhau. Ví dụ, tác giả đã so sánh sông Hương với một cô gái Di-gan phóng khoáng, man dại, hay so sánh sông Hương với một người con gái dịu dàng, e ấp, hay so sánh sông Hương với một dòng sông trầm mặc, như triết lý, như cổ thi, như nhạc cổ điển Huế. Những so sánh này đã giúp người đọc hình dung được vẻ đẹp đa dạng, phong phú của sông Hương.

Một yếu tố nghệ thuật đặc sắc khác trong đoạn trích là nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ. Tác giả Nguyễn Tuân sử dụng ngôn ngữ phong phú, giàu hình ảnh, âm điệu,… để khắc họa vẻ đẹp của sông Hương.

Ví dụ, tác giả đã sử dụng nhiều từ láy, từ tượng thanh, từ tượng hình để tạo nên những câu văn giàu hình ảnh, âm điệu. Ví dụ, tác giả đã viết: “Sông Hương đã chiến thắng được những con thác dữ, đã vượt qua những trùng điệp của Trường Sơn, đã làm nên bản hùng ca của mình giữa những cồn bãi hoang vu để trở thành một dòng sông hiền hòa, tươi đẹp, mềm mại như một tấm lụa đào, mang vẻ đẹp của một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại.” Câu văn này sử dụng nhiều từ láy như “hiền hòa”, “tươi đẹp”, “mềm mại”, “phong khoáng”,… và từ tượng thanh “kêu”, “rầm rộ”, “bừng lên”, “vẫy vùng”,… để khắc họa vẻ đẹp mạnh mẽ, phóng khoáng của sông Hương.

Ngoài ra, tác giả còn sử dụng nhiều câu văn dài, nhịp điệu chậm rãi, trầm lắng để tạo nên những đoạn văn giàu chất trữ tình, gợi cảm. Ví dụ, tác giả đã viết: “Sông Hương đã sống một đời sông nhiều thế kỷ với biết bao vui buồn của lịch sử, đã từng chứng kiến bao biến cố thăng trầm của thời cuộc, đã từng là một chiến trường oanh liệt của cuộc kháng chiến chống quân xâm lược.” Câu văn này sử dụng câu văn dài, nhịp điệu chậm rãi, trầm lắng để khắc họa vẻ đẹp lịch sử, văn hóa của sông Hương.

KẾT NỐI ĐỌC- VIẾT

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một hình ảnh độc đáo được tác giả sử dụng để làm nổi bật nét riêng của sông Hương.

Trong đoạn trích “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”, Nguyễn Tuân đã sử dụng nhiều hình ảnh độc đáo để làm nổi bật nét riêng của sông Hương. Một trong những hình ảnh độc đáo nhất là hình ảnh so sánh sông Hương với một cô gái Di-gan phóng khoáng, man dại. Hình ảnh này đã giúp người đọc hình dung được vẻ đẹp mạnh mẽ, hoang dã của sông Hương. Sông Hương như một cô gái Di-gan, mang trong mình sức sống mãnh liệt, yêu tự do, phóng khoáng. Sông Hương đã vượt qua những con thác dữ, đã vượt qua những trùng điệp của Trường Sơn để đến với thành phố Huế thơ mộng. Sông Hương như một người con gái đang tuổi xuân thì, mang trong mình vẻ đẹp tươi trẻ, tràn đầy sức sống. Hình ảnh so sánh này cũng đã thể hiện sự gắn bó của sông Hương với mảnh đất và con người xứ Huế. Sông Hương như một người con gái của xứ Huế, mang trong mình những nét đẹp đặc trưng của vùng đất này. Sông Hương là biểu tượng cho sức sống, cho tâm hồn phóng khoáng của người dân xứ Huế. Tóm lại, hình ảnh so sánh sông Hương với một cô gái Di-gan phóng khoáng, man dại là một hình ảnh độc đáo, giàu sức gợi hình, gợi cảm. Hình ảnh này đã góp phần làm nên thành công của đoạn trích “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”.

Với những hướng dẫn soạn bài Ai đã đặt tên cho dòng sông? – Sách kết nối tri thức lớp 11 tập 2 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.