Soạn bài Xà bông Con Vịt

Hướng dẫn soạn bài Xà bông Con Vịt – Sách Chân trời sáng tạo lớp 11 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Câu 1 (trang 94, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Ông Trần Chánh Chiếu muốn gián tiếp nhắn nhủ điều gì với Cai Tuất?

Trả lời

Ông Trần Chánh Chiếu là một nhà yêu nước, nhà cách mạng tài ba của Việt Nam. Ông có tấm lòng yêu nước sâu sắc, luôn mong muốn được giúp đỡ nhân dân thoát khỏi ách thống trị của thực dân Pháp. Tuy nhiên, ông cũng là một người có tâm hồn nhân hậu, luôn quan tâm đến những giá trị đích thực của cuộc sống, trong đó có tình cảm gia đình.

Trong tác phẩm “Xà bông con vịt”, ông Trần Chánh Chiếu đã gửi gắm thông điệp sâu sắc qua câu nói “Tham chi đồng bạc con cò/ Bỏ cha, bỏ mẹ theo phò Lang Sa!”. Câu nói này có nghĩa là người tham lam, chỉ biết chạy theo đồng tiền và danh vọng sẽ không ngần ngại đánh đổi những thứ quý giá nhất trong cuộc sống, kể cả tình cảm gia đình.

Tiền bạc và danh vọng là những thứ có thể đem lại cho con người những lợi ích vật chất và tinh thần nhất định. Tuy nhiên, nếu quá coi trọng những thứ này mà quên đi tình cảm gia đình, thì con người sẽ trở nên vô tâm, ích kỷ và thiếu nhân tính. Tình cảm gia đình là thứ tình cảm thiêng liêng nhất trong cuộc sống của mỗi con người. Nó là nguồn động lực, là chỗ dựa tinh thần vững chắc giúp con người vượt qua mọi khó khăn, thử thách.

Ông Trần Chánh Chiếu muốn nhắc nhở Cai Tuất, cũng như tất cả mọi người, phải biết trân trọng những giá trị đích thực của cuộc sống, trong đó có tình cảm gia đình. Tình cảm gia đình là thứ mà không gì có thể thay thế được. Hãy sống sao cho xứng đáng với những người đã sinh thành và nuôi dưỡng mình.

Câu 2 (trang 95, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Nhân vật, sự việc được nói đến ở đây (ông Lê Văn Cửu, Huỳnh Đình Điểu, khách sạn Nam Kỳ, Công ty Cổ phần “Nam Kỳ Minh Tân công nghệ”..) có phải người thực, việc thực không? 

Trả lời

Ông Trần Chánh Chiếu và doanh nhân Huỳnh Đình Điểu là hai nhân vật tiêu biểu của phong trào Minh Tân ở Nam Kỳ đầu thế kỷ 20.

Ông Trần Chánh Chiếu là một nhà yêu nước, nhà cách mạng tài ba. Ông sinh năm 1867 tại Rạch Giá, Kiên Giang. Ông là người có học thức uyên bác, có tấm lòng yêu nước sâu sắc và tinh thần đấu tranh kiên cường. Ông là người sáng lập ra tờ báo Lục Tỉnh Tân Văn, một trong những tờ báo tiên phong trong phong trào Duy Tân. Ông cũng là người chủ trương thành lập khách sạn Nam Kỳ, một trong những khách sạn đầu tiên của người Việt ở Nam Kỳ.

Huỳnh Đình Điểu là một nhà kinh doanh thành đạt và cũng là một người yêu nước. Ông là người sáng lập ra Công ty Cổ phần “Nam Kỳ Minh Tân công nghệ”, một trong những công ty đầu tiên sản xuất xà phòng và nước hoa của người Việt ở Nam Kỳ. Ông cũng là người ủng hộ phong trào Minh Tân của ông Trần Chánh Chiếu.

Có thể nói, ông Trần Chánh Chiếu và doanh nhân Huỳnh Đình Điểu là những nhân vật có đóng góp quan trọng cho phong trào Minh Tân ở Nam Kỳ. Họ là những người đã góp phần thức tỉnh tinh thần yêu nước và đấu tranh của nhân dân Việt Nam trong thời kỳ Pháp thuộc.

Câu 3 (trang 99, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Tóm tắt câu chuyện và xác định đề tài, chủ đề của văn bản trên.

Trả lời

Văn bản “Xà bông con vịt” kể về tấm lòng yêu nước của Cai Tuất, một người nông dân bình thường. Ông cùng với một số nhân sĩ yêu nước khác đã mở một xưởng sản xuất xà bông hiệu là “Con Vịt” để người Việt có thể dùng hàng Việt. Hành động này của ông thể hiện tấm lòng yêu nước sâu sắc, mong muốn góp phần làm cho đất nước giàu mạnh, tự cường.

Cai Tuất đã phải đối mặt với nhiều khó khăn, thử thách khi mở xưởng xà bông. Ông phải di dời những ngôi mộ xung quanh để có thể làm cơ sở sản xuất. Ông cũng phải thuyết phục vợ mình, vốn chỉ lo lắng cho cuộc sống gia đình, hiểu được lí tưởng của mình. Tuy nhiên, ông đã vượt qua tất cả để thực hiện được ước mơ của mình.

Khi xưởng xà bông của ông bắt đầu đi vào hoạt động, nó đã đem lại nhiều lợi ích cho người dân. Xưởng tạo công ăn việc làm cho nhiều người, góp phần phát triển kinh tế địa phương. Xà bông “Con Vịt” cũng được người dân đón nhận nồng nhiệt, trở thành một sản phẩm quen thuộc trong đời sống sinh hoạt của người Việt.

Tuy nhiên, xưởng xà bông của Cai Tuất đã bị thực dân Pháp đàn áp. Ông đã quyết định đốt xưởng xà bông của mình chứ không để nó rơi vào tay kẻ thù. Hành động của ông thể hiện tinh thần yêu nước kiên cường, bất khuất.

Văn bản “Xà bông con vịt” đã thể hiện tấm lòng yêu nước của những người dân Việt Nam trong thời kỳ Pháp thuộc. Họ là những người sẵn sàng hi sinh tất cả, kể cả tính mạng, để bảo vệ đất nước.

Câu 4 (trang 99, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Kẻ mẫu bảng dưới đây vào vở và liệt kê một số nội dung, chi tiết thuộc loại yếu tố xác định (phi hư cấu) hoặc yếu tố không xác định (có thể hư cấu) được sử dụng trong các đoạn của văn bản:

Câu 5 (trang 99, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Phân tích tính cách của Cai Tuất, cho biết sự kết hợp giữa hư cấu và phi hư cấu đã có tác dụng thế nào trong việc thể hiện tính cách của nhân vật này.

Trả lời

Tính cách của Cai Tuất đã được thể hiện rõ nét trong văn bản “Xà bông con vịt” thông qua một số chi tiết nổi bật, đặc sắc.

Trước hết, Cai Tuất là một người tài giỏi với biệt tài lựa chọn chó tốt, vốn nổi tiếng khắp vùng. Ông không hề kênh kiệu, ngược lại ông hòa đồng với xóm giềng, vui vẻ, hào phóng, sẵn sàng chia sẻ cho bà con cách chọn chó khôn mà không hề giấu giếm. Điều này thể hiện tính cách cởi mở, thân thiện, thích giúp đỡ người khác của ông.

Bên cạnh đó, Cai Tuất còn là một người luôn vui vẻ, hóm hỉnh và yêu động vật. Ông không thể ăn thịt chó, con vật mang biểu tượng trung thành với chủ; và cả thịt trâu, con vật mang biểu tượng bạn nhà nông. Ông cũng hãnh diện về con chó mực nhà mình. Điều này thể hiện tính cách lạc quan, yêu đời, yêu thiên nhiên của ông.

Không chỉ vậy, Cai Tuất còn là một người cần cù, chịu khó. Ông sẵn sàng khởi nghiệp xây dựng cơ sở sản xuất xà bông với vô vàn thử thách, khó khăn. Ông đã phải di dời những ngôi mộ xung quanh để có thể làm cơ sở sản xuất. Ông cũng phải thuyết phục vợ mình, vốn chỉ lo lắng cho cuộc sống gia đình, hiểu được lí tưởng của mình. Điều này thể hiện ý chí quyết tâm, nghị lực phi thường của ông.

Cuối cùng, Cai Tuất là một người yêu nước, luôn mong muốn góp phần làm cho đất nước giàu mạnh, tự cường. Ông cùng với một số nhân sĩ yêu nước khác đã mở một xưởng sản xuất xà bông hiệu là “Con Vịt” để người Việt có thể dùng hàng Việt. Khi xưởng xà bông của ông bị thực dân Pháp đàn áp, ông đã quyết định đốt xưởng xà bông của mình chứ không để nó rơi vào tay kẻ thù. Điều này thể hiện tinh thần yêu nước kiên cường, bất khuất của ông.

Sự kết hợp giữa hư cấu và phi hư cấu trong văn bản đã giúp thể hiện tính cách của Cai Tuất một cách phong phú và đa chiều hơn. Việc sử dụng các chi tiết hư cấu như việc Cai Tuất có biệt tài lựa chọn chó tốt, hay việc ông và điền chủ Dương cùng bị thực dân Pháp đàn áp đã tạo ra những tình huống hoặc sự kiện đặc biệt để thử thách nhân vật, từ đó thể hiện tính cách, suy nghĩ, hành động và quan điểm của Cai Tuất.

Câu 6 (trang 99, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Bình luận về cách lựa chọn hành động của Cai Tuất ở cuối văn bản. Tác phẩm giúp bạn hiểu thêm điều gì về ý thức và khát vọng tự cường dân tộc của danh nhân Việt Nam vào đầu thế kỉ XX

Trả lời

Cuối văn bản, Cai Tuất đã lựa chọn “châm lửa đốt những thùng dầu bao quanh thành chiến lũy”. Hành động này của ông thể hiện tấm lòng yêu nước sâu sắc, kiên cường, bất khuất của ông.

Cai Tuất là một người yêu nước, luôn mong muốn góp phần làm cho đất nước giàu mạnh, tự cường. Ông cùng với một số nhân sĩ yêu nước khác đã mở một xưởng sản xuất xà bông hiệu là “Con Vịt” để người Việt có thể dùng hàng Việt. Xưởng xà bông của ông đã đem lại nhiều lợi ích cho người dân, góp phần phát triển kinh tế địa phương.

Tuy nhiên, xưởng xà bông của ông đã bị thực dân Pháp đàn áp. Trước tình thế đó, Cai Tuất đã quyết định đốt xưởng xà bông của mình chứ không để nó rơi vào tay kẻ thù. Hành động này của ông thể hiện ý chí kiên cường, bất khuất của ông. Ông sẵn sàng hy sinh tất cả, kể cả sự nghiệp mà ông đã gây dựng, để bảo vệ lòng trung trinh với đất nước.

Hành động của Cai Tuất cũng thể hiện ý thức và khát vọng tự cường dân tộc của danh nhân Việt Nam vào đầu thế kỉ XX. Họ đều là những người con mang trong mình lòng yêu quê hương, đất nước lớn lao. Trong họ luôn đau đáu làm sao để dân tộc mình không phải bó tay, chịu cảnh lệ thuộc vào hàng hóa của tư bản Pháp. Họ luôn mang tinh thần “Người Việt xài hàng Việt”.

Hành động của Cai Tuất là một tấm gương sáng về lòng yêu nước, ý chí kiên cường, bất khuất. Nó đã góp phần khơi dậy tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc trong nhân dân ta.

Câu 7 (trang 99, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận biết văn bản Xà bông “Con Vịt” thuộc thể loại truyện kí.

Trả lời

Văn bản “Xà bông Con Vịt” có những dấu hiệu sau đây giúp nhận biết nó thuộc thể loại truyện kí:

• Tác giả dùng lối kể chuyện rất thực tế và chi tiết về các sự kiện và hành động của nhân vật, mô tả rõ ràng những tình huống trong câu chuyện. Đồng thời, tác giả thường sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu, gần gũi, không sử dụng những từ ngữ khó hiểu hoặc ngôn ngữ chuyên ngành.

Ví dụ, trong văn bản, tác giả đã kể rất chi tiết về quá trình Cai Tuất xây dựng xưởng xà bông, từ việc ông di dời những ngôi mộ xung quanh đến việc ông thuyết phục vợ mình, ông gặp điền chủ Dương,… Tác giả cũng sử dụng ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu để kể chuyện, giúp người đọc dễ dàng theo dõi và cảm nhận câu chuyện.

• Văn bản thường mang tính cảm động và sâu sắc về mặt tâm lý, giúp độc giả suy ngẫm về cuộc sống và con người.

Ví dụ, câu chuyện về Cai Tuất đã mang đến cho người đọc nhiều cảm xúc, từ niềm vui khi xưởng xà bông của ông đi vào hoạt động, đến nỗi buồn khi xưởng xà bông bị thực dân Pháp đàn áp, và cuối cùng là niềm cảm phục trước tinh thần yêu nước kiên cường của ông.

• Đề tài chủ yếu về cuộc sống và con người, đi sâu miêu tả số phận của những con người trong xã hội phong kiến cũ.

Ví dụ, văn bản đã khắc họa chân thực hình ảnh của Cai Tuất, một người nông dân yêu nước, luôn mong muốn góp phần làm cho đất nước giàu mạnh, tự cường.

• Nội dung chan chứa tinh thần nhân đạo: yêu thương, trân trọng những tình cảm, phẩm chất đẹp đẽ, tố cáo những gì xấu xa, tàn ác, chà đạp lên cuộc sống của những người bình thường. Đồng thời ca ngợi, trân trọng tình cảm tốt đẹp, phẩm chất tốt đẹp của con người.

Ví dụ, văn bản đã ca ngợi tinh thần yêu nước kiên cường của Cai Tuất, đồng thời tố cáo thực dân Pháp đã đàn áp, bóc lột nhân dân ta.

Với những hướng dẫn soạn bài Xà bông Con Vịt – Sách Chân trời sáng tạo lớp 11 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.