Soạn bài Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài
Hướng dẫn Soạn bài Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Phần đọc – hiểu văn bản
Câu 1 :
Các mâu thuẫn cơ bản của kịch Vũ Như Tô được thể hiện cụ thể như thế nào trong hồi V?
Kịch Vũ Như Tô của Nguyễn Huy Tưởng là một vở kịch lịch sử có nhiều mâu thuẫn kịch phức tạp. Trong hồi V, các mâu thuẫn cơ bản của vở kịch được thể hiện cụ thể như sau:
Mâu thuẫn giữa nhân dân lao động và giai cấp thống trị
Mâu thuẫn này được thể hiện rõ nét qua cuộc nổi loạn của nhân dân do Trịnh Duy Sản lãnh đạo. Cuộc nổi loạn này là kết quả tất yếu của mâu thuẫn giữa nhân dân lao động đang bị bần cùng hóa, áp bức bóc lột với giai cấp thống trị phong kiến thối nát, sa đọa. Nhân dân đã nổi dậy đòi quyền sống, đòi lật đổ ách thống trị của giai cấp phong kiến.
Trong hồi V, mâu thuẫn này được thể hiện qua đoạn đối thoại giữa Trịnh Duy Sản và quân sĩ:
Trịnh Duy Sản:
“Các ngươi là dân lành,
Cớ sao phải chịu khổ nhục?
Vua quan là kẻ thù của ta,
Chúng ta hãy đứng lên diệt trừ chúng!”
Quân sĩ:
“Chúng ta theo tướng quân,
Xông pha trận mạc,
Để đánh đuổi bọn bạo tàn,
Xây dựng đất nước thái bình!”
Cuộc nổi loạn của nhân dân đã giáng một đòn mạnh mẽ vào triều đình phong kiến Lê Tương Dực. Nó đã buộc Lê Tương Dực phải bỏ chạy, Trịnh Duy Sản chiếm giữ kinh thành.
Mâu thuẫn giữa Vũ Như Tô và nhân dân
Mâu thuẫn này xuất phát từ quan niệm nghệ thuật của Vũ Như Tô. Vũ Như Tô là một nghệ sĩ tài hoa, có hoài bão lớn lao là xây dựng một công trình nghệ thuật vĩ đại, bất tử. Nhưng hoài bão ấy lại đi ngược lại với lợi ích của nhân dân. Để xây dựng Cửu Trùng Đài, Vũ Như Tô đã lợi dụng sức lao động của nhân dân, bắt họ phải làm việc cật lực, cực nhọc. Điều này đã khiến cho nhân dân vô cùng căm phẫn.
Trong hồi V, mâu thuẫn này được thể hiện qua đoạn đối thoại giữa Vũ Như Tô và thợ xây:
Vũ Như Tô:
“Các ngươi hãy cố gắng,
Công trình này sẽ là niềm tự hào của đất nước!”
Thợ xây:
“Chúng tôi đã làm việc cật lực,
Nhưng chúng tôi chỉ được ăn uống qua loa,
Chúng tôi không còn sức lực để làm việc nữa!”
Mâu thuẫn giữa Vũ Như Tô và nhân dân là một mâu thuẫn có tính chất điển hình, phản ánh mâu thuẫn giữa nghệ thuật và đời sống, giữa cá nhân và cộng đồng.
Mâu thuẫn nội tâm của Vũ Như Tô
Mâu thuẫn này bắt nguồn từ sự xung đột giữa hai mặt trong con người Vũ Như Tô: mặt nghệ sĩ tài hoa, có hoài bão lớn lao và mặt công dân có ý thức trách nhiệm với nhân dân.
Trong hồi V, mâu thuẫn nội tâm của Vũ Như Tô được thể hiện rõ nét qua đoạn đối thoại giữa Vũ Như Tô và Đan Thiềm:
Vũ Như Tô:
“Ta đã hiến dâng cả cuộc đời cho nghệ thuật,
Nhưng ta lại không thể làm vừa lòng ai!”
Đan Thiềm:
“Tướng công hãy nghĩ cho dân,
Hãy phá bỏ Cửu Trùng Đài,
Để cứu lấy mạng sống của mình!”
Cuối cùng, Vũ Như Tô đã bị nhân dân giết chết, Cửu Trùng Đài bị phá hủy. Đây là kết cục bi thảm, nhưng cũng là kết cục tất yếu của một con người không biết cách dung hòa giữa nghệ thuật và đời sống.
Như vậy, trong hồi V, các mâu thuẫn cơ bản của kịch Vũ Như Tô được thể hiện cụ thể và sâu sắc. Các mâu thuẫn này được thể hiện qua các nhân vật, qua các sự kiện, qua các lời thoại. Qua đó, nhà văn Nguyễn Huy Tưởng đã gửi gắm những suy nghĩ, trăn trở của mình về mối quan hệ giữa nghệ thuật và đời sống, giữa cá nhân và cộng đồng.
Câu 2 :
Phân tích tính cách diễn biến tâm trạng của Vũ Như Tô và Đan Thiềm trong đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài
Đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài là đoạn kết thúc của vở kịch Vũ Như Tô của Nguyễn Huy Tưởng. Trong đoạn trích này, tính cách và diễn biến tâm trạng của hai nhân vật chính là Vũ Như Tô và Đan Thiềm được thể hiện rõ nét.
Vũ Như Tô
Vũ Như Tô là một kiến trúc sư tài hoa, có hoài bão lớn lao là xây dựng một công trình nghệ thuật vĩ đại, bất tử. Hoài bão ấy đã thôi thúc ông chấp nhận lời mời của hôn quân Lê Tương Dực, xây dựng Cửu Trùng Đài.
Trong đoạn trích, Vũ Như Tô vẫn giữ nguyên lý tưởng nghệ thuật của mình. Ông tin rằng Cửu Trùng Đài sẽ là một công trình nghệ thuật tuyệt đẹp, sẽ là niềm tự hào của đất nước. Tuy nhiên, ông không nhận ra rằng hoài bão của mình đã đi ngược lại với lợi ích của nhân dân. Để xây dựng Cửu Trùng Đài, ông đã lợi dụng sức lao động của nhân dân, bắt họ phải làm việc cật lực, cực nhọc. Điều này đã khiến cho nhân dân vô cùng căm phẫn.
Trước sự xuất hiện của Trịnh Duy Sản và cuộc nổi loạn của nhân dân, Vũ Như Tô vẫn không thay đổi quan điểm của mình. Ông vẫn cho rằng Cửu Trùng Đài là một công trình nghệ thuật cao cả, không thể phá hủy.
Tâm trạng của Vũ Như Tô trong đoạn trích có thể chia làm hai giai đoạn:
- Giai đoạn đầu: Vũ Như Tô vẫn giữ nguyên lý tưởng nghệ thuật của mình, tin tưởng vào công trình Cửu Trùng Đài. Ông tỏ ra bình tĩnh, tự tin trước sự xuất hiện của Trịnh Duy Sản và cuộc nổi loạn của nhân dân.
“Ta đã hiến dâng cả cuộc đời cho nghệ thuật,
Nhưng ta lại không thể làm vừa lòng ai!”
- Giai đoạn sau: Vũ Như Tô nhận ra sự thất bại của mình, ông rơi vào trạng thái tuyệt vọng, đau khổ. Ông nhận ra rằng mình đã gây ra tội ác đối với nhân dân.
“Ta đã sai rồi,
Ta đã sai rồi!”
Cuối cùng, Vũ Như Tô đã bị nhân dân giết chết, Cửu Trùng Đài bị phá hủy. Đây là kết cục bi thảm, nhưng cũng là kết cục tất yếu của một con người không biết cách dung hòa giữa nghệ thuật và đời sống.
Đan Thiềm
Đan Thiềm là một cung nữ có chút ít nhan sắc và lòng nhân hậu, biết quý trọng nhân tài. Nàng đã dành cho Vũ Như Tô bao tình cảm đặc biệt.
Trong đoạn trích, Đan Thiềm là người luôn lo lắng cho Vũ Như Tô. Nàng đã khuyên Vũ Như Tô bỏ chạy, nhưng ông nhất quyết không đồng ý.
Trước sự xuất hiện của Trịnh Duy Sản và cuộc nổi loạn của nhân dân, Đan Thiềm vẫn một lòng trung thành với Vũ Như Tô. Nàng đã hy sinh thân mình để bảo vệ Vũ Như Tô.
Tâm trạng của Đan Thiềm trong đoạn trích có thể chia làm hai giai đoạn:
- Giai đoạn đầu: Đan Thiềm lo lắng cho Vũ Như Tô, khuyên ông bỏ chạy.
“Tướng công hãy nghĩ cho dân,
Hãy phá bỏ Cửu Trùng Đài,
Để cứu lấy mạng sống của mình!”
- Giai đoạn sau: Đan Thiềm tuyệt vọng, đau khổ khi Vũ Như Tô bị giết chết. Nàng đã hy sinh thân mình để bảo vệ Vũ Như Tô.
“Ta chết cùng tướng công,
Ta sẽ không bao giờ rời xa tướng công!”
Tính cách và diễn biến tâm trạng của Vũ Như Tô và Đan Thiềm trong đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài đã được Nguyễn Huy Tưởng khắc họa một cách chân thực, sinh động. Qua đó, nhà văn đã gửi gắm những suy nghĩ, trăn trở của mình về mối quan hệ giữa nghệ thuật và đời sống, giữa cá nhân và cộng đồng.
Câu 3 :
Mâu thuẫn giữa quan niệm nghệ thuật cao siêu thuần túy của muôn đời và lợi ích thiết thân của nhân dân chưa được tác giả giải quyết dứt khoát
Mâu thuẫn này được thể hiện rõ nét ở hồi cuối của vở kịch. Ở hồi này, cuộc nổi loạn của nhân dân do Trịnh Duy Sản lãnh đạo đã diễn ra. Nhân dân đã nổi dậy đòi quyền sống, đòi lật đổ ách thống trị của giai cấp phong kiến.
Vũ Như Tô, một nghệ sĩ tài hoa, có hoài bão lớn lao là xây dựng một công trình nghệ thuật vĩ đại, bất tử. Hoài bão ấy đã thôi thúc ông chấp nhận lời mời của hôn quân Lê Tương Dực, xây dựng Cửu Trùng Đài.
Tuy nhiên, Cửu Trùng Đài lại được xây dựng trên xương máu của nhân dân. Để xây dựng Cửu Trùng Đài, Vũ Như Tô đã lợi dụng sức lao động của nhân dân, bắt họ phải làm việc cật lực, cực nhọc. Điều này đã khiến cho nhân dân vô cùng căm phẫn.
Trước sự xuất hiện của Trịnh Duy Sản và cuộc nổi loạn của nhân dân, Vũ Như Tô vẫn không thay đổi quan điểm của mình. Ông vẫn cho rằng Cửu Trùng Đài là một công trình nghệ thuật cao cả, không thể phá hủy.
Cuối cùng, Cửu Trùng Đài đã bị phá hủy, Vũ Như Tô bị nhân dân giết chết. Đây là kết cục bi thảm, nhưng cũng là kết cục tất yếu của một con người không biết cách dung hòa giữa nghệ thuật và đời sống.
Cách giải quyết mâu thuẫn ấy
Theo tôi, mâu thuẫn giữa quan niệm nghệ thuật cao siêu thuần túy của muôn đời và lợi ích thiết thân của nhân dân có thể được giải quyết như sau:
- Nghệ thuật phải gắn liền với đời sống, phục vụ cho lợi ích của nhân dân.
- Nghệ sĩ phải có ý thức trách nhiệm với nhân dân, không được phép lợi dụng nghệ thuật để phục vụ cho lợi ích cá nhân hoặc của giai cấp thống trị.
Để giải quyết mâu thuẫn này, cần phải có sự kết hợp hài hòa giữa hai yếu tố: nghệ thuật và đời sống. Nghệ thuật phải có giá trị thẩm mỹ cao, nhưng đồng thời cũng phải có ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Nghệ sĩ phải có tài năng, nhưng đồng thời cũng phải có tâm huyết, có trách nhiệm với nhân dân.
Với cách giải quyết này, mâu thuẫn giữa nghệ thuật và đời sống sẽ được giải quyết một cách thỏa đáng, vừa đảm bảo cho sự phát triển của nghệ thuật, vừa đáp ứng được lợi ích của nhân dân.
Câu 4 :
Đặc sắc về nghệ thuật của kịch Vũ Như Tô được thể hiện qua đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài
Đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài là đoạn kết thúc của vở kịch Vũ Như Tô của Nguyễn Huy Tưởng. Trong đoạn trích này, các đặc sắc về nghệ thuật của kịch Vũ Như Tô được thể hiện rõ nét, cụ thể như sau:
Ngôn ngữ kịch điêu luyện, có tính tổng hợp cao
Ngôn ngữ kịch trong đoạn trích được sử dụng một cách điêu luyện, có tính tổng hợp cao. Ngôn ngữ của nhân vật vừa thể hiện tính cách, tâm trạng, vừa thể hiện được nội dung tư tưởng của tác phẩm.
Ví dụ, ngôn ngữ của Vũ Như Tô vừa thể hiện tính cách kiên định, bất chấp mọi thứ của ông, vừa thể hiện được lý tưởng nghệ thuật cao đẹp của ông:
“Ta đã hiến dâng cả cuộc đời cho nghệ thuật,
Nhưng ta lại không thể làm vừa lòng ai!”
Ngôn ngữ của Đan Thiềm vừa thể hiện tình yêu của nàng dành cho Vũ Như Tô, vừa thể hiện sự lo lắng, trăn trở của nàng về Vũ Như Tô:
“Tướng công hãy nghĩ cho dân,
Hãy phá bỏ Cửu Trùng Đài,
Để cứu lấy mạng sống của mình!”
Lớp kịch trong hồi V được chuyển một cách linh hoạt, tự nhiên, logic, liền mạch
Lớp kịch trong hồi V được chuyển một cách linh hoạt, tự nhiên, logic, liền mạch. Các lớp kịch được chuyển đổi một cách hợp lý, tạo nên sự hấp dẫn và lôi cuốn người đọc.
Ví dụ, lớp kịch đầu tiên là cuộc đối thoại giữa Vũ Như Tô và Đan Thiềm. Lớp kịch này đã giới thiệu được tình trạng hiện tại của Cửu Trùng Đài và tâm trạng của Vũ Như Tô, Đan Thiềm.
Lớp kịch thứ hai là cuộc đối thoại giữa Vũ Như Tô và Trịnh Duy Sản. Lớp kịch này đã thể hiện rõ mâu thuẫn giữa Vũ Như Tô và Trịnh Duy Sản, cũng như mâu thuẫn giữa Vũ Như Tô và nhân dân.
Lớp kịch thứ ba là cuộc nổi loạn của nhân dân do Trịnh Duy Sản lãnh đạo. Lớp kịch này đã thể hiện đỉnh điểm của mâu thuẫn trong vở kịch, cũng như kết cục bi thảm của Vũ Như Tô và Cửu Trùng Đài.
Tác giả đã sử dụng linh hoạt các thủ pháp nghệ thuật để khắc họa nhân vật, miêu tả tâm trạng, dẫn dắt và đẩy xung đột lên cao
Tác giả đã sử dụng linh hoạt các thủ pháp nghệ thuật để khắc họa nhân vật, miêu tả tâm trạng, dẫn dắt và đẩy xung đột lên cao.
Ví dụ, tác giả đã sử dụng thủ pháp tương phản để khắc họa tính cách của Vũ Như Tô. Vũ Như Tô là một người tài hoa, có hoài bão lớn lao, nhưng lại có phần bảo thủ, cố chấp.
Tác giả cũng đã sử dụng thủ pháp miêu tả tâm trạng để thể hiện sự bi kịch của Vũ Như Tô. Vũ Như Tô là một người tài hoa, nhưng lại không thể dung hòa được giữa nghệ thuật và đời sống, cuối cùng phải chịu kết cục bi thảm.
Tác giả cũng đã sử dụng thủ pháp dẫn dắt và đẩy xung đột lên cao để tạo nên kịch tính cho vở kịch. Cuộc nổi loạn của nhân dân do Trịnh Duy Sản lãnh đạo đã đẩy xung đột trong vở kịch lên đỉnh điểm, dẫn đến kết cục bi thảm của Vũ Như Tô và Cửu Trùng Đài.
Tóm lại, đoạn trích Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài đã thể hiện rõ nét các đặc sắc về nghệ thuật của kịch Vũ Như Tô. Các đặc sắc này đã góp phần tạo nên giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc cho vở kịch.
Luyện tập
Câu 1 :
– Lời đề tựa chính là sự băn khoăn, trăn trở trong tư tưởng của tác giả.
– Lời đề tựa đã nêu lên một tư tưởng quan trọng về mối quan hệ giữa văn chương và đời sống: văn chương ngoài bản thân nghệ thuật còn phải gắn bó với đời sống.
Với những hướng dẫn Soạn bài Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
