Soạn bài Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một bài thơ
Hướng dẫn Soạn bài Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một bài thơ – Ngữ văn 10 Chân trời sáng tạo chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
TRI THỨC VỀ KIỂU BÀI
Kiểu bài:
Phân tích, đánh giá một bài thơ: chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật là kiểu bài nghị luận văn học dùng lí lẽ và bằng chứng để làm rõ giá trị nội dung, nghệ thuật của bài thơ ấy.
– Về nội dung:
- Xác định được chủ đề và phân tích, đánh giá ý nghĩa, giá trị của chủ đề bài thơ.
- Phân tích, đánh giá được một số nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật như dạng thức xuất hiện của chủ thể trữ tình, kết cấu, từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp, biện pháp tu từ,…
– Về kĩ năng:
- Lập luận chặt chẽ, thể hiện được những suy nghĩ, cảm nhận của người viết về bài thơ.
- Có bằng chứng tin cậy từ bài thơ.
- Diễn đạt mạch lạc, sử dụng được các câu chuyển tiếp, các từ ngữ liên kết giúp người đọc nhận ra mạch lập luận.
- Bố cục bài viết gồm 3 phần:
Mở bài: giới thiệu bài thơ và tác giả; nêu nhận xét khái quát về nội dung, nghệ thuật của bài thơ.
Thân bài: lần lượt phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ.
Kết bài: khẳng định lại giá trị chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ; tác động của bài thơ đối với bản thân hoặc cảm nghĩ về tác phẩm.
ĐỌC NGỮ LIỆU THAM KHẢO
Sức gợi tả của hình ảnh trong bài thơ Thu Điếu
(Nguyễn Khuyến)
Câu 1: (trang 74 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1)
– Theo em, ngữ liệu trên chưa phải là một bài viết hoàn chỉnh.
– Căn cứ vào những yếu tố sau:
+ Trong bài viết ở ngữ liệu chưa đảm bảo hình thức cấu trúc một bài viết vì chỉ có phần phân tích, chưa có phần mở bài giới thiệu vấn đề sẽ nói trong bài và kết luận về những giá trị của bài thơ.
Câu 2: (trang 74 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1)
– Nội dung phân tích, đánh giá được trình bày theo lối kết hợp cả chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật.
– Cách trình bày như vậy giúp người đọc, người nghe có những hiểu biết chi tiết về tất cả những vấn đề có liên quan đến luận điểm chính, tạo sự hài hòa cho bài viết khi có sự xen kẽ.
Câu 3: (trang 74 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1)
– Các ý chính được trình bày trong ngữ liệu:
- Không gian trong và lạnh của ao thu.
- Sự tĩnh lặng của không gian.
- Sự cao rộng của không gian.
Câu 4: (trang 74 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1)
– Những dẫn chứng, lý lẽ được tác giả sử dụng để gợi tả hình ảnh trong bài thơ Thu điếu:
- Không gian trong và lạnh: lạnh lẽo, trong veo.
- Phong cảnh ao thu tươi tắn, yên tĩnh: sóng biếc, lá gàng, gợn tí, khẽ đưa.
- Trời trong xanh, yên tĩnh, cao vút: trời xanh ngắt, vắng teo, lơ lửng.
Câu 5: (trang 74 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1)
Việc đánh giá chủ đề và hình thức nghệ thuật xuất phát từ đặc trưng thể loại của tác phẩm. Mỗi thể loại sẽ có những đặc điểm nhận dạng khác nhau như các bài thơ trữ tình sẽ thiên về hình ảnh với cảm xúc lãng mạn,… Việc đánh giá như vậy sẽ giúp người đọc, người nghe hình dung rõ ràng nhất về thể loại mà bài viết muốn nói đến.
THỰC HÀNH VIẾT THEO QUY TRÌNH
Hãy viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá về chủ đề và một số nét đặc sắc về nghệ thuật của một bài thơ (thơ lục bát, thơ thất ngôn bát cú hoặc tứ tuyệt).
Bài viết tham khảo
Nguyễn Đình Thi là một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền thơ ca Việt Nam hiện đại. Ông có phong cách thơ đa dạng, phong phú, thể hiện nhiều đề tài, nội dung phong phú. Một trong những bài thơ nổi tiếng của ông là bài thơ “Nắng đã hanh rồi”. Bài thơ được sáng tác năm 1949, khi tác giả đang ở chiến khu Việt Bắc.
Ở khổ thơ đầu tiên, tác giả miêu tả cảnh thiên nhiên mùa đông ở quê hương với những hình ảnh, từ ngữ gợi tả sự khô cằn, héo úa:
Nắng đã hanh rồi
Sân nhà trống trải
Mái tranh khô cong
Trên núi mây mờ
Nắng đã hanh khiến sân nhà trở nên trống trải, mái tranh khô cong. Trên núi, mây mờ ẩn hiện, khiến cho khung cảnh trở nên buồn tẻ, ảm đạm. Nhưng sang tới khổ thơ thứ hai, tác giả thể hiện tâm trạng vui tươi, phấn chấn khi cảm nhận được sự thay đổi của thời tiết:
Nắng đã hanh rồi
Trên vai áo bố
Dày một lớp bụi
Tiếng sếu vọng sông gày
Tiếng sếu vọng sông gầy như báo hiệu một mùa xuân mới đang đến gần. Nắng đã hanh khiến cho những lớp bụi dày đặc trên vai áo bố cũng bay đi. Hình ảnh này tượng trưng cho sự thay đổi của thời tiết, cũng là sự thay đổi của tâm trạng con người. Bằng những hình ảnh, từ ngữ giản dị, mộc mạc, tác giả đã thể hiện thành công cảm nhận tinh tế của mình trước sự thay đổi của thời tiết. Qua đó, tác giả cũng thể hiện niềm vui tươi, phấn chấn khi cảm nhận được sự thay đổi của thời tiết, cũng là sự thay đổi của tâm trạng con người.
Ngoài ra, bài thơ còn có thể được hiểu theo một cách khác. Đó là tâm trạng của một người con đang nhớ quê hương, nhớ những ngày tháng tuổi thơ. Nắng hanh là dấu hiệu của mùa xuân, cũng là dấu hiệu của sự thay đổi, của sự khởi đầu mới. Nhà thơ nhớ quê hương cũng là nhớ về một thời gian đầy ắp những kỉ niệm đẹp đẽ, đáng nhớ.
Nhìn chung, “Nắng đã hanh rồi” là một bài thơ hay, giàu ý nghĩa. Bài thơ thể hiện được tài năng và phong cách thơ của Nguyễn Đình Thi.
Với những hướng dẫn Soạn bài Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một bài thơ – Ngữ văn 10 Chân trời sáng tạo chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
