Soạn bài Viết bài văn nghị luận về một tác phẩm truyện

Hướng dẫn Soạn bài Viết bài văn nghị luận về một tác phẩm truyện – Sách Cánh Diều Lớp 11 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

1) Định hướng

1.1) Nghị luận về một tác phẩm truyện

– Nghị luận về một tác phẩm truyện là phân tích, đánh giá về các yếu tố nội dung. hình thức của truyện bằng những ý kiến, li lẽ và dẫn chứng cụ thể.

– Yêu cầu nghị luận về một tác phẩm truyện có thể là phân tích, đánh giá toàn bộ tác phẩm nhưng cũng có thể chỉ tập trung phân tích một số yếu tố nội dung hoặc hình thức của truyện. Ví dụ:

   + Phân tích truyện ngắn Một người Hà Nội của Nguyễn Khải.

   + Vẻ đẹp của nhân vật Đan-kô trong văn bản Trái tim Đan-kô của Go-rơ-ki.

   + Suy nghĩ về triết lí hạnh phúc trong truyện Tầng hai của Phong Điệp.

   + Tình yêu quê hương trong truyện ngắn Nắng đẹp miền quê ngoại của Trang Thế Hy

1.2) Để viết bài nghị luận về một tác phẩm truyện, các em cần chú ý: Xác định rõ yêu cầu nghị luận mà để bài đã nêu.

– Đọc lại văn bản truyện được nêu ra trong đề bài, tìm đọc các nguồn tài liệu có liên quan đến tác giả, tác phẩm.

– Suy nghĩ và thực hiện theo các bước viết bài nghị luận văn học.

2) Thực hành

2.1) Thực hành viết theo các bước

Bài tập: Vẻ đẹp của nhân vật Đan-kô trong văn bản “Trái tim Đan-kô” của Go-ro-ki.

a) Chuẩn bị

– Đọc kĩ đề bài và suy nghĩ để xác định các yêu cầu nghị luận trước khi viết.

– Đọc lại văn bản Trái tim Đan-kô, tìm và ghi lại những chi tiết liên quan đến lời nói, hành động, ý nghĩ, tình cảm của Đan-kô.

– Tìm đọc các tài liệu có liên quan đến tác giả Go-rơ-ki và truyện ngắn Bà lão I-déc-ghim, ghi lại những ý kiến quan trọng có thể dùng để trích dẫn hoặc mở rộng bàn luận.

b) Tìm ý và lập dàn ý

– Tim ý cho bài viết bằng cách đặt và trả lời các câu hỏi sau:

   + Nhân vật Đan-kô xuất hiện khi đoàn người đang trong tình thế nào?

   + Hành động và tâm trạng của đoàn người khi di chuyển trong rừng rậm ra sao? Qua mỗi chặng đường. Đan-kô đã có những lời nói, hành động, ý nghĩ, tình cảm gì

   + Suy nghĩ, hành động nào của Đan-kô gây ấn tượng sâu sắc nhất? Vì sao?

   + Tác giả thể hiện vẻ đẹp của hình tượng Đan-kô qua những yếu tố nghệ thuật nào

   + Qua hành động và tình cảm của Đan-kô dành cho đoàn người, tác giả muốn nhắn gửi thông điệp gì? Thông điệp đó có ý nghĩa như thế nào với cuộc sống hôm nay? Vì sao?

– Lập dàn ý cho bài viết bằng cách lựa chọn, sắp xếp các ý theo bố cục ba phần.

c) Viết

Dựa vào dàn ý đã chuẩn bị để thực hành với những yêu cầu khác nhau:

– Viết đoạn mở bài, hoặc một đoạn trong  phần thân bài.

– Viết bài văn hoàn chỉnh.

* Bài viết mẫu tham khảo

“Trái tim Đan-kô” là một trong những truyện ngắn nổi tiếng nhất của nhà văn Nga Maxim Gorki. Tác phẩm kể về câu chuyện của chàng trai Đan-kô, người đã dẫn dắt bộ tộc của mình thoát khỏi khu rừng tối tăm, hiểm nguy. Qua nhân vật Đan-kô, nhà văn đã thể hiện những vẻ đẹp phẩm chất cao quý của con người.

Đan-kô là một chàng trai dũng cảm, kiên cường, không chịu khuất phục trước khó khăn, thử thách. Khi bộ tộc của anh đang phải sống trong khu rừng tối tăm, hiểm nguy, anh đã đứng lên kêu gọi mọi người cùng nhau đoàn kết, thoát khỏi nơi đây. Anh đã dũng cảm dẫn đầu đoàn người đi vào khu rừng, sẵn sàng đối mặt với những nguy hiểm.

Đan-kô cũng là một người giàu lòng yêu thương, luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác. Khi thấy bộ tộc đang chìm trong bóng tối, anh đã lấy trái tim của mình đốt lên ngọn lửa, dẫn đường cho mọi người đi ra khỏi khu rừng. Anh đã sẵn sàng hi sinh tính mạng của mình để cứu lấy bộ tộc.

Ngoài ra, Đan-kô còn là một người có ý chí, nghị lực phi thường. Anh đã không ngừng vượt qua những khó khăn, thử thách để đưa bộ tộc đến với vùng đất mới. Anh là một tấm gương sáng về lòng dũng cảm, yêu thương, ý chí và nghị lực của con người.

Vẻ đẹp của nhân vật Đan-kô được thể hiện qua những chi tiết, hình ảnh cụ thể trong tác phẩm. Đầu tiên, là chi tiết Đan-kô dẫn đầu đoàn người đi vào khu rừng tối tăm, hiểm nguy. Chi tiết này cho thấy Đan-kô là một người dũng cảm, không chịu khuất phục trước khó khăn, thử thách.

Thứ hai, là chi tiết Đan-kô lấy trái tim của mình đốt lên ngọn lửa, dẫn đường cho mọi người đi ra khỏi khu rừng. Chi tiết này cho thấy Đan-kô là một người giàu lòng yêu thương, luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác.

Thứ ba, là chi tiết Đan-kô đã hi sinh tính mạng của mình để cứu lấy bộ tộc. Chi tiết này cho thấy Đan-kô là một người có ý chí, nghị lực phi thường.

Vẻ đẹp của nhân vật Đan-kô là biểu tượng cho những phẩm chất cao quý của con người. Đó là lòng dũng cảm, yêu thương, ý chí, nghị lực. Những phẩm chất này luôn là nguồn động lực to lớn giúp con người vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong cuộc sống.

Vẻ đẹp của nhân vật Đan-kô không chỉ có ý nghĩa trong tác phẩm mà còn có ý nghĩa trong cuộc sống. Nó nhắc nhở chúng ta phải luôn sống có lòng dũng cảm, yêu thương, ý chí, nghị lực để có thể xây dựng một cuộc sống tốt đẹp hơn.

d) Kiểm tra và chỉnh sửa

2.2) Rèn luyện kĩ năng viết: Phân tích tác dụng của hình thức truyện

a) Cách thức

– Hình thức truyện gồm nhiều yếu tố như: nhan đề, chi tiết, cốt truyện, nhân vật, người kể chuyện và điểm nhìn, bối cảnh, lời người kể chuyện và lời nhân vật, biểu tượng,…

– Mỗi yếu tố hình thức trong một tác phẩm truyền có tác dụng nghệ thuật riêng. Ví dụ: Nhan đề có tác dụng gây tò mò, thu hút người đọc đến với tác phẩm truyện, gợi cho người đọc khả năng phỏng đoàn, suy luận về nội dung truyện, giúp họ khắc sâu ấn tượng và ý nghĩa của truyện sau khi đọc xong. Người kể chuyện và điểm nhìn có tác dụng dẫn dắt câu chuyện, đưa ra các ý kiến nhận xét, binh luận về nhân vật và sự việc, giúp người dọc có những manh mối quan trọng để hiểu được phẩm chất, tinh cách, số phận của nhân vật, chủ đề và ý nghĩa của tác phẩm truyện.

– Toàn bộ các yếu tố hình thức của một tác phẩm truyện đều nhằm mục dịch biểu đạt nội dung, ý nghĩa của truyện một cách thú vị, hấp dẫn, độc đáo, sâu sắc. Vì thế, tuỳ theo yêu cầu của đề bài, khi viết bài văn (hoặc đoạn văn) nghị luận phân tích tác dụng của hình thức truyện, cần lưu ý đến tác dụng riêng của từng yếu tố cũng như tác dụng của toàn bộ yếu tố hình thức trong tác phẩm đối với việc biểu đạt nội dung và tác động vào người đọc.

b) Bài tập: Đọc đoạn văn sau đây và cho biết người viết đã phân tích yếu tố hình thức nào của truyện “Kép Tư Bền” (Nguyễn Công Hoan).

“Tiếng cười ở đây không giống tiếng cười vỡ lở tung tóe, tiếng cười phá ra như kiểu tiểu lâm, mà là tiếng cười ra nước mắt, xuất phát từ một chủ nghĩa nhân đạo sâu sắc. Tác giả đã khai thác triệt để những mâu thuẫn trong cảnh ngộ bị đát ấy; mâu thuẫn giữa tâm trạng Tư Bền và vai trò anh đóng, mâu thuẫn giữa tiếng cười của khán giả và tiếng khóc thầm của người đóng kịch, mâu thuẫn giữa cảnh tưng bừng trong rạp hát và cảnh ông bố chết lặng lẽ ở nhà. Kép Tư Bền buộc phải đóng một vai kịch. Hành động trong truyện càng đi tới thì tình huống càng bi thảm hơn. Người nghệ sĩ chân chính trong xã hội kim tiền không có tự do vì trong xã hội này, tình yêu và nghệ thuật đã biến thành hàng hóa”.

Người viết đã phân tích chi tiết truyện. Qua đó làm nổi bật lên mâu thuẫn trong cảnh ngộ bi đát mà Tư Bền gặp phải. Dù trong lòng anh đang lo lắng cho bệnh tình của người cha mà ngoài mặt phai tươi cười mua vui cho người khác. Tiếng cười sung sướng vui vẻ của khán giả càng làm nổi bật nỗi đau đớn, lo lắng trong lòng Tư Bền. Qua việc phân tích yếu tố hình thức chi tiết truyện, người viết đã đưa ra các ý kiến nhận xét, bình luận về nhân vật và sự việc; giúp người đọc có những manh mối quan trọng để hiểu được phẩm chất, tính cách, số phận của nhân vật, chủ đề và ý nghĩa của tác phẩm truyện.

Với những hướng dẫn Soạn bài Viết bài văn nghị luận về một tác phẩm truyện – Sách Cánh Diều Lớp 11 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.