Soạn bài Viết bài làm văn số 5: Nghị luận văn học

Hướng dẫn Soạn bài Viết bài làm văn số 5: Nghị luận văn học chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Đề 1: Trong một bức thư bàn luận về văn chương, Nguyễn văn Siêu có viết: “Văn chương […] có loại đáng thờ, có loại ko đáng thờ. Loại không đáng thờ là loại chỉ chuyên chú ở văn chương. Loại đáng thờ là loại chuyên chú ở con người”. Hãy phát biểu ý kiến về quan niệm trên.

Dàn ý

• Mở bài
  • Giới thiệu khái quát về Nguyễn Văn Siêu và quan niệm của ông về văn chương.
  • Nêu vấn đề cần nghị luận: Quan niệm của Nguyễn Văn Siêu về văn chương: “Văn chương […] có loại đáng thờ, có loại ko đáng thờ. Loại không đáng thờ là loại chỉ chuyên chú ở văn chương. Loại đáng thờ là loại chuyên chú ở con người”.
• Thân bài
  • Giải thích quan niệm của Nguyễn Văn Siêu:
    • “Văn chương đáng thờ” là loại văn chương hướng đến con người, phản ánh cuộc sống của con người, thể hiện những giá trị nhân văn cao đẹp.
    • “Văn chương không đáng thờ” là loại văn chương chỉ chú trọng đến hình thức, ngôn từ, không có giá trị thực chất, không mang lại lợi ích cho con người.
  • Bàn luận:
    • Quan niệm của Nguyễn Văn Siêu là một quan niệm đúng đắn, sâu sắc.
    • Văn chương là một loại hình nghệ thuật đặc biệt, có khả năng tác động sâu sắc đến tâm hồn, tình cảm của con người. Văn chương có thể giúp con người hiểu biết về cuộc sống, về bản thân mình, về những giá trị nhân văn cao đẹp.
    • Một tác phẩm văn chương được coi là “đáng thờ” khi nó có khả năng thực hiện những chức năng cơ bản của văn chương, đó là:
      • Phản ánh cuộc sống của con người.
      • Thể hiện những giá trị nhân văn cao đẹp.
      • Giải trí, giáo dục, thẩm mỹ cho con người.
    • Một tác phẩm văn chương chỉ chú trọng đến hình thức, ngôn từ, không có giá trị thực chất, không mang lại lợi ích cho con người thì không thể coi là “đáng thờ”.
• Kết bài
  • Khẳng định lại quan niệm của Nguyễn Văn Siêu về văn chương.
  • Liên hệ thực tế.

Bài làm

Trong một bức thư bàn luận về văn chương, Nguyễn Văn Siêu đã viết: “Văn chương […] có loại đáng thờ, có loại ko đáng thờ. Loại không đáng thờ là loại chỉ chuyên chú ở văn chương. Loại đáng thờ là loại chuyên chú ở con người”.

Quan niệm của Nguyễn Văn Siêu đã nêu lên hai loại văn chương: văn chương đáng thờ và văn chương không đáng thờ. Văn chương đáng thờ là loại văn chương hướng đến con người, phản ánh cuộc sống của con người, thể hiện những giá trị nhân văn cao đẹp. Văn chương không đáng thờ là loại văn chương chỉ chú trọng đến hình thức, ngôn từ, không có giá trị thực chất, không mang lại lợi ích cho con người.

Quan niệm của Nguyễn Văn Siêu là một quan niệm đúng đắn, sâu sắc. Văn chương là một loại hình nghệ thuật đặc biệt, có khả năng tác động sâu sắc đến tâm hồn, tình cảm của con người. Văn chương có thể giúp con người hiểu biết về cuộc sống, về bản thân mình, về những giá trị nhân văn cao đẹp.

Một tác phẩm văn chương được coi là “đáng thờ” khi nó có khả năng thực hiện những chức năng cơ bản của văn chương, đó là:

• Phản ánh cuộc sống của con người.
• Thể hiện những giá trị nhân văn cao đẹp.
• Giải trí, giáo dục, thẩm mỹ cho con người.

Một tác phẩm văn chương chỉ chú trọng đến hình thức, ngôn từ, không có giá trị thực chất, không mang lại lợi ích cho con người thì không thể coi là “đáng thờ”.

Trong thực tế, có rất nhiều tác phẩm văn chương đã thể hiện được quan niệm của Nguyễn Văn Siêu. Ví dụ như tác phẩm “Vợ chồng A Phủ” của Tô Hoài đã phản ánh chân thực cuộc sống của người dân miền núi Tây Bắc dưới ách thống trị của thực dân phong kiến. Tác phẩm không chỉ mang giá trị hiện thực mà còn mang giá trị nhân đạo sâu sắc. Nó đã thể hiện được sức sống tiềm tàng, khát vọng tự do, hạnh phúc của con người.

Tóm lại, quan niệm của Nguyễn Văn Siêu về văn chương là một quan niệm đúng đắn, sâu sắc. Quan niệm này đã góp phần định hướng cho quá trình sáng tạo và thưởng thức văn chương của con người.

Đề 2: Buy-phông, nhà văn Pháp nổi tiếng, có viết: “Phong cách chính là người.” Anh (chị) hiểu ý kiến trên như thế nào?

Dàn ý

• Mở bài:
  • Giới thiệu ý kiến của Buy-phông
  • Nêu vấn đề cần nghị luận
• Thân bài:
  • Giải thích ý kiến:
    • Phong cách là gì?
    • Người là gì?
    • Quan hệ giữa phong cách và người
  • Chứng minh ý kiến:
    • Phong cách thể hiện bản chất, tính cách của con người
    • Phong cách giúp con người khẳng định giá trị bản thân
    • Phong cách góp phần tạo nên sự khác biệt của mỗi cá nhân
• Kết bài:
  • Khẳng định lại ý kiến
  • Bài học nhận thức và hành động

Bài làm

Buy-phông là một nhà văn Pháp nổi tiếng, ông đã có nhiều tác phẩm văn học có giá trị. Trong một bài viết của mình, ông đã khẳng định: “Phong cách chính là người.”

Phong cách là cách thể hiện của con người trong mọi lĩnh vực của đời sống, từ cách ăn mặc, cách nói năng, cách ứng xử đến cách làm việc, cách sống,… Bản chất của con người được thể hiện rõ nhất qua phong cách.

Người là một thực thể sinh học và xã hội, là sự thống nhất giữa hai mặt sinh vật và xã hội. Bản chất của con người được hình thành từ nhiều yếu tố, trong đó có các yếu tố tự nhiên như di truyền, môi trường sinh thái,… và các yếu tố xã hội như gia đình, nhà trường, xã hội,…

Phong cách là sản phẩm của bản chất con người. Bản chất con người càng cao đẹp thì phong cách càng đẹp đẽ, thanh lịch. Ngược lại, bản chất con người xấu xa thì phong cách cũng xấu xa, thô thiển.

Phong cách giúp con người khẳng định giá trị bản thân. Mỗi người đều có những nét riêng, độc đáo trong phong cách của mình. Phong cách giúp con người thể hiện cá tính, thể hiện bản sắc của mình. Khi có phong cách riêng, con người sẽ trở nên tự tin, thành công hơn trong cuộc sống.

Phong cách góp phần tạo nên sự khác biệt của mỗi cá nhân. Trong xã hội, có rất nhiều người, có rất nhiều mối quan hệ. Phong cách giúp con người trở nên nổi bật, dễ dàng được ghi nhớ, tạo nên sự khác biệt với những người khác.

Như vậy, ý kiến của Buy-phông là hoàn toàn đúng đắn. Phong cách là một biểu hiện quan trọng của con người. Nó thể hiện bản chất, tính cách của con người, giúp con người khẳng định giá trị bản thân và tạo nên sự khác biệt.

Mỗi người cần ý thức được tầm quan trọng của phong cách. Cần xây dựng cho mình một phong cách đẹp đẽ, thanh lịch, phù hợp với bản thân và hoàn cảnh xã hội.

Đề 3: Anh (chị) hãy bày tỏ quan điểm của mình về ý kiến của nhà văn Pháp La Bơ-ruy-e: “Khi một tác phẩm nâng cao tinh thần ta lên và gợi cho ta những tình cảm cao quý và can đảm, không cần tìm một nguyên tắc nào để đánh giá nó nữa: đó là một cuốn sách hay và do một nghệ sĩ viết ra”.

Dàn ý

• Mở bài:
  • Giới thiệu ý kiến của nhà văn La Bơ-ruy-e
  • Nêu vấn đề cần nghị luận: Bàn luận về ý kiến của nhà văn La Bơ-ruy-e
• Thân bài:
  • Giải thích ý kiến:
    • “Nâng cao tinh thần ta lên” là giúp ta hiểu rõ hơn về bản thân, về thế giới xung quanh, từ đó có những suy nghĩ, hành động tích cực, hướng thiện.
    • “Gợi cho ta những tình cảm cao quý và can đảm” là khơi dậy trong ta những cảm xúc tốt đẹp, như lòng yêu thương, sự đồng cảm, ý chí vươn lên trong cuộc sống.
  • Bàn luận:
    • Ý kiến của nhà văn La Bơ-ruy-e là đúng đắn. Bởi lẽ, văn học có vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần của con người. Văn học giúp con người khám phá bản thân, thế giới xung quanh, đồng thời khơi dậy những tình cảm cao quý và can đảm.
    • Những tác phẩm văn học có giá trị luôn mang đến những thông điệp nhân văn, những bài học quý giá cho người đọc. Những tác phẩm ấy giúp con người hiểu rõ hơn về bản thân, về thế giới xung quanh, từ đó có những suy nghĩ, hành động tích cực, hướng thiện.
    • Những tác phẩm văn học có giá trị cũng khơi dậy trong ta những cảm xúc tốt đẹp, như lòng yêu thương, sự đồng cảm, ý chí vươn lên trong cuộc sống. Những cảm xúc ấy giúp con người vượt qua khó khăn, thử thách, vươn tới những điều tốt đẹp trong cuộc sống.
• Kết bài:
  • Khẳng định lại ý kiến của nhà văn La Bơ-ruy-e
  • Nêu bài học nhận thức và hành động

Bài làm

Có thể nói văn chương giống như một bản nhạc mà trong đó những câu chữ là lời bài hát, giọng điệu là giai điệu, cũng có thể nói văn chương giống như một bức họa lớn mà ở đó con người thấy được cảnh sống của mình, của mọi người xung quanh mình. Những bài hát ấy, những bức họa ấy sẽ có giá trị lớn đối với tinh thần của chúng ta. Nói về văn chương, nhà văn Pháp La bơ ruy e cũng từng nhận định rằng: “Khi một tác phẩm nâng cao tinh thần ta lên và gợi cho ta những tình cảm cao quý và can đảm, không cần một nguyên tắc nào để đánh giá nó nữa: đó là một cuốn sách hay và do một nghệ sĩ viết ra”.

Khi chúng ta đọc một tác phẩm văn học mà tác phẩm văn học đó nâng tinh thần ta lên cao, đồng thời nó gợi cho ta những tình cảm cao quý và can đảm thì chẳng cần phải dùng nguyên tắc đánh giá nào để đánh giá tác phẩm đó nữa mà chắc chắn đó là một tác phẩm hay, một cuốn sách hay được một tác nghệ sĩ viết ra. Câu nói của nhà văn Pháp La Bo ruy e có ý khẳng định giá trị của một tác phẩm văn học. Một tác phẩm văn học viết ra có nhiều người đọc thưởng thức, không phải ai cũng thấy được tác phẩm này hay vì mỗi người có một sở thích khác nhau. Bỏ qua những nguyên tắc đánh giá một tác phẩm giá trị hay không, chúng ta chỉ cần biết rằng đó là một tác phẩm khiến cho tinh thần ta được nâng cao và gợi lên cho ta những tình cảm cao quý thì nó là một tác phẩm giá trị do một người nghệ sĩ tài ba viết ra. Bởi khi ấy, nó có giá trị tinh thần vô cùng lớn đối với ta rồi.

Ví dụ như khi đọc tác phẩm Hai đứa trẻ của Thạch Lam hẳn những người luôn hoài niệm về quá khứ sẽ cảm thấy thích thú và say sưa với áng văn mềm mại và nhẹ nhàng như một bài thơ trữ tình của tác giả này. Chúng ta như được trở về tuổi thơ cùng hai nhân vật An và Liên. Cảnh phố huyện nghèo gợi cho ta nhớ về những ngày tháng xa xưa cùng với cha mẹ, gợi đến những miền quê còn nghèo, còn đói nhưng lại luôn thấm đẫm tình thương yêu và lấp lánh một niềm hi vọng vào một tương lai tươi sáng. Tác phẩm nâng tâm hồn của ta lên và giúp ta được sống trong những khoảnh khắc thân thương cùng những khung cảnh đơn sơ mộc mạc nhất. Chẳng phải đọc bất cứ một bài phê bình nào về tác phẩm này, cũng chẳng cần nghe nhận định của các tác giả khác, ta thấy được giá trị của tác phẩm đối với chính ta.

Hay tác phẩm Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân. Một nền nghệ thuật, những thú vui nho nhã của những bậc thi nhân nay chỉ còn là thứ vang bóng một thời được tái hiện qua tác phẩm. Ở đó người đọc học được sự gan dạ và khí phách hiên ngang của người anh hùng tử tù Huấn Cao, tác phẩm khiến cho ta yêu cái đẹp và nhận thấy được sức mạnh của cái đẹp khiến cho con người gắn kết lại với nhau hơn.

Xuân Diệu viết Vội Vàng với tất cả những tình cảm yêu thương cuộc đời tha thiết. Ông muốn ôm lấy cả sự sống mà cắn mà xiết cho thỏa mãn sự yêu thương ấy. Những sự vật hiện tượng, những hình ảnh quá đỗi quen thuộc được nhà thơ tái hiện thành một bức tranh thiên đường trên mặt đất, người ta thấy ở đó sự sinh sôi nảy nở, thấy được ở đó hương vị của cuộc sống. Bài thơ giúp cho con người ta thêm yêu cuộc sống, yêu thiên nhiên này. Vậy chẳng có cớ gì mà chê bai bài thơ cả. Và phải nói Xuân Diệu quả là một người nghệ sĩ tài ba khi làm nên một bài thơ như vậy.

Một tác phẩm ra đời không tránh được khỏi sự yêu thích hay chê bai. Truyện kiều của Nguyễn Du là một điển hình. Người ta vẫn so sánh Truyện Kiều Việt Nam với Kim Vân kiều truyện của Trung Quốc. Hay tác phẩm Tây Tiến của Quang Dũng từng bị cấm vì coi là mộng rớt buồn rơi. Thế nhưng ở những tác phẩm đó ta thấy được giá trị về tinh thần, về con người, về nhân tình thế thái. Chỉ cần nó hay với ta tức là nó có giá trị với ta rồi.

Như vậy qua đây có thể khẳng định rằng ý kiến của nhà văn Pháp vô cùng đúng đắn. Một tác phẩm khi ra đời còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Sức sống của nó không được quyết định bằng tác giả mà quyền quyết định chính là của đa số người tiếp nhận. một tác phẩm có thể hay với người này cũng có thể không hay với người khác. Vì thế chỉ cần ta thấy được những điều tốt đẹp trong một tác phẩm, học được ở đó những thứ quý giá thì khi ấy tác phẩm đã có giá trị với ta rồi.

Với những hướng dẫn Soạn bài Viết bài làm văn số 5: Nghị luận văn học chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.