Soạn bài Về Thăm Mẹ
Hướng dẫn soạn bài Về Thăm Mẹ Sách Cánh Diều – Ngữ Văn Lớp 6 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
1. Soạn văn 6 Về thăm mẹ phần Chuẩn bị
– Đọc trước bài thơ Về thăm mẹ tìm hiểu thêm về tác giả Đinh Nam Khương
Đinh Nam Khương sinh năm 1949, quê ở Hương Sơn, Mỹ Đức, Hà Nội. Ông là phó chủ tịch Hội Đông y Mỹ Đức, Hà Nội, hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, sinh sống và làm việc tại Hà Nội.
Ông bắt đầu sáng tác thơ từ năm 1968, khi còn là một chiến sĩ bộ đội. Thơ ông thường viết về những đề tài quen thuộc của đời sống, như tình yêu quê hương, đất nước, tình yêu thương gia đình, bạn bè,… Thơ ông mang đậm chất trữ tình, giàu cảm xúc, thể hiện tâm hồn chân thành, đôn hậu của người nông dân.
– Hãy tưởng tượng em đang trên đường trở về nhà để gặp lại người thân sau một chuyến đi xa. Cảm xúc, suy nghĩ trong em lúc đó như thế nào?
Dưới đây là một số cảm xúc, suy nghĩ cụ thể của em khi đang trên đường trở về nhà:
Vui mừng: em rất vui mừng được trở về nhà, gặp lại người thân sau một chuyến đi dài.
Hoài niệm: em nhớ về những kỉ niệm của mình trong chuyến đi vừa qua.
Tình yêu thương: emi yêu thương người thân của mình và mong muốn được gặp lại họ.
Hạnh phúc: em cảm thấy hạnh phúc khi sắp được trở về nhà.
>> Khám phá thêm: Thực hành tiếng việt 2
2.Soạn Về thăm mẹ Câu hỏi giữa bài
Từ nhan đề bài thơ và tranh minh họa, hãy đoán xem người trong tranh là ai. Tâm trạng của người đó như thế nào?
Từ nhan đề bài thơ Về thăm mẹ và tranh minh họa, có thể đoán rằng người trong tranh là một người con đang trở về thăm mẹ sau một chuyến đi xa.
Tranh minh họa cho thấy một người con đang đứng trước cổng nhà, nhìn vào trong. Người con có vẻ rất vui mừng và háo hức được gặp lại mẹ. Người con có thể đã đi xa trong một thời gian dài, vì vậy người con rất nhớ mẹ. Người con mong muốn được gặp lại mẹ, được ôm mẹ vào lòng, được kể cho mẹ nghe về những trải nghiệm của mình trong chuyến đi vừa qua.
Chú ý thể thơ, chỉ ra vần, nhịp, hình ảnh trong bài thơ
Thể thơ:
Bài thơ Về thăm mẹ được làm theo thể thơ lục bát truyền thống của Việt Nam. Thể thơ lục bát có hai câu thơ liền nhau, mỗi câu thơ có sáu tiếng và tám tiếng, vần chân ở tiếng thứ sáu của câu lục và tiếng thứ sáu của câu bát.
Vần:
Vần trong bài thơ Về thăm mẹ là vần chân, được gieo theo kiểu “bằng – trắc”. Ví dụ:
Câu 1: cửa – xưa
Câu 2: đã – qua
Câu 3: mẹ – về
Câu 4: lối – rồi
Nhịp:
Nhịp trong bài thơ Về thăm mẹ là nhịp 4/3, là nhịp thơ truyền thống của thể thơ lục bát. Nhịp thơ này tạo nên âm điệu nhẹ nhàng, êm ái, phù hợp với nội dung của bài thơ.
Hình ảnh:
Bài thơ Về thăm mẹ sử dụng nhiều hình ảnh đẹp, giàu ý nghĩa. Ví dụ:
Hình ảnh quê hương:
Cửa nhà xưa đã im lìm / Lối đi lối lại đã quen
Hình ảnh này gợi lên khung cảnh yên bình, thân thuộc của quê hương.
Hình ảnh mẹ:
Mẹ ơi! Mẹ vẫn ngồi đấy / Nhìn con như ngày nào
Hình ảnh này gợi lên tình yêu thương, sự chờ đợi của mẹ dành cho con.
Hình ảnh những kỉ niệm tuổi thơ:
Con về thăm mẹ, con nhớ / Những ngày thơ ấu bên mẹ
Hình ảnh này gợi lên những kỉ niệm đẹp đẽ, đáng nhớ của con bên mẹ.
Dấu ba chấm trong dòng thơ ở khổ cuối có tác dụng gì?
Dấu ba chấm trong dòng thơ ở khổ cuối của bài thơ Về thăm mẹ có tác dụng:
Tạo sự gợi mở, tò mò cho người đọc: Dấu ba chấm không nêu rõ những điều mà người con muốn nói với mẹ, khiến người đọc phải tự suy nghĩ, tưởng tượng. Điều này tạo nên sự gợi mở, tò mò cho người đọc, khiến họ muốn tiếp tục đọc để tìm hiểu.
Thể hiện cảm xúc, suy nghĩ của người con: Dấu ba chấm thể hiện sự xúc động, nghẹn ngào của người con khi gặp lại mẹ. Người con muốn nói rất nhiều điều với mẹ, nhưng không biết nói sao cho hết. Dấu ba chấm như một cách để người con thể hiện những cảm xúc, suy nghĩ của mình một cách trọn vẹn nhất.
3.Soạn Về thăm mẹ Câu hỏi cuối bài
Câu 1. Bài thơ là lời của ai? Thể hiện cảm xúc về ai? Cảm xúc như thế nào? (Đối chiếu với dự đoán ban đầu của em để xác nhận hoặc điều chỉnh).
Bài thơ Về thăm mẹ là lời của một người con. Người con này đã đi xa nhà nhiều năm, giờ đây mới có dịp trở về thăm mẹ.
Từ nhan đề bài thơ và tranh minh họa, có thể đoán rằng người con trong tranh là một người con đang trở về thăm mẹ sau một chuyến đi xa. Dự đoán này hoàn toàn chính xác với lời thơ của bài thơ.
Bài thơ thể hiện cảm xúc của người con về mẹ. Cảm xúc này có thể được tóm tắt như sau:
Vui mừng: Người con rất vui mừng được trở về nhà, gặp lại mẹ.
Hoài niệm: Người con nhớ về những kỉ niệm của mình bên mẹ.
Tình yêu thương: Người con yêu thương mẹ và mong muốn được gặp lại mẹ.
Câu 2. Cảnh vật quanh ngôi nhà của người mẹ hiện lên với những hình ảnh nào? Những hình ảnh ấy đã giúp tác giả thể hiện được tình cảm gì?
Cảnh vật quanh ngôi nhà của người mẹ trong bài thơ Về thăm mẹ hiện lên với những hình ảnh bình dị, thân thuộc:
Cửa nhà xưa: Gợi lên sự yên bình, thân thuộc của quê hương.
Lối đi lối lại đã quen: Gợi lên sự gắn bó, quen thuộc của người con với quê hương.
Bếp chưa lên khói: Gợi lên sự bình yên, tĩnh lặng của ngôi nhà.
Chùm tương: Gợi lên sự ấm no, hạnh phúc của gia đình.
Nón mê, áo tơi: Gợi lên hình ảnh lam lũ, vất vả của người mẹ.
Người rơm: Gợi lên sự bình yên, tĩnh lặng của quê hương.
Đàn gà: Gợi lên sự sống động, tươi vui của quê hương.
Nơm hỏng vành: Gợi lên sự nghèo khó, vất vả của gia đình.
Quả na: Gợi lên sự ngọt ngào, ấm áp của tình mẹ.
Những hình ảnh ấy đã giúp tác giả thể hiện được tình cảm yêu thương, gắn bó của người con dành cho mẹ. Người con đã đi xa nhà nhiều năm, nhưng khi trở về, người con vẫn thấy quê hương, nhà cửa vẫn như xưa. Những hình ảnh quen thuộc ấy gợi lên trong lòng người con những kỉ niệm tuổi thơ bên mẹ. Người con yêu thương mẹ, mong muốn được ở bên mẹ, chăm sóc mẹ.
Câu 3. Xác định biện pháp tu từ ở khổ thơ thứ hai và chỉ ra tác dụng của biện pháp ấy.
Biện pháp tu từ ở khổ thơ thứ hai của bài thơ Về thăm mẹ là so sánh. Cụ thể là:
Mẹ ơi! Mẹ vẫn ngồi đấy / Nhìn con như ngày nào
Biện pháp so sánh này đã so sánh hình ảnh người mẹ ngồi nhìn con với hình ảnh người mẹ ngày xưa. Hình ảnh người mẹ ngày xưa được tái hiện trong tâm trí người con là một người mẹ luôn yêu thương, quan tâm, lo lắng cho con. Hình ảnh người mẹ hiện tại vẫn ngồi nhìn con với ánh mắt trìu mến, yêu thương đã gợi lên trong lòng người con những cảm xúc bồi hồi, xúc động. Người con cảm thấy như thời gian đã ngừng trôi, mẹ vẫn luôn ở đó, yêu thương và chờ đợi con.
Biện pháp so sánh này đã góp phần thể hiện thành công tình cảm yêu thương, gắn bó, trân trọng của người con dành cho mẹ. Người con yêu thương mẹ, mong muốn được ở bên mẹ, chăm sóc mẹ.
>> Khám phá: Tập làm thơ lục bát
Câu 4. Điều gì làm người con “Nghẹn ngào thương mẹ nhiều hơn…”?
Người con đi xa nhà nhiều năm, giờ đây mới có dịp trở về thăm mẹ. Khi trở về, người con thấy quê hương, nhà cửa vẫn như xưa, nhưng mẹ đã già đi nhiều. Mẹ vẫn ngồi đó, nhìn con với ánh mắt trìu mến, yêu thương, nhưng người con biết rằng mẹ đã vất vả, tảo tần để nuôi dưỡng con nên người.
Người con nhìn thấy chiếc áo tơi cùn mòn, chiếc nón mê rách nát, người con hiểu rằng mẹ đã phải vất vả lao động để kiếm tiền nuôi con ăn học. Người con nhìn thấy chiếc nơm hỏng vành, người con hiểu rằng gia đình vẫn còn nghèo khó, vất vả.
Tất cả những hình ảnh ấy đã gợi lên trong lòng người con những cảm xúc thương xót, nghẹn ngào. Người con thương mẹ vì mẹ đã vất vả, lam lũ cả đời để lo cho con. Người con nghẹn ngào vì biết rằng mình chưa thể báo đáp được công ơn sinh thành, dưỡng dục của mẹ.
Câu thơ “Nghẹn ngào thương mẹ nhiều hơn…” là lời bộc bạch chân thành, xúc động của người con dành cho mẹ. Câu thơ đã thể hiện thành công tình cảm yêu thương, kính trọng của người con dành cho mẹ.
Câu 5. Nhận xét cách gieo vần lục bát trong câu: “Áo tơi qua buổi cày bừa / Giờ còn lủn củn khoác hờ người rơm.”.
Cách gieo vần trong câu “Áo tơi qua buổi cày bừa / Giờ còn lủn củn khoác hờ người rơm.” là vần chân, tức là vần bằng được gieo ở tiếng thứ 6 của câu lục và tiếng thứ 6 của câu bát. Trong câu thơ này, vần bằng được gieo là bừa – rơm.
Cách gieo vần này đã tạo nên sự hài hòa, cân đối cho câu thơ, đồng thời giúp người đọc dễ dàng ghi nhớ và cảm nhận được ý nghĩa của câu thơ.
>> Xem thêm: Kể Lại một trải nghiệm đáng nhớ
Câu 6. Hình dung và tái hiện lại cảnh người con về thăm ngôi nhà của mẹ trong bài thơ bằng cách vẽ tranh minh hoạ hoặc miêu tả bằng lời văn.
Miêu tả cảnh người con về thăm ngôi nhà của mẹ
Chiều đông, trời se lạnh, gió thổi hiu hiu. Một người con trai trẻ, tay xách chiếc ba lô, bước xuống xe buýt ở đầu làng. Người con trai ấy đã đi xa nhà nhiều năm, nay mới có dịp trở về thăm mẹ.
Người con đi dọc theo con đường làng quen thuộc. Hai bên đường, những hàng cây xanh mướt tỏa bóng mát. Những ngôi nhà tranh mái ngói đỏ tươi nằm san sát nhau. Người con cảm thấy bồi hồi, xúc động khi được trở về quê hương.
Cuối cùng, người con cũng đến được trước cửa nhà mình. Ngôi nhà nhỏ vẫn như xưa, vẫn nằm nép mình dưới những tán cây. Người con nhìn thấy mẹ đang ngồi ở hiên nhà, tay quạt, mắt nhìn ra xa.
Người con vội vàng chạy đến bên mẹ. Mẹ ngẩng lên nhìn con, ánh mắt hiền từ, trìu mến. Người con ôm chầm lấy mẹ, nước mắt tuôn rơi.
Người con và mẹ ngồi bên nhau, trò chuyện tâm tình. Người con kể cho mẹ nghe về cuộc sống của mình ở nơi xa. Mẹ lắng nghe, mỉm cười.
Mẹ vẫn vậy, vẫn hiền từ, đôn hậu như ngày nào. Nhưng người con thấy mẹ đã già đi nhiều. Mái tóc mẹ đã bạc trắng, da mẹ đã nhăn nheo.
Người con nhìn thấy chiếc áo tơi lủn củn, chiếc nón mê rách nát của mẹ, lòng người con xót xa. Người con hiểu rằng mẹ đã phải vất vả, lam lũ để nuôi con nên người.
Người con ôm mẹ thật chặt, không muốn rời xa. Người con biết rằng mình chưa thể báo đáp được công ơn sinh thành, dưỡng dục của mẹ.
Người con về thăm mẹ trong một chiều đông se lạnh. Nhưng tình cảm của người con dành cho mẹ thì ấm áp, nồng nàn như mùa xuân.
Với những hướng dẫn soạn bài Về Thăm Mẹ Sách Cánh Diều – Ngữ Văn Lớp 6 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
