Soạn bài Vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya
Hướng dẫn Soạn bài Vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya – Ngữ văn 8 Cánh Diều chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
- Chuẩn bị
Yêu cầu (trang 82 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
– Xem lại phần kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.
– Khi đọc văn bản nghị luận văn học, các em cần chú ý:
+ Vấn đề chính mà văn bản đưa ra để bàn bạc, trao đổi là gì (xác định luận đề)?
+ Có những luận điểm nào được sử dụng trong văn bản?
+ Các luận điểm, lí lẽ và bằng chứng góp phần làm sáng rõ cho luận điểm như thế nào?
+ Quan điểm, thái độ của tác giả được thể hiện trong văn bản như thế nào?
+ Đọc trước văn bản Vẻ đẹp của bài thơ “Cảnh khuya”; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Lê Trí Viễn.
Trả lời:
– Vấn đề chính văn bản đưa ra: bàn về vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya.
– Các luận điểm được sử dụng trong văn bản:
+ Yếu tố nghệ thuật trong câu thơ đầu tiên
+ Vẻ đẹp của thiên nhiên trong câu thơ thứ hai
+ Mối quan hệ giữa người và cảnh trong văn bản.
– Các luận điểm, lí lẽ, bằng chứng đưa ra để làm sáng rõ vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya.
– Tác giả thể hiện quan điểm, thái độ trân trọng, yêu quý với những vần thơ của chủ tịch Hồ Chí Minh.
– Tác giả Lê Trí Viễn:
+ Sinh ngày:10 tháng 3 năm 1919, mất ngày 3 tháng 2 năm 2012
+ Là giáo sư, nhà giáo nhân dân, đồng thời cũng là một nhà nghiên cứu đi tiên phong trong việc vận dụng quan điểm Mác-xít trong nghiên cứu và đã đóng góp cho lĩnh vực văn học Việt Nam hơn 40 công trình khoa học giá trị.
+ Ông là hiệu trưởng sáng lập Trường Trung học cơ sở – Trung học phổ thông Nguyễn Khuyến, một ngôi trường nổi tiếng ở Thành phố Hồ Chí Minh với tỷ lệ đậu Đại học cao và lượng thủ khoa, á khoa các trường Đại học nhiều nhất nước.
+ Ông đã được nhà nước tặng giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2012.
- Đọc hiểu
Câu 1 (trang 86 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Văn bản Vẻ đẹp của bài thơ “Cảnh khuya” bàn về vấn đề gì? Dựa vào đâu để em có thể nhận ra nhanh nhất điều này?
Trả lời:
– Văn bản bàn về vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya.
– Ta dựa vào nhan đề của văn bản để nhận ra nhanh nhất điều này.
Câu 2 (trang 86 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Bài thơ Cảnh khuya được tác giả Lê Trí Viễn phân tích theo trình tự nào? Nêu tác dụng của việc phân tích theo trình tự đó
Trả lời:
– Trình tự phân tích của tác giả: câu đầu – câu thứ hai – hai câu cuối.
– Việc phân tích theo trình tự các câu thơ giúp bài phân tích có chiều sâu và phân tích được mạch cảm xúc xuyên suốt bài thơ mà tác giả muốn bày tỏ.
Câu 3 (trang 86 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Đọc kĩ các phần của văn bản và thực hiện những yêu cầu sau:
- Xác định nội dung chính của mỗi phần. Tính lô gích giữa các phần được thể hiện như thế nào?
- Chỉ ra một ví dụ thể hiện mối quan hệ chặt chẽ giữa nội dung chính của một phần với lí lẽ, bằng chứng được sử dụng trong đó.
- Nêu một điểm chung về thái độ, quan điểm của tác giả thể hiện ở các phần trong văn bản.
Trả lời:
| a. Nội dung chính của mỗi phần | Phần 1: Giới thiệu bài thơ Cảnh khuya.
Phần 2: Phân tích câu thơ thứ nhất trong bài thơ Cảnh khuya. Phần 3: Phân tích câu thơ thứ hai trong bài thơ Cảnh khuya. Phần 4: Phân tích hai câu thơ cuối trong bài thơ Cảnh khuya. Phần 5: Sự cân bằng trong bài thơ Cảnh khuya. |
| b. Tính logic giữa các phần | – Các luận điểm có sự gắn bó mật thiết với luận đề và được sắp xếp theo hệ thống hợp lí (phân tích bài thơ theo trình tự các câu thơ) giúp người đọc dễ theo dõi, cảm nhận. Luận đề của văn bản được làm sáng tỏ, thuyết phục.
– Các lí lẽ giải thích, làm rõ luận điểm, tăng sức thuyết phục, cho bài viết. Ví dụ: Phần 2 có nội dung chính là phân tích câu thơ thứ nhất trong bài thơ Cảnh khuya. Trong phần này, tác giả tập trung phân tích vẻ đẹp của cảnh vật, thiên nhiên trong câu thơ thứ nhất của bài Cảnh khuya. Lí lẽ: + Câu thơ vang lên hai thứ tiếng: tiếng suối và tiếng hát. + Tiếng suối rất trong ấy văng vẳng mơ hồ như một tiếng hát từ xa vọng lại. + Dù sao đó vẫn là một hồi âm, một tưởng tượng mĩ lễ xứng đáng với một tâm hồn đẹp và một cảnh khuya tao nhã. Dẫn chứng: + Tác giả so sánh tiếng suối trong bài thơ Cảnh khuya với tiếng suối trong các bài thơ khác như tiếng suối trong bài Côn Sơn của Nguyễn Trãi, tiếng suối trong thơ của Bạch Cư Dị. |
| c. Điểm chung về thái độ, quan điểm | Tác giả trân trọng, khâm phục trước nghệ thuật tả cảnh trong bài thơ Cảnh khuya của Bác. |
Câu 4 (trang 86 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Hãy dẫn ra một đoạn văn cho thấy tác giả đã phân tích các yếu tố nghệ thuật để làm nổi bật nội dung của bài thơ.
Trả lời:
“Câu thơ vang lên những hai thứ tiếng: tiếng suối và tiếng hát… tĩnh mịch, sâu lắng của cảnh khuya”.
=> Tác giả so sánh tiếng suối và tiếng hát để làm nổi bật không gian của văn bản.
Câu 5 (trang 86 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Một trong những cách bình luận thơ là so sánh sự thể hiện của tác giả này với tác giả khác về cùng một vấn đề. Em hãy nêu nhận xét về tác dụng của cách bình luận đó trong phần (2) văn bản Vẻ đẹp của bài thơ “Cảnh khuya”.
Trả lời:
Bài thơ “Cảnh khuya” của Bác và các bài thơ của các nhà thơ khác như Bạch Cư Dị, Thế Lữ, Nguyễn Trãi đều mang đến hình ảnh tiếng suối với các góc nhìn và cảm nhận khác nhau.
Trong thơ “Cảnh khuya” của Bác, tiếng suối không chỉ là âm thanh mà còn là biểu tượng của tâm hồn thuần khiết và những giá trị cao quý. Bác đã làm nổi bật cái hay, cái đẹp của tiếng suối bằng cách tương tác giữa âm thanh của suối và tâm trạng của người thơ. Tiếng suối không chỉ là âm thanh vô tri vô giác mà còn là ngôn ngữ tinh tế diễn đạt tâm hồn, tình cảm của nhân vật.
Ngược lại, trong các bài thơ của Bạch Cư Dị, Thế Lữ, Nguyễn Trãi, tiếng suối có thể được sử dụng với những ý nghĩa khác nhau, không nhất thiết là biểu tượng của sự thuần khiết và cao quý. Các nhà thơ này có thể sử dụng tiếng suối để thể hiện những cảm xúc sâu sắc, những trạng thái tâm lý phức tạp khác nhau, tùy thuộc vào bối cảnh và ý đồ mà họ muốn truyền đạt.
Tóm lại, mỗi nhà thơ mang đến góc nhìn độc đáo và cái nhìn sâu sắc về tiếng suối trong thơ, và sự nổi bật của tiếng suối trong thơ của Bác có thể là do cách ông diễn đạt và tôn vinh giá trị tinh thần, tâm hồn của con người thông qua hình ảnh âm thanh đặc trưng của suối.
Câu 6 (trang 86 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Trước và sau khi học văn bản nghị luận này, cảm nhận của em về bài thơ Cảnh khuya có gì khác nhau? Chỉ ra nguyên nhân tạo nên sự khác biệt ấy.
Trả lời:
| Trước khi đọc văn bản | Sau khi học văn bản |
| Chưa có cảm nhận sâu sắc về bài thơ bởi lẽ bài thơ này đã được sáng tác từ rất lâu trước đây. | Hiểu sâu hơn về tác phẩm. Em biết được đặc sắc trong nghệ thuật của bài thơ, hiểu sâu hơn về nội dung tác phẩm đồng thời cũng cảm nhận được rõ nét tâm hồn, tâm trạng của chủ tịch Hồ Chí Minh trong bài thơ. |
Với những hướng dẫn Soạn bài Vẻ đẹp của bài thơ Cảnh khuya – Ngữ văn 8 Cánh Diều chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
