Soạn bài Vào phủ chúa Trịnh

Hướng dẫn soạn bài Vào phủ chúa Trịnh chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Hướng dẫn đọc bài

Câu 1 (trang 9 SGK):Quang cảnh trong phủ chúa được miêu tả như thế nào? Cung cách sinh hoạt trong phủ chúa ra sao? Những quan sát, ghi nhận này nói lên cách nhìn, thái độ của Lê Hữu Trác đối với cuộc sống nơi phủ chúa như thế nào?

Quang cảnh trong phủ chúa được miêu tả rất tỉ mỉ, chi tiết, từ bên ngoài vào trong.

Bên ngoài, phủ chúa được bao quanh bởi một bức tường cao, dày, xung quanh có lính canh gác cẩn mật. Khi vào, phải đi qua nhiều lần cửa, mỗi cửa đều có lính canh gác, ai muốn vào phải có thẻ. Lối vào phủ chúa rất rộng, có nhiều dãy hành lang dài quanh co nối nhau liên tiếp.

Bên trong phủ, cảnh vật được bài trí rất cầu kì, xa hoa. Vườn hoa trong phủ chúa “cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đua thắm, gió đưa thoang thoảng mùi hương”. Bên trong phủ, toàn là những đồ đạc nhân gian chưa từng thấy: kiệu son, võng điều, đồ nghi trượng sơn son thếp vàng, mâm vàng, chén bạc… Nội cung thì năm sáu lần trướng gấm, thắp nến, nệm gấm, màn là, đồ đạc sơn son thếp vàng.

Cung cách sinh hoạt trong phủ chúa cũng rất xa hoa, cầu kì. Khi có người đến, đầy tớ hô hào rộn ràng, người đi lại như mắc cửi. Bảy tám thầy thuốc coi bệnh, phục dịch thế tử.

Từ những quan sát, ghi nhận trên, ta có thể thấy cách nhìn, thái độ của Lê Hữu Trác đối với cuộc sống nơi phủ chúa như sau:

• Lê Hữu Trác có cái nhìn rất khách quan, chân thực về cuộc sống nơi phủ chúa. Ông không hề giấu giếm những gì mình đã thấy, đã cảm nhận.
• Lê Hữu Trác có thái độ phê phán đối với cuộc sống xa hoa, hưởng thụ của gia đình chúa Trịnh. Ông cho rằng cuộc sống đó là xa rời thực tế, thiếu ý nghĩa.

Cuộc sống nơi phủ chúa được miêu tả trong “Vào phủ chúa Trịnh” là một bức tranh hiện thực sinh động, chân thực về xã hội phong kiến Việt Nam cuối thế kỉ XVIII. Qua bức tranh này, ta có thể thấy được sự xa hoa, hưởng thụ của tầng lớp thống trị, đồng thời cũng thấy được cái nhìn, thái độ phê phán của Lê Hữu Trác đối với cuộc sống đó.

Câu 2 (trang 9 SGK):Phân tích những chi tiết trong đoạn trích mà anh (chị) cho là “đắt”, có tác dụng làm nổi bật giá trị hiện thực của tác phẩm.

Đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” của Hải Thượng Lãn Ông là một bức tranh hiện thực sinh động về cuộc sống xa hoa, hưởng thụ của tầng lớp thống trị ở Việt Nam cuối thế kỉ XVIII. Để làm nổi bật giá trị hiện thực của tác phẩm, tác giả đã sử dụng nhiều chi tiết rất đắt, có sức gợi tả và biểu cảm cao.

Trước hết, đó là những chi tiết miêu tả cảnh vật, cung cách sinh hoạt trong phủ chúa. Cảnh vật trong phủ chúa được miêu tả rất tỉ mỉ, chi tiết, từ bên ngoài vào trong. Bên ngoài, phủ chúa được bao quanh bởi một bức tường cao, dày, xung quanh có lính canh gác cẩn mật. Khi vào, phải đi qua nhiều lần cửa, mỗi cửa đều có lính canh gác, ai muốn vào phải có thẻ. Lối vào phủ chúa rất rộng, có nhiều dãy hành lang dài quanh co nối nhau liên tiếp.

Bên trong phủ, cảnh vật được bài trí rất cầu kì, xa hoa. Vườn hoa trong phủ chúa “cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đua thắm, gió đưa thoang thoảng mùi hương”. Bên trong phủ, toàn là những đồ đạc nhân gian chưa từng thấy: kiệu son, võng điều, đồ nghi trượng sơn son thếp vàng, mâm vàng, chén bạc… Nội cung thì năm sáu lần trướng gấm, thắp nến, nệm gấm, màn là, đồ đạc sơn son thếp vàng.

Những chi tiết này đã tạo nên một bức tranh hiện thực sinh động, chân thực về cuộc sống xa hoa, hưởng thụ của tầng lớp thống trị. Qua những chi tiết này, ta có thể thấy được sự giàu sang, quyền quý của chúa Trịnh, đồng thời cũng thấy được sự xa rời thực tế, thiếu ý nghĩa của cuộc sống đó.

Tiếp theo, đó là những chi tiết miêu tả cung cách sinh hoạt trong phủ chúa. Cung cách sinh hoạt trong phủ chúa cũng rất xa hoa, cầu kì. Khi có người đến, đầy tớ hô hào rộn ràng, người đi lại như mắc cửi. Bảy tám thầy thuốc coi bệnh, phục dịch thế tử.

Những chi tiết này đã cho thấy sự cuồng vọng, xa hoa của chúa Trịnh. Ông cho rằng mình là chúa, là người quyền lực nhất trong nước nên phải được sống trong nhung lụa, xa hoa, hưởng thụ.

Cuối cùng, đó là những chi tiết miêu tả tâm trạng, suy nghĩ của tác giả. Trước cảnh vật, cung cách sinh hoạt xa hoa, hưởng thụ trong phủ chúa, tác giả cảm thấy ngán ngẩm, chán ghét. Ông chỉ muốn được trở về với cuộc sống thanh đạm, bình dị nơi quê nhà.

Những chi tiết này đã thể hiện thái độ phê phán của tác giả đối với cuộc sống xa hoa, hưởng thụ của tầng lớp thống trị. Ông cho rằng cuộc sống đó là xa rời thực tế, thiếu ý nghĩa.

Tóm lại, những chi tiết trong đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” của Hải Thượng Lãn Ông là những chi tiết đắt, có tác dụng làm nổi bật giá trị hiện thực của tác phẩm. Qua những chi tiết này, ta có thể thấy được sự xa hoa, hưởng thụ của tầng lớp thống trị ở Việt Nam cuối thế kỉ XVIII. Đồng thời, ta cũng thấy được thái độ phê phán của tác giả đối với cuộc sống đó.

Câu 3 (trang 9 SGK):Cách chẩn đoán và chữa bệnh của Lê Hữu Trác cũng những diễn biến tâm tư của ông khi kê đơn cho ta hiểu gì về người thầy thuốc này?

Cách chẩn đoán và chữa bệnh của Lê Hữu Trác thể hiện sự am hiểu sâu sắc về y học của ông. Ông chẩn đoán bệnh dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm:

• Quan sát sắc mặt, mạch đập, tiếng ho, tiếng thở,… của người bệnh.
• Hỏi về tiền sử bệnh tật, thói quen sinh hoạt,… của người bệnh.
• Bắt mạch.

Từ những yếu tố này, ông có thể chẩn đoán chính xác nguyên nhân và tình trạng bệnh của người bệnh.

Về cách chữa bệnh, ông thường sử dụng thuốc Nam, kết hợp với châm cứu, xoa bóp,… để điều trị bệnh. Thuốc Nam của ông được bào chế từ những thảo dược tự nhiên, an toàn và hiệu quả.

Những diễn biến tâm tư của Lê Hữu Trác khi kê đơn cho ta hiểu ông là một người thầy thuốc có tâm huyết, trách nhiệm với nghề. Ông luôn lo lắng cho sức khỏe của người bệnh, mong muốn người bệnh được chữa khỏi bệnh.

Trong đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh”, khi được mời vào phủ chúa để chữa bệnh cho thế tử, ông đã rất lo lắng. Ông lo lắng vì thế tử là con của chúa Trịnh, là người có địa vị cao sang, nếu chữa không khỏi bệnh sẽ mang tiếng là thầy thuốc không tài năng. Ông cũng lo lắng vì cuộc sống xa hoa, hưởng thụ trong phủ chúa sẽ ảnh hưởng đến bệnh tình của thế tử.

Tuy nhiên, sau khi chẩn đoán bệnh cho thế tử, ông đã yên tâm vì bệnh của thế tử không quá nghiêm trọng. Ông đã kê đơn thuốc Nam và hướng dẫn cách chăm sóc cho người nhà thế tử.

Những diễn biến tâm tư của Lê Hữu Trác cho thấy ông là một người thầy thuốc có tâm với nghề, luôn hết lòng vì người bệnh. Ông là một tấm gương sáng cho các thế hệ thầy thuốc noi theo.

Ngoài ra, qua cách chẩn đoán và chữa bệnh của Lê Hữu Trác, ta cũng có thể thấy ông là một người có kiến thức sâu rộng, giàu kinh nghiệm. Ông luôn cập nhật những kiến thức mới trong y học để nâng cao tay nghề của mình.

Câu 4 (trang 9 SGK):Theo anh (chị), bút pháp kí sự của tác giả có gì đặc sắc? Phân tích những nét đặc sắc đó.

Bút pháp kí sự của Lê Hữu Trác trong văn bản “Vào phủ chúa Trịnh” có những nét đặc sắc sau:

• Tính khách quan, chân thực: Lê Hữu Trác đã ghi lại những gì mình đã nhìn thấy, đã nghe thấy một cách khách quan, chân thực. Ông không hề giấu giếm những gì mình đã thấy, đã cảm nhận. Điều này thể hiện qua những chi tiết miêu tả cảnh vật, cung cách sinh hoạt trong phủ chúa một cách tỉ mỉ, chi tiết, từ bên ngoài vào trong.
• Tính nghệ thuật: Lê Hữu Trác đã sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật để làm cho văn bản trở nên sinh động, hấp dẫn, như:
  • Tả cảnh: tác giả đã sử dụng nhiều hình ảnh, từ ngữ gợi hình, gợi cảm để miêu tả cảnh vật trong phủ chúa, như: “cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đua thắm, gió đưa thoang thoảng mùi hương”, “bảy tám thầy thuốc coi bệnh, phục dịch thế tử”,…
  • Tả tâm trạng: tác giả đã sử dụng nhiều từ ngữ, hình ảnh để diễn tả tâm trạng của mình trước cảnh vật, cung cách sinh hoạt trong phủ chúa, như: “ngán ngẩm”, “chán ghét”,…
• Tính phê phán: Lê Hữu Trác đã thể hiện thái độ phê phán đối với cuộc sống xa hoa, hưởng thụ của tầng lớp thống trị. Ông cho rằng cuộc sống đó là xa rời thực tế, thiếu ý nghĩa. Điều này thể hiện qua những chi tiết miêu tả cảnh vật, cung cách sinh hoạt trong phủ chúa, cũng như những suy nghĩ, cảm nhận của tác giả.

Tóm lại, bút pháp kí sự của Lê Hữu Trác trong văn bản “Vào phủ chúa Trịnh” có những nét đặc sắc riêng, thể hiện qua tính khách quan, chân thực, tính nghệ thuật và tính phê phán. Những nét đặc sắc này đã góp phần làm cho văn bản trở nên sinh động, hấp dẫn và có giá trị hiện thực sâu sắc.

Luyện tập

Câu 1:So sánh đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh với một tác phẩm (hoặc đoạn trích) kí khác của văn học trung đại Việt Nam mà anh (chị) đã đọc và nêu nhận xét về nét đặc sắc của đoạn trích này.

Đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” của Lê Hữu Trác và đoạn trích “Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh” của Phạm Đình Hổ có nhiều nét tương đồng và khác biệt.

Về nét tương đồng, cả hai đoạn trích đều là những tác phẩm kí của văn học trung đại Việt Nam, đều ghi lại những gì tác giả đã chứng kiến, trải qua trong cuộc sống. Cả hai đoạn trích đều có giá trị hiện thực sâu sắc, phản ánh được cuộc sống xã hội Việt Nam dưới triều Lê – Trịnh.

Về nét khác biệt, đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” của Lê Hữu Trác chủ yếu tập trung miêu tả cảnh vật, cung cách sinh hoạt xa hoa, hưởng thụ của tầng lớp thống trị, đồng thời thể hiện thái độ phê phán của tác giả đối với cuộc sống đó. Còn đoạn trích “Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh” của Phạm Đình Hổ chủ yếu tập trung miêu tả những sự kiện lịch sử, những câu chuyện, giai thoại trong phủ chúa.

So với đoạn trích “Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh”, đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” của Lê Hữu Trác có những nét đặc sắc riêng, thể hiện qua:

• Nội dung: Đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” có nội dung phong phú, đa dạng hơn, không chỉ ghi lại những sự kiện lịch sử, những câu chuyện, giai thoại trong phủ chúa mà còn phản ánh được cuộc sống xã hội Việt Nam dưới triều Lê – Trịnh, đặc biệt là cuộc sống xa hoa, hưởng thụ của tầng lớp thống trị.
• Tác giả: Lê Hữu Trác là một danh y, đồng thời cũng là một nhà văn, nhà thơ tài năng. Ông có vốn kiến thức sâu rộng, giàu kinh nghiệm sống, nên những ghi chép của ông trong đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” có tính xác thực cao, đồng thời cũng mang đậm dấu ấn cá nhân của tác giả.
• Bút pháp: Bút pháp của Lê Hữu Trác trong đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” có sự kết hợp hài hòa giữa tính khách quan và tính chủ quan. Ông đã sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật để làm cho văn bản trở nên sinh động, hấp dẫn, như:
  • Tả cảnh: tác giả đã sử dụng nhiều hình ảnh, từ ngữ gợi hình, gợi cảm để miêu tả cảnh vật trong phủ chúa, như: “cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đua thắm, gió đưa thoang thoảng mùi hương”, “bảy tám thầy thuốc coi bệnh, phục dịch thế tử”,…
  • Tả tâm trạng: tác giả đã sử dụng nhiều từ ngữ, hình ảnh để diễn tả tâm trạng của mình trước cảnh vật, cung cách sinh hoạt trong phủ chúa, như: “ngán ngẩm”, “chán ghét”,…

Tóm lại, đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” của Lê Hữu Trác là một tác phẩm kí đặc sắc của văn học trung đại Việt Nam. Đoạn trích có nội dung phong phú, đa dạng, phản ánh được cuộc sống xã hội Việt Nam dưới triều Lê – Trịnh, đặc biệt là cuộc sống xa hoa, hưởng thụ của tầng lớp thống trị. Tác giả đã sử dụng bút pháp kết hợp hài hòa giữa tính khách quan và tính chủ quan, góp phần làm cho văn bản trở nên sinh động, hấp dẫn và có giá trị hiện thực sâu sắc.

Với những hướng dẫn soạn bài Vào phủ chúa Trịnh chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.