Soạn bài Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc (Phần một)
Hướng dẫn Soạn bài Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc – Phần một chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Phần đọc – hiểu văn bản
Câu 1 (trang 59 sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 1):
Những nét chính về cuộc đời Nguyễn Đình Chiểu
Nguyễn Đình Chiểu (1822-1888) là một nhà thơ, nhà văn, nhà giáo tài ba của Việt Nam. Ông sinh ra trong một gia đình nhà nho yêu nước ở làng Tân Thới, huyện Bến Tre, tỉnh Bến Tre.
Năm 1843, khi mới 21 tuổi, Nguyễn Đình Chiểu thi đỗ tú tài. Tuy nhiên, do gia đình gặp biến cố, ông phải rời bỏ quê hương, đến Gia Định dạy học.
Năm 1856, giặc Pháp xâm lược nước ta. Nguyễn Đình Chiểu đã sáng tác nhiều tác phẩm thơ văn yêu nước, ca ngợi tinh thần yêu nước, chống giặc ngoại xâm của nhân dân ta.
Năm 1862, ông bị mù cả hai mắt. Tuy nhiên, ông vẫn tiếp tục sáng tác thơ văn, có nhiều đóng góp cho nền văn học dân tộc.
Nguyễn Đình Chiểu là một nhà thơ, nhà văn lớn của dân tộc ta. Ông là tấm gương sáng về lòng yêu nước, tinh thần bất khuất và ý chí vượt khó.
Cảm nhận sâu sắc qua cuộc đời của Nguyễn Đình Chiểu
Cuộc đời của Nguyễn Đình Chiểu là một cuộc đời đầy sóng gió nhưng cũng đầy ý nghĩa. Ông là một nhà thơ, nhà văn, nhà giáo tài ba, có nhiều đóng góp cho nền văn học dân tộc.
Với lòng yêu nước sâu sắc, Nguyễn Đình Chiểu đã đứng lên đấu tranh chống giặc ngoại xâm. Ông đã sáng tác nhiều tác phẩm thơ văn yêu nước, ca ngợi tinh thần yêu nước, chống giặc ngoại xâm của nhân dân ta. Những tác phẩm của ông đã góp phần cổ vũ tinh thần yêu nước, khơi dậy ý thức đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân ta.
Mặc dù bị mù cả hai mắt, nhưng Nguyễn Đình Chiểu vẫn tiếp tục sáng tác thơ văn. Ông đã để lại cho đời một sự nghiệp văn học đồ sộ, có giá trị to lớn. Thơ văn của ông chủ yếu viết về đề tài yêu nước, đạo đức, nhân nghĩa. Ông đã góp phần xây dựng nền văn học dân tộc, đặc biệt là văn học yêu nước giai đoạn nửa cuối thế kỷ 19.
Cuộc đời của Nguyễn Đình Chiểu là một tấm gương sáng về lòng yêu nước, tinh thần bất khuất và ý chí vượt khó. Ông là một nhà thơ, nhà văn, nhà giáo tài ba, có nhiều đóng góp cho nền văn học dân tộc.
Một số cảm nhận cụ thể
- Tinh thần yêu nước, tinh thần bất khuất
Tinh thần yêu nước, tinh thần bất khuất là một trong những nét nổi bật nhất trong cuộc đời và tác phẩm của Nguyễn Đình Chiểu. Ông là một người yêu nước sâu sắc, luôn mong muốn đất nước được độc lập, tự do. Trong hoàn cảnh đất nước bị giặc Pháp xâm lược, Nguyễn Đình Chiểu đã đứng lên đấu tranh chống giặc ngoại xâm. Ông đã sáng tác nhiều tác phẩm thơ văn yêu nước, ca ngợi tinh thần yêu nước, chống giặc ngoại xâm của nhân dân ta.
- Ý chí vượt khó
Mặc dù bị mù cả hai mắt, nhưng Nguyễn Đình Chiểu vẫn tiếp tục sáng tác thơ văn. Ông đã vượt qua những khó khăn, thử thách để tiếp tục cống hiến cho đất nước. Sự kiên cường, ý chí vượt khó của Nguyễn Đình Chiểu là một tấm gương sáng cho chúng ta noi theo.
- Tấm lòng nhân ái, bao dung
Nguyễn Đình Chiểu là một người có tấm lòng nhân ái, bao dung. Ông luôn quan tâm đến những người nghèo khổ, bất hạnh. Trong thơ văn của ông, ông thường viết về những người nông dân nghèo, những người bị áp bức, bóc lột. Ông lên án những kẻ bất nhân, bất nghĩa, đồng thời ca ngợi những người có tấm lòng nhân ái, bao dung.
Tóm lại, cuộc đời của Nguyễn Đình Chiểu là một cuộc đời đầy sóng gió nhưng cũng đầy ý nghĩa. Ông là một nhà thơ, nhà văn, nhà giáo tài ba, có nhiều đóng góp cho nền văn học dân tộc. Cuộc đời và tác phẩm của ông là tấm gương sáng cho chúng ta noi theo.
Câu 2 (trang 59 sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 1):
Lí tưởng đạo đức của Nguyễn Đình Chiểu
Nguyễn Đình Chiểu là một nhà thơ lớn của dân tộc, có một lí tưởng đạo đức cao đẹp, bao gồm:
- Lòng yêu nước thương dân: Đây là lí tưởng cao đẹp nhất trong đời sống tinh thần của Nguyễn Đình Chiểu. Ông luôn đau đáu nỗi niềm yêu nước thương dân, căm thù giặc ngoại xâm, mong muốn đất nước được độc lập, nhân dân được ấm no hạnh phúc.
- Tấm lòng nhân ái, vị tha: Nguyễn Đình Chiểu là một nhà thơ có tấm lòng nhân ái, vị tha. Ông luôn đồng cảm, sẻ chia với những người nghèo khổ, bất hạnh, lên án những kẻ bất công, tàn bạo.
- Tấm lòng trung thực, ngay thẳng: Nguyễn Đình Chiểu là một người có tấm lòng trung thực, ngay thẳng. Ông luôn sống theo lẽ phải, không khuất phục trước cái ác, cái xấu.
Nội dung trữ tình yêu nước trong thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu
Thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu thể hiện một nội dung trữ tình yêu nước sâu sắc, thể hiện niềm tự hào dân tộc, tinh thần yêu nước nồng nàn của ông.
- Thể hiện niềm tự hào dân tộc: Nguyễn Đình Chiểu luôn khẳng định tinh thần yêu nước, ý chí bất khuất của dân tộc Việt Nam. Ông ca ngợi những người anh hùng dân tộc, những chiến công oanh liệt của dân tộc trong lịch sử.
- Thể hiện tinh thần yêu nước nồng nàn: Nguyễn Đình Chiểu luôn đau đáu nỗi niềm yêu nước thương dân, căm thù giặc ngoại xâm. Ông lên án, tố cáo tội ác của giặc ngoại xâm, ca ngợi tinh thần chiến đấu anh dũng của nhân dân ta.
Tác động tích cực của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu đối với cuộc kháng chiến chống Pháp
Thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu đã có tác động tích cực đối với cuộc kháng chiến chống Pháp. Thơ văn của ông đã cổ vũ, động viên tinh thần yêu nước của nhân dân ta, khích lệ tinh thần chiến đấu của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống Pháp.
- Thơ văn của ông đã cổ vũ, động viên tinh thần yêu nước của nhân dân ta: Thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu đã khơi dậy lòng yêu nước, tinh thần bất khuất của nhân dân ta, khiến họ thêm yêu nước, thêm quyết tâm chiến đấu chống giặc ngoại xâm.
- Thơ văn của ông đã khích lệ tinh thần chiến đấu của quân và dân ta: Thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu đã ca ngợi tinh thần chiến đấu anh dũng của nhân dân ta, khiến họ thêm vững lòng, thêm quyết tâm chiến đấu chống giặc ngoại xâm.
Sắc thái Nam Bộ độc đáo của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu
Thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu mang đậm sắc thái Nam Bộ độc đáo, thể hiện qua những điểm sau:
- Về ngôn ngữ: Thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu sử dụng nhiều từ ngữ, thành ngữ, tục ngữ của Nam Bộ, tạo nên nét đặc trưng riêng cho thơ văn của ông.
- Về đề tài: Thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu thường viết về những đề tài gần gũi với cuộc sống của người dân Nam Bộ, như: cuộc sống lao động, phong tục tập quán,…
- Về giọng điệu: Thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu có giọng điệu chân chất, mộc mạc, gần gũi với người dân Nam Bộ.
Kết luận
Lí tưởng đạo đức, nội dung trữ tình yêu nước và sắc thái Nam Bộ độc đáo của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu đã góp phần làm nên giá trị của thơ văn ông, đồng thời có tác động tích cực đối với cuộc kháng chiến chống Pháp.
Câu 3 (trang 59 sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 1):
Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi và Nguyễn Đình Chiểu
Tư tưởng nhân nghĩa là một trong những tư tưởng quan trọng nhất trong tư tưởng của Nguyễn Trãi và Nguyễn Đình Chiểu. Tư tưởng này được thể hiện trong nhiều tác phẩm của hai nhà thơ, thể hiện quan niệm, thái độ của họ đối với cuộc sống, con người và xã hội.
Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi
Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi được thể hiện rõ nét trong tác phẩm “Bình Ngô đại cáo”. Trong tác phẩm, Nguyễn Trãi đã khẳng định:
“Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân, Quân điếu phạt trước lo trừ bạo”.
Câu thơ đã nêu lên quan niệm của Nguyễn Trãi về nhân nghĩa, đó là việc làm cho dân được yên ổn, hạnh phúc. Muốn làm được điều đó thì trước hết phải trừ bỏ những kẻ bạo ngược, tàn ác.
Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi còn được thể hiện trong quan niệm của ông về con người. Nguyễn Trãi cho rằng, con người là vốn quý của đất nước, là nguồn gốc của mọi giá trị. Ông viết:
“Lấy dân làm gốc của nước”.
Quan niệm này thể hiện tấm lòng yêu thương, trân trọng con người của Nguyễn Trãi.
Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Đình Chiểu
Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Đình Chiểu cũng được thể hiện rõ nét trong nhiều tác phẩm của ông, tiêu biểu là “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc”. Trong tác phẩm, Nguyễn Đình Chiểu đã ca ngợi tinh thần yêu nước, xả thân vì nghĩa của những nghĩa sĩ Cần Giuộc:
“Sống làm chi thủa đất hiểm ưa chôn, Chết làm chi đặng đất lành chôn?”
Câu thơ đã thể hiện tinh thần yêu nước, xả thân vì nghĩa cao đẹp của những nghĩa sĩ Cần Giuộc. Họ sẵn sàng hy sinh cả tính mạng của mình để bảo vệ quê hương, đất nước.
Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Đình Chiểu còn được thể hiện trong quan niệm của ông về cuộc sống. Ông cho rằng, cuộc sống của con người chỉ thực sự có ý nghĩa khi được sống trong hòa bình, độc lập, tự do. Ông viết:
“Bình yên nước nhà ai chẳng lo, Hòa thuận nhân dân ai chẳng mừng”.
Quan niệm này thể hiện khát vọng hòa bình, độc lập, tự do của Nguyễn Đình Chiểu.
So sánh tư tưởng nhân nghĩa của hai nhà thơ
Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi và Nguyễn Đình Chiểu có nhiều điểm tương đồng, nhưng cũng có những nét khác biệt.
Tương đồng
Cả hai nhà thơ đều coi nhân nghĩa là lẽ sống cao đẹp của con người. Họ đều khẳng định rằng, nhân nghĩa là việc làm cho dân được yên ổn, hạnh phúc.
Khác biệt
Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi mang tính chất khái quát, mang tầm vóc thời đại. Ông coi nhân nghĩa là nền tảng của xã hội, là mục tiêu của cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do.
Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Đình Chiểu mang tính chất cụ thể, gắn liền với cuộc sống của nhân dân. Ông coi nhân nghĩa là tình yêu thương, đùm bọc lẫn nhau giữa những người cùng chung cảnh ngộ.
Kết luận
Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi và Nguyễn Đình Chiểu là những tư tưởng cao đẹp, thể hiện tấm lòng yêu thương, trân trọng con người của hai nhà thơ. Tư tưởng này có ý nghĩa to lớn đối với xã hội Việt Nam, góp phần xây dựng một xã hội hòa bình, công bằng, văn minh.
Phần luyện tập
Câu hỏi (trang 59 sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 1):
– Giải thích ý kiến của Xuân Diệu về Nguyễn Đình Chiểu: “Cái ưu ái đối với người lao động, sự kính mến họ là một đặc điểm của tâm hồn Đồ Chiểu”
+ Khẳng định đặc điểm cơ bản nhất trong tâm hồn của Nguyễn Đình Chiểu chính là sự ưu ái, kính mến của ông đối với những người dân lao động.
+ Tình cảm xuất phát từ một trái tim giàu lòng yêu thương, đấu tranh vì quyền lợi cho những con người nghèo khổ, bất hạnh.
– Biểu hiện của đặc điểm tâm hồn Nguyễn Đình Chiểu qua cuộc đời và sự nghiệp văn học của ông
+ Cuộc đời: Không đầu hàng số phận, không màng tới danh lợi, cũng không dễ dàng khuất phục trước kẻ thù
– Sự nghiệp văn học: Thơ ông tập trung khắc họa hình ảnh của những người dân lao động nhỏ bé giàu lí tưởng đạo đức, nhân nghĩa và lòng yêu nước.
Với những hướng dẫn Soạn bài Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc – Phần một chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
