Soạn bài Tôi muốn được là tôi toàn vẹn

Hướng dẫn Soạn bài Tôi muốn được là tôi toàn vẹn – Sách Cánh Diều Lớp 11 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

1) Chuẩn bị

– Tác giả: 

   + Lưu Quang Vũ (1948 – 1988), sinh tại Phú Thọ, quê gốc ở Đà Nẵng

   + Tuổi thơ ông gắn liền với mảnh đất Phú Thọ, đến năm 1954 ông và sống và học tập tại Hà.

   + Từ năm 1965 đến 1970 ông vào bộ đội phục vụ trong quân chủng phòng không không quân, một thời gian sau ông xuất ngũ, làm nhiều nghề để mưu sinh.

   + Từ năm 1978 đến khi mất, ông là biên tập viên Tạp chí sân khấu, bắt đầu sáng tác kịch.

   + Sự nghiệp sáng tác

Các tác phẩm chính: Lời nói dối cuối cùng, Nàng Si-ta, Tôi và chúng ta, Hồn trương ba da hàng thịt…

Là một tròn những nhà soạn kịch tài năng nhất của văn học Việt Nam hiện đại.

Là một nghệ sĩ đa tài làm thơ, vẽ tranh, soạn nhạc…

   + Ông được nhân giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật vào năm 2000.

2) Đọc hiểu

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1: Chú ý phản ứng của Hồn Trương Ba trước lời nói của xác Hàng Thịt.

Phản ứng của Hồn Trương Ba trước lời nói của xác Hàng Thịt: Trong cuộc đối thoại với xác, hồn ngày càng đuối lí, càng ra vẻ quát tháo, nạt nộ càng chứng tỏ sự lúng túng, bất lực.

Câu 2: Chú ý sắc thái, giọng điệu của xác Hàng Thịt.

Xác tự hào với sức mạnh đui mù của mình, tự hào vì đã dụ dỗ, sai khiến được hồn vào những dục vọng bản năng của mình.

Câu 3: Lập luận này của Đế Thích có ý nghĩa gì trong việc thể hiện chủ đề của tác phẩm?

Lập luận này của Đế Thích đối lập làm sâu sắc thêm mâu thuẫn giữa quan niệm sống của ông và Hồn Trương Ba. Đế thích quan niệm sống chỉ là sống, nhưng Hồn Trương Ba lại quan niệm nên sống là chính mình, làm tôi trọn vẹn, được hòa hợp cả về thể xác, lẫn tinh thần. Qua đó, tác giả Lưu Quang Vũ nhấn mạnh không thể có một tâm hồn thanh cao trong một thân xác phàm tục. Con người chỉ thực sự hạnh phúc khi được sống là chính mình, được hoà hợp xác và hồn, trong và ngoài, nội dung và hình thức trong một thể thống nhất toàn vẹn chứ không phải là cuộc sống chắp vá, bất nhất: “bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo”.

Câu 4: Suy nghĩ của em về cách hành xử của các nhân vật trên Thiên Đình?

Những tiên nhân trên thiên đình đầy rẫy những tội lỗi không khác gì phàm nhân hạ giới. Hành động của họ đáng phải lên án.

* Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1: Tìm những ví dụ tiêu biểu cho thấy các chỉ dẫn sân khấu có vai trò quan trọng trong việc làm sáng tỏ bối cảnh, hành động, tâm trạng nhân vật, sự biến đổi và vận động của xung đột kịch.

Những ví dụ tiêu biểu cho thấy các chỉ dẫn sân khấu có vai trò quan trọng trong việc làm sáng tỏ bối cảnh, hành động, tâm trạng nhân vật, sự biến đổi và vận động của xung đột kịch

+ Đoạn chỉ dẫn “Tới đây, bắt đầu lớp kịch…. chỉ còn là thân xác” đã giúp cho việc miêu tả khung cảnh diễn ra việc thay đổi thân xác cho Trương Ba một cách rõ nét, giúp người đọc có thể hình dung dễ dàng hơn.

+ Câu chỉ dẫn “như tuyệt vọng” trước lời thoại “Trời!” của Hồn Trương Ba đã nhấn mạnh tâm trạng của nhân vật trong hoàn cảnh câu chuyện.

Câu 2: Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Xác Hàng Thịt cho thấy xung đột nào trong Hồn Trương Ba? Em có nhận xét gì về sự thay đổi thái độ của Hồn Trương Ba trong cuộc đối thoại với Xác Hàng Thịt? Ý nghĩa của sự thay đổi này là gì?

Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Xác Hàng Thịt cho thấy xung đột giữa hai mặt tồn tại của con người: hồn và xác.

Hồn Trương Ba là biểu tượng của tâm hồn, nhân cách cao đẹp, thanh cao, trong sáng của con người. Xác Hàng Thịt là biểu tượng của thể xác, của những ham muốn, dục vọng tầm thường, phàm tục. Cuộc đối thoại giữa hai nhân vật này là cuộc đối thoại giữa hai mặt đối lập trong mỗi con người.

Sự thay đổi thái độ của Hồn Trương Ba trong cuộc đối thoại với Xác Hàng Thịt thể hiện sự trưởng thành, chín chắn trong nhận thức và hành động của nhân vật.

Ban đầu, khi mới nhập vào xác anh hàng thịt, Hồn Trương Ba vẫn chưa ý thức được sự khác biệt giữa mình và xác thịt. Ông vẫn cố gắng để kiềm chế những ham muốn tầm thường của xác thịt, nhưng dần dần, ông bị xác thịt chi phối, trở nên thô lỗ, cục cằn, ham ăn, ham uống,…

Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Xác Hàng Thịt đã giúp ông nhận thức rõ ràng hơn về sự khác biệt giữa hồn và xác, về những tác động tiêu cực của xác thịt đối với tâm hồn con người. Ông đã dũng cảm đứng lên đấu tranh với xác thịt, đòi quyền được sống là chính mình.

Sự thay đổi này của Hồn Trương Ba thể hiện sự trưởng thành, chín chắn trong nhận thức và hành động của nhân vật. Ông đã ý thức được giá trị của tâm hồn, nhân cách và quyết tâm bảo vệ những giá trị đó.

Ý nghĩa của sự thay đổi này là:

• Khẳng định giá trị của tâm hồn, nhân cách con người.
• Thể hiện khát vọng hoàn thiện bản thân, sống là chính mình của con người.

Câu 3: Sự khác biệt đến mức đối lập về quan điểm giữa Hồn Trương Ba và Đế Thích được thể hiện qua những lời thoại tiêu biểu nào? Sự khác biệt này có vai trò gì trong việc xây dựng xung đột kịch?

Sự khác biệt đến mức đối lập về quan điểm giữa Hồn Trương Ba và Đế Thích được thể hiện qua những lời thoại tiêu biểu sau:

• Lời thoại của Hồn Trương Ba:
  • “Tôi muốn được là tôi toàn vẹn”
  • “Không thể sống với bất cứ giá nào được. Có những cái giá quá đắt, không thể trả được”
  • “Sống mà không được là mình, sống một cách giả dối, đau khổ hơn là cái chết”
• Lời thoại của Đế Thích:
  • “Đời người vốn là một trò chơi, có thắng có thua”
  • “Con người không thể toàn vẹn, ai cũng phải chịu những khó khăn, khuôn ép, không được là chính mình”
  • “Cái gì đã qua rồi thì hãy cho qua”

Sự khác biệt này được thể hiện ở hai điểm chính:

• Về quan niệm về con người:
  • Hồn Trương Ba quan niệm con người là một thể thống nhất giữa linh hồn và thể xác. Linh hồn là phần tinh thần, thể xác là phần vật chất. Hai phần này cần được hài hòa, thống nhất với nhau thì con người mới được sống trọn vẹn, hạnh phúc.
  • Đế Thích quan niệm con người không thể toàn vẹn. Ai cũng phải chịu những khó khăn, khuôn ép, không được là chính mình.
• Về quan niệm về giá trị cuộc sống:
  • Hồn Trương Ba quan niệm sống là được là chính mình, sống trọn vẹn với những giá trị tốt đẹp của bản thân. Ông sẵn sàng chấp nhận cái chết để được sống là chính mình.
  • Đế Thích quan niệm sống là được tồn tại, được sống bất chấp mọi giá. Ông khuyên Trương Ba nên chấp nhận sống trong thân xác của anh hàng thịt để được tiếp tục sống.

Sự khác biệt này đã tạo nên xung đột kịch gay gắt giữa Hồn Trương Ba và Đế Thích. Xung đột này được đẩy lên cao trào khi Trương Ba kiên quyết từ chối lời đề nghị của Đế Thích. Ông đã quyết định lựa chọn cái chết để được sống là chính mình.

Câu 4: Điều gì đã khiến Hồn Trương Ba cương quyết lựa chọn cái chết cho mình? Theo em, cái chết này cho thấy đặc điểm nào của nhân vật trong thể loại bi kịch?

Điều gì đã khiến Hồn Trương Ba cương quyết lựa chọn cái chết cho mình?

Điều gì đã khiến Hồn Trương Ba cương quyết lựa chọn cái chết cho mình là sự đau khổ, chán nản và xấu hổ khi phải sống trong thân xác của Hàng thịt. Trương Ba cảm thấy mình dần bị thay đổi, trở nên bạo lực hơn, ham vật chất và có những cảm xúc không đúng đắn khi ở bên vợ ông hàng thịt.

Trong cuộc sống ở nhà ông hàng thịt, Trương Ba luôn cảm thấy mình như đang sống trong một cuộc sống giả dối. Ông không thể làm chủ được bản thân, không thể sống đúng với bản tính của mình. Ông cảm thấy mình như một người khác, một người mà ông không muốn trở thành.

Cụ thể, Trương Ba cảm thấy mình đang bị tha hóa về bản tính:

• Trước đây, Trương Ba là một người hiền lành, nhân hậu, yêu thương con cháu. Nhưng giờ đây, ông lại trở nên thô lỗ, cục cằn, thậm chí là bạo lực. Ông đã đánh con trai mình, đẩy vợ mình ra khỏi nhà.
• Trước đây, Trương Ba là một người ham học, yêu lao động. Nhưng giờ đây, ông lại trở nên lười biếng, ham ăn, ham ngủ. Ông không còn hứng thú với công việc của mình nữa.
• Trước đây, Trương Ba là một người yêu vợ, yêu thương gia đình. Nhưng giờ đây, ông lại có những cảm xúc không đúng đắn khi ở bên vợ ông hàng thịt.

Sự tha hóa về bản tính khiến Trương Ba cảm thấy chán nản, đau khổ và xấu hổ. Ông nhận ra rằng mình đang đánh mất chính mình. Ông không thể sống như thế này nữa.

Cái chết của Hồn Trương Ba cho thấy đặc điểm nào của nhân vật trong thể loại bi kịch?

Cái chết của Hồn Trương Ba cho thấy đặc điểm của nhân vật trong thể loại bi kịch là:

• Cái chết là kết cục tất yếu của bi kịch: Trong bi kịch, cái chết thường là kết cục tất yếu của nhân vật. Nó là sự giải thoát cho nhân vật khỏi những đau khổ, bất hạnh mà họ phải chịu đựng.
• Cái chết là sự khẳng định giá trị nhân phẩm của nhân vật: Cái chết của nhân vật trong bi kịch thường là sự khẳng định giá trị nhân phẩm của họ. Họ chết vì những lý tưởng cao đẹp, vì những giá trị tốt đẹp của con người.

Cái chết của Hồn Trương Ba là sự khẳng định giá trị nhân phẩm của ông. Ông chết vì muốn được là chính mình, vì muốn giữ gìn sự trong sạch, toàn vẹn của tâm hồn. Cái chết của ông là một lời tố cáo mạnh mẽ đối với những thế lực chà đạp lên nhân phẩm con người.

Câu 5: Trong truyện cổ tích Hồn Trương Ba, da hàng thịt, Đế Thích cho hồn Trương Ba nhập vào anh hàng thịt để sống lại. Vợ anh hàng thịt kiện lên quan, quan xử cho vợ Trương Ba thắng kiện vì người mới sống dậy rất giỏi đánh cờ, không biết mổ lợn. Theo em, vì sao Lưu Quang Vũ đã không lựa chọn cách kết thúc như truyện cổ tích cho vở kịch của mình?

Trong truyện cổ tích Hồn Trương Ba, da hàng thịt, kết thúc có hậu, Trương Ba sống lại và sống hạnh phúc bên vợ con. Tuy nhiên, Lưu Quang Vũ đã không lựa chọn cách kết thúc này cho vở kịch của mình.

Có thể có một số lí do giải thích cho sự lựa chọn này của Lưu Quang Vũ:

• Thứ nhất, Lưu Quang Vũ muốn phản ánh thực tế cuộc sống, trong đó cái thiện không phải lúc nào cũng chiến thắng cái ác. Trong truyện cổ tích, Trương Ba là một người tốt bụng, hiền lành, có tài đánh cờ. Anh hàng thịt là một người thô lỗ, cục cằn. Khi hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt, những tính cách xấu xa của anh hàng thịt dần bộc lộ. Trương Ba phải chịu đựng những ham muốn vật chất tầm thường, những thói xấu của anh hàng thịt. Cuối cùng, Trương Ba không thể chịu đựng được nữa và quyết định chết để trả lại thân xác cho anh hàng thịt. Điều này thể hiện rằng cái thiện không phải lúc nào cũng chiến thắng cái ác. Trong cuộc sống, con người luôn phải đấu tranh với những cám dỗ, những thói xấu của bản thân.
• Thứ hai, Lưu Quang Vũ muốn khẳng định giá trị của sự toàn vẹn giữa hồn và xác. Hồn và xác là hai yếu tố không thể tách rời của con người. Khi hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt, hồn và xác không thể hòa hợp với nhau. Trương Ba cảm thấy đau khổ, dằn vặt vì không thể sống đúng với bản thân. Cuối cùng, Trương Ba đã lựa chọn cái chết để được trở về với chính mình. Điều này thể hiện rằng sự toàn vẹn giữa hồn và xác là điều quan trọng đối với con người.
• Thứ ba, Lưu Quang Vũ muốn gửi gắm thông điệp về sự sống và cái chết. Sống là mong muốn của tất cả con người. Tuy nhiên, sống không chỉ là tồn tại mà còn là sống trọn vẹn, sống có ý nghĩa. Trương Ba đã lựa chọn cái chết để được sống trọn vẹn với bản thân. Điều này thể hiện rằng sống có ý nghĩa hơn sống.

Nhìn chung, cách kết thúc của vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ mang nhiều ý nghĩa sâu sắc. Nó không chỉ phản ánh thực tế cuộc sống mà còn khẳng định giá trị của sự toàn vẹn giữa hồn và xác, gửi gắm thông điệp về sự sống và cái chết.

Câu 6: Em tâm đắc nhất với triết lí nhân sinh nào trong đoạn trích Tôi muốn được là tôi toàn vẹn? Triết lí ấy còn có ý nghĩa như thế nào với cuộc sống hôm nay?

Trong đoạn trích “Tôi muốn được là tôi toàn vẹn”, triết lí nhân sinh mà em tâm đắc nhất là: “Được sống làm người quý giá thật, nhưng được sống đúng là mình, sống trọn vẹn những giá trị mình vốn có và theo đuổi còn quý giá hơn”.

Triết lí này được thể hiện qua nhân vật Trương Ba, một người đàn ông lương thiện, nhân hậu, yêu thương vợ con. Tuy nhiên, vì sự tắc trách của Nam Tào, Trương Ba lại bị nhập hồn vào xác anh hàng thịt. Trương Ba đau khổ, dằn vặt vì phải sống trong thân xác thô tục, phải chịu đựng những ham muốn bản năng của xác thịt. Cuối cùng, Trương Ba đã chọn cái chết để được sống là chính mình.

Triết lí này có ý nghĩa sâu sắc đối với cuộc sống hôm nay. Trong cuộc sống hiện đại, con người thường bị chi phối bởi nhiều thứ, từ những giá trị vật chất đến những áp lực từ xã hội. Điều này khiến con người dễ dàng đánh mất bản thân, sống một cuộc đời không trọn vẹn. Triết lí nhân sinh trên nhắc nhở chúng ta hãy sống là chính mình, hãy theo đuổi những giá trị tốt đẹp mà mình tin tưởng. Đó mới là cuộc sống có ý nghĩa.

Cụ thể, triết lí này có ý nghĩa như sau:

• Giúp con người nhận thức được giá trị của bản thân, của sự tự do và hạnh phúc.
• Giúp con người sống một cuộc đời có ý nghĩa, sống trọn vẹn với những giá trị tốt đẹp của bản thân.
• Giúp con người vượt qua những khó khăn, thử thách để sống đúng với bản thân.

Để sống đúng với bản thân, mỗi người cần:

• Nhận thức rõ về bản thân, về những giá trị, phẩm chất mà mình theo đuổi.
• Có ý chí, nghị lực để vượt qua những khó khăn, cám dỗ để sống đúng với bản thân.
• Luôn trau dồi, hoàn thiện bản thân để trở thành một người tốt đẹp.

Cuộc sống là một món quà quý giá mà mỗi người được nhận. Hãy sống là chính mình để cuộc sống trở nên ý nghĩa và đáng sống hơn.

Với những hướng dẫn Soạn bài Tôi muốn được là tôi toàn vẹn – Sách Cánh Diều Lớp 11 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.