Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 43
Hướng dẫn Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 43 -Ngữ văn 6 Kết nối tri thức chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Câu 1 trang 43, 44 SGK Ngữ văn 6 tập 1: Đọc đoạn thơ sau và hoàn thành yêu cầu:
Mắt trẻ con sáng lắm
Nhưng chưa thấy gì đâu!
Mặt trời mới nhô cao
Cho trẻ con nhìn rõ.
- Giải thích nghĩa của từ nhô.
- Trong đoạn thơ trên, có thể dùng từ lên để thay thế cho từ nhô được không? Hãy chỉ ra sự tinh tế của nhà thơ trong việc sử dụng từ nhô.
Trả lời:
- Trong bài thơ “Mắt trẻ con rất sáng”, từ “nhô” được dùng với nghĩa là “xuất hiện, hiện ra”. Trong câu thơ “chưa! Mặt trời vừa mới mọc/Cho trẻ nhìn rõ”, từ “nhô” được dùng để chỉ sự xuất hiện của mặt trời trên đường chân trời. Mặt trời vừa mới mọc, chưa lên cao, chỉ mới “nhô” lên khỏi đường chân trời. Do đó, trẻ con chưa thể nhìn thấy gì cả, vì ánh sáng của mặt trời còn chưa đủ mạnh.
- Không thể dùng từ “lên” để thay thế cho từ “nhô” trong đoạn thơ trên.
- Từ “nhô” có nghĩa là “xuất hiện, hiện ra”. Trong câu thơ “Mặt trời mới nhô cao/Cho trẻ con nhìn rõ”, từ “nhô” được dùng để chỉ sự xuất hiện của mặt trời trên đường chân trời. Mặt trời mới chỉ vừa mới nhô lên khỏi đường chân trời, chưa lên cao. Do đó, ánh sáng của mặt trời còn chưa đủ mạnh để trẻ con nhìn thấy.
- Từ “lên” có nghĩa là “đi lên, hướng lên”. Trong câu thơ này, nếu dùng từ “lên” thay cho từ “nhô”, thì nghĩa của câu thơ sẽ thay đổi. Câu thơ sẽ có nghĩa là mặt trời đã lên cao, ánh sáng của mặt trời đủ mạnh để trẻ con nhìn thấy. Tuy nhiên, điều này lại không phù hợp với thực tế, vì mặt trời mới chỉ vừa mới nhô.
Sự tinh tế của nhà thơ trong việc sử dụng từ “nhô” là ở chỗ:
- Từ “nhô” đã thể hiện được sự xuất hiện của mặt trời một cách nhẹ nhàng, tinh tế. Mặt trời mới chỉ vừa mới nhô lên khỏi đường chân trời, chưa lên cao. Do đó, sự xuất hiện của mặt trời mang một vẻ đẹp nhẹ nhàng, tinh khôi.
- Từ “nhô” cũng đã thể hiện được sự tương phản giữa ánh sáng của mặt trời và tầm nhìn của trẻ con. Ánh sáng của mặt trời lúc mới mọc còn chưa đủ mạnh, nên trẻ con chưa thể nhìn thấy gì cả. Điều này đã thể hiện được sự trong sáng, hồn nhiên của trẻ thơ.
Như vậy, việc sử dụng từ “nhô” trong đoạn thơ này đã góp phần tạo nên vẻ đẹp tinh tế, giàu ý nghĩa cho đoạn thơ.
Nếu thay từ “nhô” bằng từ “lên”, thì đoạn thơ sẽ trở nên như sau:
Mắt trẻ con sáng lắm
Nhưng chưa thấy gì đâu!
Mặt trời mới lên cao
Cho trẻ con nhìn rõ.
Đoạn thơ này vẫn có thể hiểu được, nhưng ý nghĩa của nó sẽ bị thay đổi. Câu thơ “Mặt trời mới lên cao/Cho trẻ con nhìn rõ” sẽ có nghĩa là mặt trời đã lên cao, ánh sáng của mặt trời đủ mạnh để trẻ con nhìn thấy. Điều này lại không phù hợp với thực tế, vì mặt trời mới chỉ vừa mới nhô.
Ngoài ra, việc thay từ “nhô” bằng từ “lên” cũng sẽ làm mất đi vẻ đẹp tinh tế, giàu ý nghĩa của đoạn thơ. Từ “nhô” đã thể hiện được sự xuất hiện của mặt trời một cách nhẹ nhàng, tinh tế, nhưng từ “lên” lại mang một ý nghĩa mạnh mẽ hơn. Điều này sẽ làm giảm đi sự tương phản giữa ánh sáng của mặt trời và tầm nhìn của trẻ con.
Câu 2 trang 43, 44 SGK Ngữ văn 6 tập 1. Trong bài thơ có các từ như trụi trần, bể bồng…. Trong tiếng Việt cũng có những từ như trần trụi, bồng bế,… Tim thêm ở trong và ngoài văn bản những từ có thể đảo trật tự các thành tố để có từ khác đồng nghĩa.
Một số từ ngữ tương tự trong bài thơ: khao khát, thơ ngây, mênh mông,…
Trong tiếng Việt, có rất nhiều từ có thể đảo trật tự các thành tố để có từ khác đồng nghĩa. Một số ví dụ như:
- sống sót / sót sống
- mất tích / tích mất
- trả lại / lại trả
- nhanh chóng / chóng nhanh
- khó khăn / khổ khó
- bất ngờ / ngờ bất
Câu 3 trang 43, 44 SGK Ngữ văn 6 tập 1. Hãy chỉ ra những dòng thơ có sử dụng biện pháp tu từ so sánh trong khổ hai của bài thơ. Nêu tác dụng của biện pháp tu từ so sánh đó trong việc thể hiện nội dung khổ thơ.
Những dòng thơ có sử dụng biện pháp tu từ so sánh trong khổ hai của bài thơ “Chuyện cổ tích về loài người” là:
- Cây cao bằng gang tay.
- Lá cỏ bằng sợi tóc.
- Cái hoa bằng cái cúc.
- Tiếng hót trong bằng nước.
- Tiếng hót cao bằng mây.
Tác dụng của biện pháp tu từ so sánh đó trong việc thể hiện nội dung khổ thơ là:
- Tạo nên những hình ảnh thơ đẹp, sinh động và giàu sức gợi cảm.
- Giúp người đọc hình dung rõ hơn về thế giới thiên nhiên tươi đẹp và thơ mộng trong quá khứ.
- Thể hiện sự ngạc nhiên, thích thú của những đứa trẻ khi lần đầu tiên được nhìn thấy thế giới.
Cụ thể, trong câu thơ “Cây cao bằng gang tay”, cây cối được so sánh với gang tay của trẻ em. Đây là một hình ảnh so sánh rất độc đáo và sáng tạo. Nó giúp người đọc hình dung rõ hơn về sự nhỏ bé của những đứa trẻ trong quá khứ. Khi đó, thế giới xung quanh chúng còn rất mới mẻ và lạ lẫm. Ngay cả những cây cối cao lớn cũng chỉ cao bằng gang tay của chúng.
Tương tự, những câu thơ “Lá cỏ bằng sợi tóc”, “Cái hoa bằng cái cúc”, “Tiếng hót trong bằng nước”, “Tiếng hót cao bằng mây” cũng đều là những hình ảnh so sánh rất đẹp và sinh động. Chúng giúp người đọc hình dung rõ hơn về vẻ đẹp thơ mộng của thế giới thiên nhiên trong quá khứ. Khi đó, mọi thứ đều mới mẻ và tươi đẹp, như một giấc mơ đẹp.
Bằng cách sử dụng biện pháp tu từ so sánh, tác giả Xuân Quỳnh đã mang đến cho người đọc những hình ảnh thơ đẹp, sinh động và giàu sức gợi cảm. Những hình ảnh thơ này đã góp phần thể hiện nội dung khổ thơ, đó là sự ngạc nhiên, thích thú của những đứa trẻ khi lần đầu tiên được nhìn thấy thế giới.
Câu 4 trang 43, 44 SGK Ngữ văn 6 tập 1. Nhà thơ đã sử dụng biện pháp tu từ gì trong dòng thơ Những làn gió thơ ngây? Nêu tác dụng của biện pháp tu từ ấy.
Trong dòng thơ “Những làn gió thơ ngây”, nhà thơ Xuân Quỳnh đã sử dụng biện pháp tu từ nhân hóa. Tác giả đã gán cho làn gió những đặc tính, hành động của con người, đó là sự thơ ngây.
Biện pháp tu từ nhân hóa đã giúp cho làn gió trở nên gần gũi, thân thuộc với con người hơn. Nó cũng giúp cho người đọc cảm nhận được vẻ đẹp trong sáng, hồn nhiên của thiên nhiên.
Cụ thể, trong câu thơ “Những làn gió thơ ngây”, làn gió được nhân hóa bằng cách sử dụng từ láy “thơ ngây”. Từ láy “thơ ngây” gợi lên hình ảnh những làn gió với vẻ đẹp trong sáng, hồn nhiên, mang đậm chất trẻ thơ.
Biện pháp tu từ nhân hóa đã góp phần thể hiện tình cảm yêu mến, trân trọng của nhà thơ đối với thiên nhiên. Tác giả đã nhìn thấy vẻ đẹp trong sáng, hồn nhiên của thiên nhiên qua hình ảnh những làn gió thơ ngây.
Câu 5 trang 43, 44 SGK Ngữ văn 6 tập 1. Hãy ghi lại những dòng thơ sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ và nêu tác dụng của việc sử dụng biện pháp tu từ đó trong đoạn thơ từ Nhưng còn cần cho trẻ đến Từ bãi sông cát vắng.
Những dòng thơ sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ trong đoạn thơ “Chuyện cổ tích về loài người” của Xuân Quỳnh là:
- Từ cái bống cái bang
- Từ cái hoa rất thơm
- Từ cánh cò rất trắng
- Từ vị gừng rất đắng
- Từ vết lấm chưa khô
- Từ đầu nguồn cơn mưa
- Từ bãi sông cát vắng
Tác dụng của việc sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ trong đoạn thơ là:
- Tạo nên sự nhấn mạnh, tạo ấn tượng cho người đọc về tình yêu thương và sự chăm sóc của người mẹ dành cho con.
- Khơi gợi những hình ảnh, âm thanh, mùi vị thân thuộc, gần gũi trong cuộc sống hàng ngày của trẻ thơ.
- Thể hiện được sự phong phú, đa dạng của tình yêu thương và sự chăm sóc của người mẹ dành cho con.
Biện pháp tu từ điệp ngữ đã được sử dụng một cách khéo léo trong đoạn thơ. Lặp đi lặp lại từ “từ”, tác giả đã nhấn mạnh nguồn gốc của tình yêu thương và sự chăm sóc của người mẹ dành cho con. Tình yêu ấy được bắt nguồn từ những điều giản dị, thân thuộc nhất trong cuộc sống. Đó là những con vật gần gũi như bống, bang, là những loài hoa thơm ngát, là những cánh cò trắng phau, là vị gừng đắng cay, là những vết lấm lem trên cơ thể trẻ thơ, là tiếng mưa rì rào, là bãi cát vắng lặng.
Tất cả những điều đó đã tạo nên một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, thơ mộng và tràn đầy sức sống. Nó cũng thể hiện được sự gắn bó, gần gũi của trẻ thơ với thiên nhiên.
Bên cạnh đó, biện pháp tu từ điệp ngữ cũng đã góp phần thể hiện được sự phong phú, đa dạng của tình yêu thương và sự chăm sóc của người mẹ dành cho con. Tình yêu ấy không chỉ thể hiện qua những lời ru ngọt ngào, mà còn thể hiện qua những hành động chăm sóc ân cần, chu đáo. Mẹ mang về cho con những gì tinh túy nhất của cuộc sống, để con lớn lên khỏe mạnh và hạnh phúc.
Với những hướng dẫn Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 43 -Ngữ văn 6 Kết nối tri thức chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
