Soạn bài Tây Tiến
Hướng dẫn Soạn bài Tây Tiến – Ngữ văn 10 Chân trời sáng tạo chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
* Trước khi đọc:
Câu hỏi (trang 8 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):
Bạn biết gì về vùng đất Tây Bắc và những người lính trong cuộc kháng chiến chống Pháp? Hãy chia sẻ với mọi người.
Trả lời:
– Theo những gì em đã tìm hiểu qua sách báo, internet
+ Vùng đất Tây Bắc là nơi vùng núi cao hiểm trở, nguy hiểm, khắc nghiệt về tự nhiên.
+ Những người lính trong kháng chiến chống Pháp là những người đầy nhiệt huyết, dũng cảm, lạc quan, yêu đời.
* Đọc văn bản:
- Tưởng tượng: Từ láy “chơi vơi” giúp bạn cảm nhận như thế nào về nỗi nhớ của nhà thơ?
Trả lời:
– Từ láy “chơi vơi” gợi ra nỗi nhớ miên man, rộng lớn, vô định.
- Tưởng tượng: Đoạn thơ này giúp bạn hình dung như thế nào về hình ảnh thiên nhiên rừng núi?
Trả lời:
– Hình ảnh thiên nhiên rừng núi được gợi lên qua các từ ngữ “khúc khuỷu, thăm thẳm, thác gầm thét, cọp trêu người, Mai Châu thơm nếp xôi”.
=> Hình ảnh thiên nhiên rừng núi nguy hiểm, hoang sơ, hiểm trở, đe dọa đến tính mạng của những người lính.
- Suy luận: Bạn cảm nhận như thế nào về hình ảnh người lính được miêu tả trong đoạn thơ? Qua đó, tác giả đã thể hiện tình cảm gì đối với người lính Tây Tiến?
Trả lời:
– Hình ảnh người lính Tây Tiến hiện lên qua hình ảnh: không mọc tóc, xanh màu lá dữ oai hùm, mơ Hà Nội dáng kiều thơm,…
=> Qua đó, hình ảnh người lính hiện lên vừa oai hùng, mạnh mẽ nhưng cũng rất lạc quan, yêu đời, vui vẻ.
* Sau khi đọc:
Câu 1 (trang 9 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):
Xác định bố cục bài thơ và nội dung chính của từng đoạn. Từ đó, chỉ ra mạch cảm xúc của bài thơ.
Trả lời:
– Bố cục bài thơ:
+ Phần 1 (Khổ 1, 14 câu đầu): Hình ảnh những cuộc hành quân gian khổ giữa thiên nhiên miền Tây hùng vĩ, dữ dội nhưng cũng đầy thơ mộng trữ tình.
+ Phần 2 (khổ 2, 8 câu tiếp): Những kỉ niệm đẹp của đêm liên hoan
+ Phần 3 (khổ 3, 8 câu tiếp): Hình ảnh người lính Tây Tiến với vẻ đẹp bi tráng và lãng mạn.
+ Phần 4 (khổ cuối): Lời thề Tây Tiến.
– Mạch cảm xúc của bài thơ: Toàn bộ bài thơ là nỗi nhớ da diết khôn nguôi.
Câu 2 (trang 9 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):
Liệt kê các dòng thơ trực tiếp bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả và nêu tác dụng của chúng. Xác định chủ thể trữ tình và cảm hứng chủ đạo của bài thơ.
Trả lời:
– Các dòng thơ trực tiếp làm bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả:
+ “Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!”
+ “Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi.”
+ “Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói.”
– Tác dụng của việc trình bày trực tiếp những dòng thơ này là thể hiện một cách rõ ràng tình cảm nhớ nhung, đau đáu của tác giả đối với quê hương và binh đoàn Tây Tiến. Những dòng thơ này không chỉ là một cách khẳng định cảm xúc mà còn tạo ra một ảnh hưởng mạnh mẽ đối với người đọc, kích thích sự đồng cảm và tưởng tượng của họ về nỗi nhớ và lòng quê.
– Chủ thể trữ tình trong bài thơ là nhà thơ Quang Dũng, tuy nhiên, đây là loại chủ thể trữ tình ẩn, không sử dụng nhân xưng và không nhập vai trực tiếp. Tác giả giữ vai trò quan sát và chứng kiến, nhưng tâm hồn và cảm xúc của ông hiện hữu mạnh mẽ qua từng câu thơ.
– Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là sự ngợi ca vẻ đẹp bi tráng và lãng mạn của những người lính trong đoàn quân Tây Tiến. Bài thơ không chỉ là một tấm bức tranh tưởng nhớ về quê hương, mà còn là sự tôn vinh và ca ngợi những phẩm chất anh hùng của binh sĩ, tạo ra một không khí trang trí bằng cảm xúc và những ký ức sâu sắc.
Câu 3 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):Phân tích bức tranh thiên nhiên và hình ảnh đoàn quân Tây Tiến trong đoạn 1. Chỉ ra một số nét đặc sắc trong cách sử dụng hình ảnh, từ ngữ, vần, nhịp của đoạn thơ.
Trả lời:
Đoạn mô tả về bức tranh thiên nhiên và hình ảnh đoàn quân Tây Tiến trong bài thơ là một sự kết hợp tinh tế giữa sự dữ dội và hùng vĩ của tự nhiên với hình ảnh mạnh mẽ, bi tráng của đoàn quân. Dưới đây là một số điểm đặc sắc trong cách sử dụng hình ảnh, từ ngữ, vần, nhịp của đoạn thơ:
- **Hình ảnh Thiên Nhiên:**
– **Hùng vĩ, Dữ dội, Hoang dã:** Sử dụng từ ngữ như “hiểm trở,” “núi trùng điệp,” “độ cao ngất trời,” tạo ra hình ảnh về sự dữ dội và hoang dã của tự nhiên.
– **Linh thiêng, Huyền bí:** Với từ ngữ “gầm thét,” “oai linh,” tác giả tạo ra cảm giác linh thiêng và huyền bí, gợi lên sức mạnh của thiên nhiên.
– **Thơ mộng, Trữ tình:** Hình ảnh về Mường Lát và Pha Luông được mô tả mộng mơ và trữ tình, tạo ra một phần tinh tế và dịu dàng giữa những đoạn thơ mạnh mẽ về thiên nhiên.
- **Hình ảnh Đoàn Quân Tây Tiến:**
– **Vượt qua Gian Khó:** Sử dụng hình ảnh mưa rừng, sương đêm, thác gầm, cọp đe dọa để mô tả những khó khăn, nguy hiểm mà đoàn quân Tây Tiến phải vượt qua.
– **Bi Tráng, Coi thường Cái Chết:** Tác giả sử dụng hình ảnh “dãi dầu không bước nữa, bỏ quên đời” để mô tả tinh thần bi tráng, sẵn sàng đối mặt với cái chết.
– **Ngang Tàng, Tinh Nghịch:** Biểu cảm súng ngửi trời là một cách diễn đạt sự tinh nghịch, hồn nhiên, và ngang tàng của đội quân Tây Tiến.
– **Tình Cảm, Lãng Mạn:** Sử dụng hình ảnh cơm lên khói, mùi thơm của nếp xôi để tạo ra một khía cạnh tình cảm, lãng mạn và mơ ước cuộc sống bình yên trong tâm hồn của người lính.
- **Nét Đặc Sắc trong Cách Sử Dụng Ngôn Ngữ:**
– **Sử Dụng Đối:** Việc đối hình ảnh trong câu thơ và đoạn thơ tạo ra sự đồng đều, sự cân đối, và làm cho bức tranh toàn cảnh trở nên sống động hơn.
– **Sử Dụng Thanh didi:** Các câu thơ có thanh trắc hoặc thanh bằng giúp tạo ra cảm giác về sự gân guốc và hiểm trở của dãy núi, đồng thời cũng làm dịu đi sự mạnh mẽ của những hình ảnh bi tráng.
- **Sử Dụng Các Từ Láy Có Sức Biểu Cảm Cao:**
– Sử dụng các từ như “chơi vơi,” “khúc khuỷu,” “thăm thẳm” để mô tả về thiên nhiên và tạo ra một hình ảnh sống động và sâu sắc.
- **Vần và Nhịp:**
– Việc kết hợp các loại vần như vần lưng, vần chân liền, vần chân cách tạo ra một sự đa dạng và phong phú, làm tăng tính sinh động và âm nhạc của bài thơ.
– Sử dụng nhịp 4/3, 2/2/3 tạo ra sự linh hoạt, phù hợp với nội dung và tạo nên một nhịp điệu trôi chảy và hấp dẫn.
Tất cả những điểm này đều làm cho bài thơ trở nên đa dạng, sâu sắc, và tạo nên một bức tranh hùng vĩ và lãng mạn về thiên nhiên và cuộc sống của đoàn quân Tây Tiến.
Câu 4 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):
Phân tích vẻ đẹp của hình ảnh người lính Tây Tiến trong đoạn 3. Vẻ đẹp của người lính trong đoạn này có gì khác so với đoạn 2?
Trả lời:
– Vẻ đẹp của hình ảnh người lính Tây Tiến trong đoạn 3 được mô tả qua các chi tiết như “không mọc tóc” và “quân xanh màu lá,” thực tế và sống động hóa thêm bức tranh về quân đội trong những năm kháng chiến đầy khó khăn và khốc liệt. Họ, trong hình dạng “gầy guộc,” “xanh xao,” mang trên mình những dấu vết của cuộc chiến, làm nổi bật sự hy sinh và khát vọng chiến thắng.
– Nét đặc sắc của họ không chỉ nằm ở việc “không mọc tóc,” mà còn ẩn chứa một khí thế chủ động, “dữ oai hùm.” Sự kì dị này không làm họ trở nên xấu xí mà ngược lại, làm cho họ trở nên mạnh mẽ, dữ dằn. Điều này thể hiện sự kiên cường, quyết tâm và đồng lòng trong cuộc chiến tranh.
– Họ trở nên vĩ đại khi “Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh,” và những tưởng tượng về tuổi thanh xuân và tình yêu quê hương được thể hiện qua từ ngữ lãng mạn của Thanh Thảo. Sự liên kết giữa vẻ đẹp lãng mạn và đau thương của cuộc chiến tranh làm tăng thêm sự đa chiều và sâu sắc cho hình ảnh người lính.
– So sánh với đoạn 2, trong đoạn 2 người lính được thể hiện trong bối cảnh vui vẻ, huyên náo của đêm liên hoan. Họ sống đúng với lứa tuổi, thể hiện tâm hồn và khát vọng đời thường. Sang đoạn 3, người lính trở nên gian khổ hơn, buồn bã hơn khi đối mặt với thực tế cuộc sống sau những cuộc hành quân. Mỗi đoạn đều đưa ra một góc nhìn khác nhau về người lính, đồng thời cùng nhau tạo nên một hình ảnh đầy đủ và chân thật nhất về họ trong bối cảnh chiến tranh.
Câu 5 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):
Bài thơ Tây Tiến giúp bạn hiểu thêm những gì về:
- Hình ảnh anh bộ đội và con người Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp?
- Vai trò, ý nghĩa của kí ức và kỉ niệm trong đời sống tinh thần của con người cũng như trong sáng tác thơ ca?
Trả lời:
- Bài thơ “Tây Tiến” không chỉ là một tác phẩm văn học mà còn là một tấm gương tinh thần lôi cuốn, giúp chúng ta hiểu sâu hơn về cuộc sống chiến đấu của những người lính Tây Tiến. Thông qua từng đoạn thơ, chúng ta có cơ hội nhìn nhận những khía cạnh khó khăn, đau khổ, và mất mát mà họ phải trải qua trong cuộc kháng chiến chống thực dân xâm lược. Sự gian khổ trong hành quân, sự hy sinh vì quê hương, cùng với mối tình đoàn kết và lòng yêu nước sâu sắc đã được tác giả tả nét rõ ràng và chân thực.
Bài thơ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tâm hồn, ước mơ và lí tưởng của những con người đó trong cuộc kháng chiến. Đằng sau hình ảnh mạnh mẽ, dữ dằn trên chiến trường là những khao khát bình yên, những ước mơ về một tổ quốc tự do, và niềm tin vào sức mạnh tinh thần và đoàn kết cộng đồng.
- Những ký ức và cảm xúc được ghi lại trong bài thơ không chỉ đơn thuần là một biểu hiện nghệ thuật của hồn thơ Quang Dũng, mà còn là những trải nghiệm sâu sắc và thiêng liêng của tác giả. Bài thơ trở thành một vùng kí ức đặc biệt quan trọng, là một tương tác tâm linh, làm cho những ký ức về cuộc kháng chiến và những người lính Tây Tiến trở nên sống động và không thể nào quên.
Bằng cách này, bài thơ không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là một di tích lịch sử và tâm linh quan trọng, kể lên câu chuyện về lòng yêu nước, lòng dũng cảm, và khả năng vươn lên vượt qua gian khổ của con người Việt Nam trong cuộc kháng chiến lịch sử.
Với những hướng dẫn Soạn bài Tây Tiến – Ngữ văn 10 Chân trời sáng tạo chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
