Soạn bài Tản Viên từ Phán sự lục – Sách kết nối tri thức lớp 10 tập 1

Hướng dẫn soạn bài Tản Viên từ Phán sự lục – Sách Kết Nối Tri Thức với Cuộc Sống – Ngữ Văn 10 – Tập 1 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

1. Xác định người kể chuyện trong Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên. Những lời kể nào giúp bạn có được sự hình dung ban đầu về tính cách của nhân vật Tử Văn?

Người kể chuyện trong Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên là tác giả Nguyễn Dữ. Tác giả kể chuyện theo ngôi thứ ba, không trực tiếp tham gia vào câu chuyện nhưng lại có sự quan sát tinh tế, có những nhận định, đánh giá sâu sắc về nhân vật, sự việc.

Những lời kể của tác giả về nhân vật Tử Văn giúp người đọc có được sự hình dung ban đầu về tính cách của nhân vật Tử Văn là:

• “Chàng vốn khảng khái, nóng nảy, thấy sự tà gian thì không thể chịu được, vùng Bắc người ta vẫn khen là một người cương trực.”

Lời kể cho thấy Tử Văn là một người có tính cách cương trực, thẳng thắn. Chàng không chịu được những điều tà gian, xấu xa. Đây là một phẩm chất tốt đẹp của người quân tử.

• “Một hôm, Tử Văn đang ngồi trong nhà, bỗng thấy khói đen từ phía đền Tản Viên bay lên, giăng khắp thành phố.”

Lời kể này cho thấy Tử Văn là một người có tinh thần trách nhiệm cao. Khi thấy việc bất bình, chàng không ngại ngần đứng lên đấu tranh.

• “Tử Văn rất tức giận, một hôm tắm gội sạch sẽ, khấn trời rồi châm lửa đốt đền.”

Và lời kể này cho thấy Tử Văn là một người dũng cảm, dám làm những việc mà người khác không dám làm. Chàng sẵn sàng đối đầu với thế lực tà ác để bảo vệ công lý.

Tóm lại, nhân vật Tử Văn trong Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên là một người có tính cách khảng khái, cương trực, kiên quyết bảo vệ lẽ phải và có ý thức trách nhiệm với công việc. Những phẩm chất tốt đẹp của nhân vật Tử Văn đã được tác giả Nguyễn Dữ xây dựng một cách sinh động, chân thực, góp phần làm nên giá trị của tác phẩm.

2. Nêu các sự kiện chính của câu chuyện. Các sự kiện đó được trình bày theo trình tự nào?

Chuyện chức phán sự đền Tản Viên của Nguyễn Dữ là một truyện truyền kì, kể về cuộc đấu tranh giữa thiện và ác, giữa chính nghĩa và gian tà. Các sự kiện chính của câu chuyện được trình bày theo trình tự sau:

• Sự kiện thứ nhất: Tử Văn đốt đền Tản Viên.
• Sự kiện thứ hai: Tử Văn bị hồn ma tên tướng giặc kiện.
• Sự kiện thứ ba: Tử Văn cãi thắng hồn ma tên tướng giặc ở Minh ti.
• Sự kiện thứ tư: Tử Văn được nhận chức phán sự đền Tản Viên.

Các sự kiện này được trình bày theo trình tự tuyến tính, từ đầu đến cuối, theo thời gian. Sự kiện thứ nhất là mốc khởi đầu cho câu chuyện, dẫn đến các sự kiện tiếp theo. Sự kiện thứ hai là sự kiện quan trọng nhất của câu chuyện, thể hiện rõ nhất tính cách của nhân vật Tử Văn. Sự kiện thứ ba là sự kiện cao trào của câu chuyện, thể hiện rõ nhất cuộc đấu tranh giữa thiện và ác. Sự kiện thứ tư là sự kiện kết thúc của câu chuyện, thể hiện sự chiến thắng của thiện và ác.

Nhìn chung, các sự kiện chính của câu chuyện được trình bày một cách logic, chặt chẽ, hợp lí, góp phần thể hiện rõ chủ đề và tư tưởng của tác phẩm.

3. Tóm tắt diễn biến câu chuyện xử án. Chỉ ra các yếu tố góp phần làm nên chiến thắng của Tử Văn trong phiên toà. Theo bạn, yếu tố nào đóng vai trò quyết định trong chiến thắng đó?

Tóm tắt diễn biến câu chuyện xử án

Tử Văn bị hồn ma tên tướng giặc kiện cáo ở âm phủ. Diêm Vương tin lời hồn ma, kết tội Tử Văn và cho Tử Văn xuống địa ngục chịu tội. Tử Văn không chịu khuất phục, đã kêu oan và khẳng định mình là người chính trực, không thể làm chuyện đốt đền.

Thổ công, vị thần linh cai quản vùng đất ấy, biết chuyện đã đến âm phủ minh oan cho Tử Văn. Thổ công đã kể lại sự thật cho Diêm Vương nghe, rằng hồn ma tên tướng giặc là kẻ tà ác, đã chiếm đoạt đền của ông.

Diêm Vương nghe xong, biết mình đã xử oan Tử Văn, liền cho người gọi hồn ma tên tướng giặc lên để đối chất. Hồn ma tên tướng giặc bị Thổ công vạch trần bộ mặt gian trá, cuối cùng phải nhận tội và bị trừng phạt.

Tử Văn được minh oan, được trở về dương gian. Ông được Trời phong làm phán sự đền Tản Viên, thay thế cho Thổ công.

Các yếu tố góp phần làm nên chiến thắng của Tử Văn trong phiên tòa

• Tính cách cương trực, thẳng thắn của Tử Văn: Tử Văn là một người chính trực, không chịu được những điều tà gian, xấu xa. Khi thấy việc bất bình, chàng không ngại ngần đứng lên đấu tranh. Tính cách này đã giúp Tử Văn có đủ sức mạnh để đấu tranh với thế lực tà ác, bảo vệ công lý.
• Tử Văn đấu tranh với hồn ma tên tướng giặc ở âm phủ
• Sự giúp đỡ của Thổ công: Thổ công là một vị thần linh tốt bụng, chính trực. Ông đã đến âm phủ minh oan cho Tử Văn, giúp chàng giành chiến thắng trong phiên tòa.
• Sự công minh của Diêm Vương: Diêm Vương là vị thần cai quản âm phủ. Ông là người công minh, chính trực, luôn mong muốn giải quyết công bằng mọi vụ án. Chính vì vậy, khi biết mình đã xử oan Tử Văn, ông đã minh oan cho chàng.

Yếu tố nào đóng vai trò quyết định trong chiến thắng của Tử Văn trong phiên tòa

Theo tôi, yếu tố quyết định trong chiến thắng của Tử Văn trong phiên tòa là sự cương trực, thẳng thắn của chàng. Nếu Tử Văn không có phẩm chất này, chàng sẽ không dám đứng lên đấu tranh với thế lực tà ác, bảo vệ công lý. Chính tính cách này đã giúp Tử Văn có đủ sức mạnh để vượt qua mọi khó khăn, thử thách và giành chiến thắng cuối cùng.

4. Nhân vật Tử Văn được khắc hoạ chủ yếu qua những chi tiết nào? Chọn phân tích một số chi tiết tiêu biểu, từ đó, nhận xét khái quát về tính cách nhân vật này.

Nhân vật Tử Văn được khắc hoạ chủ yếu qua những chi tiết sau:

• Tính cách cương trực, thẳng thắn: Tử Văn là một người chính trực, không chịu được những điều tà gian, xấu xa. Khi thấy việc bất bình, chàng không ngại ngần đứng lên đấu tranh. Chi tiết Tử Văn đốt đền là chi tiết tiêu biểu nhất thể hiện tính cách này của chàng.
• Sự dũng cảm, kiên cường: Tử Văn là một người dũng cảm, dám đối đầu với thế lực tà ác để bảo vệ công lý. Khi bị hồn ma tên tướng giặc kiện cáo ở âm phủ, Tử Văn không hề sợ hãi, đã kêu oan và khẳng định mình là người chính trực, không thể làm chuyện đốt đền.
• Sự thông minh, trí tuệ: Tử Văn là một người thông minh, trí tuệ, có khả năng đấu tranh bằng trí tuệ. Trong phiên tòa ở âm phủ, Tử Văn đã dùng trí tuệ của mình để vạch trần bộ mặt gian trá của hồn ma tên tướng giặc, giành chiến thắng cuối cùng.
• Tinh thần chính nghĩa: Tử Văn là một người chính nghĩa, luôn đứng về phía công lý. Chàng không chỉ đấu tranh với thế lực tà ác, mà còn sẵn sàng bảo vệ những người vô tội. Chàng đã giúp Thổ công minh oan, giúp ông lấy lại ngôi đền của mình.
• Tinh thần trách nhiệm cao: Tử Văn là một người có tinh thần trách nhiệm cao. Khi thấy khói đen từ phía đền Tản Viên bay lên, giăng khắp thành phố, Tử Văn biết rằng đây là hành động của hồn ma tên tướng giặc bại trận. Tử Văn đã không ngần ngại đứng lên đấu tranh, bảo vệ công lý, bảo vệ sự yên bình cho dân lành.

Phân tích một số chi tiết tiêu biểu:

• Chi tiết Tử Văn đốt đền:

Chi tiết này thể hiện tính cách cương trực, thẳng thắn của Tử Văn. Khi thấy hồn ma tên tướng giặc chiếm đoạt đền của Thổ công, Tử Văn đã vô cùng tức giận. Chàng không thể chịu được sự tà ác, xâm phạm của kẻ gian, nên đã quyết định đốt đền để trừng trị hồn ma tên tướng giặc. Chi tiết này cũng cho thấy Tử Văn là một người có hành động quyết đoán, dám làm những việc mà người khác không dám làm.

• Chi tiết Tử Văn đấu tranh ở âm phủ:

Tại phiên tòa ở âm phủ, Tử Văn đã phải đối mặt với nhiều khó khăn, thử thách. Hồn ma tên tướng giặc là kẻ tà ác, có nhiều phép thuật, lại được sự giúp đỡ của Bách hộ canh giữ cửa âm phủ. Tuy nhiên, Tử Văn vẫn không hề sợ hãi, đã kiên cường đấu tranh để bảo vệ lẽ phải. Chàng đã dùng trí tuệ của mình để vạch trần bộ mặt gian trá của hồn ma tên tướng giặc, cuối cùng giành chiến thắng. Chi tiết này thể hiện sự dũng cảm, kiên cường của Tử Văn.

• Chi tiết Tử Văn được Trời phong chức phán sự đền Tản Viên:

Chi tiết này thể hiện sự công minh của Trời, đồng thời cũng là sự ghi nhận công lao của Tử Văn trong việc trừ gian diệt ác, bảo vệ công lý. Tử Văn được Trời phong chức phán sự đền Tản Viên, tiếp tục thực hiện công việc trừ gian diệt ác, bảo vệ dân lành. Chi tiết này cũng thể hiện niềm tin của nhân dân vào công lý, chính nghĩa.

Nhận xét khái quát về tính cách nhân vật Tử Văn:

Nhân vật Tử Văn trong Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên được khắc hoạ là một người có tính cách cương trực, thẳng thắn, dũng cảm, kiên cường và có tinh thần trách nhiệm cao. Chàng là một người đại diện cho công lý, chính nghĩa. Chiến thắng của Tử Văn trước hồn ma tên tướng giặc bại trận là chiến thắng của chính nghĩa trước tà ác, thể hiện niềm tin của nhân dân vào công lý, chính nghĩa. Nhân vật Tử Văn là một biểu tượng cho tinh thần yêu nước, chống giặc ngoại xâm và bảo vệ lẽ phải của nhân dân ta.

5. Sáng tạo chi tiết người đi đường gặp Tử Văn ngồi trên “xe quan Phán sự” và việc người đời sau truyền nhau về “nhà quan Phân sự”, tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?

Tác giả Nguyễn Dữ sáng tạo chi tiết người đi đường gặp Tử Văn ngồi trên “xe quan Phán sự” và việc người đời sau truyền nhau về “nhà quan Phân sự” nhằm nhấn mạnh:

• Sự thắng thế của chính nghĩa: Tử Văn là một người chính trực, dũng cảm, đã chiến thắng hồn ma tên tướng giặc, một kẻ tà ác. Chiến thắng này thể hiện niềm tin của nhân dân vào công lý, chính nghĩa.
• Niềm tin của nhân dân vào sự công bằng của pháp luật: Diêm Vương là vị thần cai quản âm phủ, là người đại diện cho công lý. Việc Diêm Vương minh oan cho Tử Văn thể hiện niềm tin của nhân dân vào sự công bằng của pháp luật.
• Tấm gương sáng về tinh thần chính nghĩa, dũng cảm của người trí thức: Tử Văn là một người trí thức yêu nước, luôn đấu tranh chống lại cái ác, bảo vệ lẽ phải. Hình ảnh Tử Văn là một tấm gương sáng cho thế hệ trẻ noi theo.

Cụ thể, chi tiết người đi đường gặp Tử Văn ngồi trên “xe quan Phán sự” thể hiện sự thắng thế của chính nghĩa. Tử Văn, một người chính trực, dũng cảm, đã được Trời phong làm phán sự đền Tản Viên. Đây là một vinh dự lớn lao, là sự công nhận của Trời đối với tấm lòng chính nghĩa của Tử Văn.

Chi tiết người đời sau truyền nhau về “nhà quan Phân sự” cũng thể hiện niềm tin của nhân dân vào sự công bằng của pháp luật. Tử Văn là một người bị oan, nhưng cuối cùng đã được minh oan. Câu chuyện về Tử Văn được người đời truyền nhau, thể hiện niềm tin của nhân dân vào sự công bằng của pháp luật, rằng những người chính trực, dũng cảm cuối cùng sẽ được hưởng công lý.

Ngoài ra, hai chi tiết này còn thể hiện tấm gương sáng về tinh thần chính nghĩa, dũng cảm của người trí thức. Tử Văn là một người trí thức yêu nước, luôn đấu tranh chống lại cái ác, bảo vệ lẽ phải. Hình ảnh Tử Văn là một tấm gương sáng cho thế hệ trẻ noi theo.

6. Thế giới thần linh, ma quỷ trong truyện là sản phẩm hư cấu nghệ thuật của Nguyễn Dữ. Khám phá thế giới đó, bạn hiểu thêm được điều gì về chủ đề của tác phẩm?

Thế giới thần linh, ma quỷ trong Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên là sản phẩm hư cấu nghệ thuật của Nguyễn Dữ. Thế giới này được xây dựng dựa trên những quan niệm, tín ngưỡng dân gian về thần linh, ma quỷ. Tuy nhiên, Nguyễn Dữ đã có sự sáng tạo, biến tấu để phù hợp với mục đích nghệ thuật của mình.

Khám phá thế giới đó, chúng ta hiểu thêm được một số điều về chủ đề của tác phẩm:

• Niềm tin của nhân dân vào công lý, chính nghĩa: Trong tác phẩm, thế giới thần linh, ma quỷ được xây dựng theo hướng công bằng, chính nghĩa. Diêm Vương là vị thần cai quản âm phủ, là người đại diện cho công lý. Việc Diêm Vương minh oan cho Tử Văn thể hiện niềm tin của nhân dân vào sự công bằng của pháp luật, rằng những người chính trực, dũng cảm cuối cùng sẽ được hưởng công lý.
• Sức mạnh của tinh thần chính nghĩa: Tử Văn là một người chính trực, dũng cảm. Chàng đã dám đấu tranh với hồn ma tên tướng giặc, một kẻ tà ác. Cuối cùng, Tử Văn đã chiến thắng, được minh oan. Điều này thể hiện sức mạnh của tinh thần chính nghĩa, rằng những người chính trực, dũng cảm cuối cùng sẽ chiến thắng cái ác.
• Tấm gương sáng về người trí thức yêu nước: Tử Văn là một người trí thức yêu nước. Chàng đã dám đứng lên đấu tranh chống lại cái ác, bảo vệ lẽ phải. Hình ảnh Tử Văn là một tấm gương sáng cho thế hệ trẻ noi theo.

Ngoài ra, thế giới thần linh, ma quỷ trong tác phẩm còn mang ý nghĩa tượng trưng. Hồn ma tên tướng giặc tượng trưng cho thế lực tà ác, áp bức. Tử Văn tượng trưng cho những người trí thức yêu nước, luôn đấu tranh chống lại cái ác, bảo vệ lẽ phải. Chiến thắng của Tử Văn thể hiện niềm tin của nhân dân vào thắng lợi của những người chính nghĩa, dũng cảm trong cuộc đấu tranh chống lại cái ác, bảo vệ lẽ phải.

7. Nêu quan niệm về kẻ sĩ được thể hiện trong lời bình cuối truyện. Bạn có đồng tình với quan niệm đó không? Vì sao?

Trong lời bình cuối truyện Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên, Nguyễn Dữ đã nêu lên quan niệm về kẻ sĩ như sau:

“Kẻ sĩ phải có khí tiết cứng cỏi, dám đấu tranh chống lại cái ác, bảo vệ lẽ phải. Dù gặp phải khó khăn, nguy hiểm, kẻ sĩ cũng không được lùi bước, phải kiên quyết đấu tranh đến cùng.”

Tôi đồng tình với quan niệm này. Quan niệm này thể hiện truyền thống đạo lý tốt đẹp của dân tộc ta: kiên quyết đấu tranh chống lại cái ác, bảo vệ lẽ phải, bảo vệ công lý.

Quan niệm này có ý nghĩa sâu sắc:

• Khẳng định vai trò của kẻ sĩ trong xã hội: Kẻ sĩ là những người trí thức, có học thức, có khả năng nhận thức. Họ có trách nhiệm đứng lên đấu tranh chống lại cái ác, bảo vệ lẽ phải, bảo vệ công lý.
• Nhấn mạnh tinh thần dũng cảm, kiên cường của kẻ sĩ: Kẻ sĩ phải có tinh thần dũng cảm, kiên cường, dám đấu tranh chống lại cái ác, bảo vệ lẽ phải, dù gặp phải khó khăn, nguy hiểm.
• Thể hiện niềm tin của nhân dân vào kẻ sĩ: Nhân dân tin tưởng rằng những kẻ sĩ có khí tiết cứng cỏi, dũng cảm, kiên cường sẽ chiến thắng cái ác, bảo vệ lẽ phải, bảo vệ công lý.

Trong xã hội hiện nay, quan niệm về kẻ sĩ vẫn còn nguyên giá trị. Kẻ sĩ là những người trí thức, có học thức, có trách nhiệm đứng lên đấu tranh chống lại cái ác, bảo vệ lẽ phải, bảo vệ công lý. Họ có thể là những nhà văn, nhà báo, nhà hoạt động xã hội,… Họ có thể sử dụng ngòi bút, tiếng nói, hành động của mình để đấu tranh chống lại cái ác, bảo vệ lẽ phải, bảo vệ công lý.

Kết nối đọc – viết

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một yếu tố làm nên sức hấp dẫn của câu chuyện trong Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên.

Một trong những yếu tố làm nên sức hấp dẫn của Chuyện chức phán sự đền Tản Viên chính là yếu tố kì ảo. Bằng tài năng và trí tưởng tượng phong phú, Nguyễn Dữ đã sáng tạo nên một thế giới thần bí, huyền ảo với những nhân vật, sự kiện kỳ lạ, hấp dẫn.

Trước hết, yếu tố kì ảo được thể hiện qua những nhân vật thần bí, mang sức mạnh siêu nhiên như Thổ thần Tản Viên, quan Tử Văn, hồn ma tên tướng giặc. Những nhân vật này đã góp phần tạo nên một thế giới tưởng tượng phong phú, đa dạng, khiến câu chuyện trở nên hấp dẫn và lôi cuốn hơn.

Thứ hai, yếu tố kì ảo được thể hiện qua những sự kiện kỳ lạ, hoang đường như việc Tử Văn đốt đền, Tử Văn bị hồn ma tướng giặc kiện lên Diêm Vương, cuộc đấu tranh giữa Tử Văn và hồn ma tướng giặc. Những sự kiện này đã tạo nên sự kịch tính, hấp dẫn cho câu chuyện, khiến người đọc không khỏi tò mò và hồi hộp.

Cuối cùng, yếu tố kì ảo còn được thể hiện qua những chi tiết kì ảo, độc đáo như việc Tử Văn được Thổ thần Tản Viên giúp đỡ, được quan Bàng Mão giúp đỡ. Những chi tiết này đã góp phần làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn và thú vị hơn.

Nhìn chung, yếu tố kì ảo là một trong những yếu tố quan trọng làm nên sức hấp dẫn của Chuyện chức phán sự đền Tản Viên. Yếu tố này đã góp phần tạo nên một thế giới thần bí, huyền ảo, khiến câu chuyện trở nên hấp dẫn và lôi cuốn hơn.

Với những hướng dẫn soạn bài soạn bài Tản Viên từ Phán sự lục – Sách Kết Nối Tri Thức với Cuộc Sống – Ngữ Văn 10 – Tập 1 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.