Soạn bài Quê người – Ngữ văn 8 tập 1 Cánh diều

Hướng dẫn soạn bài Quê người – Ngữ văn 8 tập 1 Cánh diều chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Câu 1 (trang 56, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Biện pháp tu từ nào được sử dụng trong các dòng thơ “Trên cao thì nắng cũng quê ta / Cũng trắng màu mây bay phía xa / Đổi cũng nhuộm vàng trên đỉnh ngọn”?

1. Ẩn dụ
2. Nhân hoá
3. Điệp
4. Đối

Trả lời

Đáp án đúng là (B) Nhân hoá.

Trong các dòng thơ trên, tác giả đã sử dụng biện pháp nhân hoá để biến nắng thành một con người, có quê hương, có màu sắc, có hành động. Nắng được nhân hoá như sau:

• Nắng có quê hương: “Trên cao thì nắng cũng quê ta”
• Nắng có màu sắc: “Cũng trắng màu mây bay phía xa”
• Nắng có hành động: “Đổi cũng nhuộm vàng trên đỉnh ngọn”

Biện pháp nhân hoá này đã giúp cho hình ảnh nắng trở nên sinh động, gần gũi, gắn bó với quê hương hơn.

Câu 2 (trang 56, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Phương án nào nêu đúng các hình ảnh của quê người khiến tác giả ngỡ như “quê ta”?

1. Nắng, màu mây trắng, đồi nhuộm vàng trên đỉnh ngọn
2. Cây lá, dáng phố phường, màu mây trắng
3. Nếp nhà dân, bụi đường, nắng
4. Cây lá, nếp nhà dân, đổi nhuộm vàng trên đỉnh ngọn

Trả lời
Đáp án đúng là (A) Nắng, màu mây trắng, đồi nhuộm vàng trên đỉnh ngọn.

Trong bài thơ “Quê người”, tác giả Vũ Quần Phương đã nhắc đến những hình ảnh của quê người khiến ông ngỡ như “quê ta” là:

• Nắng: “Trên cao thi nắng cũng quê ta”
• Màu mây trắng: “Cũng trắng màu mây bay phía xa”
• Đổi nhuộm vàng trên đỉnh ngọn: “Đổi cũng nhuộm vàng trên đỉnh ngọn /  ngỡ là tôi lúc ở nhà”

Ba hình ảnh này đều là những hình ảnh quen thuộc, gần gũi của làng quê Việt Nam. Chúng gợi lên trong tâm trí tác giả những kỉ niệm, những cảm xúc thân thương, gắn bó.

Câu 3 (trang 57, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Các hình ảnh trong khổ thơ thứ hai gợi lên cảm nhận như thế nào cho tác giả?

1. Xa lạ
2. Gần gũi
3. Thú vị
4. Băn khoăn

Trả lời 

1.  Xa lạ. Vì: Tác giả đã mô tả “không là cây lá quen”, “xa lạ”, “khác lạ”

Câu 4 (trang 57, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Từ “lữ thứ” trong dòng thơ “Ngó xuống mũi giày thì lữ thứ” thể hiện sắc thái biểu

cảm như thế nào?

1. Cổ kính, trang trọng
2. Thân mật, suồng sã
3. Bông đùa, hóm hỉnh
4. Day dứt, trăn trở

Trả lời

Đáp án đúng là (A) Cổ kính, trang trọng.

Từ “lữ thứ” được dùng trong thơ cổ để chỉ người đi xa, người khách lãng khách. Trong câu thơ “Ngó xuống mũi giày thì lữ thứ”, từ “lữ thứ” được dùng để chỉ chính tác giả, một người đang đi xa quê hương. Sử dụng từ “lữ thứ” trong trường hợp này thể hiện sắc thái biểu cảm cổ kính, trang trọng. Nó gợi lên hình ảnh một người khách lãng khách đang xa quê hương, với nỗi nhớ quê hương da diết, khắc khoải.

Câu 5 (trang 57, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Tâm trạng của nhân vật “tôi” khi cảm nhận các hình ảnh nắng vàng, mây trắng trong khổ thơ thứ nhất và khổ thơ kết có gì khác nhau?

1. Biết rõ mình đang ở quê người, ngắm cảnh cho khuây nỗi nhớ quê hương (khổ thơ 1) và ngỡ như mình đang ở quê nhà (khổ thơ 3)
2. Ngỡ như mình đang ở quê nhà (khổ thơ 1) và ý thức rõ mình đang ở quê người, ngắm cảnh cho khuây nỗi nhớ quê hương (khổ thơ 3)
3. Tự nhủ mình đang ở quê nhà (khổ thơ 1) và say sưa khám phá cảnh đẹp của quê người (khổ thơ 3)
4. Hứng thú trước vẻ đẹp khác lạ của quê người (khổ thơ 1) và phát hiện ra cảnh quê người và quê nhà giống nhau kì lạ (khổ thơ 3)

Trả lời

Đáp án đúng là (B).

Trong khổ thơ thứ nhất, tác giả ngỡ như mình đang ở quê nhà khi ngắm nhìn những hình ảnh nắng vàng, mây trắng. Đây là tâm trạng của một người con xa quê, đang khao khát được trở về với quê hương thân thuộc.

Trong khổ thơ kết, tác giả ý thức rõ mình đang ở quê người, nhưng vẫn cảm thấy cảnh sắc nơi đây giống quê nhà đến lạ. Đây là tâm trạng của một người con xa quê, nhưng vẫn luôn nhớ về quê hương, mong muốn được trở về.

Câu 6 (trang 57, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Bài thơ thể hiện tâm trạng, cảm xúc của tác giả trong hoàn cảnh nào?

Trả lời

Bài thơ Quê người của Vũ Quần Phương thể hiện tâm trạng, cảm xúc của tác giả trong hoàn cảnh xa quê. Tác giả đang đi trên một miền đất lạ, nhưng khi nhìn thấy những hình ảnh quen thuộc của quê hương, ông đã cảm thấy ngỡ như mình đang ở quê nhà. Điều này thể hiện nỗi nhớ quê hương da diết, khắc khoải của tác giả.

Cụ thể, trong khổ thơ thứ nhất, tác giả ngỡ như mình đang ở quê nhà khi ngắm nhìn những hình ảnh nắng vàng, mây trắng. Đây là tâm trạng của một người con xa quê, đang khao khát được trở về với quê hương thân thuộc.

Trong khổ thơ kết, tác giả ý thức rõ mình đang ở quê người, nhưng vẫn cảm thấy cảnh sắc nơi đây giống quê nhà đến lạ. Đây là tâm trạng của một người con xa quê, nhưng vẫn luôn nhớ về quê hương, mong muốn được trở về.

Sự khác biệt trong tâm trạng của tác giả ở hai khổ thơ thể hiện nỗi nhớ quê hương của ông. Dù ở đâu, trong lòng tác giả vẫn luôn hướng về quê hương, nơi có những hình ảnh thân thuộc, gắn bó với tuổi thơ của mình.

Câu 7 (trang 57, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Hãy tưởng tượng và miêu tả hành động, ánh mắt, tâm trạng của nhà thơ được thể hiện qua các hình ảnh, từ ngữ trong khổ thơ kết.

Trả lời
Trong khổ thơ kết của bài thơ Quê người, nhà thơ Vũ Quần Phương đã sử dụng những hình ảnh, từ ngữ giàu sức gợi để thể hiện tâm trạng nhớ quê da diết của mình.

• Hành động: “Ngó xuống mũi giày thì lữ thứ”

Với hành động này, nhà thơ như đang cảm nhận lại những bước chân của mình trên quê hương, những bước chân mang theo nỗi nhớ quê hương.

• Ánh mắt: “Mắt ngẩng lên thì quê hương”

Ánh mắt của nhà thơ ngẩng lên, hướng về phía xa xăm, về phía quê hương. Ánh mắt ấy thể hiện nỗi nhớ quê hương, mong muốn được trở về.

• Tâm trạng: “Cũng thấy quê người”

Dù đang ở nơi xa, nhưng nhà thơ vẫn cảm thấy quê hương ở ngay trước mắt mình. Tâm trạng của nhà thơ lúc này như đang chìm đắm trong nỗi nhớ quê hương, trong những hình ảnh quen thuộc của quê hương.

Từ những hình ảnh, từ ngữ trên, ta có thể tưởng tượng và miêu tả hành động, ánh mắt, tâm trạng của nhà thơ như sau:

Nhà thơ đang đi trên một miền đất lạ, nhưng khi nhìn thấy những hình ảnh quen thuộc của quê hương, ông đã cảm thấy ngỡ như mình đang ở quê nhà. Ông dừng bước chân, ngẩng lên nhìn xa xăm, ánh mắt đầy nỗi nhớ quê hương. Ông như đang tưởng tượng lại những hình ảnh của quê hương, những hình ảnh đã gắn bó với ông từ thuở ấu thơ.

Nỗi nhớ quê hương của nhà thơ thật tha thiết, mãnh liệt. Nó khiến ông cảm thấy như đang được trở về quê hương, được sống trong vòng tay yêu thương của gia đình, người thân.

Câu 8 (trang 57, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Sự đối lập trong hai khổ thơ đầu đã được phát triển như thế nào trong khổ kết của bài thơ? Điều đó đem lại cảm nhận gì cho người đọc về tâm trạng của tác giả khi ở chốn “quê người”?

Trả lời

Trong hai khổ thơ đầu, tác giả đã thể hiện tâm trạng ngỡ ngàng, xúc động khi nhìn thấy những hình ảnh quen thuộc của quê hương ở nơi đất khách quê người. Ông ngỡ như mình đang ở chính quê hương của mình. Đây là sự đối lập giữa hiện thực và tâm tưởng của tác giả.

Trong khổ thơ kết, tác giả đã ý thức rõ mình đang ở chốn “quê người”. Tuy nhiên, ông vẫn cảm thấy cảnh sắc nơi đây giống quê nhà đến lạ. Điều này khiến ông càng thêm nhớ quê hương, mong muốn được trở về.

Sự đối lập trong hai khổ thơ đầu đã được phát triển trong khổ kết như sau:

• Từ sự ngỡ ngàng, xúc động, tác giả đã ý thức rõ mình đang ở chốn “quê người”.
• Từ cảm giác như đang ở quê nhà, tác giả đã cảm thấy cảnh sắc nơi đây giống quê nhà đến lạ.

Sự phát triển này đã thể hiện rõ nỗi nhớ quê hương da diết của tác giả. Dù ở đâu, trong lòng tác giả vẫn luôn hướng về quê hương, nơi có những hình ảnh thân thuộc, gắn bó với tuổi thơ của mình.

Điều đó đem lại cảm nhận cho người đọc về tâm trạng của tác giả khi ở chốn “quê người” như sau:

• Tác giả là một người con xa quê, luôn nhớ về quê hương da diết.
• Nỗi nhớ quê hương của tác giả thật tha thiết, mãnh liệt.

Câu 9 (trang 57, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Em thích nhất hình ảnh nào trong bài thơ? Vì sao?

Trả lời

Trong bài thơ Quê người của Vũ Quần Phương, em thích nhất hình ảnh “nắng vàng, mây trắng” trong khổ thơ đầu.

Hình ảnh “nắng vàng, mây trắng” là hình ảnh quen thuộc, bình dị của quê hương Việt Nam. Nó gợi lên vẻ đẹp tươi sáng, trong lành, bao la của thiên nhiên. Khi nhìn thấy hình ảnh này, tác giả đã ngỡ như mình đang ở quê nhà. Đây là sự thể hiện của nỗi nhớ quê hương da diết, khắc khoải của tác giả.

Hình ảnh này cũng gợi lên trong lòng người đọc cảm giác yêu thương, gắn bó với quê hương. Nó khiến người đọc nhớ về những ngày tháng tuổi thơ, những ngày tháng được sống trong vòng tay yêu thương của gia đình, người thân.

Ngoài ra, hình ảnh “nắng vàng, mây trắng” cũng mang ý nghĩa biểu tượng. Nó tượng trưng cho vẻ đẹp của quê hương Việt Nam, một đất nước tươi đẹp, trù phú.

Câu 10 (trang 57, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Hãy viết đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng) để trình bày cảm nhận của em về tình cảm, tâm sự của nhà thơ được thể hiện trong tác phẩm.

Trả lời:

Bài thơ “Quê người” của Vũ Quần Phương đã thể hiện được tình yêu quê hương sâu nặng của tác giả. Tác giả là một người con xa quê, luôn nhớ về quê hương da diết. Trong khổ thơ đầu, tác giả đã ngỡ ngàng, xúc động khi nhìn thấy những hình ảnh quen thuộc của quê hương ở nơi đất khách quê người. Ông ngỡ như mình đang ở chính quê hương của mình. Điều này cho thấy nỗi nhớ quê hương của tác giả thật tha thiết, mãnh liệt. Trong khổ thơ kết, tác giả đã ý thức rõ mình đang ở chốn “quê người”. Tuy nhiên, ông vẫn cảm thấy cảnh sắc nơi đây giống quê nhà đến lạ. Điều này khiến ông càng thêm nhớ quê hương, mong muốn được trở về. Tình cảm, tâm sự của nhà thơ được thể hiện qua những hình ảnh, từ ngữ giản dị, gần gũi nhưng giàu sức gợi. Bài thơ đã gợi lên trong lòng người đọc nỗi nhớ quê hương tha thiết.

Với những hướng dẫn soạn bài Quê người – Ngữ văn 8 tập 1 Cánh diều chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.