Soạn bài Nói với con
Hướng dẫn soạn bài Nói với con – Ngữ văn 9 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Đọc – Hiểu Văn Bản
Câu 1: Mượn lời nói với con, nhà thơ gợi về cội nguồn sinh dưỡng mỗi con người, gợi về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của quê hương mình. Bố cục của bài thơ đã thể hiện ý tưởng đó như thế nào ?
Bố cục của bài thơ “Nói với con” của Y Phương đã thể hiện ý tưởng của nhà thơ về cội nguồn sinh dưỡng mỗi con người và sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của quê hương qua hai phần:
Phần 1 (hai khổ thơ đầu): Gợi về cội nguồn sinh dưỡng mỗi con người
Ở phần này, nhà thơ Y Phương đã sử dụng những hình ảnh thơ giản dị, gần gũi để gợi về cội nguồn sinh dưỡng mỗi con người.
Hình ảnh “lưng cha” và “bóng mẹ” gợi lên sự che chở, yêu thương của cha mẹ đối với con cái.
Hình ảnh “cánh cò” gợi lên hình ảnh quê hương, nơi chôn rau cắt rốn của mỗi người.
Hình ảnh “bàm cỏ” gợi lên sự vất vả, lam lũ của cha mẹ trong quá trình nuôi dạy con cái.
Tất cả những hình ảnh thơ ấy đã tạo nên một bức tranh thiên nhiên và con người thật bình dị, gần gũi, ấm áp. Qua đó, nhà thơ Y Phương muốn nhắc nhở con về cội nguồn sinh dưỡng của mình, về những người đã sinh thành, dưỡng dục, nuôi nấng mình nên người.
Phần 2 (hai khổ thơ cuối): Gợi về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của quê hương
Ở phần này, nhà thơ Y Phương đã sử dụng những hình ảnh thơ giàu sức gợi tả để gợi lên sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của quê hương.
Hình ảnh “rừng cọ” gợi lên vẻ đẹp hùng vĩ, hiên ngang của quê hương.
Hình ảnh “đồng ruộng” gợi lên sự trù phú, màu mỡ của quê hương.
Hình ảnh “dòng sông” gợi lên sự muôn đời chảy mãi của quê hương.
Tất cả những hình ảnh thơ ấy đã tạo nên một bức tranh quê hương thật đẹp đẽ, tươi mới, tràn đầy sức sống. Qua đó, nhà thơ Y Phương muốn nhắc nhở con về quê hương, về những vẻ đẹp của quê hương, về những con người cần cù, chịu khó, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.
Như vậy, bố cục của bài thơ “Nói với con” đã thể hiện một cách rõ ràng ý tưởng của nhà thơ về cội nguồn sinh dưỡng mỗi con người và sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của quê hương.
Câu 2: Con được lớn lên trong tình yêu thương của cha mẹ, trong sự đùm bọc của quê hương. Hãy tìm và phân tích các câu thơ nói lên điều ấy.
Trong bài thơ “Nói với con” của Y Phương, nhà thơ đã thể hiện tình yêu thương của cha mẹ và sự đùm bọc của quê hương đối với con qua những câu thơ sau:
Lưng cha mang gánh nặng cha đi sớm về khuya
Hình ảnh “lưng cha” gợi lên sự vất vả, lam lũ của người cha trong công việc mưu sinh. Hình ảnh “gánh nặng” gợi lên những khó khăn, gian khổ mà người cha phải gánh vác trên vai. Tuy nhiên, người cha vẫn luôn yêu thương, che chở cho con, dù cho phải chịu đựng những khó khăn ấy.
Mẹ địu con đi trên lưng một nôi tre
Hình ảnh “mẹ địu con” gợi lên sự dịu dàng, yêu thương của người mẹ. Hình ảnh “nôi tre” gợi lên sự bình dị, giản đơn của cuộc sống quê hương. Mẹ đã mang nặng đẻ đau sinh con ra và luôn yêu thương, chăm sóc con từ khi còn trong nôi.
Cánh cò bay la đà trên cánh đồng
Hình ảnh “cánh cò” gợi lên hình ảnh quê hương, nơi chôn rau cắt rốn của mỗi người. Cánh cò cũng gợi lên sự bình yên, thanh bình của cuộc sống làng quê. Cánh cò như đang che chở, bảo vệ cho con, như nhắc nhở con về cội nguồn của mình.
**Con ơi tuy thô sơ da thịt
Làm sao sống được mà không có quê hương**
Câu thơ này đã khẳng định vai trò của quê hương đối với mỗi con người. Quê hương là nơi chôn rau cắt rốn, là nơi nuôi dưỡng con khôn lớn. Không có quê hương, con người sẽ không thể tồn tại và phát triển.
Những câu thơ trên đã thể hiện một cách chân thực và sâu sắc tình yêu thương của cha mẹ và sự đùm bọc của quê hương đối với con. Tình yêu thương ấy đã trở thành nguồn động lực, sức mạnh giúp con vượt qua mọi khó khăn, gian khổ trong cuộc sống.
Câu 3: Người cha nói với con về những đức tính cao đẹp gì của người “đồng mình”, từ đó nhắc nhở con trên đường đời cần phải như thế nào ?
Trong bài thơ “Nói với con”, người cha đã nói với con về những đức tính cao đẹp của người “đồng mình” qua những câu thơ sau:
**Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con**
Hình ảnh “thô sơ da thịt” gợi lên sự giản dị, mộc mạc của người dân quê. Tuy nhiên, người “đồng mình” không hề nhỏ bé, họ có sức sống mạnh mẽ, kiên cường.
**Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục**
Hình ảnh “đục đá kê cao quê hương” gợi lên sự kiên cường, bất khuất của người dân quê. Họ đã tự tay xây dựng quê hương của mình bằng chính đôi tay của mình. Hình ảnh “quê hương thì làm phong tục” gợi lên sự gắn bó, đoàn kết của người dân quê. Họ cùng nhau xây dựng những phong tục tập quán tốt đẹp của quê hương.
**Người đồng mình thương lắm con ơi
Chẳng lo cực nhọc mà không chịu thua”**
Hình ảnh “thương lắm con ơi” thể hiện tình yêu thương, gắn bó của người cha đối với con. Người cha muốn nhắc nhở con về những khó khăn, gian khổ mà người “đồng mình” đã phải trải qua. Tuy nhiên, họ vẫn luôn kiên cường, không chịu thua trước khó khăn.
Từ những đức tính cao đẹp của người “đồng mình”, người cha đã nhắc nhở con trên đường đời cần phải:
Không được tự ti, nhỏ bé
Cần có ý chí, nghị lực, kiên cường
Luôn gắn bó với quê hương, gia đình
Những lời dạy của người cha đã thể hiện tình yêu thương, sự quan tâm sâu sắc của cha dành cho con. Đồng thời, những lời dạy ấy cũng là bài học quý giá cho mỗi chúng ta trong cuộc sống.
Câu 4: Em cảm nhận như thế nào về tình cảm của người cha đối với con trong bài thơ ? Điều lớn lao nhất mà người cha muốn truyền cho con qua những lời này là gì ?
Tình cảm của người cha đối với con trong bài thơ “Nói với con” của Y Phương là một tình cảm vô cùng sâu sắc, chân thành và đáng trân trọng. Tình cảm ấy được thể hiện qua những lời tâm tình của người cha đối với con, qua những hình ảnh thơ giản dị, gần gũi nhưng giàu ý nghĩa.
Người cha đã thể hiện tình yêu thương của mình đối với con qua những hình ảnh thơ như:
“Lưng cha mang gánh nặng cha đi sớm về khuya”
Hình ảnh “lưng cha” gợi lên sự vất vả, lam lũ của người cha trong công việc mưu sinh. Người cha đã phải gánh vác trên vai những khó khăn, gian khổ của cuộc sống để mang lại cho con một cuộc sống tốt đẹp hơn.
“Mẹ địu con đi trên lưng một nôi tre”
Hình ảnh “mẹ địu con” gợi lên sự dịu dàng, yêu thương của người mẹ. Người mẹ đã mang nặng đẻ đau sinh con ra và luôn yêu thương, chăm sóc con từ khi còn trong nôi.
“Cánh cò bay la đà trên cánh đồng”
Hình ảnh “cánh cò” gợi lên hình ảnh quê hương, nơi chôn rau cắt rốn của mỗi người. Cánh cò cũng gợi lên sự bình yên, thanh bình của cuộc sống làng quê.
Người cha cũng thể hiện tình yêu thương của mình đối với con qua những lời tâm tình:
**”Con ơi tuy thô sơ da thịt
Làm sao sống được mà không có quê hương”**
Câu thơ này đã khẳng định vai trò của quê hương đối với mỗi con người. Quê hương là nơi chôn rau cắt rốn, là nơi nuôi dưỡng con khôn lớn. Không có quê hương, con người sẽ không thể tồn tại và phát triển.
**”Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con”**
Người cha muốn nhắc nhở con rằng, dù người “đồng mình” có sống giản dị, mộc mạc nhưng họ không hề nhỏ bé, họ có sức sống mạnh mẽ, kiên cường.
**”Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục”**
Người cha muốn nhắc nhở con về những khó khăn, gian khổ mà người “đồng mình” đã phải trải qua. Tuy nhiên, họ vẫn luôn kiên cường, không chịu thua trước khó khăn.
Từ những lời tâm tình ấy, người cha muốn truyền cho con những điều lớn lao nhất:
Tình yêu thương quê hương, đất nước
Sức sống mạnh mẽ, kiên cường
Ý chí, nghị lực vượt qua mọi khó khăn
Những điều lớn lao ấy sẽ giúp con có một cuộc sống tốt đẹp hơn, có một tương lai tươi sáng hơn.
Bài thơ “Nói với con” của Y Phương là một bài thơ hay, giàu ý nghĩa. Bài thơ đã thể hiện tình cảm của người cha đối với con một cách chân thành, sâu sắc. Đồng thời, bài thơ cũng là một bài học quý giá cho mỗi chúng ta trong cuộc sống.
Câu 5: Nhận xét về cách diễn tả tình cảm và suy nghĩ bằng hình ảnh của nhà thơ. {Gợi ý: Người miền núi thường có cách nói giàu hình ảnh, cụ thể, mộc mạc mà có tính khái quát, giàu chất thơ. Chẳng hạn bốn dòng thơ đầu bài hay các câu : “Đan lờ cài nan hoa – Vách nhà ken câu hát”, “Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương”…)
Nhà thơ Y Phương thực sự đã thể hiện một cách xuất sắc khả năng diễn tả tình cảm và suy nghĩ bằng hình ảnh trong các bài thơ của mình. Bài thơ của Y Phương thường chứa đựng những hình ảnh sống động và mộc mạc, nhưng lại mang trong đó một tính khái quát và chất thơ sâu sắc.
Ví dụ, bốn dòng thơ đầu bài của Y Phương:
“Đan lờ cài nan hoa – Vách nhà ken câu hát”
Trong những câu này, hình ảnh của người phụ nữ đang đan lò xo hoa và vách nhà gỗ ken kê cao làm cho độc giả thấy được sự mộc mạc và tường thuật của cuộc sống hàng ngày. Những hình ảnh này thể hiện tính thực tế của cuộc sống ở miền núi.
“Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương”
Hình ảnh của người đàn ông tự mình đục đá để xây dựng quê hương thể hiện sự cống hiến và tình yêu thương đối với đất nước. Đây là một ví dụ về cách Y Phương biểu đạt tình cảm của người dân miền núi đối với quê hương một cách sâu sắc và khái quát.
Những hình ảnh như vậy không chỉ tạo nên một bức tranh về cuộc sống và văn hóa của miền núi Việt Nam, mà còn thể hiện sự thấu hiểu và tình cảm đối với nhân dân và quê hương. Y Phương đã sử dụng hình ảnh một cách tinh tế để diễn đạt những tình cảm và suy nghĩ sâu sắc của mình trong các bài thơ, tạo nên một ngôn ngữ thơ độc đáo và đầy ấn tượng.
Luyện Tập
Đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ, soạn một bài nói ngắn về cảm xúc, suy nghĩ của mình khi nghe lời cha nói với con.
Cảm xúc, suy nghĩ của người con khi nghe lời cha nói với con
Cha là người sinh thành, dưỡng dục, yêu thương và che chở cho ta từ khi ta còn bé. Những lời cha nói với ta luôn là những lời khuyên, những bài học quý giá mà ta luôn ghi nhớ trong lòng.
Khi nghe cha nói với con, ta cảm thấy vô cùng xúc động. Ta cảm nhận được tình yêu thương, sự quan tâm của cha dành cho ta. Cha muốn ta hiểu được cội nguồn của mình, hiểu được những đức tính tốt đẹp của người đồng mình.
Cha đã kể cho ta nghe về những vất vả, gian khổ mà cha mẹ đã phải trải qua để nuôi dạy ta khôn lớn. Cha cũng kể cho ta nghe về những đức tính cao đẹp của người đồng mình. Người đồng mình dù sống giản dị, mộc mạc nhưng họ có sức sống mạnh mẽ, kiên cường, không chịu thua trước khó khăn.
Lắng nghe những lời cha nói, ta cảm thấy tự hào về quê hương, về người đồng mình. Ta cũng tự nhủ với lòng mình phải luôn yêu thương quê hương, yêu thương người đồng mình. Ta sẽ cố gắng học tập, rèn luyện để trở thành một người có ích cho xã hội, góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.
Ta biết rằng, cuộc sống sẽ có nhiều khó khăn, thử thách. Nhưng ta sẽ luôn nhớ lời cha dạy, sống sao cho xứng đáng với quê hương, với người đồng mình. Ta sẽ luôn cố gắng vươn lên, vượt qua mọi khó khăn để đạt được ước mơ của mình.
Ta cảm ơn cha đã luôn yêu thương, quan tâm và dạy bảo ta nên người. Ta sẽ mãi mãi ghi nhớ những lời cha nói.
Với những hướng dẫn soạn bài Nói với con – Ngữ văn 9 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
