Soạn bài Nói giảm nói tránh- Ngữ văn lớp 8

Hướng dẫn soạn bài Nói giảm nói tránh trong bài viết dưới đây sẽ giúp bạn phân tích, tìm hiểu về bài học một cách toàn diện nhất.

I – Nói giảm nói tránh và tác dụng của nói giảm nói tránh

Câu 1: Trong đoạn trích “Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ “đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác”, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột.” từ “đi” trong ngoặc kép có nghĩa là “qua đời”, “mất”. Tác giả Hồ Chí Minh dùng cách diễn đạt này để tránh nói thẳng về cái chết của mình, vì ông muốn người dân, đồng chí, bạn bè không cảm thấy đau buồn, đột ngột.

Trong đoạn trích “Bác đã “đi” rồi sao, Bác ơi !

Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.” từ “đi” trong ngoặc kép cũng có nghĩa là “qua đời”, “mất”. Tác giả Tố Hữu dùng cách diễn đạt này để bày tỏ niềm tiếc thương, đau xót trước sự ra đi của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Trong đoạn trích “Lượng con ông Độ đây mà… Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ “chẳng còn”.” từ “chẳng còn” trong ngoặc kép có nghĩa là “không còn nữa”, “đã mất”. Tác giả Nguyễn Đình Chiểu dùng cách diễn đạt này để nhấn mạnh sự mất mát của Lục Vân Tiên khi về nhà và biết tin bố mẹ mình đã qua đời.

Như vậy, trong cả ba đoạn trích trên, từ ngữ trong ngoặc kép đều được dùng để diễn đạt một khái niệm mang tính tế nhị, nhạy cảm. Cách diễn đạt này giúp người viết, người nói thể hiện được cảm xúc, thái độ của mình một cách khéo léo, tế nhị, tránh gây ra những cảm xúc tiêu cực cho người nghe, người đọc.

Câu 2: Từ “bầu sữa” có tính chất biểu cảm, gợi hình, gợi cảm cao hơn. Từ “vú” hay “ngực” chỉ đơn thuần là tên gọi của một bộ phận cơ thể, còn “bầu sữa” gợi lên hình ảnh một bầu sữa đầy đặn, căng tròn, nóng ấm, chứa đựng dòng sữa ngọt ngào, nuôi dưỡng sự sống.

Từ “bầu sữa” phù hợp với mạch cảm xúc của đoạn văn. Đoạn văn thể hiện những cảm xúc, suy nghĩ của một đứa trẻ về tình yêu thương của mẹ. Đứa trẻ muốn được trở về thời thơ ấu, được nằm trong lòng mẹ, được áp mặt vào bầu sữa mẹ, được cảm nhận sự ấm áp, dịu dàng của mẹ. Từ “bầu sữa” đã góp phần thể hiện được những cảm xúc, suy nghĩ đó một cách tinh tế, sâu sắc.

Cả hai cách nói đều có nghĩa là “con không chăm chỉ”, nhưng cách nói “con dạo này lười lắm” mang tính chất đánh giá, phê phán, thể hiện thái độ không hài lòng của người nói đối với người nghe. Cách nói này có thể khiến người nghe cảm thấy bị tổn thương, tự ti, và không có động lực để thay đổi.

II – Luyện tập

Câu 1 (trang 108 sgk Ngữ văn 8 tập 1)

a, Đi nghỉ

b, Chia tay nhau

c, Khiếm thị

d, Có tuổi

e, Đi bước nữa

Câu 2 (trang 108 sgk Ngữ văn 8 tập 1)

Câu có sử dụng cách nói giảm nói tránh:

a, Anh nên hòa nhã với bạn bè!

b, Anh không nên ở đây nữa!

c, Xin đừng hút thuốc trong phòng!

d, Nó nói như thế là thiếu thiện chí

e, Hôm qua em có lỗi với anh, em xin anh thứ lỗi.

Câu 3 (trang 109 Ngữ văn 8 tập 1)

• “Cậu ấy học không được tốt lắm” thay cho “Cậu ấy học kém”.
•  “Cô ấy ăn nói hơi thiếu lễ độ” thay cho “Cô ấy ăn nói cộc cằn”.
•  “Công ty đang gặp một số khó khăn” thay cho “Công ty đang gặp khó khăn”.
•  “Bạn ấy hơi béo” thay cho “Bạn ấy béo”.
•  “Ông ấy đã đi xa” thay cho “Ông ấy đã mất”.

Câu 4 (trang 109 Ngữ văn 8 tập 1)

Khi cần phải nói thẳng, nói thật: Trong một số trường hợp, cần phải nói thẳng, nói thật để người nghe hiểu rõ tình hình, hoặc để giải quyết vấn đề một cách hiệu quả. Ví dụ, khi cần báo cáo tình hình công việc cho cấp trên, không nên nói giảm nói tránh về những vấn đề tồn tại, mà cần phải nói rõ ràng, cụ thể để cấp trên có thể nắm bắt được tình hình và đưa ra những quyết định phù hợp.

Khi cần phê bình, góp ý: Khi cần phê bình, góp ý cho một ai đó, cần phải nói thẳng, nói thật để người đó có thể nhận ra lỗi sai và sửa đổi. Việc nói giảm nói tránh có thể khiến người đó không nhận ra lỗi sai, hoặc không có động lực để sửa đổi.

Khi cần thể hiện sự tức giận, bức xúc: Trong một số trường hợp, cần thể hiện sự tức giận, bức xúc để người khác hiểu được cảm xúc của mình. Việc nói giảm nói tránh có thể khiến người nghe không hiểu được cảm xúc của mình, hoặc khiến họ nghĩ rằng mình đang yếu thế.

Với những hướng dẫn soạn bài Nói giảm nói tránh chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của bài học này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.