Soạn bài Người mẹ vườn cau – Ngữ văn 8 tập 1 Cánh diều

Hướng dẫn soạn bài soạn bài Người mẹ vườn cau – Ngữ văn 8 tập 1 Cánh diều chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Chuẩn bị

Câu 1: (Trang 25 sgk ngữ văn 8 tập 1) 

Đọc trước văn bản Người mẹ vườn cau, tìm hiểu thêm thông tin về nhà văn Nguyễn Ngọc Tư.

Nguyễn Ngọc Tư sinh năm 1976 tại xã Tân Duyệt, huyện Đầm Dơi, tỉnh Cà Mau. Cô học hết cấp Phổ Thông Cơ Sở đã nghỉ học, mong muốn xin làm việc tại một cơ quan văn nghệ báo chí tỉnh Cà Mau, môi trường thuận tiện có thể phát triển nghề cầm bút mà cô đam mê.

Năm 2000, Nguyễn Ngọc Tư được Giải Nhất cuộc thi Văn học tuổi 20 của NXB Trẻ với tác phẩm “Ngọn đèn không tắt”. Đây là tác phẩm đầu tay của cô và cũng là bước ngoặt đưa Nguyễn Ngọc Tư đến với văn đàn.

Từ đó đến nay, Nguyễn Ngọc Tư đã có nhiều tác phẩm được xuất bản, trong đó có thể kể đến các tập truyện ngắn như: “Ngọn đèn không tắt”, “Cánh đồng bất tận”, “Cỏ lau”, “Trăng nơi đáy giếng”, “Mùa hè đỏ lửa”, “Đảo”, “Mùi hương tháng năm”, “Chuyện nhà Mưa”, “Chiếc hôn dưới chân đồi”, “Miền hoang dã”, “Cây bút thần”, “Con trai của gió”, “Mẹ và con”, “Cuối mùa trăng”, “Chuyện tình mùa hạ”…

Tác phẩm của Nguyễn Ngọc Tư được đánh giá cao bởi lối viết chân thực, giàu cảm xúc, đậm chất miền Tây Nam Bộ. Cô là một trong những nhà văn trẻ tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại.

Câu 2: (Trang 25 sgk ngữ văn 8 tập 1) 

Hãy nhớ lại một tác phẩm viết về người mẹ, người bà có chủ đề gần với văn bản này để giới thiệu với các bạn.

Một tác phẩm viết về người mẹ, người bà có chủ đề gần với văn bản “Người mẹ vườn cau” của Nguyễn Ngọc Tư là “Trong lòng mẹ” của Nguyên Hồng. Cả hai tác phẩm đều viết về tình cảm của người con dành cho người mẹ, người bà.

Đọc hiểu

Câu 1: (Trang 26 sgk ngữ văn 8 tập 1) 

Nhận biết các từ là trợ từ, thán từ trong văn bản

• Trợ từ:
  • “Chỉ” trong câu “Chỉ có mấy cây cau già đứng trơ trọi giữa sân.” là trợ từ chỉ số lượng, dùng để nhấn mạnh số lượng ít ỏi của mấy cây cau già.
  • “Có” trong câu “Có lẽ mẹ đã đi rồi.” là trợ từ chỉ tồn tại, dùng để xác định sự tồn tại của mẹ.
  • “Thế” trong câu “Thế mà bà đã mất.” là trợ từ chỉ trạng thái, dùng để nhấn mạnh sự tiếc nuối của người nói.
• Thán từ:
  • “Ớ” trong câu “Ơ, mẹ về rồi!” là thán từ dùng để biểu lộ cảm xúc vui mừng của người nói khi thấy mẹ về.
  • “Ôi” trong câu “Ôi, mẹ ơi!” là thán từ dùng để biểu lộ cảm xúc nhớ thương, yêu mến của người nói đối với mẹ.

Câu 2: (Trang 29 sgk ngữ văn 8 tập 1) 

Phần (3) đã gợi mở những vấn đề gì?

• Vấn đề về tình mẫu tử thiêng liêng:

Phần (3) của văn bản đã khắc họa hình ảnh người mẹ vườn cau với tình yêu thương vô bờ bến dành cho con. Dù phải chịu nhiều khó khăn, gian khổ, mẹ vẫn luôn dành cho con những gì tốt đẹp nhất. Mẹ đã hy sinh cả cuộc đời mình để nuôi con khôn lớn. Tình mẫu tử của mẹ là một tình cảm thiêng liêng, cao quý, đáng trân trọng.

• Vấn đề về trách nhiệm của con cái đối với cha mẹ:

Phần (3) của văn bản cũng đã nhắc nhở mỗi người con về trách nhiệm của mình đối với cha mẹ. Khi cha mẹ già yếu, chúng ta phải biết yêu thương, chăm sóc, phụng dưỡng họ. Đó là một nghĩa vụ thiêng liêng mà mỗi người con cần phải thực hiện.

• Vấn đề về sự hy sinh của những người mẹ Việt Nam:

Phần (3) của văn bản cũng đã thể hiện sự hy sinh của những người mẹ Việt Nam. Những người mẹ Việt Nam luôn là những người âm thầm hy sinh cho gia đình, cho đất nước. Họ là những người hùng thầm lặng, đáng được trân trọng.

Ngoài ra, phần (3) của văn bản cũng đã gợi mở những vấn đề khác về cuộc sống, về con người, về xã hội. Đó là những vấn đề sâu sắc, cần được suy ngẫm, tìm hiểu.

Dưới đây là một số suy nghĩ của bản thân về những vấn đề được gợi mở trong phần (3) của văn bản:

• Về tình mẫu tử thiêng liêng:

Tình mẫu tử là một tình cảm thiêng liêng, cao quý, không gì có thể thay thế được. Tình cảm ấy xuất phát từ trái tim, từ sự yêu thương, chăm sóc, hy sinh của người mẹ dành cho con. Tình mẫu tử là nguồn động lực, là điểm tựa vững chắc cho mỗi người con trong cuộc sống.

• Về trách nhiệm của con cái đối với cha mẹ:

Trách nhiệm của con cái đối với cha mẹ là một nghĩa vụ thiêng liêng, cao cả. Khi cha mẹ già yếu, chúng ta phải biết yêu thương, chăm sóc, phụng dưỡng họ. Đó là cách để chúng ta thể hiện lòng hiếu thảo, biết ơn đối với cha mẹ.

• Về sự hy sinh của những người mẹ Việt Nam:

Những người mẹ Việt Nam luôn là những người âm thầm hy sinh cho gia đình, cho đất nước. Họ là những người hùng thầm lặng, đáng được trân trọng.

Câu hỏi cuối bài

Câu 1: (Trang 29 sgk ngữ văn 8 tập 1) 

Truyện ngắn trên viết về đề tài gì? Giải thích nhan đề Người mẹ vườn cau.

Đề tài của truyện ngắn “Người mẹ vườn cau” là đề tài về tình mẫu tử thiêng liêng.

Tình mẫu tử là một tình cảm thiêng liêng, cao quý, không gì có thể thay thế được. Tình cảm ấy xuất phát từ trái tim, từ sự yêu thương, chăm sóc, hy sinh của người mẹ dành cho con. Tình mẫu tử là nguồn động lực, là điểm tựa vững chắc cho mỗi người con trong cuộc sống.

Truyện ngắn “Người mẹ vườn cau” đã khắc họa hình ảnh người mẹ vườn cau với tình yêu thương vô bờ bến dành cho con. Dù phải chịu nhiều khó khăn, gian khổ, mẹ vẫn luôn dành cho con những gì tốt đẹp nhất. Mẹ đã hy sinh cả cuộc đời mình để nuôi con khôn lớn. Tình mẫu tử của mẹ là một tình cảm thiêng liêng, cao quý, đáng trân trọng.

Giải thích nhan đề “Người mẹ vườn cau”:

Nhan đề “Người mẹ vườn cau” gợi lên hình ảnh người mẹ tần tảo, lam lũ, gắn bó với cây cau. Cây cau là biểu tượng cho sự kiên cường, mạnh mẽ, tượng trưng cho người mẹ Việt Nam.

Nhan đề “Người mẹ vườn cau” cũng gợi lên sự hy sinh của người mẹ. Mẹ đã hy sinh cả cuộc đời mình để nuôi con khôn lớn, như những cây cau vươn mình lên trong nắng gió.

Như vậy, nhan đề “Người mẹ vườn cau” vừa mang ý nghĩa tả thực, vừa mang ý nghĩa biểu tượng. Nhan đề đã góp phần thể hiện nội dung, tư tưởng của truyện ngắn.

Câu 2: (Trang 29 sgk ngữ văn 8 tập 1) 

Theo em, chủ đề của truyện ngắn Người mẹ vườn cau là gì?

Theo em, chủ đề của truyện ngắn “Người mẹ vườn cau” là tình mẫu tử thiêng liêng, cao quý.

Tình mẫu tử là một tình cảm tự nhiên, xuất phát từ trái tim, từ sự yêu thương, chăm sóc, hy sinh của người mẹ dành cho con. Tình cảm ấy không gì có thể thay thế được. Nó là nguồn động lực, là điểm tựa vững chắc cho mỗi người con trong cuộc sống.

Truyện ngắn “Người mẹ vườn cau” đã khắc họa hình ảnh người mẹ vườn cau với tình yêu thương vô bờ bến dành cho con. Mẹ đã hy sinh cả cuộc đời mình để nuôi con khôn lớn. Mẹ đã phải chịu nhiều khó khăn, gian khổ, nhưng mẹ vẫn luôn yêu thương, chăm sóc con hết mực.

Dù người mẹ đã mất, nhưng tình mẫu tử của mẹ vẫn luôn là nguồn động lực, là điểm tựa vững chắc cho đứa con. Đứa con vẫn luôn nhớ về mẹ, vẫn luôn mong muốn được gặp mẹ.

Tình mẫu tử là một tình cảm thiêng liêng, cao quý. Mỗi người con cần biết trân trọng, yêu thương, kính trọng mẹ của mình.

Ngoài ra, truyện ngắn “Người mẹ vườn cau” còn thể hiện sự hy sinh của những người mẹ Việt Nam. Những người mẹ Việt Nam luôn là những người âm thầm hy sinh cho gia đình, cho đất nước. Họ là những người hùng thầm lặng, đáng được trân trọng.

Câu 3: (Trang 29 sgk ngữ văn 8 tập 1) 

Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? Ngôi kể ấy có tác dụng như thế nào?

Truyện ngắn “Người mẹ vườn cau” được kể theo ngôi thứ nhất. Việc kể chuyện theo ngôi thứ nhất đã giúp người đọc có thể hiểu rõ hơn về cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật kể chuyện. Người đọc có thể cảm nhận được tình yêu thương, sự kính trọng của đứa trẻ dành cho mẹ.

Ngoài ra, ngôi kể thứ nhất cũng giúp truyện ngắn trở nên gần gũi, chân thực hơn. Người đọc có thể dễ dàng đồng cảm, chia sẻ với nhân vật kể chuyện.

Cụ thể, trong truyện ngắn “Người mẹ vườn cau”, ngôi kể thứ nhất đã giúp người đọc hiểu rõ hơn về tình mẫu tử thiêng liêng của mẹ. Mẹ đã hy sinh cả cuộc đời mình để nuôi con khôn lớn. Dù phải chịu nhiều khó khăn, gian khổ, mẹ vẫn luôn yêu thương, chăm sóc con hết mực.

Ngôi kể thứ nhất cũng giúp người đọc hiểu rõ hơn về tâm trạng của đứa trẻ. Đứa trẻ luôn nhớ thương, mong muốn được gặp mẹ. Tình cảm của đứa trẻ dành cho mẹ là một tình cảm thiêng liêng, cao quý.

Câu 4: (Trang 29 sgk ngữ văn 8 tập 1) 

Cốt truyện của văn bản Người mẹ vườn cau có gì đáng chú ý?

• Cốt truyện đơn giản, nhẹ nhàng, nhưng giàu cảm xúc.

Truyện chỉ kể về cuộc sống của một đứa trẻ mồ côi cha, sống với bà ngoại. Khi bà ngoại mất, đứa trẻ phải sống với mẹ. Mẹ của đứa trẻ là một người phụ nữ tần tảo, lam lũ, yêu thương con hết mực.

Cốt truyện đơn giản, nhẹ nhàng, nhưng lại giàu cảm xúc. Đó là cảm xúc của đứa trẻ dành cho mẹ, là cảm xúc của người mẹ dành cho con.

• Cốt truyện có nhiều điểm nhấn, khiến người đọc xúc động.

Một số điểm nhấn trong cốt truyện của truyện ngắn “Người mẹ vườn cau” có thể kể đến như:

* Tình cảm của đứa trẻ dành cho mẹ: Đứa trẻ luôn nhớ thương mẹ, luôn mong muốn được gặp mẹ.

* Sự hy sinh của người mẹ: Mẹ đã hy sinh cả cuộc đời mình để nuôi con khôn lớn.

* Hình ảnh cây cau: Cây cau là biểu tượng cho sự kiên cường, mạnh mẽ, tượng trưng cho người mẹ Việt Nam.

Những điểm nhấn này đã khiến người đọc xúc động, suy ngẫm về tình mẫu tử thiêng liêng.

• Cốt truyện có kết thúc mở, gợi nhiều suy nghĩ cho người đọc.

Truyện kết thúc khi đứa trẻ trưởng thành, trở thành một người đàn ông. Đứa trẻ vẫn luôn nhớ thương, mong muốn được gặp mẹ.

Kết thúc mở của truyện đã gợi nhiều suy nghĩ cho người đọc. Người đọc không biết liệu đứa trẻ có gặp lại mẹ hay không, nhưng tình cảm của đứa trẻ dành cho mẹ vẫn luôn là một tình cảm thiêng liêng, cao quý.

Câu 5: (Trang 29 sgk ngữ văn 8 tập 1) 

Hình ảnh “người mẹ vườn cau” đã được tái hiện với những chi tiết tiêu biểu nào? Em ấn tượng với chi tiết nào nhất? Vì sao?

Hình ảnh “người mẹ vườn cau” đã được tái hiện với những chi tiết tiêu biểu sau:

• Về ngoại hình:
  • Nhà của nội vườn cau nhỏ xíu, mái lá dột tong tong, nội gầy gò, đón các con và cháu bằng nụ cười phô cả lợi.
  • Nụ cười của mẹ là nụ cười “phô cả lợi”, là nụ cười tươi tắn, hiền hậu. Nụ cười ấy đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng đứa trẻ.
• Về tính cách:
  • Mẹ là một người phụ nữ tần tảo, lam lũ, yêu thương con hết mực.
  • Mẹ luôn dành cho con những gì tốt đẹp nhất, dù phải chịu nhiều khó khăn, gian khổ.
• Về hành động:
  • Mẹ đã hy sinh cả cuộc đời mình để nuôi con khôn lớn.
  • Mẹ đã âm thầm hi sinh, không bao giờ đòi hỏi bất cứ điều gì.

Trong những chi tiết trên, em ấn tượng nhất với chi tiết “nụ cười phô cả lợi” của mẹ. Nụ cười ấy đã thể hiện được tình yêu thương, sự quan tâm của mẹ dành cho đứa trẻ. Nụ cười ấy đã trở thành một hình ảnh đẹp đẽ, khó quên trong tâm trí đứa trẻ.

Nụ cười ấy không chỉ đơn giản là một nụ cười, mà còn là biểu hiện của tình yêu thương, sự quan tâm, chăm sóc của mẹ dành cho đứa trẻ. Nụ cười ấy đã sưởi ấm trái tim đứa trẻ, giúp đứa trẻ cảm thấy được yêu thương, che chở.

Nụ cười ấy cũng là biểu hiện của sự lạc quan, yêu đời của mẹ. Dù phải chịu nhiều khó khăn, gian khổ, nhưng mẹ vẫn luôn giữ được nụ cười trên môi. Nụ cười ấy đã truyền cho đứa trẻ sức mạnh, nghị lực để vượt qua khó khăn, thử thách.

Nụ cười ấy là một hình ảnh đẹp đẽ, giàu ý nghĩa. Nó đã góp phần làm nên thành công của truyện ngắn “Người mẹ vườn cau”.

Câu 6: (Trang 29 sgk ngữ văn 8 tập 1) 

Có người cho rằng, qua truyện ngắn này, tác giả muốn nhắn gửi đến người đọc thông điệp về truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc. Ý kiến của em như thế nào? (Trình bày thành đoạn văn khoảng 6 – 8 dòng).

Em đồng ý với ý kiến cho rằng, qua truyện ngắn “Người mẹ vườn cau”, tác giả muốn nhắn gửi đến người đọc thông điệp về truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc.

Truyện ngắn “Người mẹ vườn cau” kể về câu chuyện của một đứa trẻ mồ côi cha, sống với bà ngoại. Khi bà ngoại mất, đứa trẻ phải sống với mẹ. Mẹ của đứa trẻ là một người phụ nữ tần tảo, lam lũ, yêu thương con hết mực.

Tình cảm của mẹ dành cho con là một tình cảm thiêng liêng, cao quý. Mẹ đã hy sinh cả cuộc đời mình để nuôi con khôn lớn. Mẹ đã phải chịu nhiều khó khăn, gian khổ, nhưng mẹ vẫn luôn yêu thương, chăm sóc con hết mực.

Qua câu chuyện của đứa trẻ, tác giả muốn nhắn gửi đến người đọc thông điệp về truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc. Đó là truyền thống tôn trọng, biết ơn những người đã sinh thành, dưỡng dục ta. Truyền thống này đã được lưu truyền từ đời này sang đời khác, trở thành một nét đẹp văn hóa của dân tộc Việt Nam.

Mỗi người con cần biết trân trọng, yêu thương, kính trọng cha mẹ. Chúng ta cần biết ơn những gì cha mẹ đã làm cho mình. Chúng ta cần cố gắng học tập, rèn luyện để trở thành người có ích cho xã hội, để không phụ lòng cha mẹ.

Thông điệp mà tác giả muốn nhắn gửi đến người đọc là một thông điệp cao đẹp, đáng được trân trọng. Nó nhắc nhở mỗi người con về trách nhiệm của mình đối với cha mẹ.

Với những hướng dẫn soạn bài Người mẹ vườn cau – Ngữ văn 8 tập 1 Cánh diều chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.