Soạn bài Nếu mai em về Chiêm Hoá – Ngữ văn 8 tập 1 Cánh diều

Hướng dẫn soạn bài Nếu mai em về Chiêm Hoá – Ngữ văn 8 tập 1 Cánh diều chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Chuẩn bị

Câu 1 (trang 44, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Hãy tìm hiểu và chia sẻ ấn tượng của em về cảnh sắc thiên nhiên và con người ở vùng núi phía bắc nước ta vào mùa xuân.

Trả lời:

Vào mùa xuân, vùng núi phía Bắc nước ta như được khoác lên mình một chiếc áo mới rực rỡ sắc màu. Những cánh rừng xanh mướt trải dài tít tắp, những bông hoa khoe sắc rực rỡ, những dòng sông mải miết chảy xuôi,… Tất cả tạo nên một bức tranh thiên nhiên vô cùng tươi đẹp và thơ mộng. Một trong những hình ảnh ấn tượng nhất của vùng núi phía Bắc nước ta vào mùa xuân là những cánh rừng bạt ngàn. Những cánh rừng ở đây được bao phủ bởi một màu xanh mướt, tạo nên một khung cảnh vô cùng tươi mát và trong lành. Dưới ánh nắng vàng rực rỡ của mùa xuân, những cánh rừng như được tô điểm thêm bởi những bông hoa rừng khoe sắc. Không chỉ có thiên nhiên, con người ở vùng núi phía Bắc nước ta cũng rất đáng yêu và hiếu khách. Những người dân nơi đây luôn thân thiện, mến khách và sẵn sàng giúp đỡ du khách. Vào mùa xuân, người dân ở vùng núi phía Bắc nước ta thường tổ chức nhiều lễ hội truyền thống, mang đậm bản sắc văn hóa của dân tộc. Những lễ hội này thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước tham gia.

Đọc hiểu

Câu 1 (trang 45, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Chỉ ra biện pháp tu từ nhân hóa trong khổ thơ.

Trả lời:

Trong khổ thơ thứ hai của bài thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa”, tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ nhân hóa để khắc họa hình ảnh thiên nhiên vùng núi phía Bắc nước ta vào mùa xuân. Biện pháp nhân hóa được sử dụng ở hai câu thơ:

• Non Thần nhìn như trẻ lại
• Mùa xuân lạc đường trong nắng

Ở câu thơ thứ nhất, tác giả đã nhân hóa hình ảnh ngọn núi Non Thần:

• Non Thần nhìn như trẻ lại

Tác giả đã sử dụng động từ “nhìn” để chỉ hành động của con người để miêu tả ngọn núi Non Thần. Ngọn núi Non Thần như một người già đang nhìn ngắm mùa xuân đang tràn về. Hình ảnh này gợi lên vẻ đẹp tươi trẻ, tràn đầy sức sống của mùa xuân.

Ở câu thơ thứ hai, tác giả đã nhân hóa hình ảnh mùa xuân:

• Mùa xuân lạc đường trong nắng

Tác giả đã sử dụng cụm từ “lạc đường” để chỉ hành động của con người để miêu tả mùa xuân. Mùa xuân như một người đang đi lạc trong ánh nắng. Hình ảnh này gợi lên vẻ đẹp rực rỡ, muôn màu của mùa xuân.

Câu 2 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Dòng thơ nào được điệp lại trong khổ cuối?

Dòng thơ được điệp lại trong khổ cuối của bài thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa” là:

“Nếu mai em về Chiêm Hóa”

Dòng thơ này được điệp lại hai lần, ở đầu và cuối khổ thơ. Việc điệp lại dòng thơ này có ý nghĩa nhấn mạnh niềm mong ước, khát khao được trở về quê hương của tác giả. Tác giả muốn được trở về quê hương để được hòa mình vào không gian thiên nhiên tươi đẹp, để được gặp gỡ, giao lưu với những con người thân yêu.

Dòng thơ này cũng là lời mời gọi, lời nhắn nhủ của tác giả tới những người con xa quê. Hãy về quê hương để cảm nhận được vẻ đẹp của quê hương, để được sống trong tình yêu thương của gia đình và quê hương.

Câu hỏi cuối bài

Câu 1 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Hãy xác định bố cục và mạch cảm xúc của bài thơ Nếu mai em về Chiêm Hóa.

Bố cục của bài thơ Nếu mai em về Chiêm Hóa

Bài thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa” của tác giả Trần Đăng Khoa được chia thành 5 khổ thơ, với bố cục như sau:

• Khổ 1: Mở đầu bài thơ, tác giả giới thiệu về quê hương Chiêm Hóa, một vùng đất tươi đẹp ở miền núi phía Bắc nước ta.
• Khổ 2, 3: Tác giả miêu tả vẻ đẹp của thiên nhiên Chiêm Hóa vào mùa xuân.
• Khổ 4, 5: Tác giả thể hiện niềm mong ước, khát khao được trở về quê hương của mình.

Mạch cảm xúc của bài thơ

Mạch cảm xúc của bài thơ được thể hiện qua hai trạng thái:

• Trạng thái nhớ thương, bồi hồi

Từ khổ 1 đến khổ 3, mạch cảm xúc của bài thơ được thể hiện qua nỗi nhớ thương, bồi hồi của tác giả đối với quê hương Chiêm Hóa. Tác giả nhớ về những hình ảnh thân thương, gần gũi của quê hương, như: những cánh rừng xanh mướt, những dòng sông thơ mộng, những con người thân yêu.

• Trạng thái mong ước, khát khao

Từ khổ 4 đến khổ 5, mạch cảm xúc của bài thơ được thể hiện qua niềm mong ước, khát khao được trở về quê hương của tác giả. Tác giả mong muốn được trở về quê hương để được hòa mình vào thiên nhiên tươi đẹp, để được gặp gỡ, giao lưu với những con người thân yêu.

Câu 2 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Tác giả sử dụng những hình ảnh, chi tiết nào để thể hiện bức tranh thiên nhiên và con người trong mùa xuân? Hãy chia sẻ ấn tượng, nhận xét của em về bức tranh đó (Gợi ý: về màu sắc, sức sống; về những nét riêng của mùa xuân ở vùng núi phía bắc,…)

Những hình ảnh, chi tiết thể hiện bức tranh thiên nhiên và con người trong mùa xuân ở bài thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa”

Bài thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa” của tác giả Trần Đăng Khoa đã khắc họa một bức tranh thiên nhiên và con người tươi đẹp, tràn đầy sức sống trong mùa xuân ở vùng núi phía Bắc nước ta.

• Về thiên nhiên

Tác giả đã sử dụng những hình ảnh, chi tiết giàu sức gợi để thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên Chiêm Hóa vào mùa xuân:

• “Mưa tơ rét lộc”

Hình ảnh “mưa tơ rét lộc” gợi lên vẻ đẹp dịu dàng, tinh khôi của mùa xuân. Những tia nắng xuân như những sợi tơ mềm mại, rơi xuống bao phủ lên những chồi non, lá non, tạo nên một khung cảnh thiên nhiên tươi mới, tràn đầy sức sống.

• “Mùa măng”

Hình ảnh “mùa măng” gợi lên vẻ đẹp tươi mát, trong lành của mùa xuân. Những búp măng non nhú lên khỏi mặt đất, xanh mướt, như mang đến cho thiên nhiên một sức sống mới.

• “Sông Gâm đôi bờ cát trắng”

Hình ảnh “sông Gâm đôi bờ cát trắng” gợi lên vẻ đẹp thơ mộng, trữ tình của mùa xuân. Dòng sông Gâm hiền hòa, thơ mộng, chảy giữa những bờ cát trắng mịn, tạo nên một khung cảnh thiên nhiên vô cùng hữu tình.

• “Non Thần nhìn như trẻ lại”

Hình ảnh “Non Thần nhìn như trẻ lại” gợi lên vẻ đẹp tươi trẻ, tràn đầy sức sống của mùa xuân. Ngọn núi Non Thần như một người già đang trẻ lại, như được khoác lên mình một chiếc áo mới rực rỡ sắc màu.

• “Mùa xuân lạc đường trong nắng”

Hình ảnh “mùa xuân lạc đường trong nắng” gợi lên vẻ đẹp rực rỡ, muôn màu của mùa xuân. Mùa xuân như một người đang đi lạc trong ánh nắng, như đang hòa mình vào thiên nhiên tươi đẹp.

• Về con người

Tác giả cũng đã sử dụng những hình ảnh, chi tiết giàu sức gợi để thể hiện vẻ đẹp của con người Chiêm Hóa trong mùa xuân:

• “Cô gái Dao nào cũng đẹp”

Hình ảnh “cô gái Dao nào cũng đẹp” gợi lên vẻ đẹp duyên dáng, mặn mà của những cô gái vùng cao. Những cô gái Dao với chiếc áo chàm, khăn piêu, vòng bạc,… như những đóa hoa đẹp đẽ, tô điểm cho bức tranh thiên nhiên tươi đẹp.

• “Nụ cười môi mọng”

Hình ảnh “nụ cười môi mọng” gợi lên vẻ đẹp tươi tắn, tràn đầy sức sống của những người dân Chiêm Hóa. Những nụ cười tươi tắn như ánh nắng mùa xuân, như mang đến cho cuộc sống những niềm vui, hạnh phúc.

Ấn tượng, nhận xét của em về bức tranh thiên nhiên và con người trong mùa xuân ở bài thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa”

Bức tranh thiên nhiên và con người trong mùa xuân ở bài thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa” đã để lại cho em những ấn tượng sâu sắc. Bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy sức sống với những hình ảnh giàu sức gợi, như “mưa tơ rét lộc”, “mùa măng”, “sông Gâm đôi bờ cát trắng”, “Non Thần nhìn như trẻ lại”, “mùa xuân lạc đường trong nắng”. Bức tranh con người tươi tắn, tràn đầy sức sống với những hình ảnh “cô gái Dao nào cũng đẹp”, “nụ cười môi mọng”.

Bức tranh thiên nhiên và con người trong mùa xuân ở bài thơ cũng mang những nét riêng của vùng núi phía Bắc nước ta. Mùa xuân ở vùng núi phía Bắc thường có mưa tơ, rét lộc, mùa măng,… Thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy sức sống. Con người cũng tươi tắn, tràn đầy sức sống, với những nét duyên dáng, mặn mà.

Câu 3 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nhân hóa được sử dụng trong các khổ thơ 2, 4 của văn bản.

Trong các khổ thơ 2, 4 của bài thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa”, tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ nhân hóa để khắc họa hình ảnh thiên nhiên và con người Chiêm Hóa.

• Khổ thơ 2

Tác giả đã nhân hóa hình ảnh ngọn núi Non Thần:

Non Thần nhìn như trẻ lại

Tác giả đã sử dụng động từ “nhìn” để chỉ hành động của con người để miêu tả ngọn núi Non Thần. Ngọn núi Non Thần như một người già đang nhìn ngắm mùa xuân đang tràn về. Hình ảnh này gợi lên vẻ đẹp tươi trẻ, tràn đầy sức sống của mùa xuân.

Tác giả cũng đã nhân hóa hình ảnh mùa xuân:

Mùa xuân lạc đường trong nắng

Tác giả đã sử dụng cụm từ “lạc đường” để chỉ hành động của con người để miêu tả mùa xuân. Mùa xuân như một người đang đi lạc trong ánh nắng. Hình ảnh này gợi lên vẻ đẹp rực rỡ, muôn màu của mùa xuân.

• Khổ thơ 4

Tác giả đã nhân hóa hình ảnh những phố đông:

Phố đông cứ mải tìm nhau

Tác giả đã sử dụng động từ “tìm” vốn là từ chỉ hoạt động của con người để miêu tả những con phố đông. 

Tác dụng của biện pháp tu từ nhân hóa

Biện pháp tu từ nhân hóa đã góp phần làm cho hình ảnh thiên nhiên và con người Chiêm Hóa trở nên sinh động, có hồn hơn. Thiên nhiên và con người như gần gũi, thân thuộc hơn với con người.

Bên cạnh đó, biện pháp tu từ nhân hóa cũng góp phần thể hiện tình yêu quê hương tha thiết của tác giả. Tác giả đã nhìn thiên nhiên và con người quê hương bằng con mắt yêu thương, trìu mến.

Câu 4 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Tìm các từ đồng nghĩa với từ “về” trong dòng thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa”. Theo em, vì sao nên chọn từ “về”?

Các từ đồng nghĩa với từ “về” trong dòng thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa”

• Trở về
• Quay về
• Hội ngộ
• Hẹn gặp
• Đến

Vì sao nên chọn từ “về”

Từ “về” được chọn trong dòng thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa” là phù hợp nhất vì nó mang nhiều ý nghĩa, gợi lên nhiều liên tưởng.

• Từ “về” mang ý nghĩa trở về quê hương, trở về với những gì thân thuộc, gần gũi. Trong bài thơ, tác giả đang nhớ về quê hương Chiêm Hóa, mong muốn được trở về quê hương. Vì vậy, từ “về” là từ phù hợp nhất để diễn tả tình cảm nhớ thương, mong ước của tác giả.
• Từ “về” cũng mang ý nghĩa trở về với những gì tốt đẹp, tươi mới. Mùa xuân là mùa của sự tươi mới, khởi đầu. Khi nói “Nếu mai em về Chiêm Hóa”, tác giả muốn nói rằng nếu mai em trở về, em sẽ được hòa mình vào không gian thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy sức sống của mùa xuân.
• Từ “về” còn mang ý nghĩa trở về với những người thân yêu. Chiêm Hóa là quê hương của tác giả, nơi có gia đình, bạn bè và những người thân yêu của tác giả. Khi nói “Nếu mai em về Chiêm Hóa”, tác giả muốn nói rằng nếu mai em trở về, em sẽ được gặp gỡ, giao lưu với những người thân yêu của mình.

Ngoài ra, việc sử dụng từ “về” trong dòng thơ này còn có một tác dụng khác, đó là tạo nên một giọng điệu nhẹ nhàng, tha thiết, như một lời mời gọi, lời nhắn nhủ của tác giả tới những người con xa quê.

Câu 5 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Bài thơ thể hiện tình cảm, cảm xúc gì của tác giả với quê hương?

Bài thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa” của tác giả Trần Đăng Khoa đã thể hiện tình cảm, cảm xúc tha thiết, sâu nặng của tác giả với quê hương Chiêm Hóa.

Tình cảm, cảm xúc của tác giả được thể hiện qua hai mạch cảm xúc chính:

• Trạng thái nhớ thương, bồi hồi

Từ khổ 1 đến khổ 3, mạch cảm xúc của bài thơ được thể hiện qua nỗi nhớ thương, bồi hồi của tác giả đối với quê hương Chiêm Hóa. Tác giả nhớ về những hình ảnh thân thương, gần gũi của quê hương, như: những cánh rừng xanh mướt, những dòng sông thơ mộng, những con người thân yêu.

• Trạng thái mong ước, khát khao

Từ khổ 4 đến khổ 5, mạch cảm xúc của bài thơ được thể hiện qua niềm mong ước, khát khao được trở về quê hương của tác giả. Tác giả mong muốn được trở về quê hương để được hòa mình vào thiên nhiên tươi đẹp, để được gặp gỡ, giao lưu với những con người thân yêu.

Bài thơ đã sử dụng những hình ảnh, ngôn ngữ giàu sức gợi để thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả. Những hình ảnh như “mưa tơ rét lộc”, “mùa măng”, “sông Gâm đôi bờ cát trắng”, “Non Thần nhìn như trẻ lại”, “mùa xuân lạc đường trong nắng”, “cô gái Dao nào cũng đẹp”, “nụ cười môi mọng” đã gợi lên vẻ đẹp tươi đẹp, tràn đầy sức sống của quê hương Chiêm Hóa.

Bài thơ cũng sử dụng biện pháp tu từ nhân hóa để thể hiện tình cảm của tác giả đối với quê hương. Tác giả đã nhân hóa hình ảnh ngọn núi Non Thần, mùa xuân, những cô gái Dao để thể hiện tình cảm yêu thương, trìu mến của mình.

Với những hình ảnh, ngôn ngữ giàu sức gợi và biện pháp tu từ nhân hóa, bài thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa” đã thể hiện tình cảm, cảm xúc tha thiết, sâu nặng của tác giả với quê hương Chiêm Hóa. Bài thơ đã mang đến cho người đọc cảm xúc bồi hồi, xúc động khi nhớ về quê hương, về những người thân yêu.

Câu 6 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Giả sử sau dấu ba chấm “Nếu mai em về…” là tên vùng đất quê hương em, thì em sẽ chia sẻ những hình ảnh, chi tiết nào của quê hương mình? Vì sao em lại chọn các chi tiết, hình ảnh ấy?

Trả lời:

Nếu mai em về… Thanh Hóa

Thanh Hóa là quê hương của em, một vùng đất tươi đẹp nằm ở miền Trung Việt Nam. Nếu mai em về Thanh Hóa, em sẽ chia sẻ những hình ảnh, chi tiết sau:

• Những cánh đồng lúa chín vàng óng: Thanh Hóa là tỉnh có diện tích trồng lúa lớn nhất cả nước. Những cánh đồng lúa chín vàng óng trải dài tít tắp như một tấm thảm khổng lồ, tạo nên một khung cảnh vô cùng đẹp đẽ và trù phú.
• Những dãy núi trùng điệp: Thanh Hóa có địa hình đa dạng, với nhiều dãy núi hùng vĩ, như dãy núi Tam Điệp, dãy núi La Hán,… Những dãy núi trùng điệp tạo nên một khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, tráng lệ.
• Những bãi biển thơ mộng: Thanh Hóa có đường bờ biển dài hơn 600km, với nhiều bãi biển đẹp như biển Sầm Sơn, biển Hải Tiến,… Những bãi biển thơ mộng với làn nước trong xanh, cát trắng mịn màng sẽ mang đến cho du khách những phút giây thư giãn tuyệt vời.
• Những di tích lịch sử nổi tiếng: Thanh Hóa là một vùng đất có bề dày lịch sử, với nhiều di tích lịch sử nổi tiếng như thành nhà Hồ, Lam Kinh,… Những di tích lịch sử này sẽ giúp du khách hiểu thêm về lịch sử, văn hóa của vùng đất Thanh Hóa.
• Những món ăn đặc sản thơm ngon: Thanh Hóa có nhiều món ăn đặc sản thơm ngon, như nem chua Thanh Hóa, bánh gai Tứ Trụ,… Những món ăn này sẽ mang đến cho du khách những trải nghiệm ẩm thực khó quên.

Em chọn các chi tiết, hình ảnh ấy vì chúng là những nét đặc trưng của quê hương Thanh Hóa. Những chi tiết, hình ảnh này sẽ giúp người đọc hình dung được vẻ đẹp tươi đẹp, trù phú của quê hương em. Ngoài ra, những chi tiết, hình ảnh này cũng thể hiện tình yêu quê hương tha thiết của em.

Em mong rằng một ngày nào đó, em sẽ được trở về quê hương Thanh Hóa để được tận hưởng vẻ đẹp của quê hương.

Với những hướng dẫn soạn bài Nếu mai em về Chiêm Hoá – Ngữ văn 8 tập 1 Cánh diều chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.