Soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga - Ngữ văn 9

     Hướng dẫn soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga (trích Truyện Lục Vân Tiên) – Ngữ văn 9 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Đọc – Hiểu Văn Bản
Câu 1: Kiểu kết cấu truyền thống nào đã được sử dụng trong Truyện Lục Vân Tiên ? Đối với loại văn chương nhằm tuyên truyền đạo đức thì kiểu kết cấu đó có ý nghĩa gì ?
Kiểu kết cấu truyền thống đã được sử dụng trong Truyện Lục Vân Tiên là kiểu kết cấu ước lệ, gần như đã thành khuôn mẫu trong văn học Việt Nam. Kiểu kết cấu này thường có những đặc điểm sau:

• Cốt truyện xoay quanh nhân vật chính là một người tài giỏi, có phẩm chất tốt đẹp.
• Nhân vật chính gặp phải những gian truân, thử thách trong cuộc đời, nhưng cuối cùng đều được hưởng hạnh phúc.
• Kết thúc truyện thường có hậu, thể hiện niềm tin của nhân dân vào lẽ công bằng, thiện thắng ác.

Kiểu kết cấu này có ý nghĩa quan trọng đối với loại văn chương nhằm tuyên truyền đạo đức. Nó giúp cho tác giả dễ dàng thể hiện những quan niệm, tư tưởng đạo đức của mình.

Trong Truyện Lục Vân Tiên, nhân vật chính là Lục Vân Tiên, một chàng trai tài giỏi, có phẩm chất tốt đẹp. Vân Tiên gặp phải nhiều gian truân, thử thách trong cuộc đời, nhưng cuối cùng đều được hưởng hạnh phúc. Vân Tiên được gặp gỡ, yêu thương và kết duyên với Kiều Nguyệt Nga, một người con gái xinh đẹp, tài giỏi, có phẩm chất tốt đẹp. Vân Tiên cũng được vua phong chức Tiết chế, giúp nước dẹp giặc.

Kết thúc truyện có hậu, thể hiện niềm tin của nhân dân vào lẽ công bằng, thiện thắng ác. Điều này cũng thể hiện quan niệm đạo đức của tác giả: những người tài giỏi, có phẩm chất tốt đẹp sẽ được hưởng hạnh phúc, còn những kẻ gian ác sẽ bị trừng trị.

Kiểu kết cấu truyền thống trong Truyện Lục Tiên đã góp phần làm cho tác phẩm trở nên hấp dẫn, lôi cuốn, đồng thời cũng thể hiện được những quan niệm, tư tưởng đạo đức của tác giả.

Câu 2: Đọc đoạn trích, em cảm nhận Lục Vân Tiên là một con người như thế nào ? Hãy phân tích những phẩm chất của nhân vật qua hành động đánh cướp và qua cách cư xử với Kiều Nguyệt Nga.
Lục Vân Tiên là một con người có phẩm chất tốt đẹp, đáng được ngưỡng mộ. Qua hành động đánh cướp và qua cách cư xử với Kiều Nguyệt Nga, ta có thể thấy được những phẩm chất đáng quý của nhân vật này.

Trước hết, Lục Vân Tiên là một người có lòng thương người, sẵn sàng xả thân cứu giúp người gặp nạn. Khi thấy hai cô gái bị bọn cướp Phong Lai bắt đi, Vân Tiên đã không ngần ngại xông vào đánh cướp để giải cứu. Hành động này của Vân Tiên thể hiện tấm lòng nhân ái, vị tha của chàng.

Thứ hai, Lục Vân Tiên là một người có tài năng, võ nghệ cao cường. Vân Tiên đã dễ dàng đánh bại bọn cướp Phong Lai, một tên tướng cướp hung hãn, tàn ác. Tài năng, võ nghệ của Vân Tiên thể hiện tinh thần dũng cảm, kiên cường của chàng.

Thứ ba, Lục Vân Tiên là một người có nhân cách cao đẹp. Khi gặp gỡ Kiều Nguyệt Nga, Vân Tiên đã không ngần ngại giúp đỡ nàng, dù không biết nàng là ai. Vân Tiên cũng không đòi hỏi nàng phải đền ơn đáp nghĩa. Hành động này của Vân Tiên thể hiện tấm lòng hào hiệp, trọng nghĩa khinh tài của chàng.

Tóm lại, Lục Vân Tiên là một con người có phẩm chất tốt đẹp, đáng được ngưỡng mộ. Nhân vật này là đại diện cho những phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam, được Nguyễn Du xây dựng với tấm lòng yêu thương, trân trọng.**

Dưới đây là những phân tích cụ thể về những phẩm chất của Lục Vân Tiên qua hành động đánh cướp và qua cách cư xử với Kiều Nguyệt Nga:

Tấm lòng thương người, sẵn sàng xả thân cứu giúp người gặp nạn

Khi thấy hai cô gái bị bọn cướp Phong Lai bắt đi, Vân Tiên đã không ngần ngại xông vào đánh cướp để giải cứu. Hành động này của Vân Tiên thể hiện tấm lòng nhân ái, vị tha của chàng.

Lục Vân Tiên là một chàng trai trẻ tuổi, đang trên đường đi thi. Chàng là người có học thức, có tài năng, nhưng cũng là người có tấm lòng nhân ái, luôn sẵn sàng giúp đỡ người gặp nạn. Khi thấy hai cô gái bị bọn cướp bắt đi, Vân Tiên đã không ngần ngại xông vào đánh cướp để giải cứu. Hành động này của Vân Tiên thể hiện tấm lòng thương người, sẵn sàng xả thân cứu giúp người gặp nạn của chàng.

Hành động của Vân Tiên đã thể hiện tinh thần dũng cảm, kiên cường của chàng. Bọn cướp Phong Lai là một nhóm cướp hung hãn, tàn ác, đã gây ra nhiều tội ác. Việc Vân Tiên đánh bại bọn cướp Phong Lai cho thấy chàng là một người có tài năng, võ nghệ cao cường.

Tấm lòng hào hiệp, trọng nghĩa khinh tài

Khi gặp gỡ Kiều Nguyệt Nga, Vân Tiên đã không ngần ngại giúp đỡ nàng, dù không biết nàng là ai. Vân Tiên cũng không đòi hỏi nàng phải đền ơn đáp nghĩa. Hành động này của Vân Tiên thể hiện tấm lòng hào hiệp, trọng nghĩa khinh tài của chàng.

Kiều Nguyệt Nga là một cô gái xinh đẹp, tài giỏi, nhưng lại đang bị gia đình ép gả cho người mà nàng không yêu. Khi gặp Vân Tiên, Kiều Nguyệt Nga đã kể cho chàng nghe về hoàn cảnh của mình. Vân Tiên đã không ngần ngại giúp đỡ nàng, dù không biết nàng là ai. Vân Tiên cũng không đòi hỏi nàng phải đền ơn đáp nghĩa. Hành động này của Vân Tiên thể hiện tấm lòng hào hiệp, trọng nghĩa khinh tài của chàng.

Tóm lại, Lục Vân Tiên là một con người có phẩm chất tốt đẹp, đáng được ngưỡng mộ. Nhân vật này là đại diện cho những phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam, được Nguyễn Du xây dựng với tấm lòng yêu thương, trân trọng.

Câu 3: Với tư cách là người chịu ơn, Kiều Nguyệt Nga trong đoạn trích này đã bộc lộ những nét đẹp tâm hồn như thế nào ? Hãy phân tích điều đó qua ngôn ngữ, cử chỉ của nàng.
Kiều Nguyệt Nga là một người con gái có phẩm chất tốt đẹp, đáng được trân trọng. Qua ngôn ngữ, cử chỉ của nàng trong đoạn trích “Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga”, ta có thể thấy được những nét đẹp tâm hồn của nàng.

Trước hết, Kiều Nguyệt Nga là người có lòng biết ơn sâu sắc. Khi gặp lại Lục Vân Tiên, Kiều Nguyệt Nga đã bày tỏ lòng biết ơn của mình một cách chân thành, tha thiết. Nàng nói với Vân Tiên:

“Lạy ơn chàng đã nhọc nhằn

                             Gánh vác lấy mối gian nan cho tôi”

Lời nói của Kiều Nguyệt Nga thể hiện tấm lòng biết ơn sâu sắc của nàng đối với Vân Tiên. Nàng biết ơn Vân Tiên đã cứu giúp mình khi nàng đang gặp nguy hiểm, đã giúp nàng thoát khỏi cuộc hôn nhân không hạnh phúc.

Thứ hai, Kiều Nguyệt Nga là người có tâm hồn cao thượng, trọng nghĩa khinh tài. Nàng không đòi hỏi Vân Tiên phải đền ơn đáp nghĩa. Nàng nói với Vân Tiên:

“Có duyên thì gặp gỡ nhau

Có nợ thì trả nhau thôi”

Lời nói của Kiều Nguyệt Nga thể hiện tấm lòng cao thượng, trọng nghĩa khinh tài của nàng. Nàng biết ơn Vân Tiên, nhưng nàng không đòi hỏi chàng phải đáp lại ơn nghĩa của mình. Nàng coi trọng tình nghĩa hơn vật chất, tiền bạc.

Thứ ba, Kiều Nguyệt Nga là người có tài năng, đức hạnh. Nàng là một cô gái xinh đẹp, tài giỏi, có học thức. Nàng biết đàn, biết hát, biết làm thơ. Nàng cũng là một người có đức hạnh, có tấm lòng nhân ái.

Qua ngôn ngữ, cử chỉ của Kiều Nguyệt Nga trong đoạn trích, ta có thể thấy được nàng là một người con gái có phẩm chất tốt đẹp, đáng được trân trọng. Nàng là đại diện cho những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam.**

Dưới đây là những phân tích cụ thể về những nét đẹp tâm hồn của Kiều Nguyệt Nga qua ngôn ngữ, cử chỉ của nàng:

Lòng biết ơn sâu sắc

Khi gặp lại Lục Vân Tiên, Kiều Nguyệt Nga đã bày tỏ lòng biết ơn của mình một cách chân thành, tha thiết. Nàng nói với Vân Tiên:

“Lạy ơn chàng đã nhọc nhằn

Gánh vác lấy mối gian nan cho tôi”

Lời nói của Kiều Nguyệt Nga thể hiện tấm lòng biết ơn sâu sắc của nàng đối với Vân Tiên. Nàng biết ơn Vân Tiên đã cứu giúp mình khi nàng đang gặp nguy hiểm, đã giúp nàng thoát khỏi cuộc hôn nhân không hạnh phúc.

Nàng đã dùng những lời lẽ chân thành, tha thiết để bày tỏ lòng biết ơn của mình. Nàng biết ơn Vân Tiên đã cứu giúp mình, đã giúp nàng thoát khỏi cuộc hôn nhân không hạnh phúc. Lòng biết ơn của Kiều Nguyệt Nga là một nét đẹp tâm hồn đáng trân trọng.

Tâm hồn cao thượng, trọng nghĩa khinh tài

Nàng không đòi hỏi Vân Tiên phải đền ơn đáp nghĩa. Nàng nói với Vân Tiên:

“Có duyên thì gặp gỡ nhau

Có nợ thì trả nhau thôi”

Lời nói của Kiều Nguyệt Nga thể hiện tấm lòng cao thượng, trọng nghĩa khinh tài của nàng. Nàng biết ơn Vân Tiên, nhưng nàng không đòi hỏi chàng phải đáp lại ơn nghĩa của mình. Nàng coi trọng tình nghĩa hơn vật chất, tiền bạc.

Kiều Nguyệt Nga là một người có tấm lòng cao thượng, trọng nghĩa khinh tài. Nàng không đòi hỏi Vân Tiên phải đền ơn đáp nghĩa, dù chàng đã cứu giúp nàng thoát khỏi cuộc hôn nhân không hạnh phúc. Lòng cao thượng của Kiều Nguyệt Nga là một nét đẹp tâm hồn đáng trân trọng.

Tài năng, đức hạnh

Kiều Nguyệt Nga là một cô gái xinh đẹp, tài giỏi, có học thức. Nàng biết đàn, biết hát, biết làm thơ. Nàng cũng là một người có đức hạnh, có tấm lòng nhân ái.

Kiều Nguyệt Nga đã thể hiện tài năng, đức hạnh của mình qua những lời nói, hành động của nàng. Khi gặp lại Lục Vân Tiên, nàng đã dùng những lời lẽ chân thành, tha thiết để bày tỏ lòng biết ơn của mình. Nàng cũng đã thể hiện tài năng của mình qua những lời thơ nàng viết tặng Vân Tiên.

Kiều Nguyệt Nga là một người con gái có tài năng, đức hạnh.

Câu 4: Theo em, nhân vật trong đoạn trích này được miêu tả chủ yếu qua ngoại hình, nội tâm hay hành động, cử chỉ ? Điều đó cho thấy Truyện Lục Vân Tiên gần với loại truyện nào mà em đã học ?
Nhân vật trong đoạn trích này được miêu tả chủ yếu qua hành động, cử chỉ và lời nói.

• Lục Vân Tiên được miêu tả qua hành động đánh bại bọn cướp Phong Lai, cứu giúp Kiều Nguyệt Nga. Hành động này thể hiện tấm lòng nhân ái, vị tha, sẵn sàng xả thân cứu giúp người gặp nạn của chàng.
• Kiều Nguyệt Nga được miêu tả qua hành động bày tỏ lòng biết ơn đối với Lục Vân Tiên, qua lời thơ nàng viết tặng chàng. Hành động và lời nói của Kiều Nguyệt Nga thể hiện tấm lòng biết ơn sâu sắc, tâm hồn cao thượng, trọng nghĩa khinh tài của nàng.

Cách miêu tả nhân vật qua hành động, cử chỉ và lời nói là cách miêu tả đặc trưng của truyện thơ Nôm Việt Nam. Cách miêu tả này giúp cho nhân vật trở nên sinh động, chân thực, gần gũi với người đọc.

Truyện Lục Vân Tiên là một truyện thơ Nôm Việt Nam, được viết theo thể lục bát. Cách miêu tả nhân vật qua hành động, cử chỉ và lời nói trong đoạn trích “Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga” cho thấy Truyện Lục Vân Tiên gần với loại truyện thơ Nôm Việt Nam truyền thống.

Câu 5: Em có nhận xét gì về ngôn ngữ của tác giả trong đoạn thơ trích ?
Ngôn ngữ của tác giả trong đoạn thơ trích có những đặc điểm sau:

• Ngôn ngữ giản dị, gần gũi với đời sống: Ngôn ngữ trong đoạn thơ trích là ngôn ngữ bình dân, được sử dụng trong đời sống hàng ngày của người Việt Nam. Ngôn ngữ này giản dị, dễ hiểu, dễ nhớ, giúp cho người đọc dễ dàng tiếp nhận tác phẩm.
• Ngôn ngữ giàu hình ảnh, biểu cảm: Tác giả sử dụng nhiều hình ảnh, biện pháp tu từ để làm cho ngôn ngữ trở nên sinh động, hấp dẫn, giàu cảm xúc. Ví dụ, khi miêu tả Lục Vân Tiên đánh bại bọn cướp Phong Lai, tác giả đã sử dụng hình ảnh “bạch liễu rủ, đào tơ cành mềm” để miêu tả dáng vẻ thư sinh của chàng, đồng thời cũng thể hiện sức mạnh phi thường của chàng.
• Ngôn ngữ mang đậm tính dân tộc: Ngôn ngữ trong đoạn thơ trích mang đậm tính dân tộc, thể hiện được hồn cốt dân tộc Việt Nam. Ví dụ, khi miêu tả Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga, tác giả đã sử dụng những từ ngữ, hình ảnh mang đậm tính dân tộc như “nàng thơ”, “chàng nhớ”, “bốn bề trăng nước”, “bóng trăng soi rọi”.

Nhìn chung, ngôn ngữ của tác giả trong đoạn thơ trích có những đặc điểm nổi bật như giản dị, gần gũi với đời sống, giàu hình ảnh, biểu cảm và mang đậm tính dân tộc. Những đặc điểm này góp phần làm cho đoạn thơ trở nên sinh động, hấp dẫn, giàu cảm xúc và đậm đà bản sắc dân tộc.

Luyện Tập
Hãy phân biệt sắc thái riêng từng lời thoại của mỗi nhân vật trong đoạn trích (Phong Lai, Vân Tiên, Nguyệt Nga), đọc diễn cảm đoạn thơ.
Sắc thái riêng từng lời thoại của mỗi nhân vật trong đoạn trích:

• Phong Lai:
  • Lời thoại đầu tiên: Mạo hiểm, ngông nghênh, coi thường người khác.
  • Lời thoại thứ hai: Tức giận, căm phẫn, muốn giết Vân Tiên.
  • Lời thoại cuối cùng: Thất bại, nhục nhã, ôm mặt chạy trốn.
• Vân Tiên:
  • Lời thoại đầu tiên: Mạnh mẽ, dứt khoát, sẵn sàng bảo vệ lẽ phải.
  • Lời thoại thứ hai: Chân thành, tha thiết, giúp đỡ người gặp nạn.
  • Lời thoại cuối cùng: Kính trọng, lễ phép, đối xử ân cần với người được cứu.
• Nguyệt Nga:
  • Lời thoại đầu tiên: Kính cẩn, lễ phép, bày tỏ lòng biết ơn.
  • Lời thoại thứ hai: Đề cao tình nghĩa, coi trọng nhân cách hơn vật chất.
  • Lời thoại cuối cùng: Tình cảm, chân thành, bày tỏ tấm lòng yêu mến Vân Tiên.

Đọc diễn cảm đoạn thơ:

• Giọng điệu:
  • Nhịp điệu nhanh, dồn dập, thể hiện sự khẩn trương, gay cấn của cuộc đấu tranh giữa thiện và ác.
  • Giọng điệu hùng hồn, mạnh mẽ, thể hiện khí thế dũng mãnh của Lục Vân Tiên, đồng thời cũng thể hiện sự thất bại, nhục nhã của Phong Lai.
  • Giọng điệu chân thành, tha thiết, thể hiện tấm lòng biết ơn sâu sắc của Kiều Nguyệt Nga.
• Nhấn giọng:
  • Nhấn giọng ở những từ ngữ thể hiện hành động, cử chỉ, lời nói của nhân vật, ví dụ như: “xông vào”, “đánh nhau”, “dằn vặt”, “cứu”, “bày tỏ lòng biết ơn”, “cảm tạ”, “tình nghĩa”, “đền ơn đáp nghĩa”.
  • Nhấn giọng ở những từ ngữ thể hiện cảm xúc của nhân vật, ví dụ như: “nhục nhã”, “thất bại”, “tâm hồn cao thượng”, “lòng biết ơn sâu sắc”.
• Tập trung thể hiện những nét đẹp tâm hồn của nhân vật:
  • Lòng thương người, sẵn sàng xả thân cứu giúp người gặp nạn của Lục Vân Tiên.
  • Tấm lòng biết ơn sâu sắc, tâm hồn cao thượng, trọng nghĩa khinh tài của Kiều Nguyệt Nga.

 Ví dụ:

Lục Vân Tiên:

“Thằng kia, lại đâm ta thì giỡn sao ?

Nàng thơ ở đó, ta cứu cho rồi.”

Nghe nói Vân Tiên, Phong Lai

Muốn đâm cho chết, ném gươm đi.

Vân Tiên một mình xông vào

Phong Lai luồng gươm xô lại.

**Vân Tiên chém Phong Lai ngã xuống

Bảy tám chục quân tan tác bỏ chạy.”

Kiều Nguyệt Nga:

“Lạy ơn chàng đã nhọc nhằn

Gánh vác lấy mối gian nan cho tôi.”

Vân Tiên thưa: “Sao dám nói

Có duyên thì gặp gỡ nhau

Có nợ thì trả nhau thôi.”

Kiều Nguyệt Nga: “Từ lâu ái mộ trong lòng

Nay được gặp chàng, mừng rỡ vô cùng.”

Vân Tiên: “Mừng lòng nàng cũng mừng lòng ta

Thôi nàng về nhà, ta đi thi.”

Thông qua việc phân biệt sắc thái riêng từng lời thoại của mỗi nhân vật trong đoạn trích, cùng với cách đọc diễn cảm đoạn thơ, người đọc sẽ cảm nhận được những nét đẹp tâm hồn của các nhân vật, đồng thời cũng thấy được giá trị nhân văn của tác phẩm.

     Với những hướng dẫn soạn bài Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga (trích Truyện Lục Vân Tiên) – Ngữ văn 9 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.