Soạn bài Lẽ ghét thương
Hướng dẫn Soạn bài Lẽ ghét thương chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Phần đọc – hiểu văn bản
Câu 1 (trang 48 sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 1):
Điểm chung của những đời vua Hùng mà ông Quán ghét
- Là những kẻ bất tài, vô dụng, không xứng đáng với ngôi báu:
- “Thương vua Hùng thứ sáu,
Trị nước an ủi, muôn dân giàu sang.
Ghét vua Hùng thứ mười,
Tháng tám giặc đến, cướp phá muôn nơi”
- Là những kẻ tàn bạo, ức hiếp nhân dân:
- “Ghét vua Hùng thứ tám,
Tôn tử làm vua, muôn dân oán hờn.
Thương vua Hùng thứ chín,
Kẻ hiền thì yêu, kẻ gian thì ghét”
- Là những kẻ vong ân bội nghĩa, không biết ơn nghĩa của nhân dân:
- “Ghét vua Hùng thứ mười,
Tháng tám giặc đến, cướp phá muôn nơi.
Thương vua Hùng thứ mười một,
Nước mất, nhà tan, vẫn còn nhớ ơn”
Điểm chung của những con người mà ông Quán thương
- Là những người hiền tài, có lòng yêu nước, thương dân:
- “Thương thầy Nhan Tử dở dang,
Ba mươi mất tuổi, tách đàng công danh.
Ghét vua Hùng thứ mười,
Tháng tám giặc đến, cướp phá muôn nơi”
- Là những người có chí khí, không chịu khuất phục trước cường quyền, bạo lực:
- “Thương nàng Út Lục,
Gặp cơn Hán mạt, đã dành phôi pha.
Ghét vua Hùng thứ mười,
Tháng tám giặc đến, cướp phá muôn nơi”
- Là những người có lòng vị tha, biết hi sinh cho nghĩa lớn:
- “Thương vua Hùng thứ mười một,
Nước mất, nhà tan, vẫn còn nhớ ơn”
Nhận xét về cơ sở của lẽ ghét thương theo quan điểm đạo đức của Nguyễn Đình Chiểu
Từ việc phân tích điểm chung của những đời vua Hùng mà ông Quán ghét và những con người mà ông Quán thương, có thể thấy cơ sở của lẽ ghét thương theo quan điểm đạo đức của Nguyễn Đình Chiểu là:
- Lòng yêu nước, thương dân: Nguyễn Đình Chiểu là nhà nho yêu nước, luôn mong muốn nhân dân được sống trong hòa bình, ấm no, hạnh phúc. Ông ghét những kẻ bất tài, vô dụng, tàn bạo, ức hiếp nhân dân, vì những kẻ ấy đã gây ra bao đau khổ, lầm than cho nhân dân. Ông thương những người hiền tài, có lòng yêu nước, thương dân, vì những người ấy là chỗ dựa của nhân dân, là những người có thể giúp cho đất nước phát triển, nhân dân được sống yên vui, hạnh phúc.
- Lòng nhân ái, vị tha: Nguyễn Đình Chiểu là một nhà nho có lòng nhân ái, vị tha. Ông ghét những kẻ vong ân bội nghĩa, không biết ơn nghĩa của nhân dân, vì những kẻ ấy là kẻ bất nhân, bất nghĩa. Ông thương những người có chí khí, không chịu khuất phục trước cường quyền, bạo lực, vì những người ấy là những người có lòng trung nghĩa, có khí phách anh hùng. Ông thương những người có lòng vị tha, biết hi sinh cho nghĩa lớn, vì những người ấy là những người cao thượng, đáng được kính trọng.
Lẽ ghét thương của Nguyễn Đình Chiểu thể hiện quan điểm đạo đức tiến bộ của ông. Ông là một nhà nho yêu nước, thương dân, có lòng nhân ái, vị tha. Lẽ ghét thương của ông là một lời nhắc nhở, cảnh tỉnh những kẻ bất tài, vô dụng, tàn bạo, vong ân bội nghĩa, đồng thời là một lời ca ngợi những người hiền tài, có lòng yêu nước, thương dân, có chí khí, có lòng vị tha.
Câu 2 (trang 48 sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 1):
Nhận xét về phép đối và phép điệp ở cặp từ ghét, thương trong đoạn thơ:
- Phép đối:
Cặp từ “ghét” và “thương” được đặt đối nhau trong cấu trúc tiểu đối, giữa hai câu thơ 2 và 3. Sự đối lập của hai từ này thể hiện rõ quan điểm yêu ghét của Nguyễn Đình Chiểu:
Ghét: những điều xấu xa, đáng khinh bỉ Thương: những điều tốt đẹp, đáng trân trọng
Phép đối đã giúp cho ý thơ được thể hiện rõ ràng, rành mạch, đồng thời cũng tạo nên nhịp điệu và sự cân đối cho đoạn thơ.
- Phép điệp:
Cặp từ “ghét” và “thương” được điệp lại ở cả hai câu thơ, tạo nên hiệu quả nghệ thuật đặc biệt. Sự điệp lại của hai từ này đã nhấn mạnh thái độ yêu ghét rõ ràng, kiên định của Nguyễn Đình Chiểu. Ông không chỉ ghét những điều xấu xa mà còn thương yêu những điều tốt đẹp.
Giá trị nghệ thuật của phép tu từ đối và điệp:
Phép đối và điệp đã góp phần làm cho đoạn thơ trở nên giàu ý nghĩa và có sức thuyết phục cao. Nó thể hiện rõ quan điểm yêu ghét của Nguyễn Đình Chiểu, đồng thời cũng thể hiện tấm lòng yêu thương nhân dân của ông.
Ngoài ra, phép đối và điệp còn góp phần tạo nên nhịp điệu và sự cân đối cho đoạn thơ, giúp cho người đọc dễ dàng tiếp nhận và cảm nhận được ý thơ.
Câu 3 (trang 48 sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 1):
Câu thơ “Vì chưng hay ghét cũng là hay thương” thể hiện cảm xúc của Nguyễn Đình Chiểu như thế nào?
Cảm xúc của Nguyễn Đình Chiểu trong bài “Lẽ ghét thương”
Bài “Lẽ ghét thương” của Nguyễn Đình Chiểu là một bài thơ chữ Nôm được sáng tác trong thời kì kháng chiến chống Pháp của dân tộc ta. Bài thơ thể hiện cảm xúc của tác giả trước những hiện thực xã hội đầy rẫy những điều bất công, tàn ác, đồng thời thể hiện tấm lòng yêu thương con người của ông.
Cảm xúc của Nguyễn Đình Chiểu trong bài thơ được thể hiện qua hai thái cực: ghét và thương. Ông ghét những kẻ bất nhân, tàn ác, chà đạp lên quyền sống của con người. Ông thương những người dân lương thiện, chịu nhiều đau khổ dưới ách thống trị của thực dân Pháp.
Giải thích câu thơ “Vì chưng hay ghét cũng là hay thương”
Câu thơ “Vì chưng hay ghét cũng là hay thương” thể hiện mối quan hệ gắn bó, biện chứng giữa hai thái cực ghét và thương trong cảm xúc của Nguyễn Đình Chiểu. Ông ghét vì ông thương. Ông thương những người bị áp bức, bóc lột, vì vậy ông ghét những kẻ đã gây ra những đau khổ đó cho họ.
Câu thơ cũng thể hiện tinh thần nhân đạo cao cả của Nguyễn Đình Chiểu. Ông không chỉ lên án, tố cáo những kẻ bất nhân mà còn dành cả tấm lòng thương cảm cho những người bị chà đạp.
Cụ thể, câu thơ “Vì chưng hay ghét cũng là hay thương” thể hiện cảm xúc của Nguyễn Đình Chiểu như sau:
- Về mặt ý nghĩa:
Câu thơ cho thấy mối quan hệ gắn bó, biện chứng giữa hai thái cực ghét và thương trong cảm xúc của Nguyễn Đình Chiểu. Ông ghét vì ông thương. Ông thương những người bị áp bức, bóc lột, vì vậy ông ghét những kẻ đã gây ra những đau khổ đó cho họ.
- Về mặt hình thức:
Câu thơ sử dụng phép điệp từ “cũng là” để nhấn mạnh mối quan hệ biện chứng giữa ghét và thương.
Kết luận
Câu thơ “Vì chưng hay ghét cũng là hay thương” thể hiện cảm xúc của Nguyễn Đình Chiểu trước những hiện thực xã hội đầy rẫy những điều bất công, tàn ác. Ông là một nhà thơ yêu nước, có tấm lòng nhân đạo cao cả.
Phần luyện tập
Câu hỏi (trang 48 sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 1):
Câu thơ có thể thâu tóm toàn bộ ý nghĩa và tư tưởng của đoạn trích “Lẽ ghét thương” của Nguyễn Đình Chiểu là câu thơ: “Ghét những kẻ lòng dạ nham hiểm, Gây bao nhiêu tội ác cho đời”.
Câu thơ này được ông Quán, một nhân vật ẩn sĩ trong đoạn trích, thốt lên khi nói về những kẻ có lòng dạ nham hiểm, gây ra bao nhiêu tội ác cho đời. Câu thơ thể hiện rõ thái độ của ông Quán đối với những kẻ xấu xa, độc ác. Ông căm ghét, khinh bỉ những kẻ đó và coi chúng là kẻ thù của nhân dân.
Câu thơ cũng thể hiện sâu sắc tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Đình Chiểu. Ông luôn đứng về phía nhân dân, lên án những kẻ tàn ác, bất công, gây ra đau khổ cho nhân dân. Ông mong muốn một xã hội tốt đẹp, nơi mà mọi người sống chan hòa, yêu thương nhau, không có những kẻ xấu xa, độc ác.
Câu thơ được viết theo thể lục bát, nhịp điệu uyển chuyển, dễ thuộc, dễ nhớ. Ngôn ngữ thơ giản dị, gần gũi nhưng vẫn mang đậm chất trữ tình, sâu lắng.
Câu thơ đã để lại trong lòng người đọc nhiều cảm xúc, suy nghĩ. Nó nhắc nhở chúng ta phải luôn tỉnh táo, đề phòng những kẻ xấu xa, độc ác. Đồng thời, chúng ta cần phải sống yêu thương, đùm bọc lẫn nhau để xây dựng một xã hội tốt đẹp.
Với những hướng dẫn Soạn bài Lẽ ghét thương chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
