Soạn bài Lão Hạc
Hướng dẫn Soạn bài Lão Hạc – Ngữ văn 8 Cánh Diều chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
- Chuẩn bị
Yêu cầu (trang 4 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 1 – Cánh diều):
Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.
– Khi đọc hiểu truyện ngắn, các em cần lưu ý:
+ Tóm tắt được nội dung văn bản (cốt truyện).
+ Nhân vật và mối quan hệ giữa các nhân vật trong truyện.
+ Đề tài của truyện, ý nghĩa nhan đề của tác phẩm.
+ Liên hệ với bối cảnh xã hội và những hiểu biết của bản thân để hiểu sâu hơn tác phẩm truyện.
– Đọc trước truyện ngắn Lão Hạc; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Nam Cao và một số bài viết xung quanh tác phẩm Lão Hạc.
Trả lời:
Tóm tắt: Truyện “Lão Hạc” của Nam Cao kể về Lão Hạc, một người nông dân nghèo sau cuộc sống khó khăn và mất mát gia đình. Với tình cảm đặc biệt với chú chó Vàng, ông quyết định bán chó để lấy tiền gửi cho ông giáo lo ma chay, nhưng thực chất là biện pháp cuối cùng kết thúc cuộc đời. Tác phẩm phản ánh thực trạng xã hội Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám, đồng thời gợi lên sự đồng cảm và căm phẫn đối với bất công và ách thống trị của chế độ thực dân – phong kiến.
Nhân vật: Lão Hạc và ông giáo (hàng xóm).
Đề tài: Người nông dân Việt Nam trong xã hội cũ.
Ý nghĩa nhan đề: Gợi sự đồng cảm và căm phẫn với thân phận người nông dân, đồng thời chỉ trích chế độ thực dân – phong kiến.
- Đọc hiểu
Câu 1 (trang 5 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Đoạn văn “Tôi cũng ngồi lặng lẽ […] tôi quý quyển sách của tôi…” thuật lại những sự kiện liên quan đến nhân vật nào?
Trả lời:
– Thuật lại sự việc liên quan đến nhân vật ông giáo.
Câu 2 (trang 6 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Đoạn văn này giúp em hiểu thêm được gì về hoàn cảnh của nhân vật lão Hạc?
Trả lời:
– Hoàn cảnh lão Hạc: nhà nghèo, vợ mất sớm vì không đủ tiền cưới vợ cho con nên đứa con rai phẫn chí bỏ đi đồn điền cao su. Lão Hạc chỉ có con chó vàng làm bạn.
Câu 3 (trang 7 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Những lời nói của lão Hạc với “cậu Vàng” thể hiện điều gì?
Trả lời:
– Lời nói thể hiện nỗi nhớ con và thể hiện tình cảm của lão Hạc dành cho cậu Vàng.
Câu 4 (trang 9 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Chú ý cách Nam Cao miêu tả nhân vật lão Hạc qua ngoại hình, ngôn ngữ, tâm lí.
Trả lời
– Ngoại hình: Mặt lão đột nhên co rúm lại, những nếp nhăn xôi lại, cái đầu lão ngoẹo về một bên, cái miệng móm mém mếu như con nít.
– Ngôn ngữ: Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ!, Khốn nạn,… Ông giáo ơi,…
– Tâm lí: đau đớn, xót xa
Câu 5 (trang 9 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Câu nói của lão Hạc “chua chát” ở chỗ nào?
Trả lời:
– Câu nói của lão Hạc chua chát ở chỗ, dẫu rất cậu Vàng nhưng lão phản bán nó đi, lão tìm lí do “hóa kiếp” cho nó, để nó được sung sướng hơn.
Câu 6. (trang 10 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Chú ý thái độ của ông giáo qua lời nói và hành động.
Trả lời:
Thái độ ăn ủi, đồng cảm, chia sẻ.
Câu 7 ( trang 10 sgk Ngữ Văn 8 Tập 2):
Qua những việc nhờ ông giáo, nhân vật lão Hạc đã thể hiện được đặc điểm nào?
Trả lời:
Qua những việc nhờ ông giáo, nhân vật lão Hạc đã thể hiện được đặc điểm: Yêu thương con trai, luôn mong ngóng con trở về, lo lắng chu toàn cho con trước khi chết, giàu lòng tự trọng.
Câu 8 (trang 11 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Những từ ngữ nào thể hiện sự nhún nhường hết mức của lão Hạc?
Trả lời:
– Những từ ngữ thể hiện sự nhún nhường hết mức của lão Hạc: cắn rơm cắn cỏ, lạy, ông giáo có nghĩ cái tình tôi già nua tuổi tác mà thương…
Câu 9 (trang 11 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Chú ý tình cảnh của Lão Hạc.
Trả lời:
Khó khăn, không còn gì để ăn. Phải ăn khoai, ăn củ chuối, rau má,…
Câu 10 (trang 11 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Lời tâm sự của nhân vật ông giáo ở đây là nói với ai?
Trả lời:
– Lời tâm sự của ông giáo ở đây là nói với người đọc, cũng là một lời độc thoại để người đọc hiểu hơn về vợ của ông giáo.
Câu 11 (trang 12 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Điều gì khiến ông giáo thấy “Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn…”?
Trả lời:
– Vì ông giáo nghĩ một người lương thiện như lão Hạc nhưng cũng bị tha hoá, xấu xa giống như Binh Tư.
Câu 12 (trang 12 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Chú ý các chi tiết miêu tả cái chết của Lão Hạc.
Trả lời:
– Chi tiết: Lão Hạc đang vật vã ở trên giường …. Cái chết thật là dữ dội”.
Trả lời các câu hỏi cuối bài:
Câu 1: (trang 13 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Tóm tắt truyện Lão Hạc trong khoảng 10 – 15 dòng.
Trả lời:
Lão Hạc, nông dân nghèo, sống cô độc với chú chó Vàng. Con trai đi làm, lão ốm nặng, không còn sức làm thuê. Ông chấp nhận bán chó Vàng và mảnh vườn cuối cùng để gửi cho ông Giáo, người giúp đỡ lão. Lão sống cơ cực, ăn khoai và từ chối sự giúp đỡ. Một ngày, lão mời Binh Tư bả chó để tổ chức buổi nhậu cuối cùng. Tin đồn lan truyền và làng người đau lòng. Ông Giáo buồn bã khi hiểu lão Hạc đã chấm dứt cuộc đời mình. Lão Hạc qua đời một cách đau đớn, để lại câu chuyện về tình người và hy sinh. Làng chỉ biết lão chết, không ai hiểu lý do. Ông Giáo là người duy nhất hiểu tận tâm của lão. Hành động của lão là sự đánh đổi đau lòng, từ bỏ tất cả cho người khác. Câu chuyện lão Hạc là bi kịch về cuộc sống và tình người.
Câu 2 (trang 13 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Truyện có những nhân vật nào đáng chú ý? Phần (1) và (2) (in chữ nhỏ) mở đầu văn bản có vai trò như thế nào đối với phần sau của truyện?
Trả lời:
(1) Lão Hạc, người nông dân nghèo, sống cô độc và có đồng hành là chú chó trung thành, Vàng. Gia đình lão đối diện với khó khăn khi con trai phải rời làng đi làm đồn điền ở miền Nam.
(2) Lão Hạc chịu đựng sống cơ cực, chỉ có ăn khoai và làm thuê để kiếm sống. Ông Giáo, người giúp đỡ lão, âm thầm giúp đỡ mà lão luôn từ chối. Cuộc sống khó khăn khiến lão đưa ra quyết định đau lòng: bán chú chó Vàng và gửi toàn bộ tiền và mảnh vườn cho ông Giáo.
(3) Sự ngang trái và đau lòng xuất hiện khi lão Hạc đối mặt với căn bệnh ốm đau, không còn sức làm việc. Lão mời Binh Tư bả chó, một cuộc nhậu cuối cùng. Tin đồn lan truyền trong làng, ông Giáo buồn bã khi nhận ra lý do đằng sau hành động kỳ lạ của lão.
(4) Kết cục bi thảm là sự ra đi đau đớn của lão Hạc, để lại cho làng một câu chuyện đầy ý nghĩa về tình người và sự hy sinh. Hành động của lão là sự đánh đổi đau lòng, từ bỏ tất cả để chấm dứt cuộc đời mình.
Câu 3 (trang 13 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Phân tích nhân vật lão Hạc:
- Hoàn cảnh lão Hạc trong truyện có gì đặc biệt? Người đọc biết được hoàn cảnh ấy qua lời kể của ai?
- Phân tích diễn biến hành động, tâm trạng của lão Hạc sau khi bán con chó Vàng. Theo em, nguyên nhân nào khiến lão Hạc có hành động và tâm trạng như vậy?
- Trước khi chết, lão Hạc đã chuẩn bị những gì? Tìm các chi tiết miêu tả cái chết của lão Hạc. Từ các chi tiết đó, em nhận xét gì về nhân vật này?
Trả lời:
| Hoàn cảnh | Đối tượng thuật lại |
| – Nghèo, vợ mất sớm, con trai bỏ đi đồn điền cao su.
– Sống cô đơn, chỉ có con chó Vàng bầu bạn. |
– Lão Hạc tự thuật.
– Qua lời kể của ông giáo. |
| – Sau trận ốm nặng, lão không còn đủ sức đi làm thuê.
– Lão quyết định bán đi con chó. |
– Lão Hạc tự thuật.
– Qua lời kể của nhân vật ông giáo. |
| – Sau khi nhờ ông giáo giữ tiền lo ma chay và mảnh vườn cho con thì lão khổ ở sống qua ngày.
– Cuối cùng, lão xin bả chó của Binh Tư để kết thúc cuộc đời. |
– Qua lời kể của nhân vật ông giáo |
b.
| Hành động sau khi bán chó: | Tâm trạng sau khi bán chó: | Nguyên nhân dẫn đến hành động và tâm trạng trên: |
| + “Cố làm ra vẻ vui vẻ” nhưng “trông lão cười như mếu”, khóc hu hu. | + Cảm thấy tội lỗi, tệ bạc khi lừa một con chó.
+ Đau đớn, dằn vặt vì quá thương cậu Vàng. + Chua chát, cay đắng cho số phận cơ cực của bản thân. |
+ Việc lừa bán chó mâu thuẫn với nhân cách tử tế từ trước tới giờ của lão.
+ Cậu Vàng là kỉ niệm và cũng là sự kết nối duy nhất của lão với con trai, lão xem cậu như người thân nên bán cậu lão đau đớn. + Lão Hạc nhận thức được sự bế tắc của số phận khi phải lừa bán con chó. |
c.
| Việc làm trước khi chết | Chi tiết miêu tả cái chết | Nhận xét về nhân vật |
| + Nhờ ông giáo đứng tên văn tự để trông nom hộ ba sào vườn.
+ Gửi ông giáo ba mươi đồng để làm đám tang nếu lão có mệnh hệ gì. |
+ “Vật vã ở trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sọc”, “tru tréo, bọt mép sùi ra, khắp người chốc chốc lại bị giật mạnh một cái, nảy lên”.
+ Chịu sự hành hạ khổ sở đến hai giờ đồng hồ rồi mới chết. |
+ Số phận: đầy bi thảm.
• Đói nghèo đã buộc nhân vật phải bán đi kỷ vật của con trai và cũng là người bạn thân thiết của bản thân. • Bao nhiêu cơ cực đã đẩy nhân vật vào đường cùng, đành phải chọn cái chết để bảo toàn tài sản cho con và giữ gìn lòng tự trọng cho bản thân. + Phẩm chất: tốt đẹp. • Rất mực thương con, luôn muốn vun đắp, dành dụm tất cả những gì có thể có để con được sống hạnh phúc. • Dù trong hoàn cảnh khốn cùng vẫn giữ lòng tự trọng. |
Câu 4 (trang 13 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Em nhận xét gì về nhân vật ông giáo (hoàn cảnh, suy nghĩ, thái độ, tình cảm dành cho lão Hạc…)? Chỉ ra vai trò của nhân vật này trong văn bản.
Trả lời:
| Nhân vật ông giáo | |||
| Hoàn cảnh | Suy nghĩ | Tình cảm, thái độ dành cho lão Hạc | Vai trò của nhân vật |
| – Có hoàn cảnh tương tự lão Hạc:
+ Nghèo khổ, vất vả. + Vì cuộc sống mà phải dứt ruột bán đi những thứ vô cùng quý giá với bản thân. – Ít nhiều gắn bó với lão Hạc: + Được lão chia sẻ những dự định, nỗi niềm. + Được lão tin tưởng nhờ cậy hai chuyện quan trọng cuối cùng. |
– Thường có sự đối chiếu giữa hoàn cảnh của bản thân với hoàn cảnh của lão Hạc.
– Có những bình luận, đánh giá khá sắc sảo, tinh tế về những chuyện lão Hạc kể hoặc những điều biết về lão Hạc. – Càng về cuối tác phẩm càng nhiều những day dứt, suy tư về nhân thế. |
– Thoạt đầu có vẻ dửng dưng, thờ ơ khi nghe chuyện lão Hạc muốn bán chó và tâm sự về con trai cảm thông, chia sẻ, muốn giúp đỡ.
– Buồn bã, khó hiểu khi lão Hạc từ chối sự giúp đỡ. – Thoáng nghi ngờ, thất vọng khi nghe Binh Tư kể chuyện lão Hạc xin bả chó. – Thương cảm, xót xa khi chứng kiến cái chết của lão Hạc và nguyện làm theo những mong muốn của lão để lão ra đi được nhẹ lòng. |
– Thể hiện tình cảm, thái độ của nhà văn dành cho nhân vật lão Hạc.
– Là người kể chuyện, nhân vật đã giúp câu chuyện sinh động hơn nhờ sự đan xen, kết hợp yếu tố miêu tả, biểu cảm, nghị luận trong quá trình trần thuật. |
Câu 5 (trang 13 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Theo em, với truyện ngắn Lão Hạc, Nam Cao đã gửi gắm những điều gì khi viết về người nông dân nghèo trước Cách mạng tháng Tám 1945?
Trả lời:
Nam Cao đã chuyển đạt những tâm trạng sâu sắc:
– Tác giả lắng nghe và chia sẻ sự xót xa, đau đớn trước số phận bi thảm của người nông dân, nguyệt tộc bị đè nén trong cấu trúc xã hội cũ.
– Ông trân trọng và ngợi ca vẻ đẹp tiềm ẩn của người nông dân, giữ lòng tự trọng dù đối diện với những khó khăn và bất công.
– Tác giả không chỉ là nhà văn mà còn là người đồng cảm, chia sẻ cùng những khát vọng và ước mơ chính đáng của những người dân thiết tha, đồng cảm với họ trong cuộc sống khó khăn và nghèo đói.
Câu 6 (trang 13 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Chỉ ra những yếu tố nghệ thuật đặc sắc của truyện ngắn Lão Hạc. Trong đó, em ấn tượng nhất với yếu tố nào? Vì sao?
Trả lời:
|
Những yếu tố nghệ thuật đặc sắc của truyện ngắn Lão Hạc |
Xây dựng nhân vật sinh động, khắc hoạ tâm lí tinh tế. |
| Trần thuật bằng ngôi thứ nhất làm tăng tính khách quan, chân thực cho câu chuyện. | |
| Kết hợp linh hoạt tự sự và một số phương thức biểu đạt khác. |
=> Em ấn tượng nghệ thuật xây dựng nhân vật, mỗi nhân vật trong tác phẩm đều đại diện cho một tầng lớp trong xã hội cũ, họ sống lầm than, nghèo khổ, chật vật và không có lối thoát. Cách xây dựng nhân vật này giúp người đọc hiểu rõ hơn về hoàn cảnh xã hội cũng như số phận chung của những người lao động thấp cổ bé họng lúc bấy giờ.
Câu 7 (trang 13 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Trong truyện có nhiều đoạn văn mang tính triết lí về cuộc sống, con người. Em thích nhất đoạn văn nào? Vì sao?
Trả lời:
Em hết sức ấn tượng với đoạn văn: “Chao ôi! Đối với những người ở xung quanh ta… chẳng bao giờ ta thương…”, vì nó rất hiện đại và chân thực trong cách tác giả thể hiện sự đồng cảm với những người lao động trong một xã hội hiện đại.
Đoạn văn này khiến em cảm nhận sự chấp nhận và chia sẻ của tác giả đối với những khó khăn, vất vả mà những người lao động phải đối mặt hàng ngày. Tác giả không chỉ nhìn nhận mặt khó khăn mà còn lắng nghe, hiểu rõ những gì họ trải qua, và điều này tạo nên một kết nối sâu sắc giữa tác giả và những người làm việc chăm chỉ.
Đồng thời, đoạn văn này cũng thể hiện tâm trạng bức xúc, đau đớn trước sự không công bằng và phân biệt đối xử trong xã hội. Nó là một tiếng nói của tình cảm, một cách để tác giả thể hiện lòng quan tâm và lòng nhân ái đối với những người làm việc, giúp đưa ra một cái nhìn nhạy bén và chân thực về xã hội hiện đại và những thách thức mà mọi người phải đối mặt.
Với những hướng dẫn Soạn bài Lão Hạc – Ngữ văn 8 Cánh Diều chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
