Soạn bài Hịch tướng sĩ
Hướng dẫn Soạn bài Hịch tướng sĩ – Ngữ văn 10 Chân trời sáng tạo chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
* Trước khi đọc:
Câu hỏi (trang 92 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):
Bạn hãy sưu tầm tư liệu, hình ảnh, phim tài liệu, giai thoại,… để chia sẻ với các thành viên trong lớp về chủ đề:
- Hào khí Đông A của quân dân nhà Trần trong ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên.
- Tài và đức của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn.
Trả lời:
- Hào khí Đông A của quân dân nhà Trần trong ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên.
– Hào khí Đông A (chữ A và chữ Đông trong chữ Hán ghép lại thành chữ Trần) là hào khí của nhà Trần, thể hiện khí thế oai hùng, hào sảng, nhiệt huyết của nhà Trần. Hào khí Đông A là kết tinh lòng yêu nước sâu sắc của những người con thời Trần.
– Ba lần chiến thắng Mông – Nguyên đã thể hiện tinh thần yêu nước tha thiết, lòng căm thù giặc sâu sắc và ý chí chiến đấu mạnh mẽ của quân dân nhà Trần. Sự đoàn kết của quân, dân, cả nước ấy chính là biểu hiện của hào khí Đông A trong ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên.
2.
– Tài và đức của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn được thể hiện qua ba lần đánh tan quân Mông – Nguyên, phụng sự hết lòng 4 đời vua Trần: Thái Tông, Thánh Tông, Nhân Tông và Anh Tông.
– Luôn quan tâm đến đời sống cho binh lính và có cách dạy dỗ thuyết phục khi binh lính của mình ăn chơi sa đọa, vong ân bội nghĩa.
* Sau khi đọc:
Câu 1 (trang 95 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):
Tóm tắt các phần của Hịch tướng sĩ và chỉ ra hệ thống luận điểm, lí lẽ, bằng chứng của văn bản theo mẫu sau (làm vào vở):
Trả lời:
* Tóm tắt các phần của Hịch tướng sĩ:
– Phần 1: Nêu dẫn chứng về các trung quân, nghĩa sĩ hi sinh vì đất nước.
– Phần 2: Tố cáo tội ác kẻ thù và thái độ căm thù giặc.
– Phần 3: Phân tích phải trái, làm rõ đúng sai trong lối sống, trong hành động của các tướng sĩ.
– Phần 4: Xác định nhiệm vụ cụ thể, cấp bách, khích lộ tinh thần chiến đấu của tướng sĩ.
* Hệ thống luận điểm, lí lẽ, bằng chứng của văn bản
| TT | Luận điểm | Lí lẽ và bằng chứng |
| 1 | Những tấm gương trung nghĩa đời trước | – Lí lẽ: từ xưa, các bậc trung thần nghĩa sĩ bỏ mình vì nước đời nào cũng có, được lưu danh sử sách, cùng trời đất muốn đời bất hủ.
– Bằng chứng: Kỷ Tin, Do Vu, Dự Nhượng, Kính Đức, Cảo Khanh, Nguyễn Văn Lập, Xích Tu Tư. |
| 2 | Nỗi căm thù của Trần Quốc Tuấn trước những tội ác và hành động ngang ngược của quân Mông – Nguyên trên đất nước ta. | – Lí lẽ 2.1: Ta cùng các ngươi sinh phải thời loạn lạc, gặp buổi gian nan
à Bằng chứng: sử giặc nghênh ngang ngoài đường, uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình, đem thân dê chó mà bắt nạt tế phụ, đòi ngọc lụa để thoả lòng tham, thu bạc vàng vét của kho có hạn. – Lí lẽ 2.2: “chỉ căm tức chưa xả thịt lột da, nuốt gan uống máu quân thù”, “Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng”. |
| 3 | Phê phán những biểu hiện sai của binh sĩ đồng thời khẳng định thái độ đúng đắn trước tình cảnh hiện tại của đất nước. | – Lí lẽ 3.1: nhắc lại ân tình giữa Trần Quốc Tuấn và binh sĩ, so sánh ân tình đó với các tấm gương nhân nghĩa thuở trước.
– Lí lẽ 3.2: phê phán thái độ thờ ơ, chỉ lo hưởng thụ của binh sĩ và khẳng định tác hại của thái độ ấy + Bằng chứng: “nhìn chủ nhục mà không biết lo”, “làm tưởng triều đình hầu quân giặc mà không biết tức |
Câu 2 (trang 95 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):
Chỉ ra một số yếu tố biểu cảm được sử dụng trong văn bản Hịch tướng sĩ (chú ý đến giọng văn bản, hình ảnh so sánh, ẩn dụ, cấu trúc điệp, tương phản,…). Theo bạn, các yếu tố biểu cảm này có tác dụng gì?
Trả lời:
| Yếu tố
biểu cảm |
Dẫn chứng |
| Giọng điệu: | – Khi cần thể hiện lòng trung với chủ, với nước: giọng điệu tha thiết.
– Khi nói lí lẽ với các tướng sĩ: phân tích rõ ràng, giọng điệu mang tính khuyên bảo và răn đe. – Khi kể về tội ác của kẻ thù: giọng căm phẫn, khinh bỉ, coi thường |
| So sánh | – So sánh việc để quân giặc ngang nhiên ở Đại Việt không khác nào đem thịt mà nuôi hổ đói. |
| Ẩn dụ | – Coi quân giặc là cú diều, dê chó nhằm thể hiện sự khinh thường. |
Câu 3 (trang 95 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):
Hãy chỉ ra mục đích viết của từng phần và mục đích viết của văn bản theo sơ đồ sau (làm vào vở):
Trả lời:
Phần 1: Tình Huynh đệ và Chân Lý Trung Nghĩa
Mục đích của phần 1 là truyền đạt thông điệp về tình huynh đệ qua tấm gương của những anh hùng thuở trước, nhằm nhắc nhở binh sĩ về chân lý: những tấm gương trung nghĩa sẽ được lưu danh trong sử sách, từ đó khơi dậy ý thức trách nhiệm của đấng nam nhi trong xã hội.
Phần 2: Động Lực Của Căm Thù và Tâm Tư Chiến Binh
Mục đích của phần 2 là khơi dậy lòng căm thù giặc của binh sĩ, giúp họ hiểu rõ tâm tư của Trần Quốc Tuấn. Thông qua việc đào sâu vào nội tâm của chiến binh, mục tiêu là tạo nên sự đồng cảm và sự chấp nhận vững chắc của binh sĩ đối với mệnh lệnh chống giặc.
Phần 3: Ấn Tình và Đạo Lí Trong Chiến Tranh
Mục đích của phần 3 là nhắc lại ấn tình của Trần Quốc Tuấn với binh sĩ để tăng cường ý thức về lòng trung thành và cách sống hợp đạo lí. Qua đó, phân tích những sai lầm của bản thân binh sĩ và nhấn mạnh lẽ phải cần theo đuổi trong hành trình chống giặc.
Phần 4: Chiến Thuật và Chuyên Tâm Tập Bình Thư Yến Lược
Mục đích của phần 4 là kêu gọi binh sĩ chuyên tâm tập Bình thư yến lược để nâng cao trình độ chiến thuật, nhằm đánh giặc cứu nước. Thông qua việc đề xuất mục tiêu rõ ràng và tích hợp lý, phần này nhấn mạnh sự quyết tâm và sự chuyên sâu trong quá trình chuẩn bị và đối phó với mọi tình huống.
Câu 4 (trang 96 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):
Cách sắp xếp các luận điểm có tác dụng như thế nào trong việc thực hiện mục đích của văn bản Hịch tướng sĩ?
Trả lời:
– Việc sắp xếp hệ thống luận điểm hợp lí, chính xác nhằm thuyết phục binh sĩ và người đọc sau này hiểu được quan điểm sâu sắc của tác giả
Câu 5 (trang 96 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):
Qua văn bản, Trần Quốc Tuấn đã thể hiện quan điểm như thế nào về trách nhiệm của các tướng sĩ với đất nước trong việc chống quân Mông – Nguyên xâm lược?
Trả lời:
Trần Quốc Tuấn đặt ra một quan điểm quan trọng về trách nhiệm của các tướng sĩ đối với việc bảo vệ đất nước và chống lại xâm lược của giặc Mông – Nguyên. Đối với ông, đây không chỉ là một nhiệm vụ cụ thể mà còn là một lẽ phải, xuất phát từ những cơ sở quan trọng.
Thứ nhất, trách nhiệm bảo vệ đất nước được coi là trách nhiệm cơ bản của mọi tướng sĩ. Điều này phản ánh tinh thần trách nhiệm của đấng nam nhi đối với Tổ quốc, là sự hy sinh và đóng góp cho sự tự do và độc lập của dân tộc.
Thứ hai, chuyên tâm học Binh thư yếu lược là một phần quan trọng của việc chuẩn bị cho cuộc chiến. Đây không chỉ là sự chuyên sâu về chiến thuật mà còn là sự cam kết đối với sự chinh phục kiến thức và kỹ năng cần thiết để đối phó hiệu quả với giặc Mông – Nguyên.
Thứ ba, quan điểm của Trần Quốc Tuấn nói lên sự tuân theo đạo thần – chủ, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hành động theo đúng chuẩn mực đạo đức và quốc gia. Điều này không chỉ là để bảo vệ lợi ích cá nhân mà còn để đảm bảo sự hòa bình và sự ổn định cho dòng tộc và cộng đồng.
Tổng cộng, quan điểm của Trần Quốc Tuấn không chỉ là một lời kêu gọi đơn thuần, mà còn là một lời thách thức với các tướng sĩ, đề xuất rằng họ không chỉ đang tham gia vào một cuộc chiến, mà còn đang thực hiện một sứ mệnh lớn lao đối với Tổ quốc và nhân dân.
Câu 6 (trang 96 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):
Theo bạn, hào khí Đông A đã thể hiện như thế nào trong văn bản Hịch tướng sĩ?
Trả lời:
Hào khí Đông A, như được mô tả trong lời của bạn, là biểu tượng của tinh thần yêu nước mạnh mẽ và ý chí quyết tâm chiến thắng kẻ thù để bảo vệ đất nước. Đặc điểm nổi bật của hào khí Đông A là sự đoàn kết, tinh thần đồng lòng của vua, tướng, binh sĩ và quân dân nhà Trần.
Trong bối cảnh đó, Hịch tướng sĩ thể hiện sự đoàn kết và tinh thần đồng lòng qua cách tác giả lập luận. Trên lập trường người bề trên, có sự tương tác và giao tiếp giữa lãnh đạo và binh sĩ, trong đó lãnh đạo không chỉ đơn thuần là người ra lệnh mà còn là người thấu hiểu, tận tụy với đồng đội. Sự tương tác này thể hiện tinh thần đồng lòng và sự gắn kết giữa bề trên và dưới.
Ngoài ra, lập trường của những người đồng cảnh ngộ cũng được đề cập, trong đó sự gắn bó về vận mệnh của bản thân với vận mệnh của binh sĩ và vận mệnh quốc gia, dân tộc. Sự hiểu biết về mục tiêu chung và ý thức về trách nhiệm cá nhân đối với sự vinh – nhục của cả đồng đội, quốc gia, và dân tộc là những yếu tố quan trọng đánh bại kẻ thù và bảo vệ đất nước.
Tổng cộng, hào khí Đông A không chỉ là sự tỏ ra mạnh mẽ trước thách thức của kẻ thù, mà còn là sự thể hiện rõ nét của tinh thần đoàn kết và sự đồng lòng trong cả cấp lãnh đạo và binh sĩ, đem lại sự vinh quang cho quốc gia và dân tộc.
Câu 7 (trang 96 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 – Chân trời sáng tạo):
Văn bản Hịch tướng sĩ gợi cho bạn suy nghĩ gì về tình yêu nước? Hãy thực hiện một sản phẩm sáng tạo (tranh minh họa, áp phích, clip ngắn,…) để thể hiện suy nghĩ của mình.
Trả lời:
Ý tưởng về việc học tập và sáng tạo thông qua vẽ tranh minh họa cảnh quân dân nhà Trần đánh thắng quân Mông – Nguyên là một cách sáng tạo và thú vị để học sinh hiểu rõ hơn về tình yêu nước và tinh thần đoàn kết trong lịch sử Việt Nam. Dưới đây là một kịch bản mô tả cho sản phẩm sáng tạo này:
**Tiêu đề: “Chiến Thắng Đồng Lòng – Trận Đánh Mông – Nguyên”**
- **Chọn Đề Tài:**
– Học sinh có thể chọn một cảnh chiến đấu quan trọng giữa quân dân nhà Trần và quân Mông – Nguyên.
– Có thể lựa chọn đối tượng là binh sĩ, tướng lĩnh, hoặc thậm chí là những cảnh quan trọng trước và sau trận đánh.
- **Nghiên Cứu Về Chiến Tranh:**
– Học sinh cần nghiên cứu về lịch sử và chiến thuật của trận đánh Mông – Nguyên để tái tạo cảnh chiến đấu một cách chân thực.
– Tìm hiểu về vũ khí, trang phục, và cách diễn biến chiến sự trong thời kỳ đó.
- **Xác Định Tổ Chức Tranh:**
– Phân chia tranh thành các phần như phần trận chiến chính, những hình ảnh tướng lĩnh lãnh đạo, cảnh binh sĩ đoàn kết, và cảnh quân dân nhà Trần chiến thắng
- **Truyền Đạt Tinh Thần Đoàn Kết:**
– Sử dụng tranh để thể hiện tinh thần đoàn kết giữa vua, tướng, binh sĩ và quân dân nhà Trần.
– Có thể vẽ các khuôn mặt hùng hồn, ánh mắt quyết đoán và cử chỉ đồng lòng.
- **Sử Dụng Màu Sắc và Chi Tiết:**
– Sử dụng màu sắc để tạo nên không khí của chiến trận, từ màu nền của bầu trời, mặt đất đến màu sắc của quân lính và vũ khí.
– Tập trung vào chi tiết như quân địch bị đánh bại, lá cỏ xanh tươi trải dài, và biểu tượng của chiến thắng.
- **Kèm Theo Mô Tả:**
– Học sinh nên kèm theo mô tả ngắn ghi lại ý nghĩa của bức tranh, về tình yêu nước, tinh thần đoàn kết, và chiến thắng của quân dân nhà Trần.
Bằng cách này, sản phẩm sáng tạo không chỉ giúp học sinh hiểu sâu về lịch sử mà còn khuyến khích sự sáng tạo và sự kết hợp giữa nghệ thuật và kiến thức lịch sử.
Với những hướng dẫn Soạn bài Hịch tướng sĩ – Ngữ văn 10 Chân trời sáng tạo chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
