Soạn bài Hạnh phúc của một tang gia

Hướng dẫn Soạn bài Hạnh phúc của một tang gia chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Phần đọc – hiểu văn bản

Câu 1: 

Nhan đề “Hạnh phúc của một tang gia” là một nhan đề đầy bất ngờ, gây tò mò và gợi nhiều suy nghĩ cho người đọc. Nhan đề này thể hiện sự đối lập, mâu thuẫn giữa hai khái niệm “hạnh phúc” và “tang gia”. Thông thường, tang gia là một sự kiện buồn, là lúc gia đình phải chia ly, đau thương. Nhưng trong đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia”, cái chết của cụ cố tổ lại là niềm hạnh phúc của mọi thành viên trong gia đình.

Sự đối lập, mâu thuẫn này tạo nên tiếng cười trào phúng, châm biếm sâu sắc. Nó thể hiện thái độ phê phán của tác giả đối với xã hội thực dân phong kiến đương thời. Trong xã hội ấy, con người đã bị tha hóa, mất đi những giá trị nhân văn, đạo đức. Họ chỉ quan tâm đến tiền bạc, danh vọng, địa vị mà không còn biết đến tình thân, tình nghĩa.

Tình huống trào phúng của đoạn trích

Tình huống trào phúng của đoạn trích được thể hiện ở chỗ cái chết của cụ cố tổ lại là niềm hạnh phúc của mọi thành viên trong gia đình. Sự ra đi của cụ cố tổ là cơ hội để họ được thể hiện sự giàu sang, quyền thế của mình. Họ đã tổ chức một đám tang hoành tráng, phô trương để khoe khoang với thiên hạ.

Tình huống trào phúng của đoạn trích được tạo nên bởi sự kết hợp của nhiều yếu tố:

• Sự đối lập giữa hoàn cảnh và tâm trạng: Cái chết của cụ cố tổ là một sự kiện buồn, nhưng lại là niềm hạnh phúc của mọi thành viên trong gia đình.
• Sự giả dối, lừa lọc của con người: Mọi người đều tỏ ra đau xót, thương tiếc trước cái chết của cụ cố tổ, nhưng thực chất trong lòng họ lại đang sung sướng, hả hê.
• Sự lố lăng, kệch cỡm của đám tang: Đám tang được tổ chức một cách hoành tráng, phô trương, nhưng thực chất lại là một trò hề, một cuộc vui chơi của những kẻ vô tâm, bất hiếu.

Tình huống trào phúng của đoạn trích đã góp phần thể hiện rõ nét bản chất xấu xa, đồi bại của xã hội thực dân phong kiến đương thời. Nó là lời tố cáo đanh thép của tác giả đối với những con người đã đánh mất đi những giá trị nhân văn, đạo đức.

Kết luận

Nhan đề “Hạnh phúc của một tang gia” và tình huống trào phúng của đoạn trích đã góp phần thể hiện rõ nét chủ đề, tư tưởng của tác phẩm. Qua đoạn trích, tác giả đã phê phán sâu sắc xã hội thực dân phong kiến đương thời, nơi mà con người đã bị tha hóa, mất đi những giá trị nhân văn, đạo đức.

Câu 2: 

Cái chết của cụ tổ là niềm “hạnh phúc” của mọi thành viên trong gia đình vì nó là điều kiện để di chúc của cụ được thực thi. Trong di chúc, cụ đã để lại toàn bộ gia sản cho cụ cố Hồng, điều mà cụ cố Hồng đã mong ước bấy lâu nay.

Ngoài ra, cái chết của cụ tổ cũng là cơ hội để mọi người trong gia đình có thể thể hiện sự giàu có, sang trọng của mình. Họ có thể tổ chức một đám ma to lớn, linh đình, gây sự chú ý của mọi người trong xã hội.

Cụ thể, niềm “hạnh phúc” của mỗi người trong gia đình cụ cố Hồng và những người đến đưa đám ma được thể hiện như sau:

• Cụ cố Hồng: Cụ cố Hồng là người mong chờ cái chết của cụ tổ nhất. Ông ta đã chờ đợi suốt 50 năm qua để được gọi là “cụ cố”. Khi cụ tổ mất, ông ta sung sướng đến mức “cảm thấy nhẹ người, bỗng nhiên thấy mình trẻ ra đến hai chục tuổi”.
• Cụ bà: Cụ bà cũng rất vui mừng khi nghe tin cụ tổ mất. Bà ta có thể thoát khỏi cảnh bị cụ tổ cằn nhằn, mắng mỏ. Bà ta cũng có thể được hưởng một phần gia sản của cụ tổ.
• Cụ cố Văn Minh: Cụ cố Văn Minh là một người háo danh, thích khoe khoang. Ông ta coi đám ma của cụ tổ là một dịp để thể hiện sự giàu có, sang trọng của mình. Ông ta đã thuê xe tang, thuê kèn trống, thuê phường bát âm,… để đám ma được hoành tráng, lộng lẫy.
• Tuyết: Tuyết là con gái của cụ cố Văn Minh. Cô ta là một cô gái lẳng lơ, đam mê tiền bạc. Cô ta biết rằng sau khi cụ tổ mất, cô ta sẽ được chia một phần gia sản. Vì vậy, cô ta cũng rất vui mừng khi nghe tin cụ tổ mất.
• Văn Minh: Văn Minh là con trai của cụ cố Hồng. Anh ta là một kẻ ăn bám, lười biếng, không có chí tiến thủ. Anh ta biết rằng sau khi cụ tổ mất, anh ta sẽ được thừa kế một phần gia sản. Vì vậy, anh ta cũng rất vui mừng khi nghe tin cụ tổ mất.
• Phán mọc sừng: Phán mọc sừng là con trai của Văn Minh. Anh ta là một kẻ vô tích sự, chỉ biết ăn chơi, lêu lổng. Anh ta biết rằng sau khi cụ tổ mất, anh ta sẽ được thừa kế một phần gia sản. Vì vậy, anh ta cũng rất vui mừng khi nghe tin cụ tổ mất.
• Những người đến đưa đám ma: Những người đến đưa đám ma của cụ tổ đa phần là những kẻ háo danh, thích khoe khoang. Họ đến đám ma để thể hiện sự giàu có, sang trọng của mình. Họ cũng đến đám ma để được ăn uống, hưởng thụ.

Tóm lại, cái chết của cụ tổ là niềm “hạnh phúc” của mọi thành viên trong gia đình cụ cố Hồng và những người đến đưa đám ma. Niềm hạnh phúc đó xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng đều là những nguyên nhân xấu xa, đáng phê phán.

Câu 3:

Trước hết, đám ma của cụ cố Tổ được miêu tả là một đám ma “gương mẫu”. Đám ma này được tổ chức theo đúng nghi thức của cả ba nền văn hóa: Ta, Tàu, Tây. Từ chiếc xe tang kiểu “đô-rê-mô” đến chiếc lọng xanh, khăn trắng, đến bộ đồ tang của những người đi đưa đám, tất cả đều được chuẩn bị một cách kĩ lưỡng, tỉ mỉ.

Tuy nhiên, đằng sau vẻ bề ngoài “gương mẫu” ấy, đám ma của cụ cố Tổ lại là một đám ma lố lăng, tồi tệ. Đám ma này được tổ chức không phải vì sự thương tiếc của những người thân trong gia đình, mà chỉ vì muốn thể hiện sự giàu sang, quyền quý của gia đình.

Cụ thể, trong cảnh đám ma, ta thấy những con người trong gia đình cụ cố Tổ đều tỏ ra vui vẻ, hớn hở, thậm chí là hả hê. Họ đi đưa đám không phải để thương tiếc người đã khuất, mà chỉ để khoe mẽ với thiên hạ.

Cậu Tú Tân, cháu đích tôn của cụ cố Tổ, coi đám ma là một dịp để “tung hoành”, để thể hiện tài năng “nghệ thuật” của mình. Cậu ta bắt từng người trong gia đình phải “diễn” theo ý muốn của mình.

Bà Văn Minh, vợ cụ cố Hồng, thì mải lo khoe mẽ với thiên hạ về sự giàu sang, quyền quý của gia đình mình. Bà ta không tiếc tiền để thuê xe sang, thuê người đi đưa đám.

Cụ cố Hồng thì tỏ ra sung sướng, hạnh phúc vì cuối cùng cũng có được một đám ma “gương mẫu” như ý.

Qua cảnh đám ma của cụ cố Tổ, Vũ Trọng Phụng đã phơi bày bộ mặt lố lăng, tồi tệ của xã hội tư sản thành thị Việt Nam những năm 30 của thế kỉ XX. Đó là một xã hội mà con người ta sống trong giả dối, lừa lọc, coi trọng vẻ bề ngoài mà đánh mất phẩm giá.

Đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia” là một đoạn trích đặc sắc, có giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc. Đoạn trích đã góp phần phê phán mạnh mẽ xã hội tư sản thành thị Việt Nam những năm 30 của thế kỉ XX và thức tỉnh người đọc về những giá trị chân chính của cuộc sống.

Ngoài những ý chính trên, khi phân tích cảnh “đám ma gương mẫu”, học sinh có thể tập trung vào một số khía cạnh khác như:

• Nghệ thuật miêu tả của Vũ Trọng Phụng: sử dụng ngôn ngữ châm biếm, trào phúng, giọng điệu mỉa mai, chua chát,…
• Ý nghĩa của cái tên “Hạnh phúc của một tang gia”: cái tên này đã thể hiện một cách sâu sắc chủ đề của đoạn trích, đồng thời cũng là một lời châm biếm sâu cay của tác giả.

Câu 4: 

Từ niềm hạnh phúc của các nhân vật do cái chết của cụ cố tổ đem lại và cảnh tượng của cái đám ma gương mẫu, có thể nhận xét về xã hội thượng lưu thành thị đương thời như sau:

• Xã hội thượng lưu thành thị đương thời là một xã hội giả dối, lố lăng. Cái chết của cụ cố Tổ vốn là một sự kiện đau buồn, nhưng lại trở thành niềm hạnh phúc của tất cả các thành viên trong gia đình. Họ vui mừng vì cái chết của cụ cố Tổ sẽ giúp họ có được một đám ma “gương mẫu”, thể hiện sự giàu sang, quyền quý của gia đình.
• Xã hội thượng lưu thành thị đương thời là một xã hội coi trọng vẻ bề ngoài mà đánh mất phẩm giá. Đám ma của cụ cố Tổ được tổ chức một cách vô cùng tốn kém, nhưng thực chất lại chỉ là một màn kịch lố lăng, tồi tệ. Những người tham gia đám ma cũng chỉ đến để khoe mẽ, để thể hiện địa vị của mình mà không hề có chút thương tiếc nào đối với người đã khuất.
• Xã hội thượng lưu thành thị đương thời là một xã hội vô nhân đạo. Cụ cố Tổ là một người già cả, yếu đuối, nhưng lại bị gia đình đối xử vô cùng bạc bẽo. Họ chỉ quan tâm đến việc hưởng thụ tài sản của cụ chứ không hề có chút quan tâm nào đến sức khỏe của cụ.

Thái độ của nhà văn Vũ Trọng Phụng đối với xã hội thượng lưu thành thị đương thời là thái độ phê phán, lên án mạnh mẽ. Ông đã dùng ngòi bút sắc sảo của mình để vạch trần bộ mặt giả dối, lố lăng, vô nhân đạo của xã hội này. Qua đó, ông muốn thức tỉnh người đọc về những giá trị chân chính của cuộc sống.

Cụ thể, trong đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia”, nhà văn Vũ Trọng Phụng đã sử dụng những thủ pháp nghệ thuật như:

• Sử dụng ngôn ngữ trào phúng, châm biếm: Nhà văn đã sử dụng những ngôn từ, hình ảnh mang tính châm biếm, trào phúng để vạch trần bộ mặt lố lăng, giả dối của xã hội thượng lưu thành thị đương thời. Chẳng hạn, ông gọi đám ma của cụ cố Tổ là “đám ma gương mẫu”, nhưng thực chất lại là một đám ma lố lăng, tồi tệ.
• Sử dụng cách miêu tả đối lập: Nhà văn đã sử dụng cách miêu tả đối lập để làm nổi bật sự mâu thuẫn, đối lập trong xã hội thượng lưu thành thị đương thời. Chẳng hạn, ông miêu tả sự vui vẻ, hạnh phúc của các thành viên trong gia đình cụ cố Tổ khi cụ cố Tổ qua đời, nhưng lại miêu tả sự đau buồn, xót xa của những người dân nghèo khi chứng kiến cảnh tượng đám ma.
• Sử dụng giọng điệu mỉa mai, chua chát: Nhà văn đã sử dụng giọng điệu mỉa mai, chua chát để thể hiện thái độ phê phán, lên án của mình đối với xã hội thượng lưu thành thị đương thời.

Tóm lại, đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia” đã phản ánh một cách chân thực và sâu sắc bộ mặt giả dối, lố lăng, vô nhân đạo của xã hội thượng lưu thành thị Việt Nam những năm 30 của thế kỉ XX. Qua đó, nhà văn Vũ Trọng Phụng đã lên tiếng phê phán mạnh mẽ xã hội này và thức tỉnh người đọc về những giá trị chân chính của cuộc sống.

Câu 5:

Nghệ thuật trào phúng của Vũ Trọng Phụng trong đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia”

Nghệ thuật trào phúng là một trong những thủ pháp nghệ thuật quan trọng nhất trong tác phẩm “Số đỏ” của Vũ Trọng Phụng. Ở đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia”, nghệ thuật trào phúng của Vũ Trọng Phụng được thể hiện một cách đặc sắc, góp phần làm nổi bật chủ đề của đoạn trích và thể hiện thái độ phê phán, lên án mạnh mẽ của nhà văn đối với xã hội thượng lưu thành thị đương thời.

Nghệ thuật trào phúng của Vũ Trọng Phụng được thể hiện qua một số thủ pháp sau:

• Sử dụng ngôn ngữ châm biếm, mỉa mai: Vũ Trọng Phụng đã sử dụng những ngôn từ, hình ảnh mang tính châm biếm, mỉa mai để vạch trần bộ mặt lố lăng, giả dối của xã hội thượng lưu thành thị đương thời. Chẳng hạn, ông gọi đám ma của cụ cố Tổ là “đám ma gương mẫu”, nhưng thực chất lại là một đám ma lố lăng, tồi tệ.
• Sử dụng cách miêu tả đối lập: Vũ Trọng Phụng đã sử dụng cách miêu tả đối lập để làm nổi bật sự mâu thuẫn, đối lập trong xã hội thượng lưu thành thị đương thời. Chẳng hạn, ông miêu tả sự vui vẻ, hạnh phúc của các thành viên trong gia đình cụ cố Tổ khi cụ cố Tổ qua đời, nhưng lại miêu tả sự đau buồn, xót xa của những người dân nghèo khi chứng kiến cảnh tượng đám ma.
• Sử dụng giọng điệu mỉa mai, chua chát: Vũ Trọng Phụng đã sử dụng giọng điệu mỉa mai, chua chát để thể hiện thái độ phê phán, lên án của mình đối với xã hội thượng lưu thành thị đương thời.

Cụ thể, trong đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia”, nghệ thuật trào phúng của Vũ Trọng Phụng được thể hiện qua những chi tiết sau:

• Tên gọi của đoạn trích: “Hạnh phúc của một tang gia”. Đây là một cái tên vừa mang tính mỉa mai, vừa mang tính châm biếm. Cụm từ “hạnh phúc” vốn được dùng để chỉ những điều tốt đẹp, vui vẻ, nhưng trong đoạn trích này, nó lại được dùng để chỉ niềm hạnh phúc của những người trong gia đình cụ cố Tổ khi cụ cố Tổ qua đời. Điều này cho thấy, cái chết của cụ cố Tổ không phải là một sự kiện đau buồn, mà lại là một niềm hạnh phúc đối với họ.
• Miêu tả sự vui vẻ, hạnh phúc của các thành viên trong gia đình cụ cố Tổ: Khi cụ cố Tổ qua đời, tất cả các thành viên trong gia đình đều tỏ ra vô cùng vui vẻ, hạnh phúc. Họ hớn hở, reo hò, vì cuối cùng cũng có được một đám ma “gương mẫu” như ý. Điều này cho thấy, họ coi trọng vẻ bề ngoài, coi trọng việc khoe mẽ hơn là sự thương tiếc đối với người đã khuất.
• Miêu tả sự lố lăng, tồi tệ của đám ma: Đám ma của cụ cố Tổ được tổ chức một cách vô cùng tốn kém, nhưng thực chất lại chỉ là một màn kịch lố lăng, tồi tệ. Những người tham gia đám ma cũng chỉ đến để khoe mẽ, để thể hiện địa vị của mình mà không hề có chút thương tiếc nào đối với người đã khuất.
• Miêu tả sự đau buồn, xót xa của những người dân nghèo: Những người dân nghèo chứng kiến cảnh tượng đám ma đều vô cùng đau buồn, xót xa. Họ thương tiếc cho cụ cố Tổ, nhưng lại căm phẫn trước sự lố lăng, giả dối của xã hội thượng lưu thành thị đương thời.

Nghệ thuật trào phúng của Vũ Trọng Phụng trong đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia” đã góp phần làm nổi bật chủ đề của đoạn trích và thể hiện thái độ phê phán, lên án mạnh mẽ của nhà văn đối với xã hội thượng lưu thành thị đương thời. Qua đó, ông muốn thức tỉnh người đọc về những giá trị chân chính của cuộc sống.

Luyện tập 

Câu 1: Tìm và đọc toàn bộ tác phẩm Số Đỏ của Vũ Trọng Phụng

Câu 2:

Những mâu thuẫn trào phúng ở đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia”

• Mâu thuẫn giữa cái chết của cụ cố Tổ với niềm hạnh phúc của các thành viên trong gia đình:

Cái chết của cụ cố Tổ là một sự kiện đau buồn, nhưng đối với các thành viên trong gia đình cụ, đó lại là một niềm hạnh phúc. Họ vui mừng vì cái chết của cụ cố Tổ sẽ giúp họ có được một đám ma “gương mẫu”, thể hiện sự giàu sang, quyền quý của gia đình.

• Mâu thuẫn giữa sự lố lăng, tồi tệ của đám ma với sự thương tiếc của những người dân nghèo:

Đám ma của cụ cố Tổ được tổ chức một cách vô cùng tốn kém, nhưng thực chất lại chỉ là một màn kịch lố lăng, tồi tệ. Những người tham gia đám ma cũng chỉ đến để khoe mẽ, để thể hiện địa vị của mình mà không hề có chút thương tiếc nào đối với người đã khuất. Trong khi đó, những người dân nghèo chứng kiến cảnh tượng đám ma đều vô cùng đau buồn, xót xa. Họ thương tiếc cho cụ cố Tổ, nhưng lại căm phẫn trước sự lố lăng, giả dối của xã hội thượng lưu thành thị đương thời.

• Mâu thuẫn giữa sự coi trọng vẻ bề ngoài với sự thiếu thốn về nhân cách của các thành viên trong gia đình:

Các thành viên trong gia đình cụ cố Tổ đều coi trọng vẻ bề ngoài, coi trọng việc khoe mẽ hơn là sự thương tiếc đối với người đã khuất. Họ chỉ quan tâm đến việc tổ chức một đám ma “gương mẫu”, thể hiện sự giàu sang, quyền quý của gia đình mình. Trong khi đó, họ lại thiếu thốn về nhân cách, sống giả dối, lừa lọc.

Những chân dung trào phúng ở đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia”

• Chân dung của cụ cố Tổ:

Cụ cố Tổ là một người già cả, yếu đuối, nhưng lại bị gia đình đối xử vô cùng bạc bẽo. Họ chỉ quan tâm đến việc hưởng thụ tài sản của cụ chứ không hề có chút quan tâm nào đến sức khỏe của cụ. Khi cụ cố Tổ qua đời, họ lại tỏ ra vô cùng vui vẻ, hạnh phúc.

• Chân dung của cụ cố Hồng:

Cụ cố Hồng là con trai trưởng của cụ cố Tổ. Ông là một người tham lam, ích kỷ, chỉ quan tâm đến việc hưởng thụ cuộc sống. Khi cụ cố Tổ qua đời, ông vô cùng hạnh phúc, vì cuối cùng cũng có được một đám ma “gương mẫu” như ý.

• Chân dung của bà Văn Minh:

Bà Văn Minh là vợ của cụ cố Hồng. Bà là một người tham vọng, khoe mẽ, chỉ quan tâm đến việc thể hiện sự giàu sang, quyền quý của gia đình mình. Bà đã thuê xe sang, thuê người đi đưa đám để khoe mẽ với thiên hạ.

• Chân dung của Xuân tóc đỏ:

Xuân tóc đỏ là một kẻ vô học, vô lại, nhưng lại được coi trọng trong gia đình cụ cố Tổ vì có thể giúp họ “chỉnh đốn” cô con gái hư hỏng của cụ cố Hồng. Xuân tóc đỏ đã lợi dụng cơ hội này để khoe mẽ, thể hiện tài năng “nghệ thuật” của mình.

• Chân dung của những người tham gia đám ma:

Những người tham gia đám ma của cụ cố Tổ đều là những kẻ lố lăng, giả dối, chỉ đến để khoe mẽ, để thể hiện địa vị của mình. Họ không hề có chút thương tiếc nào đối với người đã khuất.

Những mâu thuẫn và những chân dung trào phúng ở đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia” đã góp phần làm nổi bật chủ đề của đoạn trích và thể hiện thái độ phê phán, lên án mạnh mẽ của nhà văn Vũ Trọng Phụng đối với xã hội thượng lưu thành thị đương thời. Qua đó, ông muốn thức tỉnh người đọc về những giá trị chân chính của cuộc sống.

Với những hướng dẫn Soạn bài Hạnh phúc của một tang gia chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.