Soạn bài Đổi tên cho xã – Ngữ văn 8 tập 1 Cánh diều

Hướng dẫn soạn bài Đổi tên cho xã – Ngữ văn 8 tập 1 Cánh diều chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Chuẩn bị

Câu 1 (trang 85, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Tóm tắt nội dung văn bản (Văn bản kể lại sự việc gì? Sự việc ấy xảy ra trong bối cảnh nào? Cốt truyện có gì đặc biệt?…)

Trả lời

Sự việc

Văn bản kể lại sự việc xã Cà Hạ được đổi tên thành xã Hùng Tâm. Sự việc này diễn ra trong bối cảnh xã Cà Hạ là một làng quê nghèo, người dân sống hiền lành, chân chất nhưng ông Toàn Nha, chủ tịch xã lại là người háo danh, sĩ diện.

Bối cảnh

Xã Cà Hạ là một làng quê nghèo, người dân sống hiền lành, chân chất. Tuy nhiên, ông Toàn Nha, chủ tịch xã lại là người háo danh, sĩ diện. Ông ta luôn muốn xã Cà Hạ phải đổi mới, phải có tên gọi thật sang trọng, thể hiện sự phát triển của xã.

Cốt truyện

Cốt truyện của văn bản khá đơn giản, xoay quanh sự việc đổi tên xã Cà Hạ thành xã Hùng Tâm. Sự việc này được kể lại theo trình tự thời gian, từ khi ông Toàn Nha có ý định đổi tên xã cho đến khi tên xã chính thức được đổi.

Điều đặc biệt của cốt truyện

Điều đặc biệt của cốt truyện là sự đối lập giữa hai nhân vật: ông Toàn Nha và người dân. Ông Toàn Nha là người háo danh, sĩ diện, luôn muốn xã Cà Hạ phải đổi mới, phải có tên gọi thật sang trọng. Người dân Cà Hạ lại là những người hiền lành, chân chất, gắn bó với truyền thống, với tên gọi Cà Hạ.

Sự đối lập này đã tạo nên xung đột trong câu chuyện, đồng thời cũng thể hiện quan điểm của tác giả về vấn đề đổi mới. Tác giả cho rằng, đổi mới là cần thiết nhưng phải dựa trên nền tảng truyền thống, phải phù hợp với thực tế.

Kết luận

Văn bản Đổi tên cho xã là một tác phẩm văn học hiện thực phê phán. Tác phẩm đã phê phán thói háo danh, sĩ diện của một số cán bộ lãnh đạo, đồng thời cũng thể hiện quan điểm của tác giả về vấn đề đổi mới.

Câu 2 (trang 85, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Đặc điểm của hài kịch được thể hiện trong văn bản ở những phương diện nào (xung đột, nhân vật, hành động, lời thoại, thủ pháp trào phúng,…)?

Trả lời 

Đặc điểm của hài kịch được thể hiện trong văn bản Đổi tên cho xã ở những phương diện sau:

Xung đột

Xung đột trong văn bản là xung đột giữa cái hiện thực và cái phi thực tế, giữa cái chân thực và cái giả dối. Xung đột này được thể hiện rõ ràng qua hai nhân vật: ông Toàn Nha và người dân.

Ông Toàn Nha là người háo danh, sĩ diện, luôn muốn xã Cà Hạ phải đổi mới, phải có tên gọi thật sang trọng. Ông ta cho rằng cái tên Cà Hạ là quê mùa, không phù hợp với sự phát triển của xã. Còn người dân Cà Hạ lại là những người hiền lành, chân chất, gắn bó với truyền thống, với tên gọi Cà Hạ.

Sự đối lập giữa hai nhân vật này đã tạo nên xung đột hài hước, đem lại tiếng cười cho người đọc.

Nhân vật

Các nhân vật trong văn bản đều là những nhân vật hài hước, được xây dựng theo kiểu cường điệu, phóng đại.

Ông Toàn Nha là nhân vật tiêu biểu cho thói háo danh, sĩ diện. Ông ta luôn muốn thể hiện mình, muốn được mọi người tung hô, ngợi khen. Ông ta sẵn sàng làm mọi việc, kể cả những việc phi lý, để đạt được mục đích của mình.

Người dân Cà Hạ là những nhân vật chân chất, hiền lành. Họ yêu quý truyền thống, gắn bó với quê hương, đất nước. Tuy nhiên, họ cũng là những người dễ bị lừa gạt, bị dẫn dắt bởi những lời nói hoa mỹ của ông Toàn Nha.

Hành động

Các hành động của nhân vật trong văn bản đều là những hành động phi lý, gây cười.

Ông Toàn Nha là người háo danh, sĩ diện nên ông ta luôn muốn thể hiện mình bằng những hành động phi lý như: tự phong cho mình là “ông chủ tịch xã”, tự xưng là “ông trùm”,…

Người dân Cà Hạ là những người chân chất, hiền lành nên họ dễ bị lừa gạt bởi những lời nói hoa mỹ của ông Toàn Nha. Họ đồng ý đổi tên xã theo ý muốn của ông Toàn Nha, mặc dù họ không hề muốn làm như vậy.

Lời thoại

Lời thoại của các nhân vật trong văn bản đều là những lời thoại hài hước, gây cười.

Lời thoại của ông Toàn Nha luôn mang đậm chất háo danh, sĩ diện. Ông ta thường dùng những lời nói hoa mỹ, sáo rỗng để thể hiện bản thân.

Lời thoại của người dân Cà Hạ mang đậm chất chân chất, hiền lành. Họ thường nói những lời nói đơn giản, mộc mạc nhưng lại rất giàu ý nghĩa.

Thủ pháp trào phúng

Thủ pháp trào phúng được sử dụng một cách triệt để trong văn bản.

Tác giả đã sử dụng thủ pháp cường điệu, phóng đại để xây dựng các nhân vật và tình huống truyện. Điều này đã tạo nên tiếng cười hài hước, đồng thời cũng thể hiện được thái độ phê phán của tác giả đối với những thói hư tật xấu của một số cán bộ lãnh đạo.

Ngoài ra, tác giả còn sử dụng thủ pháp mỉa mai, châm biếm để phê phán những hành vi, lời nói phi lý, giả dối của các nhân vật.

Kết luận

Văn bản Đổi tên cho xã đã thể hiện được những đặc điểm cơ bản của hài kịch. Tác phẩm đã phê phán thói háo danh, sĩ diện của một số cán bộ lãnh đạo, đồng thời cũng thể hiện quan điểm của tác giả về vấn đề đổi mới.

Câu 3 (trang 85, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Đọc trước văn bản Đổi tên cho xã và tìm hiểu thêm thông tin về nhà viết kịch Lưu Quang Vũ.

Trả lời 

Lưu Quang Vũ (17 tháng 4 năm 1948 – 29 tháng 8 năm 1988) là một cố nhà văn, nhà soạn kịch kiêm nhà thơ người Việt Nam.

Tiểu sử

Lưu Quang Vũ sinh tại xã Thiệu Cơ, huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ nhưng quê gốc lại ở quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng, là con trai nhà viết kịch Lưu Quang Thuận và bà Vũ Thị Khánh, và tuổi thơ sống tại Phú Thọ cùng cha mẹ. Khi hoà bình lập lại (1954) gia đình ông chuyển về sống tại Hà Nội.

Năm 1965 đến 1970, ông nhập ngũ và gia nhập Quân chủng phòng không – không quân.

Năm 1970, ông tốt nghiệp khoa Sư phạm Văn, Đại học Tổng hợp Hà Nội.

Năm 1972, ông bắt đầu sáng tác kịch.

Năm 1974, ông được kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam.

Năm 1979, ông kết hôn với nhà thơ Xuân Quỳnh.

Năm 1988, ông qua đời trong một vụ tai nạn giao thông.

Sự nghiệp

Lưu Quang Vũ là một trong những nhà viết kịch tài năng nhất của Việt Nam hiện đại. Ông đã sáng tác hơn 30 vở kịch, trong đó có nhiều vở được đánh giá cao như:

• “Lời nói dối cuối cùng” (1974)
• “Lời thề thứ 9” (1975)
• “Bên kia sông” (1976)
• “Tôi và chúng ta” (1977)
• “Nửa đêm canh ba” (1978)
• “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” (1981)
• “Mùa hạ cuối cùng” (1983)
• “Chiếc vòng cưới” (1984)

Kịch của Lưu Quang Vũ thường đề cập đến những vấn đề xã hội, con người, tình yêu,… Ông có biệt tài xây dựng nhân vật, tạo tình huống và miêu tả tâm lý nhân vật. Kịch của ông mang đậm chất triết lý, nhân văn, giàu cảm xúc và có sức hấp dẫn lớn đối với người đọc, người xem.

Lưu Quang Vũ được Nhà nước tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về nghệ thuật sân khấu năm 2000.

Đặc điểm sáng tác của Lưu Quang Vũ

Kịch của Lưu Quang Vũ có những đặc điểm sau:

• Tính hiện thực: Kịch của Lưu Quang Vũ thường đề cập đến những vấn đề xã hội, con người, tình yêu,… một cách chân thực, khách quan.
• Tính triết lý: Kịch của Lưu Quang Vũ thường mang đậm chất triết lý, nhân văn, giàu cảm xúc và có sức hấp dẫn lớn đối với người đọc, người xem.
• Tính nghệ thuật: Kịch của Lưu Quang Vũ có nghệ thuật xây dựng nhân vật, tạo tình huống và miêu tả tâm lý nhân vật rất tài hoa, độc đáo.

Nhận xét về nhà viết kịch Lưu Quang Vũ

Lưu Quang Vũ là một trong những nhà viết kịch tài năng nhất của Việt Nam hiện đại. Ông đã để lại cho nền sân khấu Việt Nam một gia tài đồ sộ, có giá trị. Kịch của ông đã góp phần quan trọng vào sự phát triển của nghệ thuật sân khấu Việt Nam.

Đọc hiểu

Câu 1 (trang 86, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Đoạn chữ in nghiêng mở đầu này có nhiệm vụ gì?

Trả lời

• Giới thiệu bối cảnh, không gian tổ chức sự kiện đổi tên cho xã.

Đoạn văn giới thiệu xã Cà Hạ là một làng quê nghèo, người dân sống hiền lành, chân chất. Tuy nhiên, ông Toàn Nha, chủ tịch xã lại là người háo danh, sĩ diện. Ông ta luôn muốn xã Cà Hạ phải đổi mới, phải có tên gọi thật sang trọng, thể hiện sự phát triển của xã.

• Tạo tình huống cho câu chuyện.

Tình huống đổi tên cho xã Cà Hạ là tình huống chính của câu chuyện. Tình huống này đã tạo nên xung đột giữa ông Toàn Nha và người dân, đồng thời cũng thể hiện được quan điểm của tác giả về vấn đề đổi mới.

• Khơi gợi sự tò mò, hứng thú của người đọc đối với câu chuyện.

Đoạn văn giới thiệu một tình huống hài hước, gây cười. Điều này đã khiến người đọc tò mò muốn biết diễn biến tiếp theo của câu chuyện.

Câu 2 (trang 86, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Mục đích của cuộc họp là gì?

Trả lời

Mục đích của cuộc họp trong văn bản “Đổi tên cho xã” là để bàn về việc đổi tên xã Cà Hạ thành xã Hùng Tâm.

Ông Toàn Nha, chủ tịch xã, là người đề xuất đổi tên xã. Ông ta cho rằng cái tên Cà Hạ là quê mùa, không phù hợp với sự phát triển của xã. Ông muốn xã Cà Hạ phải có tên gọi thật sang trọng, thể hiện sự phát triển của xã.

Tuy nhiên, người dân xã Cà Hạ lại phản đối kịch liệt việc đổi tên xã. Họ cho rằng cái tên Cà Hạ đã gắn bó với họ từ bao đời nay, không thể thay đổi được.

Cuối cùng, cuộc họp kết thúc mà không có kết quả thống nhất. Ông Toàn Nha đành phải chấp nhận ý kiến của người dân, giữ nguyên tên xã Cà Hạ.

Mục đích của cuộc họp cũng là một tình huống hài hước, gây cười. Sự đối lập giữa ý kiến của ông Toàn Nha và người dân đã tạo nên xung đột hài hước, đem lại tiếng cười cho người đọc.

Câu 3 (trang 87, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Ông Chủ tịch xã đã hình dung về tương lai của hợp tác xã Cà Hạ như thế nào? 

Trả lời

Ông Toàn Nha, chủ tịch xã Cà Hạ, là một người háo danh, sĩ diện. Ông ta luôn muốn xã Cà Hạ phải đổi mới, phải có tên gọi thật sang trọng, thể hiện sự phát triển của xã.

Trong văn bản “Đổi tên cho xã”, ông Toàn Nha đã hình dung về tương lai của hợp tác xã Cà Hạ như sau:

• Hợp tác xã Cà Hạ sẽ trở thành một xã giàu có, phát triển. Ông Toàn Nha vẽ ra một viễn cảnh tươi sáng cho xã Cà Hạ:
  • “Nhà nào cũng có xe hơi, có ti vi, có tủ lạnh.
  • Đường làng ngõ xóm được bê tông hóa, sạch sẽ, đẹp đẽ.
  • Trường học, trạm xá được xây dựng khang trang.
  • Người dân sống trong no ấm, hạnh phúc.”
• Hợp tác xã Cà Hạ sẽ trở thành một xã có tiếng tăm trong cả nước. Ông Toàn Nha muốn xã Cà Hạ phải trở thành một xã nổi tiếng, được cả nước biết đến. Ông ta cho rằng đổi tên xã Cà Hạ là một bước quan trọng để thực hiện mục tiêu này.
• Ông Toàn Nha sẽ trở thành một vị lãnh đạo tài ba, được mọi người kính trọng. Ông Toàn Nha tin rằng đổi tên xã sẽ giúp ông khẳng định được vị thế của mình trong xã hội. Ông ta sẽ được mọi người kính trọng, nể phục.

Câu 4 (trang 87, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Vì sao một số dòng chữ được in nghiêng và để trong ngoặc đơn?

Trả lời

Một số dòng chữ được in nghiêng và để trong ngoặc đơn trong văn bản “Đổi tên cho xã” nhằm mục đích:

• Ghi chú về những lời nói, hành động của nhân vật. Ví dụ, dòng chữ “(Ông Toàn Nha vỗ tay)” ghi chú rằng ông Toàn Nha đã vỗ tay sau khi nói xong.
• Ghi chú về những suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật. Ví dụ, dòng chữ “(Ông Toàn Nha âm thầm nghĩ: ‘Chắc chắn họ sẽ đồng ý’)” ghi chú rằng ông Toàn Nha đang suy nghĩ về việc mọi người sẽ đồng ý đổi tên xã.
• Ghi chú về những tình huống hài hước, gây cười. Ví dụ, dòng chữ “(Mọi người nhìn nhau cười)” ghi chú rằng mọi người đã cười khi nghe ông Toàn Nha nói rằng xã Cà Hạ sẽ trở thành một xã giàu có, phát triển.

Thông qua việc sử dụng các dòng chữ in nghiêng và để trong ngoặc đơn, tác giả Lưu Quang Vũ đã giúp người đọc hiểu rõ hơn về tính cách, suy nghĩ, cảm xúc của các nhân vật, đồng thời cũng tạo nên tiếng cười cho người đọc.

Câu 5 (trang 87, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Tên các chức vụ được thay đổi ra sao?

Trả lời

• Chủ tịch xã: thành Đại Chủ tịch
• Phó Chủ tịch xã: thành Thượng Chủ tịch
• Xã đội trưởng: thành Trung đội trưởng
• Trưởng thôn: thành Lão tướng
• Người dân: thành Nhân dân

Câu 6 (trang 87, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Ngôn ngữ hài hước được thể hiện ở chi tiết nào?

Trả lời

• Tên gọi của các chức vụ: Ông Toàn Nha, chủ tịch xã, là người đề xuất đổi tên xã và cả tên các chức vụ trong xã. Ông ta muốn xã Cà Hạ phải có tên gọi thật sang trọng, thể hiện sự phát triển của xã. Do đó, ông đã đề xuất đổi tên các chức vụ trong xã như sau:
  • Chủ tịch xã: thành Đại Chủ tịch
  • Phó Chủ tịch xã: thành Thượng Chủ tịch
  • Xã đội trưởng: thành Trung đội trưởng
  • Trưởng thôn: thành Lão tướng
  • Người dân: thành Nhân dân

Những tên gọi mới này của ông Toàn Nha khiến người dân xã Cà Hạ rất bất ngờ và phản đối kịch liệt. Họ cho rằng những tên gọi mới này quá xa lạ, không phù hợp với thực tế của xã.

• Tính cách của nhân vật ông Toàn Nha: Ông Toàn Nha là một người háo danh, sĩ diện. Ông ta luôn muốn xã Cà Hạ phải đổi mới, phải có tên gọi thật sang trọng, thể hiện sự phát triển của xã. Tuy nhiên, những đề xuất của ông Toàn Nha đều dựa trên những ảo tưởng, không thực tế.

Ví dụ, khi ông Toàn Nha nói rằng xã Cà Hạ sẽ trở thành một xã giàu có, phát triển, mọi người đã cười. Họ cho rằng ông Toàn Nha đang nói những điều viển vông.

• Sự đối lập giữa ý kiến của ông Toàn Nha và người dân: Sự đối lập này đã tạo nên xung đột hài hước, đem lại tiếng cười cho người đọc.

Ví dụ, khi ông Toàn Nha đề xuất đổi tên xã, người dân đã phản đối kịch liệt. Họ cho rằng cái tên Cà Hạ đã gắn bó với họ từ bao đời nay, không thể thay đổi được.

Câu 7 (trang 89, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Ngôn ngữ của ông Nha ở đoạn này có gì gây cười?

Trả lời

• Tên gọi của các chức vụ: Ông Toàn Nha đề xuất đổi tên các chức vụ trong xã thành những tên gọi rất lạ lẫm, không phù hợp với thực tế của xã. Ví dụ, ông ta đề xuất đổi tên “Chủ tịch xã” thành “Đại Chủ tịch”, “Phó Chủ tịch xã” thành “Thượng Chủ tịch”, “Xã đội trưởng” thành “Trung đội trưởng”, “Trưởng thôn” thành “Lão tướng”. Những tên gọi này khiến người dân xã Cà Hạ rất bất ngờ và phản đối kịch liệt.
• Sự mâu thuẫn giữa lời nói và hành động của ông Nha: Ông Toàn Nha nói rằng ông muốn xã Cà Hạ phải đổi mới, phải có tên gọi thật sang trọng, thể hiện sự phát triển của xã. Tuy nhiên, những đề xuất của ông Toàn Nha lại dựa trên những ảo tưởng, không thực tế.
• Tính cách háo danh, sĩ diện của ông Nha: Ông Toàn Nha luôn muốn mình phải là người nổi bật, được mọi người kính trọng. Do đó, ông ta đã đề xuất đổi tên xã và các chức vụ trong xã thành những tên gọi thật sang trọng.

Câu 8 (trang 90, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Nhận xét về cách suy nghĩ, tính toán của ông Nha. 

Trả lời

Trong vở kịch Đổi tên cho xã, cách suy nghĩ, tính toán của ông Nha là một trong những yếu tố quan trọng tạo nên tính hài hước của tác phẩm. Ông Nha là một nhân vật mang tính chất điển hình của những người cán bộ lãnh đạo nông thôn trong thời kỳ bao cấp. Ông có những suy nghĩ, tính toán vô cùng nông cạn, thiếu thực tế.

Trước hết, ông Nha suy nghĩ rất chủ quan, thiếu khách quan. Ông luôn cho rằng những quyết định của mình là đúng đắn, là tốt nhất cho xã. Ông không lắng nghe ý kiến của người dân, chỉ dựa vào những suy nghĩ của bản thân để đưa ra những quyết định sai lầm.

Thứ hai, ông Nha suy nghĩ rất thiếu thực tế, xa rời thực tế. Ông luôn vẽ ra những viễn tưởng về một xã giàu có, phát triển chỉ nhờ việc đổi tên xã và phong các chức danh cho mọi người. Ông không hiểu rằng, để một xã phát triển cần phải có những điều kiện khách quan như đất đai, khí hậu, con người,… chứ không phải chỉ thay đổi tên xã và chức danh là có thể làm được.

Cuối cùng, ông Nha suy nghĩ rất hẹp hòi, chỉ nghĩ đến lợi ích cá nhân. Ông muốn đổi tên xã để được cấp trên khen ngợi, để được nở mày nở mặt với các xã khác. Ông không nghĩ đến lợi ích của người dân, không nghĩ đến việc làm sao để xã phát triển thực sự.

Cách suy nghĩ, tính toán của ông Nha đã dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho xã. Xã trở nên nghèo đói hơn, người dân phải chịu nhiều khó khăn. Ông Nha cũng bị mọi người xa lánh, khinh ghét.

Cách suy nghĩ, tính toán của ông Nha là một bài học đáng suy ngẫm. Nó nhắc nhở chúng ta cần phải suy nghĩ thấu đáo, thực tế, khách quan trong mọi quyết định của mình.

Câu 9 (trang 90, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Chi tiết nào cho thấy ông Nha là người ảo tưởng?

Trả lời

Một trong những chi tiết thể hiện rõ nhất sự ảo tưởng của ông Nha là khi ông vẽ ra những viễn tưởng về một xã giàu có, phát triển chỉ nhờ việc đổi tên xã và phong các chức danh cho mọi người.

Trong cuộc họp thông báo đổi tên xã, ông Nha đã nói:

“Từ nay, xã ta sẽ mang một cái tên mới, hùng tráng, mang đầy khí thế của thời đại: Hùng Tâm. Từ nay, xã ta sẽ trở thành một xã giàu có, phát triển, sánh vai với các xã khác trong huyện. Mọi người dân trong xã đều sẽ được phong các chức danh xứng đáng với công sức đóng góp của mình.”

Ông Nha cho rằng, chỉ cần đổi tên xã và phong các chức danh cho mọi người thì xã sẽ trở nên giàu có, phát triển. Ông không hiểu rằng, để một xã phát triển cần phải có những điều kiện khách quan như đất đai, khí hậu, con người,… chứ không phải chỉ thay đổi tên xã và chức danh là có thể làm được.

Ngoài ra, còn có một số chi tiết khác thể hiện sự ảo tưởng của ông Nha, chẳng hạn như:

• Ông Nha cho rằng, việc đổi tên xã sẽ giúp ông được cấp trên khen ngợi, được nở mày nở mặt với các xã khác.
• Ông Nha cho rằng, việc phong các chức danh cho mọi người sẽ giúp ông được mọi người kính nể, tôn trọng.

Câu 10 (trang 90, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Dự đoán kết quả đổi mới xã của ông Nha.

Trả lời

• Kết quả trước mắt:

Sẽ có một số kết quả trước mắt sau khi ông Nha đổi mới xã:

* Tên xã sẽ được đổi thành Hùng Tâm.

* Các chức danh của cán bộ, công chức, viên chức, người dân trong xã sẽ được phong cấp.

* Xã sẽ có một số hình thức, quy định mới.

Tuy nhiên, những kết quả này chỉ mang tính chất hình thức, không có tác dụng thực chất đối với sự phát triển của xã.

• Kết quả lâu dài:

Kết quả lâu dài của việc đổi mới xã của ông Nha sẽ là:

* Xã sẽ trở nên nghèo đói hơn.

* Người dân sẽ phải chịu nhiều khó khăn.

* Ông Nha sẽ bị mọi người xa lánh, khinh ghét.

Câu hỏi cuối bài

Câu 1 (trang 90, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Nội dung chính của văn bản Đổi tên cho xã là gì? Nội dung đoạn trích này liên quan như thế nào với tên vở kịch Bệnh sĩ?

Trả lời

Nội dung chính của văn bản Đổi tên cho xã

Văn bản Đổi tên cho xã kể về việc xã Cà Hạ được đổi tên thành xã Hùng Tâm. Trong buổi công bố tên xã mới, ông Toàn Nha – chủ tịch xã đã thông báo một số thay đổi mới, bao gồm:

• Tên xã được đổi thành Hùng Tâm.
• Các chức danh của cán bộ, công chức, viên chức, người dân trong xã được phong cấp.
• Xã sẽ có một số hình thức, quy định mới.

Những thay đổi này chỉ mang tính chất hình thức, không có tác dụng thực chất đối với sự phát triển của xã. Thay vào đó, nó chỉ khiến cho xã trở nên rối ren, khó khăn hơn.

Nội dung đoạn trích này liên quan như thế nào với tên vở kịch Bệnh sĩ?

Tên vở kịch Bệnh sĩ được đặt dựa trên tính cách của nhân vật ông Toàn Nha. Ông Nha là một người háo danh, sĩ diện, chỉ biết nghĩ đến lợi ích cá nhân mà không nghĩ đến lợi ích của người dân. Ông Nha luôn muốn thể hiện mình, muốn được người khác khen ngợi, ngưỡng mộ.

Trong đoạn trích Đổi tên cho xã, ông Nha đã cho thấy rõ tính cách bệnh sĩ của mình. Ông ta muốn đổi tên xã và phong chức danh cho mọi người chỉ để được cấp trên khen ngợi, được nở mày nở mặt với các xã khác. Ông ta không nghĩ đến lợi ích của người dân, không nghĩ đến việc làm sao để xã phát triển thực sự.

Câu 2 (trang 90, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Quan sát văn bản và chỉ ra cách trình bày kịch bản có gì khác với cách trình bày một truyện ngắn, bài kí hoặc thơ. Nhận biết các chỉ dẫn sân khấu (các dòng chữ in nghiêng đặt trong ngoặc đơn) và chức năng của các chỉ dẫn ấy.

Trả lời

Cách trình bày kịch bản có một số điểm khác biệt so với cách trình bày một truyện ngắn, bài kí hoặc thơ, cụ thể như sau:

• Kịch bản được trình bày theo thứ tự phân cảnh. Mỗi cảnh được đánh số thứ tự và có một tên gọi riêng.
• Kịch bản có các chỉ dẫn sân khấu. Các chỉ dẫn sân khấu là những dòng chữ in nghiêng đặt trong ngoặc đơn. Các chỉ dẫn này có chức năng hướng dẫn người diễn viên và người đạo diễn về cách diễn, cách bày trí sân khấu,…

Trong vở kịch Đổi tên cho xã, các chỉ dẫn sân khấu được thể hiện như sau:

• Chỉ dẫn về thời gian và địa điểm: Cảnh 1:

• NỘI – PHÒNG CHỦ TỊCH XÃ
• Buổi chiều

• Chỉ dẫn về hành động của nhân vật: Cảnh 1: Ông Toàn Nha ngồi sau bàn, lật giở tập hồ sơ.

• Chỉ dẫn về âm thanh, ánh sáng: Cảnh 2: Tiếng trống nổi lên báo hiệu bắt đầu buổi họp.

• Chỉ dẫn về cảnh trí sân khấu: Cảnh 1: Trên bàn có một tập hồ sơ, một chiếc bút và một chai nước.

Các chỉ dẫn sân khấu có chức năng giúp người diễn viên và người đạo diễn hiểu rõ về nội dung của vở kịch, cách diễn, cách bày trí sân khấu,… Từ đó, giúp vở kịch được diễn đạt một cách hiệu quả và sinh động. Các chỉ dẫn sân khấu là một phần quan trọng của kịch bản. Nó giúp cho vở kịch được diễn đạt một cách sinh động và hiệu quả.

Câu 3 (trang 90, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Hãy phân tích một số đặc điểm hài kịch được thể hiện rõ ở văn bản Đổi tên cho xã.

Trả lời

Đặc điểm hài kịch được thể hiện rõ ở văn bản Đổi tên cho xã:

• Cách xây dựng nhân vật:
  Nhân vật trong văn bản Đổi tên cho xã được xây dựng theo hướng điển hình hóa. Ông Toàn Nha là nhân vật điển hình cho những người cán bộ lãnh đạo nông thôn trong thời kỳ bao cấp. Ông ta là một người háo danh, sĩ diện, chỉ biết nghĩ đến lợi ích cá nhân mà không nghĩ đến lợi ích của người dân. Ông ta luôn muốn thể hiện mình, muốn được người khác khen ngợi, ngưỡng mộ.
  Ngoài ra, các nhân vật khác trong tác phẩm cũng được xây dựng theo hướng hài hước, như: ông Đốp, ông Thình,… Những nhân vật này đều có những tính cách, hành động mang tính chất hài hước, gây cười cho người đọc.
• Lời thoại:
  Lời thoại trong văn bản Đổi tên cho xã được xây dựng một cách tự nhiên, sinh động. Các nhân vật có những lời thoại mang tính chất hài hước, gây cười cho người đọc. Ví dụ, trong cuộc họp thông báo đổi tên xã, ông Toàn Nha đã nói:
  “Từ nay, xã ta sẽ mang một cái tên mới, hùng tráng, mang đầy khí thế của thời đại: Hùng Tâm. Từ nay, xã ta sẽ trở thành một xã giàu có, phát triển, sánh vai với các xã khác trong huyện. Mọi người dân trong xã đều sẽ được phong các chức danh xứng đáng với công sức đóng góp của mình.”
  Lời thoại này của ông Toàn Nha mang tính chất hài hước vì nó thể hiện sự ảo tưởng, thiếu thực tế của ông ta. Ông ta cho rằng, chỉ cần đổi tên xã và phong chức danh cho mọi người thì xã sẽ trở nên giàu có, phát triển.
• Tình huống:
  Tình huống trong văn bản Đổi tên cho xã cũng là một yếu tố quan trọng tạo nên tiếng cười cho người đọc. Tình huống hài hước thường là những tình huống bất ngờ, trái ngược với những gì người đọc dự đoán. Ví dụ, trong buổi họp thông báo đổi tên xã, ông Toàn Nha đã phong cho ông Đốp chức danh “chủ tịch xã”. Tình huống này mang tính chất hài hước vì ông Đốp là một người nông dân chất phác, không có trình độ, kinh nghiệm lãnh đạo.
• Thủ pháp trào phúng:
  Trò chơi ngôn từ là một thủ pháp nghệ thuật quan trọng trong văn học hài kịch. Trong văn bản Đổi tên cho xã, tác giả đã sử dụng thủ pháp trào phúng để phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội. Ví dụ, trong cuộc họp thông báo đổi tên xã, ông Toàn Nha đã nói:
  “Từ nay, xã ta sẽ mang một cái tên mới, hùng tráng, mang đầy khí thế của thời đại: Hùng Tâm. Từ nay, xã ta sẽ trở thành một xã giàu có, phát triển, sánh vai với các xã khác trong huyện. Mọi người dân trong xã đều sẽ được phong các chức danh xứng đáng với công sức đóng góp của mình.”
  Lời thoại này của ông Toàn Nha mang tính chất trào phúng vì nó thể hiện sự ảo tưởng, thiếu thực tế của ông ta. Ông ta cho rằng, chỉ cần đổi tên xã và phong chức danh cho mọi người thì xã sẽ trở thành một xã giàu có, phát triển.

Câu 4 (trang 90, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Nhân vật ông Chủ tịch xã Toàn Nha tiêu biểu cho kiểu người nào trong xã hội?

Trả lời

Nhân vật ông Chủ tịch xã Toàn Nha trong vở kịch Đổi tên cho xã của Lưu Quang Vũ là một nhân vật tiêu biểu cho kiểu người háo danh, sĩ diện, chỉ biết nghĩ đến lợi ích cá nhân mà không nghĩ đến lợi ích của người dân. Ông Toàn Nha là một nhân vật tiêu cực, phản ánh những thói hư tật xấu trong xã hội. Ông ta là một kiểu người cần phải lên án và phê phán.

Câu 5 (trang 90, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Theo em, văn bản Đổi tên cho xã đã nêu lên và phê phán hiện tượng gì? Điều đó còn có ý nghĩa với cuộc sống hôm nay không?

Trả lời

Văn bản Đổi tên cho xã đã nêu lên và phê phán hiện tượng “bệnh sĩ” trong xã hội.

“Bệnh sĩ” là một hiện tượng tâm lý tiêu cực, thể hiện ở việc con người luôn muốn thể hiện mình, muốn được người khác khen ngợi, ngưỡng mộ. Người mắc “bệnh sĩ” thường có những hành động, lời nói thiếu thực tế, ảo tưởng, chỉ nhằm mục đích thỏa mãn cái tôi của bản thân.

Trong văn bản Đổi tên cho xã, ông Toàn Nha là một nhân vật tiêu biểu cho người mắc “bệnh sĩ”. Ông ta là một người háo danh, sĩ diện, chỉ biết nghĩ đến lợi ích cá nhân mà không nghĩ đến lợi ích của người dân. Ông ta cho rằng, chỉ cần đổi tên xã và phong chức danh cho mọi người thì xã sẽ trở nên giàu có, phát triển. Ông ta cũng phong cho ông Đốp, một người nông dân chất phác, không có trình độ, kinh nghiệm lãnh đạo, chức danh “chủ tịch xã”. Tình huống này đã thể hiện rõ sự ảo tưởng và thiếu thực tế của ông Nha.

Hiện tượng “bệnh sĩ” vẫn còn tồn tại trong xã hội hiện nay. Nó thể hiện ở những người chỉ biết nghĩ đến lợi ích cá nhân, không quan tâm đến lợi ích của tập thể. Những người này thường có những hành động, lời nói thiếu thực tế, ảo tưởng, chỉ nhằm mục đích thỏa mãn cái tôi của bản thân.

Việc phê phán hiện tượng “bệnh sĩ” trong văn bản Đổi tên cho xã vẫn còn có ý nghĩa với cuộc sống hôm nay. Nó giúp chúng ta nhận thức được những tác hại của hiện tượng này, từ đó có ý thức rèn luyện bản thân, tránh mắc phải “bệnh sĩ”.

Để khắc phục hiện tượng “bệnh sĩ”, cần có sự phối hợp của nhiều yếu tố, từ gia đình, nhà trường đến xã hội. Gia đình cần giáo dục con cái từ nhỏ về ý thức tập thể, không nên nuông chiều, cưng chiều con cái quá mức. Nhà trường cần giáo dục học sinh về đạo đức, lối sống, giúp học sinh hình thành nhân cách tốt đẹp. Xã hội cần tạo ra môi trường sống lành mạnh, văn minh, giúp mọi người phát triển toàn diện.

Câu 6 (trang 90, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Bằng trải nghiệm của bản thân, em hãy nêu một số ý nói về tác hại của “bệnh sĩ” trong cuộc sống.

Trả lời

• Tác hại đối với bản thân người mắc bệnh:

• • • Người mắc “bệnh sĩ” thường chỉ quan tâm đến lợi ích cá nhân, không quan tâm đến lợi ích của tập thể. Điều này có thể khiến họ trở nên ích kỷ, hẹp hòi, không được mọi người yêu mến, tin tưởng.
    • Người mắc “bệnh sĩ” thường có những hành động, lời nói thiếu thực tế, ảo tưởng. Điều này có thể khiến họ gặp thất bại trong cuộc sống, thậm chí là dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.
    • Người mắc “bệnh sĩ” thường bị căng thẳng, mệt mỏi, luôn cảm thấy bất an, lo lắng. Điều này có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe thể chất và tinh thần của họ.

• Tác hại đối với xã hội:

• • “Bệnh sĩ” có thể gây ra sự mất đoàn kết trong tập thể. Khi mọi người chỉ quan tâm đến lợi ích cá nhân, họ sẽ không sẵn sàng giúp đỡ nhau, cùng nhau xây dựng một xã hội tốt đẹp.
  • “Bệnh sĩ” có thể dẫn đến những hành vi tiêu cực, như tham nhũng, lãng phí,… Những hành vi này sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho xã hội.

Với những hướng dẫn soạn bài Đổi tên cho xã – Ngữ văn 8 tập 1 Cánh diều chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.