Soạn bài Đập đá ở Côn Lôn – Ngữ văn lớp 8

Hướng dẫn soạn bài Đập đá ở Côn Lôn chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Đọc – Hiểu văn bản

Câu 1 

Qua bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn” của Phan Châu Trinh, ta có thể hình dung công việc đập đá của người tù ở Côn Đảo là một công việc vô cùng khổ cực, nhọc nhằn.

Không gian làm việc

Không gian làm việc của người tù ở Côn Đảo là những mỏ đá nằm giữa biển khơi, xung quanh là sóng vỗ ầm ầm. Những mỏ đá này thường nằm ở những nơi hẻo lánh, xa ánh sáng mặt trời, không khí ẩm thấp, nóng bức.

Điều kiện làm việc

Người tù ở Côn Đảo phải làm việc trong điều kiện vô cùng khắc nghiệt. Họ phải làm việc trong suốt 12 tiếng mỗi ngày, không kể ngày đêm. Công cụ lao động của họ chỉ là những chiếc búa đá thô sơ, nặng nề. Họ phải đập đá trên những mỏ đá cao ngất, trơn trượt.

Tính chất công việc

Công việc đập đá là một công việc vô cùng nặng nhọc, đòi hỏi sức khỏe và sự kiên trì. Người tù phải dùng sức lực của mình để đập những tảng đá to lớn, cứng chắc. Công việc này không chỉ đòi hỏi sức khỏe mà còn đòi hỏi sự khéo léo để tránh bị đá rơi trúng người.

Công việc đập đá ở Côn Đảo đã trở thành một biểu tượng cho sự khổ cực, nhọc nhằn của người tù yêu nước. Họ đã phải chịu đựng những điều kiện làm việc vô cùng khắc nghiệt, nhưng họ vẫn kiên cường, bất khuất, không chịu khuất phục trước cường quyền, bạo lực.

Câu 2 

Bốn câu thơ đầu của bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn” của Phan Châu Trinh có hai lớp nghĩa:

• Lớp nghĩa thực

Câu thơ đầu: “Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn” thể hiện tư thế hiên ngang, bất khuất của người tù yêu nước. Dù bị đày ra Côn Đảo, một nơi xa xôi, hẻo lánh, nhưng người tù vẫn giữ vững khí phách, không hề nao núng.

Câu thơ hai: “Lừng lẫy làm cho lở núi non” thể hiện ý chí kiên cường, bất khuất của người tù yêu nước. Dù phải làm việc trong điều kiện vô cùng khắc nghiệt, nhưng người tù vẫn không hề sợ hãi, vẫn quyết tâm thực hiện lý tưởng của mình.

• Lớp nghĩa ẩn dụ

Câu thơ đầu: “Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn” có thể hiểu là làm người, là công dân của đất nước. Người tù yêu nước đang đứng trên mảnh đất của Tổ quốc, nơi mà họ có nghĩa vụ và trách nhiệm bảo vệ.

Câu thơ hai: “Lừng lẫy làm cho lở núi non” có thể hiểu là làm nên những việc lớn lao, có ý nghĩa đối với đất nước. Người tù yêu nước đang thể hiện ý chí, nghị lực của mình để góp phần giải phóng dân tộc.

Giá trị nghệ thuật của bốn câu thơ đầu

Bốn câu thơ đầu của bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn” có giá trị nghệ thuật cao, thể hiện rõ tài năng của nhà thơ Phan Châu Trinh.

• Sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, biểu cảm

Tác giả sử dụng nhiều hình ảnh giàu sức gợi cảm, như: “làm trai”, “đất Côn Lôn”, “lừng lẫy”, “lở núi non”. Những hình ảnh này đã góp phần khắc họa rõ nét hình ảnh người tù yêu nước với tư thế hiên ngang, bất khuất, ý chí kiên cường, bất khuất.

• Sử dụng lối nói cường điệu

Tác giả sử dụng lối nói cường điệu “lừng lẫy làm cho lở núi non” để thể hiện ý chí kiên cường, bất khuất của người tù yêu nước. Dù phải làm việc trong điều kiện vô cùng khắc nghiệt, nhưng họ vẫn không hề sợ hãi, vẫn quyết tâm thực hiện lý tưởng của mình.

• Sử dụng giọng điệu hào hùng, mạnh mẽ

Giọng điệu hào hùng, mạnh mẽ của bài thơ đã góp phần thể hiện rõ khí phách hiên ngang, bất khuất của người tù yêu nước.

Câu 3: Ý nghĩa của bốn câu thơ cuối

Bốn câu thơ cuối thể hiện niềm tự hào, ngợi ca tinh thần yêu nước, ý chí bất khuất của người tù yêu nước.

• Câu thơ thứ ba: “Gian nan chi kể việc con con” thể hiện tinh thần lạc quan, yêu đời của người tù yêu nước. Dù phải làm việc vất vả, nhưng họ vẫn không hề sợ hãi, vẫn tin tưởng vào tương lai.
• Câu thơ thứ tư: “Mưa nắng càng bền dạ sắt son” thể hiện ý chí kiên cường, bất khuất của người tù yêu nước. Dù phải chịu đựng những điều kiện làm việc khắc nghiệt, nhưng họ vẫn giữ vững ý chí, không hề nao núng.
• Câu thơ thứ năm: “Đầu xanh tuổi trẻ chí càng cao” thể hiện niềm tin của tác giả vào tương lai tươi sáng của dân tộc. Dù tuổi trẻ còn nhiều gian nan, thử thách, nhưng với tinh thần yêu nước, ý chí bất khuất, họ sẽ vượt qua mọi khó khăn, giành lấy thắng lợi.
• Câu thơ thứ sáu: “Lòng son sắt quyết chí hy sinh” thể hiện quyết tâm của người tù yêu nước trong việc thực hiện lý tưởng cứu nước, giải phóng dân tộc.

Cách thức biểu hiện cảm xúc của tác giả

Cách thức biểu hiện cảm xúc của tác giả trong bốn câu thơ cuối của bài thơ là trực tiếp, bộc lộ rõ ràng, không che giấu.

• Tác giả sử dụng những từ ngữ, hình ảnh mang tính biểu cảm cao, thể hiện rõ cảm xúc của mình, như: “gian nan”, “chắc dạ”, “sắt son”, “tuổi trẻ”, “lòng son sắt”, “hy sinh”.
• Tác giả sử dụng lối nói khẳng định, thể hiện sự tự tin, quyết tâm của mình.
• Tác giả sử dụng giọng điệu hào hùng, mạnh mẽ, thể hiện rõ khí phách hiên ngang, bất khuất của người tù yêu nước.

Với những hướng dẫn soạn Đập đá ở Côn Lôn bài chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.