Soạn bài Câu nghi vấn - Ngữ văn lớp 8

Hướng dẫn soạn bài Câu nghi vấn trong bài viết dưới đây sẽ giúp bạn phân tích, tìm hiểu về bài học một cách toàn diện nhất.

I –  Đặc điểm hình thức và chức năng chính

a, Trong đoạn trích trên, câu nghi vấn là:

Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không?

Thế Làm sao u cứ khóc mãi mà không ăn khoai ?

Hay là u thương chúng con đói quá?

Những đặc điểm hình thức cho biết đó là câu nghi vấn là:

• Cuối câu có dấu chấm hỏi.
• Câu có chứa các từ nghi vấn: thế, sao,…

b, Câu nghi vấn trong đoạn trích trên dùng để:

• Thể hiện sự thắc mắc của con bé Hồng đối với mẹ.
• Thể hiện sự lo lắng, quan tâm của con bé Hồng đối với mẹ.

II –  Luyện tập

Câu 1(Sách giáo khoa ngữ văn 8 tập 2 – trang 12)

a, – Chị khất tiền sưu đến chiều mai phải không ?

• Chứ ông lí tôi thì không có quyền dám cho chị khất một giờ nào nữa !

b, Tại sao con người lại phải khiêm tốn như thế?

c, – Văn là gì ?

• Chương là gì ?

d, – Chú mình muốn cùng tớ đùa vui không ?

• Chị Cốc béo xù đứng trước cửa nhà ta ấy hả ?

Những đặc điểm hình thức cho biết đó là câu nghi vấn là:

• Cuối câu có dấu chấm hỏi.
• Câu có chứa các từ nghi vấn: sao, thế, tại sao,…

Câu 2 (Sách giáo khoa ngữ văn 8 tập 2 – trang 12)

Căn cứ vào đâu để xác định những câu trên là câu nghi vấn ?

Những câu trên là câu nghi vấn vì chúng có chứa đặc điểm hình thức là cuối câu có dấu chấm hỏi.

Trong các câu đó, có thể thay từ hay bằng từ hoặc được không ? Vì sao ?

Có thể thay từ “hay” bằng từ “hoặc” trong các câu trên.

Cả hai từ “hay” và “hoặc” đều được dùng để diễn tả sự lựa chọn giữa hai hoặc nhiều khả năng. Trong câu này, người nói đang lựa chọn giữa hai khả năng là mình đọc hoặc tôi đọc. Do đó, có thể thay từ “hay” bằng từ “hoặc” mà không làm thay đổi ý nghĩa của câu.

• Câu “Em được thì cho anh xỉn Hay là em đê làm tin dong nhà ?”

Cũng giống như câu trên, cả hai từ “hay” và “hoặc” đều được dùng để diễn tả sự lựa chọn giữa hai khả năng là cho anh xỉn hoặc làm tin dong nhà. Do đó, có thể thay từ “hay” bằng từ “hoặc” mà không làm thay đổi ý nghĩa của câu.

• Câu “Hay tại sự sung sướng bỗng dược trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc ?”

Trong câu này, từ “hay” được dùng để diễn tả sự băn khoăn, nghi ngờ. Người nói đang nghi ngờ rằng có thể do sự sung sướng bỗng dược trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc. Do đó, có thể thay từ “hay” bằng từ “hoặc” mà không làm thay đổi ý nghĩa của câu.

Câu 3 (Sách giáo khoa ngữ văn 8 tập 2 – trang 13)

Có thể đặt dấu chấm hỏi ở cuối những câu sau được không ?

• Câu ” Nay chúng ta đừng làm gì nữa, thử xem lão Miệng có sống được không.”

Có thể đặt dấu chấm hỏi ở cuối câu này. Câu này có chứa từ nghi vấn “có”. Từ “có” ở đây được dùng để diễn tả sự nghi ngờ, không chắc chắn. Người nói đang nghi ngờ rằng lão Miệng có thể sống được nếu không có sự giúp đỡ của các bộ phận khác.

• Câu “Bây giờ thì tôi hiểu tại sao lão không muốn bán con chó vàng của lão.”

Không thể đặt dấu chấm hỏi ở cuối câu này. Câu này không chứa từ nghi vấn. Câu này chỉ thể hiện sự hiểu biết của người nói về lý do lão Hạc không muốn bán con chó vàng.

• Câu “Cây nào cũng đẹp, cây nào cũng quý, nhưng thân thuộc nhất vẫn là tre nứa.”

Có thể đặt dấu chấm hỏi ở cuối câu này. Câu này có chứa từ nghi vấn “nhưng”. Từ “nhưng” ở đây được dùng để diễn tả sự đối lập. Người nói đang đối lập giữa việc tất cả các loại cây đều đẹp và quý với việc tre nứa là loại cây thân thuộc nhất.

• Câu “Biển nhiều khi rất đẹp, ai cũng thấy như thế.”

Có thể đặt dấu chấm hỏi ở cuối câu này. Câu này có chứa từ nghi vấn “ai”. Từ “ai” ở đây được dùng để diễn tả sự nghi ngờ, không chắc chắn. Người nói đang nghi ngờ rằng liệu ai cũng thấy biển rất đẹp hay không.

Câu 4 (Sách giáo khoa ngữ văn 8 tập 2 – trang 13)

Phân biệt hình thức và ý nghĩa của hai câu “Anh có khoẻ không ?” và “Anh đã khoẻ chưa ?”

Hình thức

• Cả hai câu đều là câu nghi vấn, có chứa dấu chấm hỏi ở cuối câu.
• Cả hai câu đều có từ nghi vấn “có” hoặc “đã”.

Ý nghĩa

• Câu “Anh có khoẻ không ?” dùng để hỏi về trạng thái sức khỏe của người được hỏi ở hiện tại.
• Câu “Anh đã khoẻ chưa ?” dùng để hỏi về trạng thái sức khỏe của người được hỏi trong quá khứ hoặc so với hiện tại.

Câu trả lời thích hợp

• Câu “Anh có khoẻ không ?” có thể được trả lời bằng các câu trả lời sau:
  • Có, tôi khoẻ.
  • Không, tôi không khoẻ.
  • Tôi khá ổn.
  • Tôi cảm thấy hơi mệt.
  • Tôi đang cảm thấy không được tốt lắm.
• Câu “Anh đã khoẻ chưa ?” có thể được trả lời bằng các câu trả lời sau:
  • Có, tôi đã khoẻ rồi.
  • Chưa, tôi vẫn chưa khoẻ.
  • Tôi đang dần hồi phục.
  • Tôi vẫn còn đau một chút.
  • Tôi vẫn chưa thể đi lại được.

Một số cặp câu khác

• Câu có … không ?
  • Bạn có biết câu trả lời không ?
  • Cô ấy có xinh đẹp không ?
  • Bạn có muốn đi chơi không ?
• Câu đã … chưa ?
  • Bạn đã ăn cơm chưa ?
  • Cô ấy đã làm bài tập chưa ?
  • Bạn đã đọc sách chưa ?

Câu 5 (Sách giáo khoa ngữ văn 8 tập 2 – trang 13)
Sự khác nhau về hình thức và ý nghĩa của hai câu “Bao giờ anh đi Hà Nội ?” và “Anh đi Hà Nội bao giờ ?”

Hình thức

• Cả hai câu đều là câu nghi vấn, có chứa dấu chấm hỏi ở cuối câu.
• Cả hai câu đều có từ nghi vấn “bao giờ”.

Ý nghĩa

• Câu “Bao giờ anh đi Hà Nội ?” dùng để hỏi về thời gian anh đi Hà Nội.
• Câu “Anh đi Hà Nội bao giờ ?” dùng để hỏi về thời gian anh sẽ đi Hà Nội.

Câu 6 (Sách giáo khoa ngữ văn 8 tập 2 – trang 13)

Chiếc xe này bao nhiêu ki-lô-gam mà nặng thế?

• Đúng

Câu hỏi này đúng vì nó có chứa từ nghi vấn “bao nhiêu”. Từ nghi vấn “bao nhiêu” dùng để hỏi về số lượng, mức độ, giá trị,… của sự vật, hiện tượng, khái niệm,…

Trong câu hỏi này, từ nghi vấn “bao nhiêu” được dùng để hỏi về trọng lượng của chiếc xe. Câu hỏi này có thể được trả lời bằng một số câu trả lời như:

• 1 tấn.
• 2 tấn.
• 3 tấn.
• …

Chiếc xe này giá bao nhiêu mà rẻ thế?

• Có thể đúng hoặc sai

Câu hỏi này có thể đúng hoặc sai tùy thuộc vào giá của chiếc xe. Nếu giá của chiếc xe thực sự rẻ thì câu hỏi này là đúng. Tuy nhiên, nếu giá của chiếc xe không rẻ thì câu hỏi này là sai.

Trong câu hỏi này, từ nghi vấn “bao nhiêu” được dùng để hỏi về giá của chiếc xe. Từ “rẻ” được dùng để thể hiện sự ngạc nhiên, không tin tưởng của người nói về giá của chiếc xe.

Ví dụ, nếu giá của chiếc xe là 10 triệu đồng thì câu hỏi này là đúng. Tuy nhiên, nếu giá của chiếc xe là 100 triệu đồng thì câu hỏi này là sai.

Với những hướng dẫn soạn bài Câu nghi vấn chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của bài học này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.